Mediolanum

Vide etiam paginam discretivam: Mediolanum (discretiva).

O Mediolanum, quod etiam iusta nostrum vulgare recte vocareris Miranum a miror, quis te mirandum de mirabilli miserabille fieri cogit, quis te lanutum lanis laniatum lugere?
– Bonvicinus de Rippa, De Magnalibus Mediolani, 8, XV

Mediolanum^[1] (Italiane Milano) est urbs Italiae, circiter 1 398 715 incolarum, caput regionis Langobardiae et urbis metropolitanae Mediolanensis. Urbani Mediolanenses^[1] vel Ambrosiani appellantur. Condita circa 590 a.C.n. a tribu Gallica Insubrum, ab antiquis Romanis anno 222 a.C.n. expugnata est.

Naturalia

Geographia

Bonvicinus de Rippa in De magnalibus urbis Mediolani scripsit: "Ratione sytus considerata florentissima civitas nostra, quoniam in speciosa, preciosa fertilique planicie sita est, ubi aeris est temperies, a quo fluunt undique humano usui necessaria, inter duo flumina mirabillia equaliter inde distantia, Ticinum et Abduam cognoscitur gloriosa."

Clima

Vere Mediolani aestates calidissimae sunt; hieme interdum nix cadit, frigus omnia tegit, sed clara fama est Mediolani densam nebulam omnia tegere; his temporibus, nebula prope extinguerit.

Res oeconomicae

Mediolanum urbs maxima Italiae id quod ad oeconomicas res pertinet est. Nam haec urbs rebus commerciis affluens est. Hic maxima bursa Italiae est. Praeterea magna negotia sedes habent et putatur haec urbs moris vestis orbis (Italiane: Moda) una cum Lutetia caput esse quia Mediolano multae sumptuosorum vestum factorum tabernae sunt. Georgius Armani, Etro, Krizia, Prada, Versace, praeclari ex omnibus indumentorum ornamentorumque factoribus, societates suae Mediolani instituerunt.

Mediolani Nuntius Vesperi (Italiane: Corriere della Sera) primum, quod ad propagationem pertinet, ac clarum diarium Italicum editum est.

Historia

Mediolanum a Gallis circiter saeculo sexto a.C.n. conditum est.

Anno 293, Mediolanum caput Imperii Romani ad Occidentem spectantis factum est.

Post quam anno 402, Alaricus, rex Visigothorum, Mediolanum obsidione clausit, imperator Honorius caput imperii in Ravennam transtulit.

Anno 1162, imperator Fridericus I Barbarossa Mediolanum diruit, sed die 29 Maii 1176 Ledegnani (Italiane: Legnano) in vico apud Mediolanum, societas Municipiorum Italiae septemtrionalis (Lega Lombarda) imperatorem profligavit.

Aevo Medio, Mediolanum potentissima Italiae septemtrionalis fuit urbs, sed saeculo decimo tertio exeunti, civitas intestino inter familias Vicecomes (Visconti) et De Turris (Della Torre) odio flagrabat.

Post victoriam familiae Vicomitum, domino Mattheo Vicecomes (1287–1322), Mediolanum totam Langobardiam, partem Pedemontii et Aemiliae cum urbis Bononia et etiam Genuam cepit.

Familiis Vicecomes ac Sfortia regnantibus Mediolanum fuit caput homonymi ducatus.

Duce Philippo Maria defuncto, ultimi domi regnatricis Vicecomitis Mediolanensi anno 1447 rem publicam constituerunt, quae Aurea Res publica Ambrosiana nuncupata est.

Iam anno 1450, Franciscus I Sfortia, praeclarus ductor, qui Biancam Mariam Vicecomes (Italiane: Bianca Maria Visconti), filiam spuriam ultimi ducis familiae Vicecomitum Philippi Mariae Vicecomes, die 25 Octobris 1441 in matrimonium duxerat, se novum ducem urbis Mediolani fecit.

Saeculo XVI Francici et Hispanici de Mediolano inter se contenderunt. Anno 1630, Mediolanum gravi pestilentia pestis conflicta est, de quo illuster scriptor Mediolanensis saeculi undevicensimo Alexander Manzoni in fabula Promissi Sponsi scripsit.

Postea Mediolanum ad Imperium Hispanicum usque ad annum 1714 pertinuit, cum Mediolanum Austriacis cessum est.

Breviter aetate Napoleonis Mediolanum fuit caput accurate ab anno 1796 usque ad annum 1799 Reipublicae Cisalpinae, inter annos 1802 et 1805 Reipublicae Italianae, et ab anno 1805 usque ad annum 1815 Regni Italici, cuius rex fuit Napoleo ipse.

Die 12 Decembris 1969 inter caedem Fascisticam in fontanae foro (Piazza Fontana) septendecim homines necati et alii 88 vulnerati sunt.

Anno 1992, inter manus mundae (Italiane: mani pulite) indagationes, multi urbis viri publici propter turpitudines a iudicibus, inter quos praeclarissimus fuit Antonius Di Pietro, comprehensi sunt.

A die 1 Maii 2015 usque ad diem 31 Octobris 2015 Mediolani Expositio 2015 (Italiane Esposizione Universale Milano 2015, Italia Anglice: World Exposition Milano 2015, Italy) celebrata est. Haec expositio mundana in cibum dicata est.

Clari cives

Franciscus ("Franz") Di Cioccio, musicus rockicus
Pius XI, papa et antea archiepiscopus Mediolani
Paulus VI, papa et antea archiepiscopus Mediolani
Bonvicinus de Rippa, poeta et scriptor
Ioannes Rota, compositor
Georgius Strehler, director theatralis

Nati

ca. 1200 Urbanus III, papa
1460 Donatus Montorfano pictor
1495 Franciscus II Sfortia
1499 Pius IV, papa
tertio decennio sedecimi saeculi Iosephus Arcimboldo, pictor.
1538 Ioannes Paulus Lomazzo, pictor
1564 Fridericus Borromeo, archiepiscopus
1584 Franciscus Maria Richini, architectus
ca. 1700 Ioannes Baptista Sammartini, compositor
1738 Caesar Beccaria, philosophus ac iusperitus
1785 Alexander Manzoni, scriptor ac poeta
1785 Ioannes Ricordi, musicae editor
1877 Camillus Caccia Dominioni, cardinalis
1913 Ludovicus Caccia Dominioni, architectus
1914 Albertus Lattuada, moderator cinematographicus
1916 Dinus Risi, moderator cinematographicus
1916 Eugenius Calabi, mathematicus
1916 Ferdinandus Longoni, praeses esperantistarum Catholicorum
1933 Danilus Mainardi, zoologiae et ethologiae peritus
1935 Aentius Jannacci, cantor
1936 Silvius Berlusconi, vir in Re Publica
1940 Henricus Bombieri, mathematicus
1942 Mauritius Pollini, clavista
1949 Leonardus Treviglio, histrio
1950 Marcus Tullius Giordana, moderator cinematographicus
1952 Maria Ludovica Colombo, cantrix
1952 Andreas De Carlo, scriptor
1952 Eugenius Finardi, cantor et musicus
1953 Anna Maria Testa, praeconii mercatorii perita
1953 Elizabetha Viviani, cantrix et histrio televisiva
1958 Silvius Soldini, moderator cinematographicus
1961 Mauritius Milani, comicus et scriptor
1962 Elena Cattaneo, neurobiologa et senatrix ad vitam
1963 Diana Est, cantrix
1964 Conradus Sanguineti, episcopus papiensis
1966 Benedicta Boccoli, actrix theatralis et histrio televisiva
1970 Stephanus Secco, tenor
1978 Albertus Bona, moderator cinematographicus

Mortui

397 Ambrosius, episcopus ac theologus
fere 1431 Gasparinus Barzizius Bergamensis
1466 Franciscus I Sfortia
1502 Donatus Montorfano, pictor
1539 Iosephus Arcimboldo, pictor
1584 Carolus Borromeo, sanctus
1600 Ioannes Paulus Lomazzo, pictor
1631 Fridericus Borromeo, archiepiscopus
1658 Franciscus Maria Richini, architectus
1775 Ioannes Baptista Sammartini, compositor
1794 Caesar Beccaria, philosophus ac iusperitus
1873 Alexander Manzoni, scriptor ac poeta
1901 Iosephus Verdi, compositor
2001 Indrus Montanelli, scriptor diarii
2004 Hector Boschini, religiosus
2012 Carolus Maria Martini, archiepiscopus
2015 Lucas Ronconi, moderator theatralis

Urbis administratio

A die 21 Iunii 2016, urbis praefectus est Iosephus Sala.

Aedificia egregia

Institutiones publicae

Bibliothecae

Bibliotheca Ambrosiana

Scholae

Musea

Theatra

Ecclesia Catholica Romana

Archidioecesis Mediolanensis (metropolitana) est maxima mundi quod ad populationem pertinet. Praesens archiepiscopus est cardinalis Angelus Scola. Multi archiepiscopi Mediolani postea papae creati sunt: ultimus Ioannes Baptista Montini, papa Paulus VI.

Archidioecesis Mediolanensis ritum proprium et unicum habet, qui (ex nomine Sancti Ambrosii) "ambrosianus" nominatur:

1. Missae, Vesperae, et cetera sacra more proprio celebratae sunt;
2. Calendario proprio (in primis Carnevalis festivitate);
3. Antiquus "ambrosianus" cantus est, sic ut Gregorianum admodo dissimilem. Ad servandum sacrum musicale patrimonium, Pontificium Istitutum Ambrosianum Musicae Sacrae (PIAMS) in unum cum romanae Piams, conditum est^[2].

Vectura

Aeroportus

Aeroportus Mediolani-Linati seu Aeroportus Internationalis "Henricus Forlanini"

Commeatus

Ferrivia subterranea metropolitana Mediolanensis (vulgo la metro 'Subterranea Mediolanensis') omne die multissimos homines transvehit.

Loci

Mediolanum urbs toto orbe praeclara est propter La Scala, theatrum lyricum, Iosephi Piermarini opus.

Etiam illustris sunt Bibliotheca Ambrosiana, pinacotheca Brerae, Porticus Victorio Emanueli dicatus et Piccolo teatro di Milano.

Ludi athletici

AC Milan et FC Internazionale Milano sunt pediludii turmae urbis Mediolani.

Regiones urbanae et vici

Regio I (media urbs). Comprehenduntur Braida, Platea Ecclesiae Cathedralis, Porta Ticinensis
Regio II. Comprehenduntur Crescentiacum, Golula, Graecum, Praecautum, Tauri Turris, Vicus Maggiolini
Regio III. Comprehenduntur Cimilianum, Civitas Studiorum, Hortulus, Vicus Feltria
Regio IV. Comprehenduntur Caprianum, Mediolanum Sancta Iulia, Mons Luparius, Murocintus, Nuceta, Pons Lambrus, Roboretum, Tilietum, Vicus Forlanini
Regio V. Comprehenduntur Claravallis, Gratasollia, Morivio, Runchetulus Ranarum
Regio VI. Comprehenduntur Laurentilium, Runchetulus supra Navigium, Vicus Sancti Ambrosii
Regio VII. Comprehenduntur Aslianum, Badalocum, Modianum, Quintum Romanum, Vicus Sancti Syri
Regio VIII. Comprehenduntur Baretina, Boldinaschum, Burgus Hortulanorum, Campus Florum, Garinianum-Marcidum, Ghisulfa, Lampunianum, Trennum, Vicus Glareatensis, Villa Alba, Villa Bezonis
Regio IX. Comprehenduntur Affonum, Bruttianum, Centrum Directionalis, Insula, Rocha Arcimboldorum, Senianum
Vide etiam: Vicus Sancti Marci

Municipia finitima

Assagum, Aresium, Barenzatum, Brixium, Bollatum, Buccinascum, Cassina de Piro^[3], Gizanum^[4] , Colonium, Corsicum, Cortemanum, Cusiacum, Novatum, Opera, Piscaria, Rhaudum, Rozanum, Fanum Sancti Donati, Secratum, Sextus ab Urbe Lapis^[5], Septimus ab Urbe Lapis^[6], Trezzanum, Vimodronum^[7]

Notae

↑ ^1.0 ^1.1 J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus (Dresdae: Schönfeld, 1861; 1909. Brunsvici, 1972, 3 voll.) 1 2 3}
↑ Pontificium Istitutum Ambrosianum Musicae Sacrae
↑ Italicae: Pero
↑ italicae: Cesano Boscone
↑ italicae: Sesto San Giovanni
↑ italicae: Settimo Milanese
↑ Fons

Bibliographia

Fontes antiquiores

1274 : Bonvicinus de Rippa, De magnalibus urbis Mediolani Textus pdf
1735 : Petrus Gratiolius, De praeclaris Mediolani aedificiis quae Aenobarbi cladem antecesserunt dissertatio, cum duplici appendice, altera de sculpturis ejusdem urbis ... altera de carcero Zebedeo .... Mediolani: in Curia Regia Textus apud Internet Archive
1778 : Angelo Pavesi, Memorie per servire alla storia del commercio dello stato di Milano, e di quello della città e provincia di Como in particolare. Comi Textus apud Internet Archive
1911 : Nathaniel Newnham-Davis, The Gourmet's Guide to Europe (3a ed. Londinii: Grant Richards, 1911) pp. 237-241

Scripta recentiores

Julian Coman, "How the megacities of Europe stole a continent’s wealth" in The Observer (10 Novembris 2019)
Aldo De Maddalena, ed., Storia di Milano. 18 voll. Romae: Istituto della Enciclopedia Italiana, 1995–1996

Aliae encyclopaediae

"Mediolanensis ducatus, Mediolanum" in Iohannes Iacobus Hofmannus, Lexicon universale (1698) ~

Nexus interni

Nexus externi

Vicimedia Communia plura habent quae ad Mediolanum spectant.

Situs geographici et historici: Locus: 45°28′1″N 9°11′24″E • OpenStreetMap • 3173435 GeoNames • Thesaurus Getty • Facebook Places • Digital Atlas of the Roman Empire • Commentatio Theodisce, Francogallice, Italice apud Lexicon historicum Helveticum • Store norske Lexikon • Treccani • Большая российская энциклопедия

Situs proprius urbis^{[nexus deficit]}

Europae urbes milies milium incolarum

Athenae • Barcino • Belogradum • Berolinum • Birminghamia • Bruxellae • Bucaresta • Budapestinum • Casanum • Catharinopolis • Charcovia • Colonia Agrippina • Constantinopolis • Hamburgum • Kiovia • Londinium • Lutetia • Matritum • Mediolanum • Minscum • Monacum • Moscua • Neapolis • Novogardia Inferior • Odessa • Permia • Petropolis • Praga • Roma • Rostovia ad Tanaim • Samara • Serdica • Ufa • Varsavia • Vindobona • Volgogradum • Voronegia

Opus geopoliticum • Maximae urbes orbis terrarum • Index maximarum urbium Europaearum

Capsae cognatae: Urbes Europae capitales • Urbes Africae maximae • Urbes Americae Australis maximae • Urbes Americae Septentrionalis maximae • Urbes Asiae maximae • Urbes Indiae maximae • Urbes Oceaniae maximae • Urbes Sericae maximae

Capita regionum Italicarum


Ancona • Aquila • Augusta Praetoria • Augusta Taurinorum • Barium • Bononia • Campus Bassus • Caralis • Catana • Florentia • Genua • Mediolanum • Messana • Neapolis • Panormus • Perusia • Potentia • Regium • Roma • Tergeste • Tridentum • Venetiae Ancona • Aosta • Aquila • Bari • Bologna • Campobasso • Cagliari • Catana • Firenze • Genova • Milano • Messina • Napoli • Palermo • Perugia • Potenza • Reggio di Calabria • Roma • Trieste • Torino • Trento • Venezia Opus geopoliticum • Regio Italiae Capsae cognatae: Regiones Italiae • Capita provinciarum metropoleonque Italicarum

Capita provinciarum metropoleonque Italiae


Abellinum • Aesernia • Agrigentum • Alexandria Statiellorum • Ancona • Andria • Aquila • Ariminum • Aristianis • Arretium • Asculum Picenum • Aternum • Augusta Taurinorum • Baretium • Barium • Barolum • Bauzanum • Bellunum • Beneventum • Bergomum • Bononia • Brixia • Brundisium • Bugella • Caesena • Campus Bassus • Caralis • Carbonia • Carraria • Caserta • Catacium • Catana • Comum • Consentia • Cremona • Croton • Cuneum • Drepanum • Ecclesiae • Ferraria • Firmum Picenum • Florentia • Forum Livii • Fovea • Frusino • Genua • Goritia • Grossetum • Hasta Pompeia • Henna • Imperia • Interamna Nahars • Interamna Praetutia • Labro • Lanusei • Latina • Laus Nova • Leucum • Luca • Lupiae • Macerata • Mantua • Massa • Mathera • Mediolanum • Messana • Modicia • Mutina • Neapolis • Nissa • Novaria • Nugor • Olbia • Panormus • Papia • Parma • Patavium • Perusia • Pisae • Pisaurum • Pistorium • Placentia • Portus Ilii • Portus Naonis • Potentia • Pratum • Ragusia • Ravenna • Reate • Regium • Regium Lepidi • Rodigium • Roma • Salernum • Sassaris • Savo • Sena Iulia • Spedia • Sullurium • Sundrium • Syracusae • Tarentum • Tarvisium • Teate • Templum • Tergeste • Tridentum • Turenum • Urbinum • Utinum • Venetiae • Verbania • Vercellae • Verona • Vibo Valentia • Vicetia • Villaxidrum • Viterbium Opus geopoliticum • Urbs metropolitana Italiae • Provincia Italiae • Consortium liberum municipale Siciliae Capsae cognatae: Provinciae et metropoles Italiae • Capita regionum Italicarum

[graesse-1] 1.0 ^1.1 J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus (Dresdae: Schönfeld, 1861; 1909. Brunsvici, 1972, 3 voll.) 1 2 3}

[2] Pontificium Istitutum Ambrosianum Musicae Sacrae

[3] Italicae: Pero

[4] talicae: Cesano Boscone

[5] talicae: Sesto San Giovanni

[6] talicae: Settimo Milanese

[7] Fons

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]