Jump to content

Quantum redactiones paginae "Helvetia" differant

Nexus recensere
Latinitas nondum censa
E Vicipaedia
Browse history interactively
← Differentia superior
Content deleted Content added
VisualWikitext
No edit summary
Tags: Recensio mobilis Recensio in situ mobili
de historia Helvetiae et neutralitate
 
(21 intermediate revisions by 14 users not shown)
Linea 1: Linea 1:
{{L}}
{{L}}
{{Capsa civitatis Vicidata}}
{{data nationis|
'''Helvetia''',<ref>"Helvetia": ita [[Latine]] in [[nota postalica|notis postalicis]] legitur.</ref> rite '''Confoederatio Helvetica,''' ergo [[siglum]] usitatum '''CH,''' est [[civitas sui iuris]] in [[continens|continente]] [[Europa]] ad coniunctionem [[Europa Occidentalis|Europae Occidentalis]], [[Europa Media|Europae Mediae]], et [[Europa Meridiana|Europae Meridianae]] sita.<ref>Aliquot [[Definitio|definitiones]] obtinentur. Vide commentarium de "[[Geographia Helvetiae]]."</ref><ref>Berner et Berner 2012.</ref> Cuius [[rectio]] est [[respublica foederalis]] in [[canto]]nibus viginti sex consistens, [[auctoritas|auctoritatibus]] foederalibus [[Berna (urbs)|Bernae]] in [[urbs|urbe]] constitutis.<ref>Berna urbs foederalis usitate appellatur ([[Theodisce]] ''Bundesstadt,'' [[Francogallice]] ''ville fédérale,'' [[Italice]] ''città federale'') appellatur. Helveticae autem [[lex|leges]] [[caput (urbs)|caput]] per se non nominant, sed [[parlamentum]] et administratio foederalis Bernae patent, cum [[iudicium|iudicia]] foederalia vim in aliis urbibus habent.</ref> Helvetia [[mare]] non attingit, sed a [[Germania]] a [[septentrio]]nibus, [[Francia]] ab [[occidens|occidente]], [[Italia]] a [[meridies|meridie]], denique [[Austria]] et [[Lichtenstenum|Lichtensteno]] ab [[oriens|oriente]] finitur. [[Geographia|Geographice]] dividitur inter [[Planities Helvetica|Planitiem Helveticam]] et [[Alpes Helvetica|Alpes Helveticas]] et [[Iura (mons)|Iuram]], quae [[regio]]nes [[area (geometria)|aream]] 41&thinsp;285 [[chiliometrum quadratum|chiliometrorum quadratorum]] et aream [[terra|terrestrem]] 39&thinsp;997 chiliometrorum quadratorum una habent. Quamquam [[alpes]] maiorum civitatis partem continent, [[homines Helvetici]], 8.5 fere [[millio]]nes, plerumque in [[planities|planitie]] [[habitatio|habitant]], ubi maximae urbes locique [[oeconomia|oeconomici]] patent, inter quas [[Turicum]] (urbs maxima), [[Genava]], et [[Basilia]]. In quibus urbibus sunt sedes [[FIFA]], secunda a maxima officina [[Consociatio Nationum|Consociationis Nationum]], maximum [[aedificium]] [[Argentaria Compositionum Internationalium|Argentariae Compositionum Internationalium]], et praesidia aliarum [[organizatio]]num internationalium. Principales [[aeroportus]] Helvetici in his urbibus inveniuntur.
genitivus=Helvetiae|
nomen_locale=Confoederatio Helvetica<br />Schweizerische Eidgenossenschaft<br />Confédération suisse<br />Confederazione Svizzera<br />Confederaziun svizra|
imago_vexilli=Flag of Switzerland (Pantone).svg|
imago_insignis=Coat of Arms of Switzerland (Pantone).svg|
sententia= Unus pro omnibus, omnes pro uno|
imago_tabulae=Europe location CHE.png
|forma_administrationis = [[Respublica foederalis]]
|linguae_sollemnes=[[lingua Germanica|Germanica]], [[lingua Francogallica|Francogallica]], [[lingua Italiana|Italiana]], [[Lingua Raetoromanica|Raetoromanica]]|
|nomen_gent=Helvetius
|adiectivum=Helveticus
|hymnus_nationalis=[[Psalmus Helveticus]]|
titulus_ducis=[[Praesides Confederationis Helveticae|Praeses]]|
nomen_ducis=[[Ueli Maurer]] ([[2017]])|
caput=[[Berna (urbs)|Berna]]|
situs_capitis=46° 57′ Sept., 7° 27′ Ort.|
urbs_maxima=[[Turicum]]|
status_magnitudinis=132.|
ordo_magnitudinis=1 E10|
magnitudo=41 285|
aquapercentum=4.2%|
numerus_incolarum_anno=31 Decembris 2011|
status_numeri_incolarum=92|
numerus_incolarum= 7 954 700|
densitas_incolarum=193|
PDB_anno=2003|
PDB_status=35.|
PDB=$233 milliarda|
PDBpercapita=$30 186|
PDBpercapitastatus=8.|
nummus=[[Francus Helveticus]]|
numminota=CHF|
potestatisgenus=[[Independentia|Libertas]]|
eventacondita=- Declarata<br />—Agnita<br />Status foederalis|
diescondita=[[Foedus Pactum Helveticum]]<br />[[1 Augusti]] [[1291]]<br />[[24 Octobris]] [[1648]]<br />[[1848]]|
circulustemporalis=[[Tempus Europaeum Centrale|TEC]]|
tuc_differentia=+1|
circulustemporalis_HAE=[[Tempus Aestivale Europaeum Centrale|TÆEC]]|
tuc_differentia_HAE=+2|
praefixum=41|
cctld=ch|
postscripta=}}


Cantones Helveticae [[lingua]], [[institutum|institutis]], [[lex|legibus]], [[religio]]nibus inter se differunt. Quamquam omnes vicinae terrae ad [[Unio Europaea|Unionem Europaeam]] pertinent,<ref>Germania, Italia, Francia ab initio Unionis anno [[1957]], et Austria ab anno [[1995]].</ref> Helvetii illam accedere usque ad praesentem diem noluerunt. Re politica, Helvetia civitas [[neutralitas|neutralitatis]] est, tamen die [[10 Septembris]] [[2002]], [[Nationes Unitae]] participare per [[comitia]]m decrevit.
'''Helvetia''',<ref>"Helvetia": ita Latine in notis postaliciis legitur</ref> sive '''Confoederatio Helvetica,'''<ref>Ergo siglum usitatum '''CH.'''</ref> est [[respublica foederalis]], quae in pagis vel [[canto]]nibus sex et viginti consistit. [[Civitas sui iuris|Civitas Helvetia]] in [[continens|continente]] [[Europa]] sita est,<ref>In [[Europa Occidentalis|Europa Occidentali]] aut [[Europa Media]], secundum definitionem. Vide [[Geographia Helvetiae|Geographiam Helvetiae]].</ref> ubi [[Germania]]m a [[septentrio]]ne, [[Francia]]m ab [[occidens|occidente]], [[Italia]]m a [[meridies|meridie]], denique [[Austria]]m et [[Lichtensteinum]] ab [[oriens|oriente]] attingit. Sedes auctoritatum foederalium est [[Berna (urbs)|Berna urbs]].

[[Iura (mons)|Iura]] [[mons|iugum montis]] etiam in Helvetia est. In [[alpes|Alpibus]] Helveticis fontes inveniuntur, ex quibus [[Rhenus]] et [[Rhodanus]] profluunt. [[Urbs]] maxima est [[Turicum (urbs)|Turicum]], dein [[Genava (urbs)|Genava]].

Cantones omnes [[lingua]], [[institutum|institutis]], [[lex|legibus]], [[religio]]nibus inter se differunt. Quamquam omnes vicinae terrae ad [[Unio Europaea|Unionem Europaeam]] pertinent,<ref>Germania, Italia, Francia ab initio Unionis anno [[1957]], et Austria ab anno [[1995]].</ref> Helvetii illam accedere usque ad praesentem diem noluerunt. Re politica, Helvetia civitas [[neutralitas|neutralitatis]] est, tamen die [[10 Septembris]] [[2002]], [[Nationes Unitae]] participare decrevit per [[comitia]]m.


== Geographia ==
== Geographia ==
Helvetiae tres [[regio]]nes [[natura]]les sunt: pars medioaustralis altos montes [[Alpes]] continet, in parva parte boreoccidentali mons continuus [[Iura (mons)|Iura]] appellatus surgit, et intra montes est regio aequior [[silva|silvis]] et [[lacus|lacubus]] contecta, nam Helvetia terra uberibus fecunda aquis est. Hic permulti Helvetii [[habitatio|habitant]].
Helvetiae tres [[regio]]nes [[natura]]les sunt: pars medioaustralis altos montes [[Alpes]] continet, in parva parte boreoccidentali mons continuus [[Iura (mons)|Iura]] appellatus surgit, et intra montes est regio aequior [[silva|silvis]] et [[lacus|lacubus]] contecta, nam Helvetia terra uberibus fecunda [[aqua|aquis]] est. Ex Iura profluunt [[Rhenus]] et [[Rhodanus]].


=== Flumina ===
=== Maxima flumina ===
{{div col|3}}
{{div col|2}}
* [[Abrinca (flumen)|Arola]]
* [[Abrinca (flumen)|Arola]]
* [[Aenus]]
* [[Aenus]]
Linea 64: Linea 20:


=== Lacus ===
=== Lacus ===
{{div col|3}}
{{div col|2}}
* [[Ceresium]]
* [[Ceresium]]
* [[Lacus Bodamicus]]
* [[Lacus Bodamicus]]
Linea 83: Linea 39:


== Historia ==
== Historia ==
{{Vide etiam|Historia Helvetiae}}
Helvetia condita est confoederatio per [[Foedus Pactum Helveticum]] anno [[1291]] a pagis [[Urania (pagus)|Urania]], [[Suitia]], et [[Subsilvania]]. Iam anno [[1332]] [[Lucerna (pagus)|Lucerna]] se ad Helvetiam iunxit, postea alii pagi idem fecerunt, et anno [[1513]] Confoederatio a [[tredecim]] pagi constituta est.
[[Fasciculus:Theater Kaiseraugst.jpg|thumb|upright=1|[[Augusta Raurica]] (prope [[Basilia]]m), a [[Lucius Munatius Plancus|Lucio Munatio Planco]] anno [[44 a.C.n.]] ducta, fuit prima [[colonia]] Romana ad [[Rhenus|Rhenum]] condita, et nunc inter [[situs archaeologicus|situs archaeologicos]] in Helvetia maximi momenti est.<ref>[http://www.swissinfo.ch/eng/swissinfo.html?siteSect=108&sid=6054935&cKey=1126454871000 "Switzerland's Roman heritage comes to life,"] apud swissinfo.ch.</ref>]]
[[Fasciculus:Old Swiss Confederation.jpg|thumb|upright=1|Vetus Confoederatio Helvetica ab anno [[1291]] (atro[[viridis]]) ad [[saeculum 16|saeculum sextum decimum]] (viridis pallidus) et eius socii ([[caeruleus]]). Aliis [[color]]ibus videntur [[territorium|territoria]] subiecta.]]
Helvetia condita est con[[foederatio]] per [[Foedus Pactum Helveticum]] anno [[1291]] a pagis [[Urania (pagus)|Urania]], [[Suitia]], et [[Subsilvania]]. Iam anno [[1332]] [[Lucerna (pagus)|Lucerna]] se ad Helvetiam iunxit, postea alii pagi idem fecerunt, et anno [[1513]] Confoederatio a [[tredecim]] pagi constituta est.


Post cladem [[Marinianum|Mariniani]] apud [[Mediolanum]] contra [[rex|regem]] [[Francia]]e [[Franciscus I (rex Franciae)|Franciscum I]] die [[13 Septembris|13]]–[[14 Septembris]] [[1515]] pagi Helvetiae semper neutri faverunt.
Post cladem [[Marinianum|Mariniani]] apud [[Mediolanum]] contra [[rex|regem]] [[Francia]]e [[Franciscus I (rex Franciae)|Franciscum I]] die [[13 Septembris|13]]–[[14 Septembris]] [[1515]] pagi Helvetiae semper [[neutralitas|neutri]] faverunt.


Inter [[saeculum 16|saeculum sextum decimum]], pagi Helvetiae in [[duo|duas]] partes discesserunt. Pagi [[rus|ruris]] fidem [[Ecclesia Catholica|Ecclesiae Catholicae Romanae]] plerumque servaverunt; alii pagi [[emendatio Ecclesiae|Emendationem Ecclesiae]] acceperunt. Etiam [[bellum|bella]] inter pagi fuerunt. Multi praeclari reformatores Ecclesiae in urbibus Helvetiae vixerunt, e.g. [[Henricus Bullingerus]], [[Ioannes Calvinus]], [[Guilielmus Farel]], [[Uldrychus Zwingli]].
Inter [[saeculum 16|saeculum sextum decimum]], pagi Helvetiae in [[duo|duas]] partes discesserunt. Pagi [[rus|ruris]] fidem [[Ecclesia Catholica|Ecclesiae Catholicae Romanae]] plerumque servaverunt; alii pagi [[emendatio Ecclesiae|Emendationem Ecclesiae]] acceperunt. Etiam [[bellum|bella]] inter pagi fuerunt. Multi praeclari reformatores Ecclesiae in urbibus Helvetiae vixerunt, e.g. [[Henricus Bullingerus]], [[Ioannes Calvinus]], [[Guilielmus Farel]], [[Uldrychus Zwingli]].
Linea 99: Linea 58:
== Institutiones ==
== Institutiones ==
[[Fasciculus:Karte Kantone der Schweiz farbig 1996.png|thumb|Pagi Helvetiae.]]
[[Fasciculus:Karte Kantone der Schweiz farbig 1996.png|thumb|Pagi Helvetiae.]]
Facultas legum ferendarum ad [[Consilium Nationale]], ex ducentis legatis populi compositum, atque ad [[Consilium Civitatum]], ex quadraginta sex [[senator]]ibus compositum, pertinet. Unicuique pago duo senatores et legati pro incolis sunt.
Facultas legum ferendarum ad [[Consilium Nationale]], ex ducentis legatis populi compositum, atque ad [[Consilium Civitatum]], ex quadraginta sex [[senator]]ibus compositum, pertinet. Unicuique pago duo senatores et legati pro incolis sunt.


[[Consilium Foederale Helvetiae|Consilium Foederale]], quod e septem hominibus constat, administrationem Helvetiae gerit. Unus consiliariorum foederalium praesis potestatem tempore dumtaxat annuam habet (vide [[Index Consiliariorum Foederalium|Indicem Consiliariorum Foederalium]]).
[[Consilium Foederale Helvetiae|Consilium Foederale]], quod e septem hominibus constat, administrationem Helvetiae gerit. Unus consiliariorum foederalium praesis potestatem tempore dumtaxat annuam habet (vide [[Index Consiliariorum Foederalium|Indicem Consiliariorum Foederalium]]).
Linea 133: Linea 92:
{{div col end}}
{{div col end}}


=== Urbes et cantones ===
=== Pagi et urbes eorum ===
{| class="wikitable sortable"
{{div col|4}}
!Abbr.
* [[Abbatis cella (urbs)|Abbatis cella]]
!Insigne pagi
* [[Acaunus]]
!Pagus
* [[Ad Fines]]
!Nomen pagi vulgare
* [[Aravia]]
!Urbs princeps
* [[Arbor Felix]]
!Nomen urbis vulgare
* [[Arni]]
|-
* [[Augusta Raurica]]
!ZH
* [[Aventicum]]
![[File:Wappen Zürich matt.svg|30px]]
* [[Basilia (urbs)|Basilia]]
* [[Berna (urbs)|Berna]]
|[[Turicensis (pagus)|Turicensis]]
|Zürich
* [[Bilitio]]
|[[Turicum (urbs)|Turicum]]
* [[Bremogartum]]
|Zürich
* [[Bruga]]
|-
* [[Curia Raetorum]]
!BE
* [[Friburgum (urbs)|Friburgum]]
![[File:Wappen Bern matt.svg|30px]]
* [[Genava (urbs)|Genava]]
|[[Berna (pagus)|Berna]]
* [[Hermetschwil-Staffeln|Herimutsvilla et Stafflae]]
|Bern
* [[Lausonium]]
* [[Leuca fortis]]
|[[Berna (urbs)|Berna]]
|Bern
* [[Locarnum]]
|-
* [[Lucerna (urbs)|Lucerna]]
!LU
* [[Luganum]]
![[File:Wappen Luzern matt.svg|30px]]
* [[Mendricus]]
* [[Novicastrum (urbs)|Novicastrum]]
|[[Lucerna (pagus)|Lucerna]]
|Luzern
* [[Octodurus]]<ref>Cfr. {{LHH|2732|Martigny|from=Q68956}}</ref>
|[[Lucerna (urbs)|Lucerna]]
* [[Paternacus]] (''Payerne'')
|Luzern
* [[Pratobornum]]
|-
* [[Pulliacum (pagus)|Pulliacum]]
!UR
* [[Quintus (pagus)|Quintus]] (''Quinten'')
![[File:Wappen Uri matt.svg|30px]]
* [[Quartus (pagus)|Quartus]] (''Quarten'')
* [[Sanctogallum (urbs)|Sanctogallum]]
|[[Urania (pagus)|Urania]]
|Uri
* [[Scafusa (urbs)|Scafusa]]
|[[Altdorf (Helvetia)|Altdorfium]]
* [[Sedunum]]
|Altdorf
* [[Senegaunis]]
|-
* [[Solodurum (urbs)|Solodurum]]
!SZ
* [[Suitius (urbs)|Suitius]]
![[File:Wappen des Kantons Schwyz.svg|30px]]
* [[Tertia (pagus)|Tertia]] (''Unterterzen/ Oberterzen'')
|[[Suitia]]
* [[Tugium (urbs)|Tugium]]
|Schwyz
* [[Turicum (urbs)|Turicum]]
|[[Suitius (urbs)|Suitius]]
* [[Vicus Subinates]]
|Schwyz
* [[Vindonissa]]
|-
* [[Vitudurum]]
!OW
* [[Viviscum]]
![[File:Wappen Obwalden matt.svg|30px]]
{{div col end}}
|[[Subsilvania superior|Subsilvania Superior]]
|Obwalden
|''[[Sarnen]]''
|Sarnen
|-
!NW
![[File:Wappen Nidwalden matt.svg|30px]]
|[[Subsilvania inferior|Subsilvania Inferior]]
|Nidwalden
|[[Tannis]]
|Stans
|-
!GL
![[File:Wappen Glarus matt.svg|30px]]
|[[Glarona (pagus)|Glarona]]
|Glaris
|[[Glarona (urbs)|Glarona]]
|Glaris
|-
!ZG
![[File:Wappen Zug matt.svg|30px]]
|[[Tugium (pagus)|Tugium]]
|Zug
|[[Tugium (urbs)|Tugium]]
|Zug
|-
!FR
![[File:Wappen Freiburg matt.svg|30px]]
|[[Friburgensis (pagus)|Friburgensis]]
|Freiburg
|[[Friburgum Nuithonum]]
|Freiburg
|-
!SO
![[File:Wappen Solothurn matt.svg|30px]]
|[[Solodurum (pagus)|Solodurum]]
|Solothurn
|[[Solodurum (urbs)|Solodurum]]
|Solothurn
|-
!BS
![[File:Wappen Basel-Stadt matt.svg|30px]]
|[[Pagus Basilea Urbs|Basilea Urbs]]
|Basel-Stadt
|[[Basilea]]
|Basel
|-
!BL
![[File:Coat of arms of Kanton Basel-Landschaft.svg|30px]]
|[[Pagus Basilea rus|Basilea Rus]]
|Basel-Landschaft
|[[Laucostabulum]]
|Liestal
|-
!SH
![[File:Wappen Schaffhausen matt.svg|30px]]
|[[Scafusa (pagus)|Scafusa]]
|Schaffhausen
|[[Scafusa (urbs)|Scafusa]]
|Schaffhausen
|-
!AR
![[File:Wappen Appenzell Ausserrhoden matt.svg|30px]]
|[[Abbatis Cella Exterior]]
|Appenzell Ausserrhoden
|''[[Herinisauva]]''
|Herisau
|-
!AI
![[File:Wappen Appenzell Innerrhoden matt.svg|30px]]
|[[Abbatis Cella Interior]]
|Appenzell Innerrhoden
|[[Abbatis cella (urbs)|Abbatis Cella]]
|Appenzell
|-
!SG
![[File:Coat of arms of canton of St. Gallen.svg|30px]]
|[[Sanctogallum (pagus)|Sanctogallum]]
|St. Gallen
|[[Sanctogallum (urbs)|Sanctogallum]]
|St. Gallen
|-
!GR
![[File:CHE Graubünden COA.svg|30px]]
|[[Grisonia]]
|Grischun
|[[Curia Raetorum]]
|Cuira
|-
!AG
![[File:Wappen Aargau matt.svg|30px]]
|[[Argovia]]
|Aargau
|[[Aravia]]
|Aarau
|-
!TG
![[File:Wappen Thurgau matt.svg|30px]]
|[[Turgovia]]
|Thurgau
|[[Frauenfelda|Ginaepedium]]
|Frauenfeld
|-
!TI
![[File:Wappen Tessin matt.svg|30px]]
|[[Pagus Ticinensis|Ticinensis]]
|Ticino
|[[Bilitio]]
|Bellinzona
|-
!VD
![[File:Wappen Waadt matt.svg|30px]]
|[[Valdensis (pagus)|Valdensis]]
|Vaud
|[[Lausanna]]
|Lausanne
|-
!VS
![[File:Wappen Wallis matt.svg|30px]]
|[[Valesia]]
|Valais
|[[Sedunum]]
|Sion
|-
!NE
![[File:Wappen Neuenburg matt.svg|30px]]
|[[Novicastrum (pagus)|Novicastrum]]
|Neuchâtel
|[[Novicastrum (urbs)|Novicastrum]]
|Neuchâtel
|-
!GE
![[File:Wappen Genf matt.svg|30px]]
|[[Genava (pagus)|Genava]]
|Genève
|[[Genava (urbs)|Genava]]
|Genève
|-
!JU
![[File:Wappen Jura matt.svg|30px]]
|[[Iura (pagus Helvetiae)|Iura]]
|Jura
|[[Delemons]]
|Delémont
|}


== Sermones publici ==
== Sermones publici ==
Linea 247: Linea 351:
{{NexInt}}
{{NexInt}}
* [[Consociatio Europaea liberi commercii]]
* [[Consociatio Europaea liberi commercii]]
* [[Historia Helvetiae]]
* [[Porta Alpina]]
* [[Porta Alpina]]
* [[Raeti]]
* [[Raeti]]
Linea 254: Linea 359:


== Bibliographia ==
== Bibliographia ==
*Berner, Elizabeth, et Robert A. Berner. [[2012]]. ''Global Environment: Water, Air, and Geochemical Cycles.'' Ed. secunda. Princeton University Press. ISBN 978-1-4008-4276-6. [https://books.google.com/books?id=bRDbbGQP0xgC&pg=PA194 Google Books.]
* Church, Clive H. [[2004]]. ''The Politics and Government of Switzerland.'' Londinii: Palgrave Macmillan. ISBN 0-333-69277-2.
* Church, Clive H. [[2004]]. ''The Politics and Government of Switzerland.'' Londinii: Palgrave Macmillan. ISBN 0-333-69277-2.
* Dalton, O. M. [[1927]]. ''The History of the Franks, by Gregory of Tours.'' Oxoniae: The Clarendon Press.
* Dalton, O. M. [[1927]]. ''The History of the Franks, by Gregory of Tours.'' Oxoniae: The Clarendon Press.
* Fahrni, Dieter. [[2003]]. ''An Outline History of Switzerland: From the Origins to the Present Day''. Ed. 8a, augmentata. Turici: Pro Helvetia. ISBN 3-908102-61-8.
* Fahrni, Dieter. [[2003]]. ''An Outline History of Switzerland: From the Origins to the Present Day''. Ed. 8a, augmentata. Turici: Pro Helvetia. ISBN 3-908102-61-8.
* ''Historical Dictionary of Switzerland.'' [[2002]]–.
* ''Historical Dictionary of Switzerland.'' [[2002]]–.
* Vatter, Adrian. [[2014]]. ''Das politische System der Schweiz.'' [Publica Helveticae Ratio.] Studienkurs Politikwissenschaft. Baden Baden: UTB Verlag. ISBN  978-3-8252-4011-0. [https://www.nomos-shop.de/nomos/titel/das-politische-system-der-schweiz-id-86747/ Edito interretialis.]{{Nexus deficit|date=September 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* von Matt, Peter. [[2012]]. ''Das Kalb vor der Gotthardpost: Zur Literatur und Politik in der Schweiz.'' Monaci: Carl Hanser Verlag. ISBN 978-3-446-23880-0.


== Nexus externi ==
== Nexus externi ==
{{CommuniaCat|Switzerland|Helvetiam}}
{{CommuniaCat|Switzerland|Helvetiam}}
{{Grc|Ἑλουηττία}}
{{Fontes geographici}}
* [http://www.admin.ch/ Pagina publica Confoederationis]
* [http://www.admin.ch/ Pagina publica Confoederationis]
* [https://www.admin.ch/gov/de/start/bundesrat/geschichte-des-bundesrats/schweizer-landeshymne.html Hymnus nationalis]
* [https://www.admin.ch/gov/de/start/bundesrat/geschichte-des-bundesrats/schweizer-landeshymne.html Hymnus nationalis]


{{Europa}}
{{Europa}}
{{Capsae collectae|{{PAGENAME}}|politica|{{Praesides Confoederationis Helveticae}}{{Cancellarii Foederales Helvetiae}}{{Conciliarii a rebus externis Helvetici}}}}
{{Capsae collectae|Helvetia|politica|{{Praesides Confoederationis Helveticae}}{{Cancellarii Foederales Helvetiae}}{{Conciliarii a rebus externis Helvetici}}}}
{{Capsae collectae|{{PAGENAME}}|geographica|{{Helvetia}}}}
{{1000 paginae}}
{{Myrias|Geographia}}


{{Capsae collectae|Helvetia|geographica|{{Helvetia}}}}
[[Categoria:Europa Occidentalis]]
[[Categoria:Helvetia|!]]
[[Categoria:Civitates sui iuris]]
[[Categoria:Civitates sui iuris]]
[[Categoria:Condita 1291]]
[[Categoria:Condita 1291]]
[[Categoria:Respublicae Foederales]]
[[Categoria:Europa Media]]
[[Categoria:Europa Occidentalis]]
[[Categoria:Helvetia|!]]
[[Categoria:Helvetii]]
[[Categoria:Helvetii]]
[[Categoria:Respublicae Foederales]]
{{1000 paginae}}
{{Myrias|Geographia}}

Redactio novissime (die 26 Octobris 2024, hora 16:56) facta

Wikidata Helvetia
Res apud Vicidata repertae:
Helvetia: insigne
Helvetia: insigne
Helvetia: vexillum
Helvetia: vexillum
Terra continens: Europa
Territoria finitima: Austria, Lichtenstenum, Germania, Francia, Italia, Unio Europaea
Locus: 46°47′55″N 8°13′55″E
Caput: Berna

Gestio

directorial system, Res publica foederalis
Princeps: Consilium Foederale Helvetiae
Praefectus: Consilium Foederale Helvetiae
Consilium: Curia Confoederationis Helveticae
Iudicium: Federal Supreme Court of Switzerland
Situs interretialis

Populus

Numerus: 8 902 308
Sermo publicus: lingua Theodisca, Italiane, Francogallice, Rhaetice
Zona horaria: UTC+1
Moneta: Francus Helveticus

Commemoratio

Paean: Swiss Psalm
Praeceptum: Unus pro omnibus, omnes pro uno

Sigla

ISO CH, CHE, 756; IOC SUI
Dominium interretiale: .ch, .swiss
Praefixum telephonicum: +41
Siglum autoraedarum: CH

Tabula aut despectus

Helvetia: situs
Helvetia: situs

Helvetia,[1] rite Confoederatio Helvetica, ergo siglum usitatum CH, est civitas sui iuris in continente Europa ad coniunctionem Europae Occidentalis, Europae Mediae, et Europae Meridianae sita.[2][3] Cuius rectio est respublica foederalis in cantonibus viginti sex consistens, auctoritatibus foederalibus Bernae in urbe constitutis.[4] Helvetia mare non attingit, sed a Germania a septentrionibus, Francia ab occidente, Italia a meridie, denique Austria et Lichtensteno ab oriente finitur. Geographice dividitur inter Planitiem Helveticam et Alpes Helveticas et Iuram, quae regiones aream 41 285 chiliometrorum quadratorum et aream terrestrem 39 997 chiliometrorum quadratorum una habent. Quamquam alpes maiorum civitatis partem continent, homines Helvetici, 8.5 fere milliones, plerumque in planitie habitant, ubi maximae urbes locique oeconomici patent, inter quas Turicum (urbs maxima), Genava, et Basilia. In quibus urbibus sunt sedes FIFA, secunda a maxima officina Consociationis Nationum, maximum aedificium Argentariae Compositionum Internationalium, et praesidia aliarum organizationum internationalium. Principales aeroportus Helvetici in his urbibus inveniuntur.

Cantones Helveticae lingua, institutis, legibus, religionibus inter se differunt. Quamquam omnes vicinae terrae ad Unionem Europaeam pertinent,[5] Helvetii illam accedere usque ad praesentem diem noluerunt. Re politica, Helvetia civitas neutralitatis est, tamen die 10 Septembris 2002, Nationes Unitae participare per comitiam decrevit.

Geographia

[recensere | fontem recensere]

Helvetiae tres regiones naturales sunt: pars medioaustralis altos montes Alpes continet, in parva parte boreoccidentali mons continuus Iura appellatus surgit, et intra montes est regio aequior silvis et lacubus contecta, nam Helvetia terra uberibus fecunda aquis est. Ex Iura profluunt Rhenus et Rhodanus.

Maxima flumina

[recensere | fontem recensere]

Lacus

[recensere | fontem recensere]

Montes

[recensere | fontem recensere]

Historia

[recensere | fontem recensere]
Si plus cognoscere vis, vide etiam Historia Helvetiae.
Augusta Raurica (prope Basiliam), a Lucio Munatio Planco anno 44 a.C.n. ducta, fuit prima colonia Romana ad Rhenum condita, et nunc inter situs archaeologicos in Helvetia maximi momenti est.[6]
Vetus Confoederatio Helvetica ab anno 1291 (atroviridis) ad saeculum sextum decimum (viridis pallidus) et eius socii (caeruleus). Aliis coloribus videntur territoria subiecta.

Helvetia condita est confoederatio per Foedus Pactum Helveticum anno 1291 a pagis Urania, Suitia, et Subsilvania. Iam anno 1332 Lucerna se ad Helvetiam iunxit, postea alii pagi idem fecerunt, et anno 1513 Confoederatio a tredecim pagi constituta est.

Post cladem Mariniani apud Mediolanum contra regem Franciae Franciscum I die 13–14 Septembris 1515 pagi Helvetiae semper neutri faverunt.

Inter saeculum sextum decimum, pagi Helvetiae in duas partes discesserunt. Pagi ruris fidem Ecclesiae Catholicae Romanae plerumque servaverunt; alii pagi Emendationem Ecclesiae acceperunt. Etiam bella inter pagi fuerunt. Multi praeclari reformatores Ecclesiae in urbibus Helvetiae vixerunt, e.g. Henricus Bullingerus, Ioannes Calvinus, Guilielmus Farel, Uldrychus Zwingli.

Anno 1798, Francia confoederationem invasit et civitatem unitariam, Rempublicam Helveticam appellatam, condidit. Helveti numquam hanc civitatem amaverunt. Post quinque annos, accurate die 18 Februarii 1803, cum Actu Mediationis nova foederatio, sed semper Franciae subiecta, condita est.

Post cladem Napoleonis anno 1815, Helvetia a Consilio Vindobonum restituta est, ut confoederatio a viginti duobus pagis constituta. Post bellum civile inter pagos Catholicos, in "alia foederatione" (Theodisce Sonderbund) coniunctos et Protestantes anno 1848 prima magna charta Helvetiae promulgata est.

Saeculis undevicensimo et vicensimo, pace et labore Confoederatio crevit. Inter bellum mundanum secundum, Helvetia sola in Europa Media civitas a Germanis non expugnata est. Hodie putatur Helvetia esse opulentissima orbis terrarum civitas.

Anno 1979, Iura, se a pago Berna discessens, novus et vicesimus tertius pagus Helvetiae factus est.

Institutiones

[recensere | fontem recensere]
Pagi Helvetiae.

Facultas legum ferendarum ad Consilium Nationale, ex ducentis legatis populi compositum, atque ad Consilium Civitatum, ex quadraginta sex senatoribus compositum, pertinet. Unicuique pago duo senatores et legati pro incolis sunt.

Consilium Foederale, quod e septem hominibus constat, administrationem Helvetiae gerit. Unus consiliariorum foederalium praesis potestatem tempore dumtaxat annuam habet (vide Indicem Consiliariorum Foederalium).

Confoederatio Helvetica e viginti tribus cantonibus constat. Hic est ordo sollemnis (secundum Constitutionis foederalis articulum primum). Tres primi habent praecellentia honoris causa, dein ordo est secundum annum integrationis in confoederatione, hic post nomen indicatum:

Pagi et urbes eorum

[recensere | fontem recensere]
Abbr. Insigne pagi Pagus Nomen pagi vulgare Urbs princeps Nomen urbis vulgare
ZH Turicensis Zürich Turicum Zürich
BE Berna Bern Berna Bern
LU Lucerna Luzern Lucerna Luzern
UR Urania Uri Altdorfium Altdorf
SZ Suitia Schwyz Suitius Schwyz
OW Subsilvania Superior Obwalden Sarnen Sarnen
NW Subsilvania Inferior Nidwalden Tannis Stans
GL Glarona Glaris Glarona Glaris
ZG Tugium Zug Tugium Zug
FR Friburgensis Freiburg Friburgum Nuithonum Freiburg
SO Solodurum Solothurn Solodurum Solothurn
BS Basilea Urbs Basel-Stadt Basilea Basel
BL Basilea Rus Basel-Landschaft Laucostabulum Liestal
SH Scafusa Schaffhausen Scafusa Schaffhausen
AR Abbatis Cella Exterior Appenzell Ausserrhoden Herinisauva Herisau
AI Abbatis Cella Interior Appenzell Innerrhoden Abbatis Cella Appenzell
SG Sanctogallum St. Gallen Sanctogallum St. Gallen
GR Grisonia Grischun Curia Raetorum Cuira
AG Argovia Aargau Aravia Aarau
TG Turgovia Thurgau Ginaepedium Frauenfeld
TI Ticinensis Ticino Bilitio Bellinzona
VD Valdensis Vaud Lausanna Lausanne
VS Valesia Valais Sedunum Sion
NE Novicastrum Neuchâtel Novicastrum Neuchâtel
GE Genava Genève Genava Genève
JU Iura Jura Delemons Delémont

Sermones publici

[recensere | fontem recensere]
Divisio sermonum Helvetiae (anno 2000).

In Helvetia praeter linguas Theodiscam, Francogallicam, Italicam, sermo publicus est etiam Lingua Romancica, qua circa triginta milia hominum, praecipue in Grisonia cantone, utuntur. Anno 2000 in Helvetia, homines locuti sunt:

  • Theodisce, 63.7 centesimae incolarum (terrae russae pictae)
  • Francogallice, 20.4 centesimae incolarum (terrae virides pictae)
  • Italice, 6.5 centesimae incolarum (terrae violaceae pictae)
  • Romanice, 0.5 centesimae incolarum
  • aliis sermonibus, 9.0 centesimae incolarum

Religiones

[recensere | fontem recensere]
Incolae secundum confessionem religiosam (in %)
anno 1970 2000
Ecclesia evangelica reformata 46,42 33,04
Ecclesia evangelica metodista 0,17 0,12
Nova apostolica ecclesia 0,49 0,38
Testes Jehovas 0,17 0,28
aliae Ecclesiae protestantes 0,42 1,44
Ecclesia Catholica Romana 49,39 41,82
Ecclesia Catholica Christiana 0,32 0,18
Ecclesiae Orthodoxae 0,33 1,81
Aliae communitates Christianae 0,05 0,20
Communitates Iudaicae 0,33 0,25
Communitates Islamicae 0,26 4,26
aliae religiones 0,12 0,78
sine religione 1,14 11,11
sine responsione 0,39 4,33
Incolae (100%) 6 269 783 7 288 010

(Fons: Officium foederale de statistica, censimenta nationalia.)

Structura Ecclesiae Catholicae Romanae in Helvetia

[recensere | fontem recensere]
Dioeceses Catholicae Romanae Helvetiae anno 2006.

Sunt in Helvetia sex dioeceses et duae abbatiae territoriales, qui subiactae imperio archidioecesis non sunt, sed sanctae sedi ipsae. Ergo Helveticae dioceses non formant provinciam ecclesiasticam. Hae sunt dioeceses et abbatiae:

Oeconomia

[recensere | fontem recensere]

Helvetiae argentariae sunt amplae.

Nexus interni

Notae

[recensere | fontem recensere]
  1. ↑ "Helvetia": ita Latine in notis postalicis legitur.
  2. ↑ Aliquot definitiones obtinentur. Vide commentarium de "Geographia Helvetiae."
  3. ↑ Berner et Berner 2012.
  4. ↑ Berna urbs foederalis usitate appellatur (Theodisce Bundesstadt, Francogallice ville fédérale, Italice città federale) appellatur. Helveticae autem leges caput per se non nominant, sed parlamentum et administratio foederalis Bernae patent, cum iudicia foederalia vim in aliis urbibus habent.
  5. ↑ Germania, Italia, Francia ab initio Unionis anno 1957, et Austria ab anno 1995.
  6. ↑ "Switzerland's Roman heritage comes to life," apud swissinfo.ch.

Bibliographia

[recensere | fontem recensere]
  • Berner, Elizabeth, et Robert A. Berner. 2012. Global Environment: Water, Air, and Geochemical Cycles. Ed. secunda. Princeton University Press. ISBN 978-1-4008-4276-6. Google Books.
  • Church, Clive H. 2004. The Politics and Government of Switzerland. Londinii: Palgrave Macmillan. ISBN 0-333-69277-2.
  • Dalton, O. M. 1927. The History of the Franks, by Gregory of Tours. Oxoniae: The Clarendon Press.
  • Fahrni, Dieter. 2003. An Outline History of Switzerland: From the Origins to the Present Day. Ed. 8a, augmentata. Turici: Pro Helvetia. ISBN 3-908102-61-8.
  • Historical Dictionary of Switzerland. 2002–.
  • Vatter, Adrian. 2014. Das politische System der Schweiz. [Publica Helveticae Ratio.] Studienkurs Politikwissenschaft. Baden Baden: UTB Verlag. ISBN 978-3-8252-4011-0. Edito interretialis.[nexus deficit]
  • von Matt, Peter. 2012. Das Kalb vor der Gotthardpost: Zur Literatur und Politik in der Schweiz. Monaci: Carl Hanser Verlag. ISBN 978-3-446-23880-0.

Nexus externi

[recensere | fontem recensere]
Vicimedia Communia plura habent quae ad Helvetiam spectant.
Lege Ἑλουηττία ("Helvetia") apud Vicipaediam lingua Graeca antiqua scriptam
Situs geographici et historici: Locus: 46°47′55″N 8°13′55″E • OpenStreetMap • GeoNames • Thesaurus Getty • Commentatio Theodisce, Francogallice, Italice apud Lexicon historicum Helveticum • Store norske Lexikon • Treccani
Civitates et territoria Europae
Civitates

Albania · Andorra · Armenia · Atropatene · Austria · Belgica · Bosnia et Herzegovina · Britanniarum regnum · Bulgaria · Cechia · Civitas Vaticana · Croatia · Cyprus · Dania · Estonia · Finnia · Francia · Georgia · Germania · Graecia · Helvetia · Hibernia · Hispania · Hungaria · Islandia · Italia · Lettonia · Lichtenstenum · Lituania · Luxemburgum · Macedonia Septentrionalis · Melita · Moldavia · Monoecus · Mons Niger · Nederlandia · Norvegia · Polonia · Portugallia · Romania · Russia · Ruthenia Alba · Serbia · Sanctus Marinus · Slovacia · Slovenia · Suecia · Turcia · Ucraina

Civitates statu dubio

Abascia · Carabachia Superior · Cyprus septentrionalis · Donetskensis · Kosovia · Luganskensis · Ossetia Meridionalis · Transnistria

Territoria obnoxia et statu dubio

Acroterium et Decelea · Caesarea insula · Crimaea · Faeroae · Gibraltaria · Lisia · Riduna · Monapia · Sargia

Capsae cognatae: Africa • America • Asia • Oceania
Helvetia : politica
Praesides Confoederationis Helveticae (2001–)

Mauritius Leuenberger 2001 • Casparus Villiger 2002 • Paschalis Couchepin 2003 • Iosephus Deiss 2004 • Samuel Schmid 2005 • Mauritius Leuenberger 2006 • Michaelina Calmy-Rey 2007 • Paschalis Couchepin 2008 • Iohannes Rudolphus Merz 2009 • Doris Leuthard 2010 • Michaelina Calmy-Rey 2011 • Evelina Widmer-Schlumpf 2012 • Ulricus Maurer 2013 • Desiderius Burkhalter 2014 • Simonetta Sommaruga 2015 • Ioannes Nicolaus Schneider-Ammann 2016 • Doris Leuthard 2017 • Alanus Berset 2018 • Ulricus Maurer 2019 • Simonetta Sommaruga 2020 • Guido Parmelin 2021 • Ignatius Cassis 2022 • Alanus Berset 2023 • Viola Amherd 2024

Cancellarii Foederales Helvetiae

Ioannes Marcus Mousson 1803 • Iosephus Franciscus Carolus Amrhyn 1830 • Iohannes Ulricus Schiess 1848 • Gottlieb Ringier 1882 • Iohannes Schatzmann 1910 • Adolphus von Steiger 1919 • Robertus Käslin 1925 • Georgius Bovet 1934 • Anscharius Leimgruber 1944 • Carolus Oser 1951 • Carolus Huber 1968 • Gualterus Buser 1981 • Franciscus Couchepin 1991 • Anna Maria Huber-Hotz 2000 • Corinna Casanova 2008 • Gualterus Thurnherr 2016

Conciliarii a rebus externis Helvetici (1914–)

Arthurus Hoffmann 1914 • Gustavus Ador 1917 • Felix Calonder 1918 • Iosephus Motta 1920 • Marcellus Pilet-Golaz 1940 • Max Petitpierre 1945 • Fridericus Traugott Wahlen 1961 • Gulielmus Spühler 1966 • Petrus Graber 1970 • Petrus Aubert 1978 • Renatus Felber 1988 • Flavius Cotti 1994 • Iosephus Deiss 1999 • Michaelina Calmy-Rey 2003 • Desiderius Burkhalter 2012 • Ignatius Cassis 2017

Helvetia : geographica
Pagi Helvetiae

Turicum · Berna · Lucerna · Urania · Suitia · Subsilvania inferior · Subsilvania superior · Glarona · Tugium · Friburgum · Solodurum · Basilia Urbs · Basilia Rus · Scafusa · Abbatis Cella Interior · Abbatis Cella Exterior · Sanctogallum · Grisonia · Argovia · Turgovia · Ticinum · Pagus Valdensis · Valesia · Novicastrum · Genava · Iura


Receptum de "https://la.wikipedia.org/w/index.php?title=Helvetia&oldid=3859378"