Monacum

Monacum seu Monachium^[1]^[2]^[3] (Theodisce München; Bavarice Minga) est urbs et caput maxima terrae foederalis Bavariae. Urbs, cui erant habitantium 1510378 anno 2023, tertia est Germaniae omnis quo ad incolas pertinet, locum primum Berolino alterumque Hamburgo cedens.

Urbs medio saeculo duodecimo rite condita, sedes olim ducum et regum Bavariae, sedes (una cum Frisinga) archiepiscoporum Archidioecesis Monacensis et Frisingensis, universitatibus museisque ornata est. Quotannis mense Septembri exeunte per dies quattuordecim Octobralia habentur Germaniae maxima et celeberrima. Maiora sunt quam solemnia Canstadii popularia, quae ipsae quoque a fine mensis Septembris usque ad mensem Octobrem habentur.

Historia

Forum Marianum urbis Monaci (*Der Marckt zu München*, hodie *Marienplatz*) anno fere 1642 excussum (Matthaeus Merian, *Topographia Germaniae*).

Primum die 14 Iunii 1158 Monacum commemoratur sub nomine "forum apud Munichen" ("forum apud monachos"). Quo anno, oppido a duce Henrico Leone nuper condito, imperator Fridericus Barbarossa diplomate Augustae Videlicorum dato nundinas et vectigalia decrevit. Sedes facta est ducum Bavariae ab anno 1255, residentia imperialis ab anno 1328, Bavariae caput ab anno 1506.

Historia recentior

Mense Maio 1992, aeroportus Monacum "Franciscus Iosephus Strauß" apertus est, eodem tempore clausus est pristinus aeroportus Monacum Riem (Messestadt Riem) eisdemque locis centrum expositionis Monaci erectum est.

Geographia

Monacum est caput provinciae, quarum in Bavaria sunt septem. Inter metropoles Germaniae maximam densitatem incolarum habet.

Editissimus urbis locus est Mons Warnberg, cuius culmen 579 metra super mare est; infimus Schwarzhölzl, in Feldmochingo, parte urbis boreali, situs, qui locus 482 metra super mare iacet.

Isara flumen 13.7 chiliometra per terram urbis ex occidente australi in orientem borealem fluit. Insula musei, in qua Museum Germanicum est, atque proxima Insula Pratina sunt insulae celebratae fluminis. Districtus multos lacus magnos habet, qui sunt Lacus Ammeris, Lacus Wörthis, atque Lacus Starnbergensis. Aquae fluentes aliae sunt flumen Wuermum (Germanice Würm), qui ex Lacu Starnbergensi veniens per urbem occidentalem fluit, Rivus Hachingensis (Hachinger Bach), qui ad Perlachum territorium urbis init et in boreale Novi Perlachi perit, multa brachia Isarae, quae rivuli urbani Monacenses (Münchner Stadtbäche) dicuntur.

Cultura

Universitas Monacensis satis antiqua a principio anno 1472, ducatu in complures partes diviso, Ingolstadii, non Monaci, a duce Ludovico IX condita, anno 1800 a principe electore Maximiliano IV Iosepho Landishutam remota est. Ad horum principum honorem "Ludovico-Maximilianea" cognominatur. Denuo anno 1826 a rege Ludovico I Monacum constituta est. Universitas Technica Monacensis anno 1868 condita est.

Musea:

Pinacotheca Vetus
Pinacotheca Nova
Pinacotheca modernorum
Museum nationale Bavaricum
Museum Brandhorst
Glyptotheca (collectio artificiorum Graecorum et Romanorum)
Collectus Antiquitatum (e praehistoria et medio aevo priore)
Museum Witt (conlectio papilionum maxima orbis terrarum)
Museum quinque continentium (theodisce Museum Fünf Kontinente, prius Völkerkundemuseum)
Bibliotheca publica Bavarica inter divitissimas Europae omnis reputatur.
Hortus botanicus Monacensis Nymphopolitanus

Urbs praeterea est notissima propter theatra et greges musicorum. Kammerspiele et Residenztheater sunt - illud urbanum, hoc publicum - theatra ludorum scaenicorum. Bayerische Staatsoper in Theatro Nationali operis et ballationibus, Staatstheater am Gärtnerplatz operettis et musical^? et ballationibus dedicatum est. Quotannis Münchner Opernfestspiele mensibus Iunio et Iulio habitae multos homines operarum amantes invitant et adlectant. Greges musicorum, velut Bayerisches Staatsorchester et Münchner Philharmoniker et Münchner Rundfunkorchester in totius orbis terrarum scaenas solent prodire.

Res oeconomicae

Domus editoria C. Bertelsmann Verlag hic est ex anno 1972.

Instrumenta divulgationis

Urbi Monaco loco instrumentorum divulgationis maius momentum est. Post Novum Eboracum numerus sedum domuum editoriarum Monaci secundus maximus orbis terrarum est.

Commeatus

Aeroportus Monacum (Codex IATA: MUC) 29 km ab urbis media Monaci abest, secundus maximus aeropoertuum Germaniae est. Connexus est aeroportus cum urbe per autovia A92 et per tramina S, lineas S1 et S8.

Ferriviae

Ferrivia subterranea metropolitana Monacensis (vulgo U-Bahn) omni die plurimos homines transvehit.

Clima

Urbi Monaco clima est "oceanicum" per enumerationem Köppen–Geiger, temperatura aëris media mense Ianuario 0.3° atque mense Iulio 19.4°, totius anni 9.7°, minima inter −3.7° et +12.3°, maxima inter 2.7° et 23.1°; pluviis mense Februario ad 46 mm tantum, mense Iulio 122 mm, per annum totum non minus quam 946 mm elevatis; diebus pluviosis per annum totum fere 129 accidentibus; humiditate relativa inter mensuras 55 centesimas mensibus Maio et Iulio et 81 centesimas mense Decembri, horis solis fulgentis mense Decembri 59, mense Iulio 238, per annum totum 1 777 repertis.^[4]

Incolae notabiles

Aloisius Niederalt, politicus et sodalis CSU, hic mortuus 2004
Antonius Hofreiter, rerum politicarum peritus factionis Viridum, hic natus 1970
Basilius Leontief, oeconomicus, hic anno 1905 natus
Bernhardus Stempfle, ordinis Sancti Hieronymi, theologus, scriptor, hic anno 1934 mortuus
Ericus Emminger, sodalis primo factionis Centri, deinde Factionis Popularis Bavaricae, hic anno 1951 mortuus
Ernestus Grassi philosophus, hic mortuus 1991
Ernestus Röhm, politicus Nazista, hic anno 1887 natus, 1934 mortuus
Fridericus Neumayer, politicus, hic mortuus 1973
Guillelmus de Ockham, philosophus, hic anno 1349 mortuus
Henricus Himmler, politicus Nazista, hic anno 1900 natus
Ioannes Robertus Becher, poeta et politicus, hic anno 1891 natus
Ioannes Schuberth, politicus, hic mortuus 1976
Ioannes Singhammer, rerum politicarum peritus factionis CSU, natus 1953
Iustus de Liebig, chemicus, hic anno 1873 mortuus
Maximilianus Weber sociologus, hic anno 1920 mortuus
Nicolaus Barthel, rerum politicarum peritus factionis SPD, natus 1955
Osvaldus Spengler eruditus, hic anno 1936 mortuus
Philippus Plein, sumptuosorum vestium factor
Ricardus Jaeger, politicus et sodalis CSU, hic mortuus 1998

Notae

↑ "Monacum vel Monachium, urbs Bavariae elegantissima et primaria, sedes ducum . . . cum palatio superbissimo": Iohannes Iacobus Hofmannus, Lexicon universale (1698) ~.
↑ "Monacum, Monacum Bavariae": J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus (Dresdae: Schönfeld, 1861; 1909. Brunsvici, 1972, 3 voll.) 1 (A–D), 2 (E–M), 3 (N–Z)
↑ "Monachium": Historia et commentationes Academiae Electoralis Scientiarvm et . . . , vol. 5 Von Academia Electoralis Scientiarum et Elegantiorum Literarum Theodoro-Palatinae.
↑ Res climatologicae e Vicipaedia Anglica extractae, fontibus fidei dignis ibi citatis inter quos "Muenchen, Germany" apud World Weather Information Service.

Nexus interni

Nexus externi

Vicimedia Communia plura habent quae ad Monacum spectant (München, Munich).

Situs geographici et historici: Locus: 48°8′15″N 11°34′30″E • OpenStreetMap • GeoNames • Thesaurus Getty • Facebook Places • "09162000" apud Statistik-Portal • Commentatio Theodisce, Francogallice, Italice apud Lexicon historicum Helveticum • Store norske Lexikon • Treccani

Bishop, Jordan. 2018. Munich Named The Most Livable City In The World. Forbes, 25 Iunii. Textus interretialis.

Europae urbes milies milium incolarum

Athenae • Barcino • Belogradum • Berolinum • Birminghamia • Bruxellae • Bucaresta • Budapestinum • Casanum • Catharinopolis • Charcovia • Colonia Agrippina • Constantinopolis • Hamburgum • Kiovia • Londinium • Lutetia • Matritum • Mediolanum • Minscum • Monacum • Moscua • Neapolis • Novogardia Inferior • Odessa • Permia • Petropolis • Praga • Roma • Rostovia ad Tanaim • Samara • Serdica • Ufa • Varsavia • Vindobona • Volgogradum • Voronegia

Opus geopoliticum • Maximae urbes orbis terrarum • Index maximarum urbium Europaearum

Capsae cognatae: Urbes Europae capitales • Urbes Africae maximae • Urbes Americae Australis maximae • Urbes Americae Septentrionalis maximae • Urbes Asiae maximae • Urbes Indiae maximae • Urbes Oceaniae maximae • Urbes Sericae maximae

Urbes foederalium Germaniae terrarum capitales


Aquae Mattiacae • Berolinum • Brema • Dresda • Dusseldorpium • Erfordia • Hamburgum • Hannovera • Kielia • Magdeburgum • Moguntiacum • Monacum • Potestampium • Saravipons • Stutgardia • Suerinum

Regiones urbis Monaci


Allach-Untermenzing • Altstadt-Lehel • Aubing-Lochhausen-Langwied • Au-Haidhausen • Berg am Laim • Bogenhausen • Feldmoching-Hasenbergl • Hadern • Laim • Ludwigsvorstadt-Isarvorstadt • Maxvorstadt • Milbertshofen-Am Hart • Moosach • Neuhausen-Nymphenburg • Obergiesing • Pasing-Obermenzing • Ramersdorf-Perlach • Schwabing-Freimann • Schwabing-West • Schwanthalerhöhe • Sendling • Sendling-Westpark • Thalkirchen-Obersendling-Forstenried-Fürstenried-Solln • Trudering-Riem • Untergiesing-Harlaching

[1] "Monacum vel Monachium, urbs Bavariae elegantissima et primaria, sedes ducum . . . cum palatio superbissimo": Iohannes Iacobus Hofmannus, Lexicon universale (1698) ~.

[2] "Monacum, Monacum Bavariae": J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus (Dresdae: Schönfeld, 1861; 1909. Brunsvici, 1972, 3 voll.) 1 (A–D), 2 (E–M), 3 (N–Z)

[3] "Monachium": Historia et commentationes Academiae Electoralis Scientiarvm et . . . , vol. 5 Von Academia Electoralis Scientiarum et Elegantiorum Literarum Theodoro-Palatinae.

[4] Res climatologicae e Vicipaedia Anglica extractae, fontibus fidei dignis ibi citatis inter quos "Muenchen, Germany" apud World Weather Information Service.

[1]

[2]

[3]

[4]