Jump to content

Quantum redactiones paginae "Croatia" differant

Nexus recensere
E Vicipaedia
Browse history interactively
← Differentia superior
Content deleted Content added
VisualWikitext
No edit summary
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
 
(21 intermediate revisions by 12 users not shown)
Linea 1: Linea 1:
{{Capsa civitatis Vicidata}}
{{data nationis
⚫
'''Croatia'''<ref name=NSLO>Ebbe Vilborg, ''Norstedts svensk-latinska ordbok'', editio sunda, 2009.</ref>, plenius '''Res publica Croatiae'''<ref>Vide e.g. [http://www.stkpula.hr/rektorat/doktorati/skupna.html]{{Nexus deficitur|date=October 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> (alia nomina: ''Chroaeia''<ref name="Graesse">{{Graesse}}</ref>, ''Chroatia''<ref name="Graesse" />, ''Chrobatia''<ref name="Graesse" />, ''Croacia''<ref name="Graesse" />, ''Gruacia''<ref name="Graesse" />) sive nomen antique '''Liburnia'''<ref name=NSLO/> ([[Croatice]] ''Republika Hrvatska''), est [[civitas]] [[Europa]]ea, ad finem [[Mare Mediterraneum|Maris Mediterranei]], [[Media Europa|Mediae Europae]], et [[Balcania]]e (antiqui ''Haemi'') iacens, [[caput (urbs)|capite]] [[Zagrabia]] (antiquo Andautonia). Septemtrione [[Slovenia]]e [[Hungaria]]eque, Boreoriente [[Serbia]]e, Oriente [[Bosnia et Herzegovina|Bosniae et Herzegovinae]] et Meridie [[Mons Niger|Monti Nigro]] finitima est. Occidente [[Mare Hadriaticum|Mari Hadriatico]] alluitur et maritimum limitem cum [[Italia]], [[Sinus Tergestinus|Sinu Tergestino]], possidet.
|genitivus=Croatiae
|nomen_locale=Republika Hrvatska
|imago_vexilli=Flag_of_Croatia.svg
|imago_insignis=Coat_of_arms_of_Croatia.svg
|sententia=Antemurale Christianitatis
|imago_tabulae=Europe location CRO.png
|linguae_sollemnes=[[lingua Croatica]]
|nomen_incolarum=|[[Croatae|Croata,ae]]
|adiectivum=Croaticus,a,um
|hymnus_nationalis=[[Lijepa naša domovino]]
|titulus_ducis=[[Praeses Croatiae|Praeses]]<br />&nbsp;- [[Ministri primi Croatiae|Minister primus]]|
nomen_ducis=[[Kolinda Grabar-Kitarović]]<br />[[Andrej Plenković]]
|caput=[[Zagrabia]]
|situs_capitis=45° 48' Sept., 16° 0' Ort.
|urbs_maxima=[[Zagrabia]]
|status_magnitudinis=124.
|ordo_magnitudinis=1 E10
|magnitudo=56 542
|aquapercentum=0,01%
|populatio_anno=2004
|status_populationis=117.
|populatio=4 496 869
|densitas_populationis=83
|PDB_anno=2003
|PDB_status=67.
|PDB=$49 638 milliones
|PDBpercapita=$11 140
|PDBpercapitastatus=49.
|nummus=[[Cuna Croatica|Cuna]](kn)
|numminota=HRK
|potestatisgenus=Independentia
|eventacondita=
|diescondita=[[25 Iunii]], [[1991]]
|circulustemporalis=[[Tempus Europaeum Centrale|TEC]]
|tuc_differentia=+1
|circulustemporalis_HAE=[[Tempus Aestivale Europaeum Centrale|TÆEC]]
|tuc_differentia_HAE=+2
|praefixum=385
|cctld=hr
|postscripta=
}}


⚫
[[Medium Aevum|Medio Aevo]], saeculis [[saeculum 9|nono]] et [[saeculum 10|decimo]], Croatia fuit [[regnum]] [[civitas sui iuris|liberum]]; postea, per saecula [[saeculum 11|undecimum]] ad [[saeculum 14|quartum decimum]], subregnum in dicione Hungarica subiunctum. A saeculo [[saeculum 15|quinto decimo]] usque ad [[saeculum 19|saeculum undevicensimo]], in [[Imperium Austro-Hungaricum|Imperio Austro-Hungarico]] fuit [[ducatus Croatiae et Slavoniae]], atque temporibus recentioribus ([[1918]]–[[1990]]), fuit una ex [[res publica|rebus publicis]] [[Iugoslavia]]e.
⚫
'''Croatia'''<ref name=NSLO>Ebbe Vilborg, ''Norstedts svensk-latinska ordbok'', editio sunda, 2009.</ref>, plenius '''Res publica Croatiae'''<ref>Vide e.g. [http://www.stkpula.hr/rektorat/doktorati/skupna.html]</ref> (alia nomina: ''Chroaeia''<ref name="Graesse">{{Graesse}}</ref>, ''Chroatia''<ref name="Graesse" />, ''Chrobatia''<ref name="Graesse" />, ''Croacia''<ref name="Graesse" />, ''Gruacia''<ref name="Graesse" />) sive nomen antique '''Liburnia'''<ref name=NSLO/> ([[Lingua Croatica|Croatice]]: ''Republika Hrvatska''), est civitas [[Europa]]ea, ad finem [[Mare Mediterraneum|Maris Mediterranei]], [[Media Europa|Mediae Europae]], et [[Balcania]]e (antiqui ''Haemi'') iacens, [[caput (urbs)|capite]] [[Zagrabia]] (antiquo Andautonia). Septemtrione [[Slovenia]]e [[Hungaria]]eque, Boreoriente [[Serbia]]e, Oriente [[Bosnia et Herzegovina|Bosniae et Herzegovinae]] et Meridie [[Mons Niger|Monti Nigro]] finitima est. Occidente [[Mare Hadriaticum|Mari Hadriatico]] alluitur et maritimum limitem cum [[Italia]], [[Sinus Tergestinus|Sinu Tergestino]], possidet.


⚫
Croatia socius [[Consociatio Nationum|Consociationis Nationum]], [[Consociatio ex pacto Atlantico Septentrionali|Consociationis ex pacto Atlantico Septentrionali]], [[Organizatio Securitati Cooperationique in Europa favendis|Consociationis pro Securitate et Cooperatione in Europa]], [[Consilium Europae|Consilii Europae]], et [[Concilium Salutis|Concilii Salutis Consociationis Nationum]] et praeterea candidatus [[Unio Europaea|Unionis Europaeae]] intrandae est.
⚫
[[Medium Aevum|Medio Aevo]], saeculis [[saeculum 9|nono]] et [[saeculum 10|decimo]], Croatia fuit regnum liberum; postea, per saecula [[saeculum 11|undecimum]] ad [[saeculum 14|quartum decimum]], subregnum in dicione Hungarica subiunctum. A saeculo [[saeculum 15|quinto decimo]] usque ad [[saeculum 19|saeculum undevicensimo]], in [[Imperium Austro-Hungaricum|Imperio Austro-Hungarico]] fuit [[ducatus Croatiae et Slavoniae]], atque temporibus recentioribus ([[1918]]–[[1990]]), fuit una ex rerum publicarum [[Iugoslavia]]e.

⚫
Croatia membrum [[Consociatio Nationum|Consociationis Nationum]], [[Consociatio ex pacto Atlantico Septentrionali|Consociationis ex pacto Atlantico Septentrionali]], [[Organizatio Securitati Cooperationique in Europa favendis|Consociationis pro Securitate et Cooperatione in Europa]], [[Consilium Europae|Consilii Europae]] et [[Concilium Salutis|Concilii Salutis Consociationis Nationum]] et praeterea candidatus [[Unio Europaea|Unionis Europaeae]] intrandae est.


== Etymologia ==
== Etymologia ==
Linea 53: Linea 11:
== Historia ==
== Historia ==
[[Fasciculus:Bascanska ploca.jpg|thumb|left|220px|[[Tabula Bescanovensis]] ([[Croatice]]: ''Baščanska ploča''), antiquisimum [[Abecedarium Glagoliticum|Scriptionis Glagoliticae]] documentum.]]
[[Fasciculus:Bascanska ploca.jpg|thumb|left|220px|[[Tabula Bescanovensis]] ([[Croatice]]: ''Baščanska ploča''), antiquisimum [[Abecedarium Glagoliticum|Scriptionis Glagoliticae]] documentum.]]
=== Aevum Praehistoricum ===
=== Aevum praehistoricum ===
Praesentis Croatiae territorium e [[Aevum Praehistoricum|Praehistoria]] habitatum est. In [[Palaeolithicum|Palaeolithico]] Medio, [[Homo neanderthalensis|Neanderthalenses]] [[Crapina]]e ([[Croatice]]: ''Krapina'') erant. Ineunte [[Neolithicum|Neolithico]] culturae [[Cultura Gerontopolitana|Gerontopolitana]] ([[Croatice]]: ''Starčevo''), [[Cultura Vintzae|Vintzaica]] ([[Croatice]]: ''Vinča''), [[Cultura Pegepolitana|Pegepolitana]] ([[Croatice]]: ''Sopot''), [[Cultura Lycocoeladica|Lycocoeladica]] ([[Croatice]]: ''Vučedol'') et [[Cultura Pharensis|Pharensis]] ([[Croatice]]: ''Hvar'') per hanc regionem patebant. [[Aetas Ferrea]] [[cultura Hallstattica|culturae Hallstatticae]] (Proto-[[Illyrii|Illyricorum]]) et [[cultura Tenae|culturae Tenicae]] (Proto-[[Celtae|Celtarum]]) vestigia reliquit.
Praesentis Croatiae territorium e [[Aevum Praehistoricum|Praehistoria]] habitatum est. In [[Palaeolithicum|Palaeolithico]] Medio, [[Homo neanderthalensis|Neanderthalenses]] [[Crapina]]e ([[Croatice]] ''Krapina'') erant. Ineunte [[Neolithicum|Neolithico]] [[cultura]]e [[Cultura Gerontopolitana|Gerontopolitana]] ([[Croatice]]: ''Starčevo''), [[Cultura Vintzae|Vintzaica]] ([[Croatice]] ''Vinča''), [[Cultura Pegepolitana|Pegepolitana]] ([[Croatice]]: ''Sopot''), [[Cultura Lycocoeladica|Lycocoeladica]] (Croatice ''Vučedol'') et [[Cultura Pharensis|Pharensis]] ([[Croatice]] ''Hvar'') per hanc regionem patebant. [[Aetas Ferrea]] [[cultura Hallstattica|culturae Hallstatticae]] (Proto-[[Illyrii|Illyricorum]]) et [[cultura Tenae|culturae Tenicae]] (Proto-[[Celtae|Celtarum]]) vestigia reliquit.


=== Aevum Antiquum ===
=== Aevum Antiquum ===
[[Fasciculus:Croatia Pula Amphitheatre interior BW 2014-10-11 10-03-10.jpg|300px|left|thumb|[[Gaius Iulius Caesar Octavianus Augustus|Caesare Augusto]] [[imperator]]e, [[Roma antiqua|Romanum]] [[amphitheatrum]] in [[Pietas Iulia|Pietate Iulia]] aedificatum est.]]
[[Fasciculus:Croatia Pula Amphitheatre interior BW 2014-10-11 10-03-10.jpg|300px|left|thumb|[[Gaius Iulius Caesar Octavianus Augustus|Caesare Augusto]] [[imperator]]e, [[Roma antiqua|Romanum]] [[amphitheatrum]] in [[Pietas Iulia|Pietate Iulia]] aedificatum est.]]
Croatiae hodiernae territorium in [[Aevum Antiquum|Aevo Antiquo]] [[Illyrii|gentibus Illyricis]] (sensu lato) plerumque incultum erat: [[Histrii]] in paeninsula [[Histria]], [[Liburni]] in [[Dalmatia]] septentrionali et insulis adiacentibus ([[Croatice]]: ''Kvarner''), [[Delmatae]] in media Dalmatia, [[Iapodes]] in vallibus intermontanis Croatiae mediae, atque gens Pannonica ''[[Iasi]]'' nominata in Croatia septentrionali et gentes Celtici sicut [[Scordisci]] ad [[Savum]] flumen ([[Croatice]]: ''Posavina'') et [[Boii]] in extremo boreali ad flumen [[Mura]]m. Etiam complures minores gentes cognitae sunt: [[Ortoplini]], [[Parentini]], [[Mannii]], [[Pleraei]], et aliae ad litus [[Mare Hadriaticum|Hadriaticum]], atque [[Colapiani]], [[Varciani]], [[Segestani]], [[Andizetes]], [[Breuci]], et aliae in Croatia media. [[Illyricum]] libera civitas erat usque ad [[Imperium Romanum|Romanam]] occupationem anno [[168 a.C.n.]].
Croatiae hodiernae territorium in [[Aevum Antiquum|Aevo Antiquo]] [[Illyrii|gentibus Illyricis]] (sensu lato) plerumque incultum erat: [[Histrii]] in paeninsula [[Histria]], [[Liburni]] in [[Dalmatia]] septentrionali et insulis adiacentibus ([[Croatice]] ''Kvarner''), [[Delmatae]] in media Dalmatia, [[Iapodes]] in vallibus intermontanis Croatiae mediae, atque gens Pannonica ''[[Iasi]]'' nominata in Croatia septentrionali et gentes Celtici sicut [[Scordisci]] ad [[Savum]] flumen ([[Croatice]] ''Posavina'') et [[Boii]] in extremo boreali ad flumen [[Mura]]m. Etiam complures minores gentes cognitae sunt: [[Ortoplini]], [[Parentini]], [[Mannii]], [[Pleraei]], et aliae ad litus [[Mare Hadriaticum|Hadriaticum]], atque [[Colapiani]], [[Varciani]], [[Segestani]], [[Andizetes]], [[Breuci]], et aliae in Croatia media. [[Illyricum]] libera civitas erat usque ad [[Imperium Romanum|Romanam]] occupationem anno [[168 a.C.n.]].


=== Medium Aevum ===
=== Medium aevum ===
[[Fasciculus:Oton Ivekovic, Nikola Subic Zrinski.jpg|thumb|right|150 px|[[Nicolaus Šubić Zrinski]], magnus Croaticus heros in bellis contra [[Imperium Ottomanicum|Ottomanos]].]]
[[Fasciculus:Oton Ivekovic, Nikola Subic Zrinski.jpg|thumb|upright=0.7|[[Nicolaus Šubić Zrinski]], magnus Croaticus heros in bellis contra [[Imperium Ottomanicum|Ottomanos]].]]
[[Fasciculus:Zadar Donat Forum.jpg|thumb|left|150px|Architectura Mediaevalis Croatiae, [[Iadera]]e.]]
[[Fasciculus:Zadar Donat Forum.jpg|thumb|upright=0.6|left|Architectura Mediaevalis Croatiae, [[Iadera]]e.]]
[[Fasciculus:Forteresse de Dubrovnik.jpg|thumb|left|200px|Moenia [[Ragusium|Ragusiensia]].]]
[[Fasciculus:Forteresse de Dubrovnik.jpg|thumb|upright=0.8|left|Moenia [[Ragusium|Ragusiensia]].]]
[[Imperium Romanum Occidentale|Imperio Romano Occidentali]] collapso, provinciae [[Pannonia]]e et [[Dalmatia]]e ab [[Hunni]]s captae sunt et postea ab [[Ostrogothi]]s et a [[Imperium Romanum Orientale|Byzantinis]].
[[Imperium Romanum Occidentale|Imperio Romano Occidentali]] collapso, provinciae [[Pannonia]]e et [[Dalmatia]]e ab [[Hunni]]s captae sunt et postea ab [[Ostrogothi]]s et a [[Imperium Romanum Orientale|Byzantinis]].


Praesentis [[Slavi|Slavae]] gentis maiores in Croatia [[saeculum 7|saeculo VII]] domicilium collocavere. Anno [[925]] tunc Dux [[Tomislav (rex Croatiae)|Tomislavus]] rex Croatorum coronatus est, dum regnum terras inter flumen [[Dravus|Dravum]] ([[Croatice]]: ''Drava'') et [[Mare Hadriaticum]] ([[Croatice]]: ''Jadransko more'') comprehendens creatum est. Hoc regnum usque ad exeuns [[saeculum 11|saeculum XI]] duravit, mortuo ultimo Croatorum rege, cum [[Hungari]] reges Croatiam regere coepissent.
Praesentis [[Slavi|Slavae]] gentis maiores in Croatia [[saeculum 7|saeculo VII]] domicilium collocavere. Anno [[925]] tunc Dux [[Tomislav (rex Croatiae)|Tomislavus]] rex Croatorum coronatus est, dum regnum terras inter flumen [[Dravus|Dravum]] ([[Croatice]] ''Drava'') et [[Mare Hadriaticum]] ([[Croatice]] ''Jadransko more'') comprehendens creatum est. Hoc regnum usque ad exeuns [[saeculum 11|saeculum XI]] duravit, mortuo ultimo Croatorum rege, cum [[Hungari]] reges Croatiam regere coepissent.


Ab [[Imperium Ottomanicum|Ottomanis]] [[Balcania]] capta, Croaticae terrae inter [[Religio Islamica|Musulmanicum]] et [[Religio Christiana|Christianum]] mundos finitimae factae sunt (cum Septemtrione Croaticis manibus et Meridie Ottomanicis manibus).
Ab [[Imperium Ottomanicum|Ottomanis]] [[Balcania]] capta, Croaticae terrae inter [[Religio Islamica|Musulmanicum]] et [[Religio Christiana|Christianum]] mundos finitimae factae sunt (cum Septemtrione Croaticis manibus et Meridie Ottomanicis manibus).


=== Praesens Aevum ===
=== Praesens Aevum ===
A [[Germania Nazistica]] capta die [[6 Aprilis]] anni [[1941]], [[Iugoslavia]] scissa est et [[fascismus|fascista]] [[Antonius Pavelić]] libertatis Croaticae Civitatis dux factus est. Quo duce, centeni milium [[Serbia|Serbiorum]], [[Iudaei|Iudaeorum]], [[Zingari|Zingarorum]] et Croatorum adversorum regimini in [[Castra carceralia|campis concentrationis]]<ref>David Morgan, ''Lexicon Latinum''. [http://www.culturaclasica.com/lingualatina/lexicon_latinum_morgan.pdf]</ref> deleti sunt.
A [[Germania Nazistica]] capta die [[6 Aprilis]] anni [[1941]], [[Iugoslavia]] scissa est et [[fascismus|fascista]] [[Antonius Pavelić]] libertatis Croaticae Civitatis dux factus est. Quo duce, centeni milium [[Serbia|Serbiorum]], [[Iudaei|Iudaeorum]], [[Zingari|Zingarorum]] et Croatorum adversorum regimini in [[Castra carceralia|campis concentrationis]]<ref>David Morgan, ''Lexicon Latinum/'' [http://www.culturaclasica.com/lingualatina/lexicon_latinum_morgan.pdf PDF.]</ref> deleti sunt.


Finito [[secundum bellum mundanum|secundo bello mundano]], [[Iosephus Broz Tito]] non solum [[Nazismus|Nazisticos]] invasores et suos complices vicerat sed etiam omnes Iugoslavicas respublicas circum [[Communismus|Communisticam]] Civitatem coniunxerat. Saeculare odium inter Serbios et Croatos ab Iugoslavicis auctoritatibus reprimebatur.
Finito [[secundum bellum mundanum|secundo bello mundano]], [[Iosephus Broz Tito]] non solum [[Nazismus|Nazisticos]] invasores et suos complices vicerat sed etiam omnes Iugoslavicas respublicas circum [[communismus|communisticam]] civitatem coniunxerat. Saeculare odium inter Serbios et Croatos ab Iugoslavicis auctoritatibus reprimebatur.


[[Iosephus Broz Tito|Iosepho Broz Tito]] mortuo, anno [[1980]], fragilizationis processus in Iugoslavicarum rerumpublicarum unione incepit. Hic status adhuc gravior cum oeconomica crisi in [[Europa Orientalis|Europa Orientali]] Communisticorum regiminum dissolutionem et oeconomiae mercatus adaptationis difficultates comitata factus est. Croatia, cum sua oeconomia evolutissima inter Iugoslavicas respublicas, Nationalistica voluptate communi cum omnibus Iugoslavicis rebuspublicisi non effugit. Die [[25 Iunii]] anni [[1991]], post plebiscita quae obruentem victoriam Separatistis dedere, Croati suam separationem ab [[Iugoslavia]] nuntiavere. Statim, Croaticum trritorium ab Exercitu Foederali invasum est, cuius dominium Serbii tunc habebant et qui pro Serbicis minoritatibus Croatiam incolentibus (circiter 10%) incolarum intervenit. Die [[23 Decembris]] 1991 Croatiae libertas a [[Germania]] probata est. Ob violentos conflictus inter Croatos et Serbios et Croaticum territorium a Serbicis militiis occupatum, [[Consociatio Nationum]] militariter ad pacem firmandam intervenere. Anno [[1992]], respublica libera agnita est. Anno [[1995]], in bene successa operatione militari, Croatia, sine adventicio auxilio, fere omnia sua a Serbiis occupata territoria recuperavit, quod fuit prima clades usque ad tunc terribilis invincibilisque [[Exercitus Popularis Iugoslavicus|Iugoslavici exercitus]] ([[Croatice]]: ''Jugoslavenska narodna armija'' et [[Serbice]]: Југословенска народна армија). Anno [[1998]], sub forti internationali pressione, Iugoslavia ultimum Croaticum territorium occupatum, [[Sclavonia]]m Orientalem, reddidit.
[[Iosephus Broz Tito|Iosepho Broz Tito]] mortuo, anno [[1980]], fragilizationis{{dubsig}} processus in Iugoslavicarum rerumpublicarum unione coepit. Hic status adhuc gravior cum [[oeconomia|oeconomica]] crisi in [[Europa Orientalis|Europa Orientali]] Communisticorum regiminum dissolutionem et oeconomiae mercatus adaptationis difficultates comitata factus est. Croatia, cum sua oeconomia evolutissima inter Iugoslavicas respublicas, Nationalistica voluptate communi cum omnibus Iugoslavicis rebuspublicisi non effugit. Die [[25 Iunii]] anni [[1991]], post plebiscita quae obruentem victoriam Separatistis dedere, Croati suam separationem ab [[Iugoslavia]] nuntiavere. Statim, Croaticum trritorium ab Exercitu Foederali invasum est, cuius dominium Serbii tunc habebant et qui pro Serbicis minoritatibus Croatiam incolentibus (circiter 10%) incolarum intervenit. Die [[23 Decembris]] 1991 Croatiae libertas a [[Germania]] probata est. Ob violentos conflictus inter Croatos et Serbios et Croaticum territorium a Serbicis militiis occupatum, [[Consociatio Nationum]] militariter ad pacem firmandam intervenere. Anno [[1992]], respublica libera agnita est. Anno [[1995]], in bene successa operatione militari, Croatia, sine adventicio auxilio, fere omnia sua a Serbiis occupata territoria recuperavit, quod fuit prima clades usque ad tunc terribilis invincibilisque [[Exercitus Popularis Iugoslavicus|Iugoslavici exercitus]] ([[Croatice]] ''Jugoslavenska narodna armija'' et [[Serbice]] Југословенска народна армија). Anno [[1998]], sub forti internationali pressione, Iugoslavia ultimum Croaticum territorium occupatum, [[Sclavonia]]m Orientalem, reddidit.


[[Franciscus Tudjman|Francisci Tudjman]], primi praesidis electi, gubernatio controversa: dum suam nationem in libertatem ducebat et occupata territoria sine adventicio auxilio recuperabat et [[Bosnia|Bosnios]] et Croatos in lucta pro [[Bosnia et Herzegovina|Bosniae et Herzegovinae]] libertate adiuvabat, de rei pressoriae censura et Serbiorum Croatiam incolentium expulsione accusabatur. Quo mortuo, eius administratio anno [[1999]] finivit. Ex illo tempore, quamquam problemata similia aliarum [[Europa Orientalis|Europae Orientalis]] nationum eis oppetit, Croatia vehemens oeconomicum incrementum experitur, cuius processus in infrastructurae modernizatione et in iuridici systematis transformatione quae democratiam et ingressum in [[Unio Europaea|Unionem Europaeam]] et in [[Consociatio ex pacto Atlantico Septentrionali|Consociationem ex pacto Atlantico Septentrionali]] consolidet consistit.
[[Franciscus Tudjman|Francisci Tudjman]], primi praesidis electi, gubernatio controversa: dum suam nationem in libertatem ducebat et occupata territoria sine adventicio auxilio recuperabat et [[Bosnia|Bosnios]] et Croatos in lucta pro [[Bosnia et Herzegovina|Bosniae et Herzegovinae]] libertate adiuvabat, de rei pressoriae censura et Serbiorum Croatiam incolentium expulsione accusabatur. Quo mortuo, eius administratio anno [[1999]] finivit. Ex illo tempore, quamquam problemata similia aliarum [[Europa Orientalis|Europae Orientalis]] nationum eis oppetit, Croatia vehemens oeconomicum incrementum experitur, cuius processus in infrastructurae modernizatione et in iuridici systematis transformatione quae democratiam et ingressum in [[Unio Europaea|Unionem Europaeam]] et in [[Consociatio ex pacto Atlantico Septentrionali|Consociationem ex pacto Atlantico Septentrionali]] consolidet consistit.
Linea 83: Linea 41:
== Croatia Latina ==
== Croatia Latina ==
[[Fasciculus:Tabula comitatus Zarensis et Sebenicensis.jpg|thumb|left|400px|Partes Dalmatiae anno [[1774]].]]
[[Fasciculus:Tabula comitatus Zarensis et Sebenicensis.jpg|thumb|left|400px|Partes Dalmatiae anno [[1774]].]]
In Regno Croatiae mediaevali, [[lingua Latina]] fuit publica, et documenta publica atque inscriptiones regiae ex eo tempore plerumque Latini sunt, sed plebs etiam [[scriptura Glagolitica|scripturam Glagoliticam]] et suam [[lingua Slava|linguam Slavam]] in forma archaica ''Chakaviana'' in usu habebat (haec sermo ''Chakaviana'' mediaevalis hodie solum in insulis Adriaticis et paeninsula Histria in usu est).
In Regno Croatiae mediaevali, [[lingua Latina]] fuit [[lingua publica|publica]], et documenta publica atque [[inscriptio]]nes regiae ex eo tempore plerumque Latini sunt, sed plebs etiam [[scriptura Glagolitica|scripturam Glagoliticam]] et suam [[lingua Slava|linguam Slavam]] in forma archaica ''Chakaviana'' in usu habebat (haec sermo ''Chakaviana'' mediaevalis hodie solum in insulis Adriaticis et paeninsula Histria in usu est).


Postea, [[Domus Habsburgensis|Domo Habsburgensi imperante]] in ducatu Croatiae et Slavoniae saeculis [[saeculum 15|quinto decimo]]–[[saeculum 19|undevicensimo]] [[lingua Latina]] ut lingua publica servabatur, ne [[Lingua Theodisca|theodisca]] vel [[Lingua Hungarica|hungarica]] lingua in Croatia et [[Sclavonia]] introduceretur. Ideo in Croatia usque ad annum [[1848]] [[lingua Latina]] unica publica fuit, et huius in contione ducali sermones obligatae Latinae in usu erant, atque leges novae solum in Latino editi sunt. ''Ephemerides Zagrabienses'' 'Acta Publica Hebdomadalis' in Zagabria ad annum [[1772]] in Lingua Latina editi sunt.
Postea, [[Domus Habsburgensis|Domo Habsburgensi imperante]] in ducatu Croatiae et Slavoniae saeculis [[saeculum 15|quinto decimo]]–[[saeculum 19|undevicensimo]] [[lingua Latina]] ut lingua publica servabatur, ne [[Lingua Theodisca|theodisca]] vel [[Lingua Hungarica|hungarica]] lingua in Croatia et [[Sclavonia]] introduceretur. Ideo in Croatia usque ad annum [[1848]] [[lingua Latina]] unica publica fuit, et huius in contione ducali sermones obligatae Latinae in usu erant, atque leges novae solum in Latino editi sunt. ''Ephemerides Zagrabienses'' 'Acta Publica Hebdomadalis' in Zagabria ad annum [[1772]] in Lingua Latina editi sunt.
Linea 89: Linea 47:
Croatia [[Lingua Latina|linguam Latinam]] diutissime per totum millennium, id est a [[saeculum 9|saeculo nono]] usque ad [[saeculum 19|undevicensimo]], in usu publico perpetuo habuit. Postea, [[Lingua Neolatina|lingua neolatina]] aliquantulum mutata in Croatia in [[Ecclesia Catholica Romana]] perstitit, atque etiam nobilitas Croatica sermonem Latinum saepe in eventis sollemnibus usurpavit. Etiam in Lingua Croatica syntaxis Romana et verba permulta Latina assimilata sunt, quam ob rem a ceteris linguis Slavicis haec Lingua Croatica classica saeculis [[saeculum 16|sexto decimo]]–[[saeculum 19|undevicensimo]], propter lexicon semi-Romanum, maxime distinguebatur.
Croatia [[Lingua Latina|linguam Latinam]] diutissime per totum millennium, id est a [[saeculum 9|saeculo nono]] usque ad [[saeculum 19|undevicensimo]], in usu publico perpetuo habuit. Postea, [[Lingua Neolatina|lingua neolatina]] aliquantulum mutata in Croatia in [[Ecclesia Catholica Romana]] perstitit, atque etiam nobilitas Croatica sermonem Latinum saepe in eventis sollemnibus usurpavit. Etiam in Lingua Croatica syntaxis Romana et verba permulta Latina assimilata sunt, quam ob rem a ceteris linguis Slavicis haec Lingua Croatica classica saeculis [[saeculum 16|sexto decimo]]–[[saeculum 19|undevicensimo]], propter lexicon semi-Romanum, maxime distinguebatur.


Ab anno [[1918]] Croatia [[Iugoslavia]]e iuncta erat, et tum solum linguae Slavicae [[saeculum 20|saeculo vicensimo]] permissae erant. In linguam hybridam Serbocroatam introducta, syntaxis Romana et verba permulta Latina ex Croatia eiecta sunt, et verbis Turcicis vel Balcanicis commutata sunt. Postea lingua Latina sicut lingua aliena in scholis maioribus solum addocta est, praecipue in Collegio Classico Zagrabiae saeculis [[saeculum 16|sexto decimo]]–[[saeculum 20|vicensimo]]. Anno [[1972]], cum in Croatia systema educationis ministro Stephano Šuvar auctore secundum canones communisticos omnino reformatum sit, institutio [[Lingua Latina|linguae Latinae]] est abolita. Iugoslaviae post dissolutionem anno [[1991]] in Croatia libera scholae classicae complures gradatim renovatae sunt, et hodie [[lingua Latina]] in hac civitate iterum addocta est.
Ab anno [[1918]], Croatia [[Iugoslavia]]e iuncta erat, et tum solum linguae Slavicae [[saeculum 20|saeculo vicensimo]] permissae erant. In linguam hybridam Serbocroatam introducta, syntaxis Romana et verba permulta Latina ex Croatia eiecta sunt, et verbis Turcicis vel Balcanicis commutata sunt. Postea lingua Latina sicut lingua aliena in scholis maioribus solum addocta est, praecipue in Collegio Classico Zagrabiae saeculis [[saeculum 16|sexto decimo]]–[[saeculum 20|vicensimo]]. Anno [[1972]], cum in Croatia systema educationis ministro Stephano Šuvar auctore secundum canones communisticos omnino reformatum sit, institutio [[Lingua Latina|linguae Latinae]] est abolita. Iugoslaviae post dissolutionem anno [[1991]] in Croatia libera scholae classicae complures gradatim renovatae sunt, et hodie [[lingua Latina]] in hac civitate iterum addocta est.


== Civilitas ==
== Civilitas ==
Linea 99: Linea 57:
[[Praeses]] reipublicae ([[Croatice]]: ''predsjednik'') est [[dux Civitatis]], quinquenni mandato eligitus. Virum Armatorum [[archistrategus]] est, et etiam [[primus minister|primum ministrum]] nominaturus est, [[parlamentum|parlamento]] assentiente, et aliquod ponderis in externa civilitate habet.
[[Praeses]] reipublicae ([[Croatice]]: ''predsjednik'') est [[dux Civitatis]], quinquenni mandato eligitus. Virum Armatorum [[archistrategus]] est, et etiam [[primus minister|primum ministrum]] nominaturus est, [[parlamentum|parlamento]] assentiente, et aliquod ponderis in externa civilitate habet.


[[Parlamentum]] Croatiae sive [[Congregatio]] ([[Croatice]]: ''Sabor'') corpus legisferum cum 160 [[deputatus|deputatorum]], qui populari suffragio ad quattuor annorum mandatum eliguntur, est. Sessiones plenariae [[Congregatio]]nis locum e [[15 Ianuarii]] ad [[15 Iulii|Idus Iulios]] et e [[15 Septembris]] ad [[15 Decembris]] habent.
[[Parlamentum]] Croatiae sive [[Congregatio]] ([[Croatice]] ''Sabor'') corpus legisferum cum 160 [[deputatus|deputatorum]], qui populari suffragio ad quattuor annorum mandatum eliguntur, est. Sessiones plenariae [[Congregatio]]nis locum e [[15 Ianuarii]] ad [[15 Iulii|Idus Iulios]] et e [[15 Septembris]] ad [[15 Decembris]] habent.


Gubernatio Croatiae ([[Croatice]]: ''Vlada''), a primo ministro ducta, a duobus primis ministris vicariis et a quattuordecim [[minister|ministris]] cum muneribus de particulares activitatis campos integratur. [[Potestas exsecutiva|Ramus exsecutivus]] est responsalis{{dubsig}} proponendarum legislationis sumptuumque existimationis, exsequendarum legum, et determinandarum externarum internarumque reipublicae rationum.
Gubernatio Croatiae ([[Croatice]]: ''Vlada''), a primo ministro ducta, a duobus primis ministris vicariis et a quattuordecim [[minister|ministris]] cum muneribus de particulares activitatis campos integratur. [[Potestas exsecutiva|Ramus exsecutivus]] est responsalis{{dubsig}} proponendarum legislationis sumptuumque existimationis, exsequendarum legum, et determinandarum externarum internarumque reipublicae rationum.
Linea 116: Linea 74:


Inter Croatica flumina eminent:
Inter Croatica flumina eminent:

{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
! Nomen [[Latine|Latinum]]
! Nomen [[Latine|Latinum]]
Linea 178: Linea 135:
| [[Lonia-Trebezum]]
| [[Lonia-Trebezum]]
|-
|-
| [[Una (flumen)|Una]]
| [[Oeneus (flumen Bosniae et Herzegovinae)|Oeneus]]
| ''Una''
| ''Una''
| 120
| 120
Linea 250: Linea 207:
| [[Savus]]
| [[Savus]]
|-
|-
| [[Titius]]
| [[Titius (flumen)|Titius]]
| ''Krka''
| ''Krka''
| 73
| 73
Linea 401: Linea 358:
==== Urbes et oppida ====
==== Urbes et oppida ====
Vide etiam: [[Urbes Croatiae]]
Vide etiam: [[Urbes Croatiae]]

[[Fasciculus:Zadar_Forum.jpg|thumb|[[Forum]] [[Roma antiqua|Romanum]] [[Iadera]]e.]]
[[Fasciculus:Zadar_Forum.jpg|thumb|[[Forum]] [[Roma antiqua|Romanum]] [[Iadera]]e.]]
{{div col|2}}


* [[Ad Turres]] (hodie [[Croatice]]: ''[[:hr:Crikvenica|Crikvenica]]'')
* [[Ad Turres]] (hodie [[Croatice]]: ''[[:hr:Crikvenica|Crikvenica]]'')
* [[Andautonia classica]] ([[Zagrabia]] mediaevalis, hodie [[Croatice]]: ''Zagreb'', ''Dugo Selo'')
* [[Andautonia classica]] ([[Zagrabia]] mediaevalis, hodie [[Croatice]]: ''Zagreb'', ''Dugo Selo'')
Linea 438: Linea 393:
* [[Scardona]]
* [[Scardona]]
* [[Siscia]], [[Segestica]]
* [[Siscia]], [[Segestica]]
* [[Senia]] (hodie [[Croatice]]: ''[[:hr:Senj|Senj]]'')
* [[Senia]] (hodie [[Croatice]]: ''Senj'')
* [[Servitium]] (hodie [[Croatice]]: ''[[:hr:Stara Gradiška|Stara Gradiška]]'')
* [[Servitium]] (hodie [[Croatice]] ''Stara Gradiška'')
* [[Soetovio]] (hodie [[Croatice]]: ''[[:hr:Sinj|Sinj]]'')
* [[Soetovio]] (hodie [[Croatice]] ''Sinj'')
* [[Spalatum]]
* [[Spalatum]]
* [[Tarsatica]]
* [[Tarsatica]]
* [[Tininum]] (hodie [[Croatice]]: ''[[:hr:Knin|Knin]]'')
* [[Tininum]] (hodie [[Croatice]]: ''[[:hr:Knin|Knin]]'')
* [[Tragurium]]
* [[Tragurium]]
{{div col end}}


==== Flumina ====
==== Flumina ====
[[Fasciculus:Murursprung01.JPG|thumb|250px|Scaturigo Murae.]]
[[Fasciculus:Murursprung01.JPG|thumb|250px|Scaturigo Murae.]]
{{div col|2}}
* [[Aquilis]] (hodie [[Croatice]]: ''Mirna'')
* [[Aquilis]] (hodie [[Croatice]]: ''Mirna'')
* [[Arius (flumen Dalmatiae)|Arius]] (hodie [[Croatice]]: ''Ombla'')
* [[Arius (flumen Dalmatiae)|Arius]] (hodie [[Croatice]]: ''Ombla'')
Linea 458: Linea 415:
* [[Formia]] (hodie [[Croatice]]: ''Dragonja'')
* [[Formia]] (hodie [[Croatice]]: ''Dragonja'')
* [[Gudesca]] (hodie [[Croatice]]: ''Gacka'')
* [[Gudesca]] (hodie [[Croatice]]: ''Gacka'')
* [[Mura]]
* [[Murus (flumen)]]
* [[Naro]] seu [[Narenta]] (hodie [[Croatice]]: ''Neretva'')
* [[Naro]] seu [[Narenta]] (hodie [[Croatice]]: ''Neretva'')
* [[Nestus]]<ref>[http://www.asciatopo.altervista.org/illyria.html Antonio Sciarretta's Toponymy - Ancient Toponymy: Illyricum URL www.asciatopo.altervista.org]</ref> (hodie [[Croatice]]: ''Cetina'')
* [[Odagra]] (hodie [[Croatice]]: ''Odra'')
* [[Odagra]] (hodie [[Croatice]]: ''Odra'')
* [[Oeneus (flumen Croatiae)]]
* [[Oeneus (flumen Bosniae et Herzegovinae)]] seu [[Unna (flumen)]]
* [[Polanus]] (hodie [[Croatice]]: ''Mrežnica'')
* [[Polanus]] (hodie [[Croatice]]: ''Mrežnica'')
* [[Savus]]
* [[Savus]]
* [[Tedanius]] (hodie [[Croatice]]: ''Zrmanja'')
* [[Tedanius]] (hodie [[Croatice]]: ''Zrmanja'')
* [[Titius (flumen)]] (hodie [[Croatice]]: ''Krka'')
* [[Titius (flumen)]] (hodie [[Croatice]]: ''Krka'')
* [[Tillurus]] (hodie [[Croatice]]: ''Cetina'')
* [[Tilurius]]<ref>[http://www.asciatopo.altervista.org/illyria.html Antonio Sciarretta's Toponymy - Ancient Toponymy: Illyricum URL www.asciatopo.altervista.org]</ref> seu [[Tillurus]] (hodie [[Croatice]]: ''Cetina'')
* [[Ulca]] (hodie [[Croatice]]: ''Vuka'')
* [[Ulca]] (hodie [[Croatice]]: ''Vuka'')
{{div col end}}


==== Insulae maiores incolonatae ====
==== Insulae maiores incolonatae ====
[[Fasciculus:Kamen Brela 03.jpg|thumb|275px|Naturalis [[Berulia]]e res.]]
[[Fasciculus:Kamen Brela 03.jpg|thumb|275px|Naturalis [[Berulia]]e res.]]
[[Fasciculus:Brücke Krk-Festland.JPG|thumb|275px|[[Curicta]]e pons maximam Croaticam insulam continenti conectens.]]
[[Fasciculus:Brücke Krk-Festland.JPG|thumb|275px|[[Curicta]]e pons maximam Croaticam insulam continenti conectens.]]
Vide etiam: '''[[Insulae Croatiae]]'''.
* [[Aloepus]] (hodie [[Croatice]]: ''Olib'')
* [[Aloepus]] (hodie [[Croatice]] ''Olib'')
* [[Apsirtis]]
* [[Apsirtis]]
* [[Arba]]
* [[Arba]]
* [[Brattia]]
* [[Brattia]]
* [[Bucium]] (hodie [[Croatice]]: ''Biševo'')
* [[Bucium]] (hodie [[Croatice]] ''Biševo'')
* [[Celadussae]] (hodie [[Croatice]]: ''Kornati'')
* [[Celadussae]] (hodie [[Croatice]] ''Kornati'')
* [[Cerosa]] (hodie [[Croatice]]: ''Šipan'')
* [[Cerosa]] (hodie [[Croatice]] ''Šipan'')
* [[Choasa]] (hodie [[Croatice]]: ''Sušac'')
* [[Choasa]] (hodie [[Croatice]] ''Sušac'')
* [[Colentum]] (hodie [[Croatice]]: ''Murter'')
* [[Colentum]] (hodie [[Croatice]] ''Murter'')
* [[Corcyra Nigra]]
* [[Corcyra Nigra]]
* [[Crexa]]
* [[Crexa]]
* [[Curicta]]
* [[Curicta]]
* [[Eucomium]] (hodie [[Croatice]]: ''Susak'')
* [[Eucomium]] (hodie [[Croatice]] ''Susak'')
* [[Issa]]
* [[Issa]]
* [[Augusta Insula]] vel [[Ladeste]]
* [[Augusta Insula]] vel [[Ladeste]]
Linea 499: Linea 461:
== Divisiones administrativae ==
== Divisiones administrativae ==
{{Vide-etiam|Regiones Croatiae}}
{{Vide-etiam|Regiones Croatiae}}

Croatia divisa est in 21 [[comitatus]] sive [[regio]]nes ([[Croatice]]: ''županije'') qui sunt:
Croatia divisa est in 21 [[comitatus]] sive [[regio]]nes ([[Croatice]]: ''županije'') qui sunt:

{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|- align="center"
! style="background:#B0C4DE;" width=45%| Regio [[Latine]]
! Regio [[Latine]]
! style="background:#B0C4DE;" width=45%| Regio [[Croatice]]
! Regio [[Croatice]]
! style="background:#B0C4DE;" |Area<br />''km²''<ref>[http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2008/PDF/02-bind.pdf Statistički ljetopis Republike Hrvatske 2008., str. 63]</ref>
! Area<br />''km²''<ref>[https://web.archive.org/web/20171121091938/https://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2008/PDF/02-bind.pdf Statistički ljetopis Republike Hrvatske 2008., str. 63]</ref>
! style="background:#B0C4DE;" |Numerus incolarum <ref>[http://www.dzs.hr/Hrv/censuses/Census2001/Popis/H01_01_02/H01_01_02.html Popis stanovništva iz 2001., Izvor: http://www.dzs.hr]</ref>
! Numerus incolarum <ref>[https://web.archive.org/web/20090827225920/http://www.dzs.hr/hrv/censuses/Census2001/Popis/H01_01_02/H01_01_02.html Popis stanovništva iz 2001., Izvor: http://www.dzs.hr]</ref>
! style="background:#B0C4DE;" width=15%|Caput Latine
! Caput Latine
! style="background:#B0C4DE;" width=15%|Caput Croatice
! Caput Croatice
! style="background:#B0C4DE;" |Locus in Croatia
! Locus in Croatia
|- valign="top"
|- valign="top"
| [[Zagrabiensis (regio Croatiae)|Zagrabiae]]
| [[Zagrabiensis (regio Croatiae)|Zagrabiae]]
Linea 568: Linea 528:
| [[Fasciculus:Croatia, Bjelovar-Bilogora County.svg|150px|situs Bellovaris et Bilogoris in Croatia]]
| [[Fasciculus:Croatia, Bjelovar-Bilogora County.svg|150px|situs Bellovaris et Bilogoris in Croatia]]
|- bgcolor="gainsboro" valign="top"
|- bgcolor="gainsboro" valign="top"
| [[Litoralis - Montana (regio Croatiae)|Litus et Mons]]
| [[Litoralis-Montana (regio Croatiae)|Litus et Mons]]
| ''Primorsko-goranska županija''
| ''Primorsko-goranska županija''
| align="center" | 3590
| align="center" | 3590
Linea 691: Linea 651:
== Oeconomia ==
== Oeconomia ==
[[Fasciculus:Croatian National Bank.jpg|thumb|left|300px|[[Argentaria Nationalis Croatica]] ([[Croatice]]: ''Hrvatska narodna banka'').]]
[[Fasciculus:Croatian National Bank.jpg|thumb|left|300px|[[Argentaria Nationalis Croatica]] ([[Croatice]]: ''Hrvatska narodna banka'').]]
Croatiae [[oeconomia]] in [[campus tertiarius|diaconiis]] et [[campus secundarius|industria]], praesertim in chemico, navali et metallo-mechanico campis, fundatur. [[Periegesis]] magnus redituum fons. [[Productus domesticus grossus]] pro capite anno [[2008]], pro [[Par acquirendi potestas|par acquirendi potestate]], 18 575 [[dollarium (CFA)|dollariorum Statunitensium]] sive 63,2% mediae in [[Unio Europaea|Unione Europaea]], secundum [[Eurostat]], fuit.
Croatiae [[oeconomia]] in [[campus tertiarius|diaconiis]] et [[campus secundarius|industria]], praesertim in chemico, navali et metallo-mechanico campis, fundatur. [[Periegesis]] magnus redituum fons. [[Productus domesticus grossus]] pro capite anno [[2008]], pro [[Par acquirendi potestas|par acquirendi potestate]], 18 575 [[dollarium (CFA)|dollariorum Americanorum]] sive 63,2 centesimae mediae in [[Unio Europaea|Unione Europaea]], secundum [[Eurostat]], fuit.


Post-[[Communismus|Communistica]] Croatica oeconomia est. Exeunte [[decennium 199|decennio 199]], ineunte oeconomicae [[transitio]]nis processu, eius status beneficiosus erat sed graviter bello, anno [[1995]] finito, nocitus est.
Post-[[Communismus|Communistica]] Croatica oeconomia est. Exeunte [[decennium 199|decennio 199]], ineunte oeconomicae [[transitio]]nis processu, eius status beneficiosus erat sed graviter bello, anno [[1995]] finito, nocitus est.
Linea 701: Linea 661:
== Demographia ==
== Demographia ==
[[Fasciculus:Pyramide Croatie.PNG|thumb|Pyramis incolaria Croatiae.]]
[[Fasciculus:Pyramide Croatie.PNG|thumb|Pyramis incolaria Croatiae.]]
[[Fasciculus:Croatia-demography.png|400px|thumb|Incolarum numerus Croatiae, secundum data ex [[OAA]] - anno [[2005]] (in milibus).]]
[[Fasciculus:Croatia-demography.png|thumb|upright=1.6|Incolarum numerus Croatiae, secundum data ex [[OAA]] anno [[2005]] (in milibus).]]
In censu anni [[2001]] Croatia 4 437 460 incolarum habebat (numerus incolarum aestimatus Iunio anni [[2006]] 4 494 749 erat). E censis incolis, 4 399 364 (99.14 %) hominum ius civitatis Croaticum habebant, e quibus 44 340 (1%) duplex ius civitatis habebant. 17 902 (0.0%) hominum ius civitatis adventicium habebant, [[apolis|apolides]] 9811 (0.2 %) erant, dum e 10 383 (0.3%) hominum nationalitas ignorabatur.
In censu anni [[2001]] Croatia 4 437 460 incolarum habebat (numerus incolarum aestimatus Iunio anni [[2006]] 4 494 749 erat). E censis incolis, 4 399 364 (99.14 %) hominum ius civitatis Croaticum habebant, e quibus 44 340 (1%) duplex ius civitatis habebant. 17 902 (0.0%) hominum ius civitatis adventicium habebant, [[apolis|apolides]] 9811 (0.2 %) erant, dum e 10 383 (0.3%) hominum nationalitas ignorabatur.


Croatica emigratio stabilis fuit, Croati peregre incolentes amplius duo milliones sunt, e quibus numerosissima communitas domicilium in [[CFA|Civitatibus Foederatis]] habet (Croatice ''Hrvatska bratska zajednica'' nuncupata). Croatico in parlamento sive [[Congregatio]]ne aliqui deputati Croaticas communitates peregre (et Croatos [[Bosnia et Herzegovina|Bosniae et Herzegovinae]] autochthones) repraesentantes sunt.
Croatica emigratio stabilis fuit, Croati peregre incolentes amplius duo milliones sunt, e quibus numerosissima communitas domicilium in [[CFA|Civitatibus Foederatis]] habet (Croatice ''Hrvatska bratska zajednica'' nuncupata). Croatico in parlamento sive [[Congregatio]]ne aliqui deputati Croaticas communitates peregre (et Croatos [[Bosnia et Herzegovina|Bosniae et Herzegovinae]] autochthones) repraesentantes sunt.


* Fons datorum: <ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/hr.html World Factbook - Croatia]</ref>
* Fons datorum:<ref>[https://web.archive.org/web/20200515110629/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/hr.html World Factbook - Croatia]</ref>
;Structura per aetatem:
;Structura per aetatem:
* 0-14 annos nati: 16.2% (viri 373 638 / feminae 354 261)
* 0-14 annos nati: 16.2% (viri 373 638 / feminae 354 261)
Linea 712: Linea 672:
* amplius 65 annos nati: 16,8% (viri 288 480 feminae 465 098)
* amplius 65 annos nati: 16,8% (viri 288 480 feminae 465 098)
;Index incrementum numeri incolarum:
;Index incrementum numeri incolarum:
* -0,03%
* -0,03%
;Index fecunditatis totius:
;Index fecunditatis totius:
* 1,4 natorum pro femina
* 1,4 natorum pro femina
Linea 732: Linea 692:
=== Ethne ===
=== Ethne ===
[[Fasciculus:Hrvatske etnije.gif|thumb|600px|Croatiae ethnica tabula. [[Ruber|Rubro colore]] Croati; [[Caeruleus|caeruleo colore]] [[Serbia|Serbii]]; [[Russus|russo colore]] [[Cechia|Cechi]]; [[fuchsia]] [[Hungari]] et [[Niger|nigro colore]] [[Italia|Itali]].]]
[[Fasciculus:Hrvatske etnije.gif|thumb|600px|Croatiae ethnica tabula. [[Ruber|Rubro colore]] Croati; [[Caeruleus|caeruleo colore]] [[Serbia|Serbii]]; [[Russus|russo colore]] [[Cechia|Cechi]]; [[fuchsia]] [[Hungari]] et [[Niger|nigro colore]] [[Italia|Itali]].]]
Croati ([[Croatice]]: ''Hrvati'') ad [[Slavi]]cam familiam pertinent. E praesentis [[Ucraina]]e area oriundi, Croati in hodiernam Croatiam circiter [[saeculum 7|saeculo septimo]] venerunt. Croaticae communitates autochthones etiam [[Bosnia et Herzegovina|Bosniam et Hezegovinam]], [[Hungaria]]m, [[Slovenia]]m, [[Serbia]]m ([[Voivodina]]m), [[Mons Niger|Montem Nigrum]] ([[Sinus Risonicus|Sinum Risonicum]]) incolunt, praeterea historicae Croaticae coloniae in [[Austria]] ([[Burgenlandia]]) et in [[Italia]] ([[Molensis (regio)|Molensi regione]] sunt.
Croati ([[Croatice]] ''Hrvati'') ad [[Slavi]]cam familiam pertinent. E praesentis [[Ucraina]]e area oriundi, Croati in hodiernam Croatiam circiter [[saeculum 7|saeculo septimo]] venerunt. Croaticae communitates autochthones etiam [[Bosnia et Herzegovina|Bosniam et Hezegovinam]], [[Hungaria]]m, [[Slovenia]]m, [[Serbia]]m ([[Voivodina]]m), [[Mons Niger|Montem Nigrum]] ([[Sinus Risonicus|Sinum Risonicum]]) incolunt, praeterea historicae Croaticae coloniae in [[Austria]] ([[Burgenlandia]]) et in [[Italia]] ([[Molensis (regio)|Molensi regione]] sunt.


Natio praesertim a [[Religio Catholica|Catholicae religionis]] Croatis (89.63%) incolitur. Inter allophylos [[Ecclesiae Orthodoxae|Orthodoxae religionis]] [[Serbia|Serbi]] (4,54%), ([[Religio Islamica|Islamicae religionis]] [[Bosnia]]ci (0.5%), [[Hungari]] (0.37%) et circiter 20 000 [[Italia|Italorum]] (scilicet 0.45% circa) excellunt qui inter [[Histria]]m, [[Tarsatica]]m, [[Dalmatia]]m ([[Iadera]]m, [[Spalatum]]), [[Sclavonia]]m ([[Posega]]m), et [[Moslavina]]m ([[Siscia]]m) sparguntur, quod [[Italia|Italicae]] praesentiae reliquum est quae ante secundum bellum mundanum in praesentibus Croaticis terris circa 300 000 hominum consummabat.
Natio praesertim a [[Religio Catholica|Catholicae religionis]] Croatis (89.63%) incolitur. Inter allophylos [[Ecclesiae Orthodoxae|Orthodoxae religionis]] [[Serbia|Serbi]] (4,54%), ([[Religio Islamica|Islamicae religionis]] [[Bosnia]]ci (0.5%), [[Hungari]] (0.37%) et circiter 20 000 [[Italia|Italorum]] (scilicet 0.45% circa) excellunt qui inter [[Histria]]m, [[Tarsatica]]m, [[Dalmatia]]m ([[Iadera]]m, [[Spalatum]]), [[Sclavonia]]m ([[Posega]]m), et [[Moslavina]]m ([[Siscia]]m) sparguntur, quod [[Italia|Italicae]] praesentiae reliquum est quae ante secundum bellum mundanum in praesentibus Croaticis terris circa 300 000 hominum consummabat.


Serbi, aream e [[saeculum 16|saeculo XVI]] incolentes, in praeterito a [[Imperium Austro-Hungaricum|Imperii Austro-Hungarici]] functionariis componebantur et militaris [[casta]]e genus reliquis incolis parce insertum constituebant. Saeculis consumptis, status mutatus est et Serbicum ethnos Croaticis incolis insertum est. Primo bello mundano finito regnum Serbiorum, Croatorum et Sloveniorum constitutum est, et ethne inter multas convixerunt simultates, sicut anno [[1928]] trium Croaticorum deputatorum in parlamento homicidium, quo facto omnes deputati Croatici cavaedium perpetue reliquerunt. Coniunctionum depravatio ad Serbiorum caedem per bellum mundanum secundum induxit, ubi libera Croatiae civitas, a dictatore [[ustasa]] [[Antonius Pavelić|Antonio Pavelić]] ducta, Serbicum ethnos insectata est. Ineuntibus ethnicis [[decennium 200|decennii 200]] bellis et Serbia et Monte Nigro Croatiam aggressis, Serbici incolae in [[Res publica Serbica Craenae|Craenae]] ([[Croatice]]: ''Krajina'') et [[Sclavonia]]e zonis densabantur, et 12% totius numeri incolarum in Croatia constituebant. Craenae Serbii se liberae a Croatia proclamavere, eadem autodeterminationis iura exercere volere asserentes quae ad libertatis declarationem ipsius Croatiae induxerant. Recuperata Craena cum Operatione Tempestate, circiter 400 000 Serbiorum fugerunt, a Croaticis copiis instatorum et fabulis, aliquando praeconice inflatis, de caedibus a Croatico exercitu perpetratis conterritati. Ultimis Croaticae gubernationis annis, [[Unio Europaea|Unione Europaea]] incitante, aliquae res effectae sunt ut Serbii e Croatia fugituri redeant. Serbiorum pars redivit sed Serbiorum percentatio in Croatia adhuc fere duas tertias partes diminuta est.
Serbi, aream e [[saeculum 16|saeculo XVI]] incolentes, in praeterito a [[Imperium Austro-Hungaricum|Imperii Austro-Hungarici]] functionariis componebantur et militaris [[casta]]e genus reliquis incolis parce insertum constituebant. Saeculis consumptis, status mutatus est et Serbicum ethnos Croaticis incolis insertum est. Primo bello mundano finito regnum Serbiorum, Croatorum et Sloveniorum constitutum est, et ethne inter multas convixerunt simultates, sicut anno [[1928]] trium Croaticorum deputatorum in parlamento homicidium, quo facto omnes deputati Croatici cavaedium perpetue reliquerunt. Coniunctionum depravatio ad Serbiorum caedem per bellum mundanum secundum induxit, ubi libera Croatiae civitas, a dictatore [[ustasa]] [[Antonius Pavelić|Antonio Pavelić]] ducta, Serbicum ethnos insectata est. Ineuntibus ethnicis [[decennium 200|decennii 200]] bellis et Serbia et Monte Nigro Croatiam aggressis, Serbici incolae in [[Res publica Serbica Craenae|Craenae]] (Croatice ''Krajina'') et [[Sclavonia]]e zonis densabantur, et 12% totius numeri incolarum in Croatia constituebant. Craenae Serbii se liberae a Croatia proclamavere, eadem autodeterminationis iura exercere volere asserentes quae ad libertatis declarationem ipsius Croatiae induxerant. Recuperata Craena cum Operatione Tempestate, circiter 400 000 Serbiorum fugerunt, a Croaticis copiis instatorum et fabulis, aliquando praeconice inflatis, de caedibus a Croatico exercitu perpetratis conterritati. Ultimis Croaticae gubernationis annis, [[Unio Europaea|Unione Europaea]] incitante, aliquae res effectae sunt ut Serbii e Croatia fugituri redeant. Serbiorum pars redivit sed Serbiorum percentatio in Croatia adhuc fere duas tertias partes diminuta est.


[[Bosnia|Bosniam et Herzegovinam]] circiter 700 000 Croatorum incolunt, ubi trium ethniarum communitatum praecipuarum constituentiumque una sunt.
[[Bosnia|Bosniam et Herzegovinam]] circiter 700 000 Croatorum incolunt, ubi trium ethniarum communitatum praecipuarum constituentiumque una sunt.


'''Incolarum compositio secundum nationalitatem declaratam in census anni 2001'''
'''Incolarum compositio secundum nationalitatem declaratam in census anni 2001'''

{| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" style="empty-cells:show; border-collapse:collapse"
{| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" style="empty-cells:show; border-collapse:collapse"
|-
|-
Linea 804: Linea 763:
| align="right" | (0.10%)
| align="right" | (0.10%)
|}
|}
⚫
Fons: http://www.dzs.hr.

⚫
Fons: http://www.dzs.hr


=== Itali in Croatia et alii [[linguae Romanicae|Romanice]] loquentes allophyli ===
=== Itali in Croatia et alii [[linguae Romanicae|Romanice]] loquentes allophyli ===
Croatiam anno [[2001]] 20 000 civium ad ethnicum circulum [[Italia|Italicum]] pertinentium inhabitant (censu anni [[2001]] 19 636 talis nationalitatis et 20 521 cum [[patrius sermo|patrio sermone]] [[lingua Italica|Italico]] declarati sunt), qui 51 Communitatibus Nationalibus Italicis localibus{{dubsig}} vitam dant et in Unione Italica cum sede [[Tarsatica]]e dispositi sunt. Praesertim in [[Histria]]e, [[Tarsatica]]e, [[Sinus Liburnicus|Liburnicarum]] insularum, [[Dalmatia]]e areis domicilium habet. Solum in [[Histria]]e ([[Histriana (regio Croatiae)|regionis Histrianae]], quae nihilominus Boreorientalem paeninsularem partem non comprehendit,) parte, [[Tarsatica]]e et in [[Apsorus|Apsori]] archipelago ab aliquibus [[commune|communalibus]] statutis velut autochthonici incolae agnoscuntur, dum in ceteris [[Sinus Liburnicus|Liburnicis]] et [[Dalmatia|Dalmaticis]] terris eis nullum particularem statum agnoscuntur. In tali [[Italia|Italico]] ethnico circulo tum [[Lingua Veneta|Venetophoni]] autochthones incolae (in Boreoccidentali [[Histria]] et [[Dalamatia]]) tum [[lingua Histriotica|Histriotophoni]] (in Austroccidentali [[Histria]]no litore) adscribuntur. Per [[saeculum 19|saeculum undevicensimum]] considerabilis [[Italia|Italorum]] opificum numerus in [[Zagrebia]]m et in [[Sclavonia]]m ([[Posega]]m) habitaturi iverunt ubi eorum descendentium multi in praesenti vivunt. Semper in [[Histria]] (in [[Vallis Arsiae|Valli Arsiae]] et in [[Seiane|Seiani]] ([[Croatice]]: ''Šušnjevica'' et ''Žejane,'' respective) parva [[Lingua Istroromanica|Istroromanorum]] ethnica communitas, e [[Romania]] oriunda, adest, cuius lingua, [[linguae Romanicae|Latinae originis]] [[Lingua Dacoromanica|Dacoromanicae]] similis, fere ob [[lingua Croata|Croaticam]] extincta est. Alius ethnicus circulus originarie [[linguae Romanicae|Romanice]] loquens [[Nigri Latini]] ([[Croatice]] ''Morlaci'') est, incolae consimiles Istroromanorum hodie solum ab aliqua parva communitate repraesentati, quorum lingua fere exstincta est.
Croatiam anno [[2001]] 20 000 civium ad ethnicum circulum [[Italia|Italicum]] pertinentium inhabitant (censu anni [[2001]] 19 636 talis nationalitatis et 20 521 cum [[patrius sermo|patrio sermone]] [[lingua Italica|Italico]] declarati sunt), qui 51 Communitatibus Nationalibus Italicis localibus{{dubsig}} vitam dant et in Unione Italica cum sede [[Tarsatica]]e dispositi sunt. Praesertim in [[Histria]]e, [[Tarsatica]]e, [[Sinus Liburnicus|Liburnicarum]] insularum, [[Dalmatia]]e areis domicilium habet. Solum in [[Histria]]e ([[Histriana (regio Croatiae)|regionis Histrianae]], quae nihilominus Boreorientalem paeninsularem partem non comprehendit,) parte, [[Tarsatica]]e et in [[Apsorus|Apsori]] archipelago ab aliquibus [[commune|communalibus]] statutis velut autochthonici incolae agnoscuntur, dum in ceteris [[Sinus Liburnicus|Liburnicis]] et [[Dalmatia|Dalmaticis]] terris eis nullum particularem statum agnoscuntur. In tali [[Italia|Italico]] ethnico circulo tum [[Lingua Veneta|Venetophoni]] autochthones incolae (in Boreoccidentali [[Histria]] et [[Dalmatia]]) tum [[lingua Histriotica|Histriotophoni]] (in Austroccidentali [[Histria]]no litore) adscribuntur. Per [[saeculum 19|saeculum undevicensimum]] considerabilis [[Italia|Italorum]] opificum numerus in [[Zagrebia]]m et in [[Sclavonia]]m ([[Posega]]m) habitaturi iverunt ubi eorum descendentium multi in praesenti vivunt. Semper in [[Histria]] (in [[Vallis Arsiae|Valli Arsiae]] et in [[Seiane|Seiani]] ([[Croatice]]: ''Šušnjevica'' et ''Žejane,'' respective) parva [[Lingua Istroromanica|Istroromanorum]] ethnica communitas, e [[Romania]] oriunda, adest, cuius lingua, [[linguae Romanicae|Latinae originis]] [[Lingua Dacoromanica|Dacoromanicae]] similis, fere ob [[lingua Croata|Croaticam]] extincta est. Alius ethnicus circulus originarie [[linguae Romanicae|Romanice]] loquens [[Nigri Latini]] ([[Croatice]] ''Morlaci'') est, incolae consimiles Istroromanorum hodie solum ab aliqua parva communitate repraesentati, quorum lingua fere exstincta est.


=== Linguae ===
=== Linguae ===
Linea 885: Linea 843:


== Notae ==
== Notae ==
<references />
<div class="references-small"><references/></div>


{{NexInt}}
== Vide etiam ==
* [[Dalmatia]]
* [[Dalmatia]]
* [[Historia Croatiae]]
* [[Histria]]
* [[Histria]]
* [[Sclavonia]]
* [[Sclavonia]]
* [[Urbes Croatiae]]
* [[Urbes Croatiae]]
* [[589 Croatia]]


== Nexus externi ==
== Nexus externi ==
{{communia|Hrvatska|Croatiam}}
{{Communia|Hrvatska|Croatiam}}
{{Grc|Χροατία}}
⚫
* [http://www.sabor.hr/Default.aspx Parlamentum Croaticum]
{{Fontes geographici}}
⚫
* [https://web.archive.org/web/20160525190733/http://www.sabor.hr/Default.aspx Parlamentum Croaticum]
* [http://www.vlada.hr/en Croatiae Administrationis Portale]
* [http://www.vlada.hr/en Croatiae Administrationis Portale]
* [http://www.croatia.hr/English/default.aspx Turismus Croatiae]
* [http://www.croatia.hr/English/default.aspx Turismus Croatiae]
Linea 903: Linea 865:
{{Europa}}
{{Europa}}
{{Unio Europaea}}
{{Unio Europaea}}
{{Capsae collectae|Croatia|politica|{{Praesides Croatiae}}{{Primi ministri Croatiae}}{{Ministri rerum externarum Croatici}}{{Consilium Croaticum Plenković}}}}
~ (10K){{Capsae collectae|Croatia|politica|{{Praesides Croatiae}}{{Primi ministri Croatiae}}{{Ministri rerum externarum Croatici}}{{Consilium Croaticum Plenković}}}}
{{Capsae collectae|Croatia|geographica|{{Comitatus Croatiae}}}}
{{Capsae collectae|Croatia|geographica|{{Comitatus Croatiae}}}}
⚫
{{Myrias|Geographia}}


[[Categoria:Croatia|!]]
[[Categoria:Condita 1991]]
⚫
[[Categoria:Croatia| ]]
[[Categoria:Civitates sociae Unionis Europaeae]]
[[Categoria:Civitates sociae Unionis Europaeae]]
[[Categoria:Civitates sui iuris]]
[[Categoria:Civitates sui iuris]]
[[Categoria:Europa Media]]
[[Categoria:Respublicae]]
[[Categoria:Respublicae]]
⚫
[[Categoria:Condita 1991]]

⚫
{{Myrias|Geographia}}

Redactio novissime (die 19 Novembris 2024, hora 04:27) facta

Wikidata Croatia
Res apud Vicidata repertae:
Croatia: insigne
Croatia: insigne
Croatia: vexillum
Croatia: vexillum
Terra continens: Europa
Territoria finitima: Slovenia, Hungaria, Serbia, Bosnia et Herzegovina, Mons Niger, Liberlanda
Locus: 45°15′0″N 15°28′0″E
Caput: Zagrabia

Gestio

res publica
Princeps: Zoran Milanović
Praefectus: Andreas Plenković
Consilium: Parliament of Croatia
https://vlada.gov.hr/en Situs interretialis

Populus

Numerus: 3 871 833
Sermo publicus: lingua Croatica
Zona horaria: UTC+1
Moneta: euro

Commemoratio

Paean: Lijepa nasa domovino

Sigla

ISO HR, HRV, 191; IOC CRO
Dominium interretiale: .hr
Praefixum telephonicum: +385
Siglum autoraedarum: HR

Tabula aut despectus

Croatia: situs
Croatia: situs

Croatia[1], plenius Res publica Croatiae[2] (alia nomina: Chroaeia[3], Chroatia[3], Chrobatia[3], Croacia[3], Gruacia[3]) sive nomen antique Liburnia[1] (Croatice Republika Hrvatska), est civitas Europaea, ad finem Maris Mediterranei, Mediae Europae, et Balcaniae (antiqui Haemi) iacens, capite Zagrabia (antiquo Andautonia). Septemtrione Sloveniae Hungariaeque, Boreoriente Serbiae, Oriente Bosniae et Herzegovinae et Meridie Monti Nigro finitima est. Occidente Mari Hadriatico alluitur et maritimum limitem cum Italia, Sinu Tergestino, possidet.

Medio Aevo, saeculis nono et decimo, Croatia fuit regnum liberum; postea, per saecula undecimum ad quartum decimum, subregnum in dicione Hungarica subiunctum. A saeculo quinto decimo usque ad saeculum undevicensimo, in Imperio Austro-Hungarico fuit ducatus Croatiae et Slavoniae, atque temporibus recentioribus (1918–1990), fuit una ex rebus publicis Iugoslaviae.

Croatia socius Consociationis Nationum, Consociationis ex pacto Atlantico Septentrionali, Consociationis pro Securitate et Cooperatione in Europa, Consilii Europae, et Concilii Salutis Consociationis Nationum et praeterea candidatus Unionis Europaeae intrandae est.

Etymologia

[recensere | fontem recensere]

Toponymum "Croatia" e Slavonico vocabulo horvat "monticolas" significante venit. Gentilicium Latine "Croatus-i" substantivo masculino, "Croata-ae" feminino, "Croatum-i" neutro et "Croaticus-a-um" adiectivo est.

Historia

[recensere | fontem recensere]
Tabula Bescanovensis (Croatice: Baščanska ploča), antiquisimum Scriptionis Glagoliticae documentum.

Aevum praehistoricum

[recensere | fontem recensere]

Praesentis Croatiae territorium e Praehistoria habitatum est. In Palaeolithico Medio, Neanderthalenses Crapinae (Croatice Krapina) erant. Ineunte Neolithico culturae Gerontopolitana (Croatice: Starčevo), Vintzaica (Croatice Vinča), Pegepolitana (Croatice: Sopot), Lycocoeladica (Croatice Vučedol) et Pharensis (Croatice Hvar) per hanc regionem patebant. Aetas Ferrea culturae Hallstatticae (Proto-Illyricorum) et culturae Tenicae (Proto-Celtarum) vestigia reliquit.

Aevum Antiquum

[recensere | fontem recensere]
Caesare Augusto imperatore, Romanum amphitheatrum in Pietate Iulia aedificatum est.

Croatiae hodiernae territorium in Aevo Antiquo gentibus Illyricis (sensu lato) plerumque incultum erat: Histrii in paeninsula Histria, Liburni in Dalmatia septentrionali et insulis adiacentibus (Croatice Kvarner), Delmatae in media Dalmatia, Iapodes in vallibus intermontanis Croatiae mediae, atque gens Pannonica Iasi nominata in Croatia septentrionali et gentes Celtici sicut Scordisci ad Savum flumen (Croatice Posavina) et Boii in extremo boreali ad flumen Muram. Etiam complures minores gentes cognitae sunt: Ortoplini, Parentini, Mannii, Pleraei, et aliae ad litus Hadriaticum, atque Colapiani, Varciani, Segestani, Andizetes, Breuci, et aliae in Croatia media. Illyricum libera civitas erat usque ad Romanam occupationem anno 168 a.C.n..

Medium aevum

[recensere | fontem recensere]
Nicolaus Šubić Zrinski, magnus Croaticus heros in bellis contra Ottomanos.
Architectura Mediaevalis Croatiae, Iaderae.
Moenia Ragusiensia.

Imperio Romano Occidentali collapso, provinciae Pannoniae et Dalmatiae ab Hunnis captae sunt et postea ab Ostrogothis et a Byzantinis.

Praesentis Slavae gentis maiores in Croatia saeculo VII domicilium collocavere. Anno 925 tunc Dux Tomislavus rex Croatorum coronatus est, dum regnum terras inter flumen Dravum (Croatice Drava) et Mare Hadriaticum (Croatice Jadransko more) comprehendens creatum est. Hoc regnum usque ad exeuns saeculum XI duravit, mortuo ultimo Croatorum rege, cum Hungari reges Croatiam regere coepissent.

Ab Ottomanis Balcania capta, Croaticae terrae inter Musulmanicum et Christianum mundos finitimae factae sunt (cum Septemtrione Croaticis manibus et Meridie Ottomanicis manibus).

Praesens Aevum

[recensere | fontem recensere]

A Germania Nazistica capta die 6 Aprilis anni 1941, Iugoslavia scissa est et fascista Antonius Pavelić libertatis Croaticae Civitatis dux factus est. Quo duce, centeni milium Serbiorum, Iudaeorum, Zingarorum et Croatorum adversorum regimini in campis concentrationis[4] deleti sunt.

Finito secundo bello mundano, Iosephus Broz Tito non solum Nazisticos invasores et suos complices vicerat sed etiam omnes Iugoslavicas respublicas circum communisticam civitatem coniunxerat. Saeculare odium inter Serbios et Croatos ab Iugoslavicis auctoritatibus reprimebatur.

Iosepho Broz Tito mortuo, anno 1980, fragilizationis? processus in Iugoslavicarum rerumpublicarum unione coepit. Hic status adhuc gravior cum oeconomica crisi in Europa Orientali Communisticorum regiminum dissolutionem et oeconomiae mercatus adaptationis difficultates comitata factus est. Croatia, cum sua oeconomia evolutissima inter Iugoslavicas respublicas, Nationalistica voluptate communi cum omnibus Iugoslavicis rebuspublicisi non effugit. Die 25 Iunii anni 1991, post plebiscita quae obruentem victoriam Separatistis dedere, Croati suam separationem ab Iugoslavia nuntiavere. Statim, Croaticum trritorium ab Exercitu Foederali invasum est, cuius dominium Serbii tunc habebant et qui pro Serbicis minoritatibus Croatiam incolentibus (circiter 10%) incolarum intervenit. Die 23 Decembris 1991 Croatiae libertas a Germania probata est. Ob violentos conflictus inter Croatos et Serbios et Croaticum territorium a Serbicis militiis occupatum, Consociatio Nationum militariter ad pacem firmandam intervenere. Anno 1992, respublica libera agnita est. Anno 1995, in bene successa operatione militari, Croatia, sine adventicio auxilio, fere omnia sua a Serbiis occupata territoria recuperavit, quod fuit prima clades usque ad tunc terribilis invincibilisque Iugoslavici exercitus (Croatice Jugoslavenska narodna armija et Serbice Југословенска народна армија). Anno 1998, sub forti internationali pressione, Iugoslavia ultimum Croaticum territorium occupatum, Sclavoniam Orientalem, reddidit.

Francisci Tudjman, primi praesidis electi, gubernatio controversa: dum suam nationem in libertatem ducebat et occupata territoria sine adventicio auxilio recuperabat et Bosnios et Croatos in lucta pro Bosniae et Herzegovinae libertate adiuvabat, de rei pressoriae censura et Serbiorum Croatiam incolentium expulsione accusabatur. Quo mortuo, eius administratio anno 1999 finivit. Ex illo tempore, quamquam problemata similia aliarum Europae Orientalis nationum eis oppetit, Croatia vehemens oeconomicum incrementum experitur, cuius processus in infrastructurae modernizatione et in iuridici systematis transformatione quae democratiam et ingressum in Unionem Europaeam et in Consociationem ex pacto Atlantico Septentrionali consolidet consistit.

In praesenti, Croatia fortissimarum oeconomiarum unam inter antiquas Iugoslavicas respublicas et secundam in Balcanica regione, solum post Graeciam possidet.

Croatia Latina

[recensere | fontem recensere]
Partes Dalmatiae anno 1774.

In Regno Croatiae mediaevali, lingua Latina fuit publica, et documenta publica atque inscriptiones regiae ex eo tempore plerumque Latini sunt, sed plebs etiam scripturam Glagoliticam et suam linguam Slavam in forma archaica Chakaviana in usu habebat (haec sermo Chakaviana mediaevalis hodie solum in insulis Adriaticis et paeninsula Histria in usu est).

Postea, Domo Habsburgensi imperante in ducatu Croatiae et Slavoniae saeculis quinto decimo–undevicensimo lingua Latina ut lingua publica servabatur, ne theodisca vel hungarica lingua in Croatia et Sclavonia introduceretur. Ideo in Croatia usque ad annum 1848 lingua Latina unica publica fuit, et huius in contione ducali sermones obligatae Latinae in usu erant, atque leges novae solum in Latino editi sunt. Ephemerides Zagrabienses 'Acta Publica Hebdomadalis' in Zagabria ad annum 1772 in Lingua Latina editi sunt.

Croatia linguam Latinam diutissime per totum millennium, id est a saeculo nono usque ad undevicensimo, in usu publico perpetuo habuit. Postea, lingua neolatina aliquantulum mutata in Croatia in Ecclesia Catholica Romana perstitit, atque etiam nobilitas Croatica sermonem Latinum saepe in eventis sollemnibus usurpavit. Etiam in Lingua Croatica syntaxis Romana et verba permulta Latina assimilata sunt, quam ob rem a ceteris linguis Slavicis haec Lingua Croatica classica saeculis sexto decimo–undevicensimo, propter lexicon semi-Romanum, maxime distinguebatur.

Ab anno 1918, Croatia Iugoslaviae iuncta erat, et tum solum linguae Slavicae saeculo vicensimo permissae erant. In linguam hybridam Serbocroatam introducta, syntaxis Romana et verba permulta Latina ex Croatia eiecta sunt, et verbis Turcicis vel Balcanicis commutata sunt. Postea lingua Latina sicut lingua aliena in scholis maioribus solum addocta est, praecipue in Collegio Classico Zagrabiae saeculis sexto decimo–vicensimo. Anno 1972, cum in Croatia systema educationis ministro Stephano Šuvar auctore secundum canones communisticos omnino reformatum sit, institutio linguae Latinae est abolita. Iugoslaviae post dissolutionem anno 1991 in Croatia libera scholae classicae complures gradatim renovatae sunt, et hodie lingua Latina in hac civitate iterum addocta est.

Civilitas

[recensere | fontem recensere]
Croaticum parlamentum sive Congregatio (Croatice: Sabor).

Constitutione anno 1990 decreta, Croatia est respublica democratica. Anno 2000, semipraesidialis gubernationis systema pro parlamentarismo reliquit.

Croatia Consociationis Nationum, Consilii Europae, Consociationis pro Securitate et Cooperatione in Europa, Societatis pro Pace et aliarum consociationum socia est.

Praeses reipublicae (Croatice: predsjednik) est dux Civitatis, quinquenni mandato eligitus. Virum Armatorum archistrategus est, et etiam primum ministrum nominaturus est, parlamento assentiente, et aliquod ponderis in externa civilitate habet.

Parlamentum Croatiae sive Congregatio (Croatice Sabor) corpus legisferum cum 160 deputatorum, qui populari suffragio ad quattuor annorum mandatum eliguntur, est. Sessiones plenariae Congregationis locum e 15 Ianuarii ad Idus Iulios et e 15 Septembris ad 15 Decembris habent.

Gubernatio Croatiae (Croatice: Vlada), a primo ministro ducta, a duobus primis ministris vicariis et a quattuordecim ministris cum muneribus de particulares activitatis campos integratur. Ramus exsecutivus est responsalis? proponendarum legislationis sumptuumque existimationis, exsequendarum legum, et determinandarum externarum internarumque reipublicae rationum.

Habet Croatia iudiciale trium graduum systema—in Tribunali Supremo, tribunalibus comitatus, et tribunalibus municipalibus consistens. Tribunale Constitutionale de rebus erga constitutionem relatis decernit.

Geographia

[recensere | fontem recensere]
Confluentia Ulcae et Danubii Cornaci.

Croatia est Europaaea respublica cuius territorium peculiarem formam, similem soleae ferreae, ostendit considerabili cum vicinarum civitatum numero; Slovenia, Hungaria, Serbia, Monte Nigro et Bosnia et Herzegovina, praeter maritimum litus cum Italia in Mari Hadriatico. Suum continentale territorium in partes duas Portu Noumensi, in Bosnia et Herzegovina, dividitur.

Mari Hadriatico perfusum, litus Croaticum satis reductum est, cum paeninsulis, sinibus et amplius milibus insularum quae topia paria Graeco litori formant.

Una harum insularum, Pelagusa (Croatice: Palagruža) propior Italiae (revera aliquibus occasionibus Italici litoris luces videri possunt) quam Croatico litori est.

Inter praecipuas Croaticas urbes Zagrabia, Spalatum, Tarsatica, Mursa, Ragusium, et Carlostadium (Croatice: Karlovac) excellunt.

Inter Croatica flumina eminent:

Nomen Latinum Nomen Croaticum Longitudo intra Croatiam (km) Longitudo tota (km) Locus in quem influit
Savus Sava 562 945 Danubius
Dravus Drava 305 749 Danubius
Colapis Kupa 296 296 Savus
Danubius Dunav 188 2860 Pontus Euxinus
Bacuntius Bosut 143 186 Savus
Bolia Korana 109 134 Colapis
Bathinus Bednja 133 133 Dravus
Lonia-Trebezum Lonja-Trebež 132 132 Savus
Tzesma Česma 123 123 Lonia-Trebezum
Oeneus Una 120 120 Savus
Ulca Vuka 112 112 Danubius
Dobra Dobra 104 104 Colapis
Tillurus Cetina 100 100 Mare Hadriaticum
Glina Glina 82 100 Colapis
Carasisa Karašica 91 91 Dravus
Sutla Sutla 89 92 Savus
Orliava Orljava 89 89 Savus
Ilova Ilova 85 85 Lonia-Trebezum
Odagra Odra 83 83 Colapis
Lica Lika 78 78
Crapina Krapina 75 75 Savus
Titius Krka 73 73 Mare Hadriaticum
Pacra Pakra 72 72 Lonia-Trebezum
Sunia Sunja 69 69 Savus
Tedanius Zrmanja 69 69 Mare Hadriaticum
Mura Mura 67 483 Dravus
Glogounisa Glogovnica 66 66 Tzesma
Plitvisa Plitvica 65 65 Dravus
Polanus Mrežnica 63 63 Bolia
Cuptzina Kupčina 56 56 Colapis
Quaetus Mirna 53 53 Mare Hadriaticum
Naro Neretva 20 213 Mare Hadriaticum
Oeneus Rječina 19 19 Mare Hadriaticum

Inter lacus Lacus Plitvicenses (Croatice: Plitvička jezera) excellunt.

Inter duodecim maximos montes in Croatia eminent:

Longissima Croatica iuga, Montes Velebiti (Croatice: Velebit).
Nomen Latinum Nomen Croaticum Altitudo (m)
Adrian Oros Dinara 1831
Camesnica Kamešnica 1809
Biocovo Biokovo 1762
Montes Velebiti Velebit 1757
Pliesevisa Plješevica 1657
Magna Capella Velika Kapela 1533
Risniacum Risnjak 1528
Svilaia Svilaja 1508
Snieznicum Snježnik 1506
Visevisa Viševica 1428
Mons Maior Učka 1396
Mosor Mosor 1339

Inter archipelaga Celadussae insulae (Croatice: Kornati) et Brevonae insulae (Croatice: Brijuni) excellunt.

Nomina geographica classica et antiqua

[recensere | fontem recensere]
Dalmatia (obscurior picta) in tabula Croaticae.

Aevi Antiqui nomina classica permulta in Croatia bene cognita sunt (confer infra: nomina antiqua et hodierna includens).

Regiones geographicae maiores

[recensere | fontem recensere]

Urbes et oppida

[recensere | fontem recensere]

Vide etiam: Urbes Croatiae

Forum Romanum Iaderae.

Flumina

[recensere | fontem recensere]
Scaturigo Murae.

Insulae maiores incolonatae

[recensere | fontem recensere]
Naturalis Beruliae res.
Curictae pons maximam Croaticam insulam continenti conectens.

Vide etiam: Insulae Croatiae.

Divisiones administrativae

[recensere | fontem recensere]
Si plus cognoscere vis, vide etiam Regiones Croatiae.

Croatia divisa est in 21 comitatus sive regiones (Croatice: županije) qui sunt:

Regio Latine Regio Croatice Area
km²[8] 		Numerus incolarum [9] Caput Latine Caput Croatice Locus in Croatia
Zagrabiae Zagrebačka županija 3078 309 696 Zagrabia Zagreb situs Zabrabiae in Croatia
Crapina ac Zacoria Krapinsko-zagorska županija 1230 142 432 Crapina Krapina situs Crapinae in Croatia
Siscia et Moslavina Sisačko-moslavačka županija 4448 185 387 Siscia Sisak situs Sisciae et Moslavinae in Croatia
Carolostadia Karlovačka županija 3622 141 787 Carolostadium Karlovac situs Carlostadi in Croatia
Varasdina Varaždinska županija 1260 184 769 Varasdinum Varaždin situs Varasdini in Croatia
Copriunisa et Crisium Koprivničko-križevačka županija 1734 124 467 Copriunisa Koprivnica situs Copriunisae et Crisi in Croatia
Bellovar et Bilogora Bjelovarsko-bilogorska županija 2638 133 084 Bellovarium Bjelovar situs Bellovaris et Bilogoris in Croatia
Litus et Mons Primorsko-goranska županija 3590 305 505 Tarsatica Rijeka situs Litoris et Montis in Croatia
Iapudia et Senia Ličko-senjska županija 5350 53 677 Gospitsum Gospić situs Iaupdiae et Seniae in Croatia
Viroviticza et Podravina Virovitičko-podravska županija 2021 93 389 Viroviticza Virovitica situs Varavizae in Croatia
Posega et Sclavonia Požeško-slavonska županija 1821 85 831 Posega Požega situs Posegae in Croatia
Marsonia et Posavina Brodsko-posavska županija 2027 176 765 Marsonia Slavonski Brod situs Marsoniae in Croatia
Iaderae Zadarska županija 3643 162 045 Iadera Zadar situs Iaderae in Croatia
Mursa et Valeria Osječko-baranjska županija 4149] 330 506 Mursa Osijek situs Mursae in Croatia
Sebenicum et Tininum Šibensko-kninska županija 2994 112 891 Sebenicum Šibenik situs Sebenici in Croatia
Cornacum et Sirmia Vukovarsko-srijemska županija 2448 204 768 Cornacum Vukovar situs Cornaci in Croatia
Spalatum et Dalmatia Splitsko-dalmatinska županija 4524 463 676 Spalatum Split situs Spalati in Croatia
Histria Istarska županija 2813 206 344 Castrum Pisinium Pazin situs Histriae in Croatia
Ragusa et Naro Dubrovačko-neretvanska županija 1782 122 870 Ragusa Dubrovnik situs Ragusae in Croatia
Murania Media Međimurska županija 730 118 426 Halicanum Čakovec situs Muraniae Mediae in Croatia
Urbs Zagrabia Grad Zagreb 640 779 145 Zagrabia Zagreb situs urbis Zagrabiae in Croatia
TOTA CROATIA:   56 542 4 437 460      

Oeconomia

[recensere | fontem recensere]
Argentaria Nationalis Croatica (Croatice: Hrvatska narodna banka).

Croatiae oeconomia in diaconiis et industria, praesertim in chemico, navali et metallo-mechanico campis, fundatur. Periegesis magnus redituum fons. Productus domesticus grossus pro capite anno 2008, pro par acquirendi potestate, 18 575 dollariorum Americanorum sive 63,2 centesimae mediae in Unione Europaea, secundum Eurostat, fuit.

Post-Communistica Croatica oeconomia est. Exeunte decennio 199, ineunte oeconomicae transitionis processu, eius status beneficiosus erat sed graviter bello, anno 1995 finito, nocitus est.

Inter praecipua problemata structuralis inopia operarum et oeconomicarum emendationum quantitates quas aliquae oeconomistae insufficientes putant sunt quia publicam repugnantiam adspicit. Imprimis sollicitans obsoletum systema iudiciale est, maxime in eo quod attinet ad possessionem agrorum publicatorum per Communisticum perihodon. Verumtamen, talia problemata magnarum mobilitationum propositum sunt ut per legales emendationes ambitu actionum ad intrandum in Unionem Europaeam eventas resolvantur.

Ita natio oeconomicum incrementum rapidum experitur ad parandam adhaesionem Unioni Europaeae, quae iam Croatiae praecipua socia commercialis est, et Croatica oeconomia ab Aerario Monetario Internationali evoluta (magni reditus) putatur.

Demographia

[recensere | fontem recensere]
Pyramis incolaria Croatiae.
Incolarum numerus Croatiae, secundum data ex OAA anno 2005 (in milibus).

In censu anni 2001 Croatia 4 437 460 incolarum habebat (numerus incolarum aestimatus Iunio anni 2006 4 494 749 erat). E censis incolis, 4 399 364 (99.14 %) hominum ius civitatis Croaticum habebant, e quibus 44 340 (1%) duplex ius civitatis habebant. 17 902 (0.0%) hominum ius civitatis adventicium habebant, apolides 9811 (0.2 %) erant, dum e 10 383 (0.3%) hominum nationalitas ignorabatur.

Croatica emigratio stabilis fuit, Croati peregre incolentes amplius duo milliones sunt, e quibus numerosissima communitas domicilium in Civitatibus Foederatis habet (Croatice Hrvatska bratska zajednica nuncupata). Croatico in parlamento sive Congregatione aliqui deputati Croaticas communitates peregre (et Croatos Bosniae et Herzegovinae autochthones) repraesentantes sunt.

Structura per aetatem
  • 0-14 annos nati: 16.2% (viri 373 638 / feminae 354 261)
  • 15-64 annos nati: 67% (viri 1 497 958 / feminae 1 515 314)
  • amplius 65 annos nati: 16,8% (viri 288 480 feminae 465 098)
Index incrementum numeri incolarum
  • -0,03%
Index fecunditatis totius
  • 1,4 natorum pro femina
Natalitas
  • 9,61 natorum pro 1000 incolarum
Mortalitas
  • 11,48 mortuorum pro 1000 incolarum
Index migrationis integrae
  • 1,58 immigrantium pro 1000 incolarum
Mortalitas infantilis
  • tota: 6,72 mortuorum pro 1000 natorum vivorum
  • virorum: 6,7 mortuorum pro 1000 natorum vivorum
  • feminarum: 6,74 mortuarum pro 1000 natarum vivarum
Exspectatio vitae
  • tota: 74,68 annorum
  • virorum: 71,03 annorum
  • feminarum: 78,53 annorum

Ethne

[recensere | fontem recensere]
Croatiae ethnica tabula. Rubro colore Croati; caeruleo colore Serbii; russo colore Cechi; fuchsia Hungari et nigro colore Itali.

Croati (Croatice Hrvati) ad Slavicam familiam pertinent. E praesentis Ucrainae area oriundi, Croati in hodiernam Croatiam circiter saeculo septimo venerunt. Croaticae communitates autochthones etiam Bosniam et Hezegovinam, Hungariam, Sloveniam, Serbiam (Voivodinam), Montem Nigrum (Sinum Risonicum) incolunt, praeterea historicae Croaticae coloniae in Austria (Burgenlandia) et in Italia (Molensi regione sunt.

Natio praesertim a Catholicae religionis Croatis (89.63%) incolitur. Inter allophylos Orthodoxae religionis Serbi (4,54%), (Islamicae religionis Bosniaci (0.5%), Hungari (0.37%) et circiter 20 000 Italorum (scilicet 0.45% circa) excellunt qui inter Histriam, Tarsaticam, Dalmatiam (Iaderam, Spalatum), Sclavoniam (Posegam), et Moslavinam (Sisciam) sparguntur, quod Italicae praesentiae reliquum est quae ante secundum bellum mundanum in praesentibus Croaticis terris circa 300 000 hominum consummabat.

Serbi, aream e saeculo XVI incolentes, in praeterito a Imperii Austro-Hungarici functionariis componebantur et militaris castae genus reliquis incolis parce insertum constituebant. Saeculis consumptis, status mutatus est et Serbicum ethnos Croaticis incolis insertum est. Primo bello mundano finito regnum Serbiorum, Croatorum et Sloveniorum constitutum est, et ethne inter multas convixerunt simultates, sicut anno 1928 trium Croaticorum deputatorum in parlamento homicidium, quo facto omnes deputati Croatici cavaedium perpetue reliquerunt. Coniunctionum depravatio ad Serbiorum caedem per bellum mundanum secundum induxit, ubi libera Croatiae civitas, a dictatore ustasa Antonio Pavelić ducta, Serbicum ethnos insectata est. Ineuntibus ethnicis decennii 200 bellis et Serbia et Monte Nigro Croatiam aggressis, Serbici incolae in Craenae (Croatice Krajina) et Sclavoniae zonis densabantur, et 12% totius numeri incolarum in Croatia constituebant. Craenae Serbii se liberae a Croatia proclamavere, eadem autodeterminationis iura exercere volere asserentes quae ad libertatis declarationem ipsius Croatiae induxerant. Recuperata Craena cum Operatione Tempestate, circiter 400 000 Serbiorum fugerunt, a Croaticis copiis instatorum et fabulis, aliquando praeconice inflatis, de caedibus a Croatico exercitu perpetratis conterritati. Ultimis Croaticae gubernationis annis, Unione Europaea incitante, aliquae res effectae sunt ut Serbii e Croatia fugituri redeant. Serbiorum pars redivit sed Serbiorum percentatio in Croatia adhuc fere duas tertias partes diminuta est.

Bosniam et Herzegovinam circiter 700 000 Croatorum incolunt, ubi trium ethniarum communitatum praecipuarum constituentiumque una sunt.

Incolarum compositio secundum nationalitatem declaratam in census anni 2001

1. Croati 3 977 171 (89,63%) 7. Slovenii 13 173 (0.30%)
2. Serbii 201 631 (4.54%) 8. Cechi 10 510 (0,24%)
3. Bosniaci 20 755 (0,49%) 9. Zingari 9463 (0,21%)
4. Itali 19 636 (0,44%) 10. Montinigrani 4926 (0,11%)
5. Hungari 16 595 (0.37%) 11. Slovaci 4712 (0.11%)
6. Albani 15 082 (0,34%) 12. Macedones 4270 (0.10%)

Fons: http://www.dzs.hr.

Itali in Croatia et alii Romanice loquentes allophyli

[recensere | fontem recensere]

Croatiam anno 2001 20 000 civium ad ethnicum circulum Italicum pertinentium inhabitant (censu anni 2001 19 636 talis nationalitatis et 20 521 cum patrio sermone Italico declarati sunt), qui 51 Communitatibus Nationalibus Italicis localibus? vitam dant et in Unione Italica cum sede Tarsaticae dispositi sunt. Praesertim in Histriae, Tarsaticae, Liburnicarum insularum, Dalmatiae areis domicilium habet. Solum in Histriae (regionis Histrianae, quae nihilominus Boreorientalem paeninsularem partem non comprehendit,) parte, Tarsaticae et in Apsori archipelago ab aliquibus communalibus statutis velut autochthonici incolae agnoscuntur, dum in ceteris Liburnicis et Dalmaticis terris eis nullum particularem statum agnoscuntur. In tali Italico ethnico circulo tum Venetophoni autochthones incolae (in Boreoccidentali Histria et Dalmatia) tum Histriotophoni (in Austroccidentali Histriano litore) adscribuntur. Per saeculum undevicensimum considerabilis Italorum opificum numerus in Zagrebiam et in Sclavoniam (Posegam) habitaturi iverunt ubi eorum descendentium multi in praesenti vivunt. Semper in Histria (in Valli Arsiae et in Seiani (Croatice: Šušnjevica et Žejane, respective) parva Istroromanorum ethnica communitas, e Romania oriunda, adest, cuius lingua, Latinae originis Dacoromanicae similis, fere ob Croaticam extincta est. Alius ethnicus circulus originarie Romanice loquens Nigri Latini (Croatice Morlaci) est, incolae consimiles Istroromanorum hodie solum ab aliqua parva communitate repraesentati, quorum lingua fere exstincta est.

Linguae

[recensere | fontem recensere]

Lingua publica Croatica, Slavica circuli Meridionalis lingua est, quae abecedario Latino utitur. Quinque centesimae incolarum aliis linguis (Serbice, Hungarice et Italice) loquitur. In Regione Histriana, lingua Italica publica est, quamquam tutelae gradus Italici nationalis allophyli dissimillimus inter zonas est.

Religio

[recensere | fontem recensere]

Praecipua religio Christiano-Catholica (73,53% secundum Catholica rationaria [11]) est, quem Christiano-Orthodoxa (4.4%) et Islamo-Sunnitica (1.3%) sequuntur.

Sancti patroni Croatorum Sanctus Hieronymus et Sanctus Iosephus sunt.

Cultura

[recensere | fontem recensere]
Coquina Mediterranea Dalmatiae.

Croatica cultura in longa historia, tumultuosa et varia, fundatur e qua multa monumenta et artificiosa scientificaque opera servavit. Croatia septem monumenta Patrimonium Mundanum putata et octo consaepta nationalia habet. Focale sive croata, populare vestiarium frustulum, praecise e Croatia oritur.

Croatia mundo multos praeclaros homines, scriptores, musicos, pictores, sculptores, architectos, scientistas, philosophos et milites dedit. Inter quos maximi ponderis sunt tres Praemio Nobeliano laureati: Ivus Andrić Praemio Nobeliano Litterarum laureatus et Vladimirus Prelog Leopoldusque Ruzicka Praemio Nobeliano Chemiae laureati.

Litterae

[recensere | fontem recensere]
Textus Croatice e saeculo tredecimo scriptus.

Croaticae litterae longam decem saeculorum traditionem habent, inventis primis textibus saeculo undecimo, qui e Slavonica lingua conversiones, Abecedario Glagolitico scriptae, (liturgica scripta, hagiographiae et apocrypha) erant, in Slavicis et Byzantinis Mediaevalibus litteris inspiratae, velut Missale Kioviense (saeculo undecimo), Tabula Bescanovensis (anno 1100) et Lex Vinodolensis (anno 1288). De eo quod ad synchronas Croaticas litteras attinet, auctores excellere possunt velut: Drago Kekanovič; Petrus Budak (1919); Ioannes Aralica (1930); Marianus Matković (1915–1985), Realistici Socialistici generis cum "Casus graduati Wagner" (Croatice: Slučaj maturanta Wagnera, 1953), "Saltatio circum mortem" (Igra oko smrti, 1955), "Mercatus somniorum" (Croatice: Vašar snova, 1959), et "Dei etiam patiuntur" (Croatice: I bogovi pate); et Borgesiani Goranus Babič, Paulus Pavličić (1946), Stephanus Čuić (1945), Goranus Tribuson (1948), Vlatco Pavletić (1930), Ivus Frangeš (1920) et Sunimirio Majdak (1938).

Hymnus

[recensere | fontem recensere]

Croaticus hymnus nationalis Lijepa naša domovino (Latine: "O pulchra nostra patria") nominatur. Textus, Antonii Mihanović, primum anno 1835 in chronographico Dánica ("Luciferum" significante) cum titulo Hrvatska domovina (Latine: "patria Croatica") editus est. Musica decennio 185 ab Iosepho Runjanin scripta est.

Postea, anno 1861, partitura varias parvas mutationes, ab Vatroslavo Lichtenegger effectas, experta est. Anno 1891 cantio ut hymnus publica in expositione a Societate Oeconomica Croatico-Slavica Zagrabiae perfecta canta est. Quia Croatia saeculo undevicensimo Imperii Austro-Hungarici partem formabat, sicut hymnum nationalem Austriacum habebat. Pridie Kalendas Martias anni 1972 prima Constitutionis Croaticae emendatio hanc cantionem velut publicum reipublicae hymnum enuntiavit (quamquam in hoc momento temporis Croatia adhuc Iugoslaviae partem formabat). Croatiae libertate anno 1990 capta, textus levibus mutationibus adfectus est.

Feriae et diei festi

[recensere | fontem recensere]
Feriae et diei festi in Republica Croatica [12]
Dies Nomen Latinum Nomen Croaticum
Kalendis Ianuariis Annus Novus Nova godina
6 Ianuarii Sancti Magi Sveta tri kralja
Die post Pascham Lunae dies Paschae Uskrsni ponedjeljak
Kalendis Maiis Dies Laboris Praznik rada
Die 60 post Pascham Corpus Domini Tijelovo
22 Iunii Dies Pugnae Antifascisticae Dan antifašističke borbe
25 Iunii Dies Nationalis Dan državnosti
Nonis Augustis Dies Victoriae et Gratias Agendi Nationalis Dan pobjede i domovinske zahvalnosti
15 Augusti Assumptio Mariae Velika Gospa
8 Octobris Dies Libertatis Dan neovisnosti
Kalendis Novembribus Sollemnitas Omnium Sanctorum Svi sveti
25 et 26 Decembris Christi Natalis Božićni blagdani

Ludus athleticus

[recensere | fontem recensere]
Davor Šuker (dextera), pedilusor cum maximo follium numero in porta in repraesentationis pediludicae Croaticae historia et cum Calceo Aureo in Certamine Mundano Pediludico anno 1998.

Ludi athletici populo gratissimi in Croatia sunt pediludium, manufollium, canistriludium, alsulegia aquatica et teniludium. Repraesentatio pediludica Croatica (Croatice: Hrvatska nogometna reprezentacija) tertia in Certamine Mundano Pedilusorio anni 1998 perfecit et Davor Šuker Calceum Aureum velut lusor cum maximo follium numero in porta consecutus est. Repraesentatio pediludica Croatica nuper quintum locum in Classificatione Mundana FIFA attigit, quamquam in praesenti decimo loco est. Civitas iuxta cum Hungaria in instruendo Campionatu Europaeo Pediludico anni 2012 defecit, ubi ad ultimum gradum advenit sed coniuncta petitio Polono-Ucrainana electa est. Gradu societatum societas NK Dinamo Zagreb campio in Cantharus Expositionum perihodi 1966–1967 fuit.

Blanca Vlašić

Repraesentatio manufollica Croatica (Croatice: Hrvatska rukometna reprezentacija) mundi campio anno 2003 fuit et bis victrix in Olympiis anni 1996 et anni 2004. Ioannes Balić multot optimus manufollii lusor in mundo putatus est. Societas RK Zagreb Europae campio bis fuit et societas RK Bjelovar semel eodem campionatum consecuta est.

Repraesentatio canistriludica Croatica (Croatice: Hrvatska košarkaška reprezentacija) tertia in Campionatu Mundano Canistriludico anni 1994, secunda in Olympiis anni 1992 et tertia in Campionatu Europaeo Canistriludico annis 1993 et 1995 perfecit. Croaticae canistriludicae turmae quinquies campiones Europae coronatae sunt: ter societas KK Split et bis KK Cibona. Tertia celeberrima canistriludii societas KK Zadar est.

Repraesentatio alsulegiae aquaticae Croatica (Croatice: Hrvatska vaterpolska reprezentacija) praesens campio in mundo est. Societas Mladost Europae campio septiens fuit et cum titulo Optimae Societatis Saeculi XX a Liga Europaea Natationis assignata est. Repraesentatio teniludica Croatica (Croatice: Hrvatska teniska reprezentacija) in Cantharo Davis anno 2005 vicit.

Tenilusor Goranus Ivanišević inclitissimorum lusorum unus anno 2001 Grande Slamum Wimbledonense vincens est, ut Iva Majoli victrix in Certamine Rolandi Garros anno 1997 fuit. Alii praeclari lusores sunt: Ioanna Kostelić et Ivitsa Kostelić in nartatione; Blanca Vlašić in ludo gymnico campestri; Doimus Draganja, Sania Jovanović et Durđitsa Bjedov in natatione; Drazenus Petrović, Crasimir Ćosić, Antonius Kukoč et Dino Rađa in canistriludio; Matthias Ljubek in caudica; Zelico Mavrović et Matthaeus Parlov in pugilatu; Branco Cikatić et Mirco Filipović, "Cro Cop" celebriter nuncupati, in kick-boxing; Goranus Reljic in artibus martialibus mixtis; et Tamara Boroš in teniludio mensali.

Bibliographia

[recensere | fontem recensere]

Notae

[recensere | fontem recensere]
  1. ↑ 1.0 1.1 Ebbe Vilborg, Norstedts svensk-latinska ordbok, editio sunda, 2009.
  2. ↑ Vide e.g. [1][nexus deficit]
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus (Dresdae: Schönfeld, 1861; 1909. Brunsvici, 1972, 3 voll.) 1 2 3
  4. ↑ David Morgan, Lexicon Latinum/ PDF.
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 en.wikipedia
  6. ↑ Antonio Sciarretta's Toponymy - Ancient Toponymy: Illyricum URL www.asciatopo.altervista.org
  7. ↑ Antonio Sciarretta's Toponymy - Ancient Toponymy: Illyricum URL www.asciatopo.altervista.org
  8. ↑ Statistički ljetopis Republike Hrvatske 2008., str. 63
  9. ↑ Popis stanovništva iz 2001., Izvor: http://www.dzs.hr
  10. ↑ World Factbook - Croatia
  11. ↑ Statistics by Country, by Catholic Population [Catholic-Hierarchy]
  12. ↑ "Zakon o blagdanima, spomendanima i neradnim danima u Republici Hrvatskoj (pročišćeni tekst)". Narodne novine 136/2002. 2002-11-21 
  13. ↑ books.google.de: A Review of Croatian History.

Nexus interni

Nexus externi

[recensere | fontem recensere]
Vicimedia Communia plura habent quae ad Croatiam spectant.
Lege Χροατία ("Croatia") apud Vicipaediam lingua Graeca antiqua scriptam
Situs geographici et historici: Locus: 45°15′0″N 15°28′0″E • OpenStreetMap • GeoNames • Thesaurus Getty • Commentatio Theodisce, Francogallice, Italice apud Lexicon historicum Helveticum • Store norske Lexikon • Treccani • Большая российская энциклопедия
Civitates et territoria Europae
Civitates

Albania · Andorra · Armenia · Atropatene · Austria · Belgica · Bosnia et Herzegovina · Britanniarum regnum · Bulgaria · Cechia · Civitas Vaticana · Croatia · Cyprus · Dania · Estonia · Finnia · Francia · Georgia · Germania · Graecia · Helvetia · Hibernia · Hispania · Hungaria · Islandia · Italia · Lettonia · Lichtenstenum · Lituania · Luxemburgum · Macedonia Septentrionalis · Melita · Moldavia · Monoecus · Mons Niger · Nederlandia · Norvegia · Polonia · Portugallia · Romania · Russia · Ruthenia Alba · Serbia · Sanctus Marinus · Slovacia · Slovenia · Suecia · Turcia · Ucraina

Civitates statu dubio

Abascia · Carabachia Superior · Cyprus septentrionalis · Donetskensis · Kosovia · Luganskensis · Ossetia Meridionalis · Transnistria

Territoria obnoxia et statu dubio

Acroterium et Decelea · Caesarea insula · Crimaea · Faeroae · Gibraltaria · Lisia · Riduna · Monapia · Sargia

Capsae cognatae: Africa • America • Asia • Oceania
Civitates sociae Unionis Europaeae

Austria • Belgica • Bulgaria • Cechia • Croatia • Cyprus • Dania • Estonia • Finnia • Francia • Germania • Graecia • Hibernia • Hispania • Hungaria • Italia • Lettonia • Lituania • Luxemburgum • Melita • Nederlandia • Polonia • Portugallia • Romania • Slovacia • Slovenia • Suecia

Capsae cognatae: Duces civitatum • Primi ministri

~ (10K)

Croatia : politica
Praesides Croatiae

Franciscus Tuđman 1990 • Vlatko Pavletić 1999 • Zlatko Tomčić 2000 • Stephanus Mesić 2000 • Ivo Josipović 2010 • Kolinda Grabar-Kitarović 2015 • Zoran Milanović 2020

Primi ministri Croatiae

Vladimirus Bakarić • Iacobus Blažević • Zvonko Brkić • Mika Špiljak • Savka Dabčević-Kučar • Dragutin Haramija • Ivo Perišin • Iacobus Sirotković • Petrus Fleković • Ante Marković • Antonius Milović • Stephanus Mesić • Iosephus Manolić • Franjo Gregurić • Hrvoje Šarinić • Nikitas Valentić • Zlatko Mateša • Ivica Račan • Ivo Sanader • Hadriana Kosor • Zoran Milanović • Tihomir Orešković • Andreas Plenković

Ministri rerum externarum Croatici

Zdravko Mršić • Frane Vinko Golem • Davorin Rudolf • Zvonimir Šeparović • Zdenko Škrabalo • Mate Granić • Tonino Picula • Miomir Žužul • Kolinda Grabar-Kitarović • Gordan Jandroković • Vesna Pusić • Miro Kovač • Davor Ivo Stier • Maria Pejčinović Burić • Gordan Grlić Radman

Capsae cognatae: Primi ministri Croatiae
Consilium ministrorum Croaticum Andreae Plenković 2016–

Pavo Barišić • Oleg Butković • Gari Capelli • Tomislaus Ćorić • Martina Dalić • Slaven Dobrović • Nina Obuljen Koržinek • Ioannes Kovačić • Damir Krstičević • Milan Kujundžić • Lovro Kuščević • Goran Marić • Zdravko Marić • Tomo Medved • Nada Murganić • Vlaho Orepić (2016–2017) • Andreas Plenković • Ante Šprlje • Davor Ivo Stier • Tomislaus Tolušić • Gabriela Žalac

Croatia : geographica
Comitatus Croatiae

Bellovariensis-Bilogorensis‎ • Carolostadiensis • Copriunisana-Crisiensis • Cornacensis-Sirmiensis‎ • Crapinensis-Sagoriensis • Histriana • Iadrensis‎ • Iapudiensis-Seniensis • Litoralis-Montana • Marsoniana-Posavina • Muraniensis Mediana • Mursana-Valeriana • Posigiensis-Sclavonensis • Ragusina-Narentina • Sibenicensis-Tininensis • Sisciensis-Moslavinensis‎ • Spalatensis-Dalmatica • Varasdinensis • Zagrebiensis

Receptum de "https://la.wikipedia.org/w/index.php?title=Croatia&oldid=3863112"