Psychologia

-2 Latinitas huius rei dubia est. Corrige si potes. Vide {{latinitas}}.

Admirabilia clarissima: oculi vel vultus binos vel vasculum vident.

Psychologia est academica et applicata disciplina scientifica quae rationes mentis ac morum cognoscit. Psychologia immediatum^? spatium intellegendorum individuorum atque globorum habet et statuendis generalibus principiis et investigandis specificis casibus, et secundum multas versiones, ultimo animo intendit societati prodesse. Hoc campo, professionalis factitans aut investigator psychologus nuncupatur, et velut scientificus socialis, moris, aut cognitivus describi potest. Psychologi munera rationum mentis in singulis ac societatibus intellegere conantur, dum etiam physiologicos ac neurobiologicos rationes subiacentes sub quibusdam cognitivis functionibus et moribus investigant.

Littera psi, psychologiae symbolum.

Inter notiones a psychologis investigatas sunt perceptio, cognitio, attentio, motus animi, phaenomenologia, motivatio, rationes cerebri, personalitas, mores, et relationes interpersonales. Variorum generum psychologi etiam inconscium considerant. Psychologi ratione empirica utuntur ad inferendas causales et correlationales relationes inter psychosocialia variabilia. Empiricarum et deductivarum rationum usui addentes, aut dissidentes, aliqui, praesertim clinici et consiliarii psychologi, aliquando symbolica interpretatione et aliis inductivis technicis confidunt. Psychologia scientia media describi potest, quia psychologica inventa investigationi et conspectibus e scientiis socialibus, scientiis naturalibus, medicina, et humanitatibus, tali philosophia, conectuntur.

Magneticae resonantiae imago (MRI) cerebrum humanum monstrat. Sagitta locum hypothalami indicat.

Donec psychologica gnaritas taxationi psychologicae et valetudinis mentis problematum tractationi applicari solet, etiam ad intellegenda et solvenda quaestiones in multis dissimilibus activitatis humanae sphaeris^? dirigitur. Plerique psychologi in aliquo therapeutici muneris genere involvuntur, quod clinico, consiliario, scholari ambitu colunt. Multi scientificas investigationes de ampla varietate quaestionum relatarum ad mentales processus moresque faciunt, et usitate in facultatibus psychologiae operantur aut aliis academicis ambitibus (e.g. in scholis medicis et nosocomiis) docent. Aliqui industrialibus organizationalibusque ambitibus aut laborant aliis campis, sicuti humanae vitae cursu ac senescentiā disportibus, valetudine, et mediis, non minus quam forensi investigatione atque aliis aspectibus legalibus.

Etymologia

Vocabulum psychologia ad verbum 'studium animae' significat, quia ψυχή 'flatum, spiritum, animam' et -λόγος 'studium' aut 'investigationem' significat. Latine vocabulo psychologia primum usus est Marcus Marulo, humanista et Latinista Croatus, in libro Psichiologia de ratione animae humanae saeculo quinto decimo exeunte aut saeculo sexto decimo ineunte. Prima cognita vocabuli psychology Anglice mentio fuit Stephani Blancardi anno 1694 in The Physical Dictionary, ubi verbum ad anatomiam, quae de corpore agitur, et psychologiam, quae de anima agitur, refert.

Historia

Psychologiae studium philosophico in ambitu originem trahit ab antiquis civilizationibus Aegypti, Graeciae, Sinarum, Indiae et Persiae. Historiographi antiquorum Graecorum philosophorum scripta, inter quae Thalis, Platonis et Aristotelis (praesertim tractatus De anima), putant primum significativum corpus locuples in Occidente de psychologica cogitatione. Tam antique quam saeculo quarto a.C.n., Graecus physicus Hippocrates rationem condidit ut morbis mentis physicae, potius quam divinae, naturae erant.

Structuralismus

Gulielmus Wundt (sedens) cum collegis in suo laboratorio psychologico, primo eius generis. Wundt psychologiam instituit ut proprius investigationum scientificarum ramus, a disciplinis philosophia et biologia liber.

Germanus physicus Gulielmus Wundt psychologicam repertionem intra laboratorii ambitum introduxisse creditur. Psychologiae experimentalis pater appellatus, primum laboratorium psychologicum in Alma Matre Lipsiensi anno 1879 condidit. Animum attendit ad rumpendos rationes mentis in basicissima^? elementa, partim incitatus analogiā cum recentibus profectibus in chemia et eius prospera investigatione de elementis ac materiae structura. Quamquam ipse Wundt structuralista non erat, eius discipulus Eduardus Titchener, celeber homo in primaeva Civitatum Foederatarum psychologia, structuralista cogitator erat, oppositus functionalisticis appropinquationibus.

Functionalismus

Functionalismus formatus est velut reactio contra structuralisticae cognitionis scholae rationes et valde affectus est opere Gulielmi James, philosophi, scientifici et psychologi Americani. Qui ut psychologia practicum valorem habere deberet et ut psychologi quomodo mens operari hominum beneficio posset invenire deberent sentivit. In cuius libro Principia Psychologiae, anno 1890 edito, quaestionum multis fundamenta peperit quas psychologi secutis annis explorarent. Inter functionalistas cogitatores Ioannes Dewey et Herveus Carr numerantur.

Alii saeculi undevicensimi contributores huic campo sunt Germanus psychologus Hermannus Ebbinghaus, antecessor in experimentali memoriae studio, qui quantitativa exemplaria actus discendi et oblivionis in Universitate Berolinensi evolvit; et Russo-Sovieticus physiologus Ioannes Pavlov, qui in canibus processum discendi postea coërcitionem classicam nuncupatum invenit atque hominibus eum adhibuit.

Ineunte decennio 196, technicae experimentales antea a Gulielmo Wundt, Gulielmo James, Hermanno Ebbinghaus et aliis positae reiteratae sunt, quia psychologia experimentalis magis magisque cognitivista, scilicet in informatione ac tractatione versata, facta est, et, denique, partem amplioris scientiae cognitivae constituit. Primis annis, haec evolutio revolutionaria visa est, quia non solum respondebat sed reegit in cogitationis nixus, inclusis psychodynamica et moratismo, qui praeterea evoluti erant.

Psychoanalysis

Fasciculus:Grouptherapy.jpg

Psychologi clinici singulis, pueris, familiis, coniugiis, et parvis gregibus operam dant.

E decennio 190, Austriacus medicus Sigmundus Freud psychoanalysin evolvit, quae methodon investigandae mentis et interpretandae experientiae, systematizatam collectionem theoriae de moribus et psychotherapiae formam psychologicum ac commotionalem angorem, apprime inconscium conflictum, tractantem comprehendebat. Sigmundi Freud theoria psychoanalytica magnopere in interpretatoriis methodis, introspectione et observationibus clinicis fundata est. Notissima facta est, magnopere quia themata talem sexualitatem, repressionem et inconscium velut generales psychologicae evolutionis aspectus attingit. Quae magnopere themata silenda illo tempore considerata sunt, et quibus Sigmundus Freud catalytrum praebuit ut aperte in perurbana societate dissererentur. Clinice, Sigmundus Freud ad innovandam associationis liberae methodon et ad creandum oniromantiae desiderium adiuvit.

Circuli photographema anni 1909 in parte priore Universitatis Clark. Priore ordine: Sigmundus Freud, G. Stanley Hall, Carolus Jung; postremo ordine: Abraham Arden Brill, Ernestus Jones, Alexander Ferenczi.

Sigmundus Freud insigniter Helvetium psychiatram Carolum Jung affecit, cuius psychologia analytica alternativa psychologiae profundi forma facta est. Alii notissimi psychoanalytici medii saeculi vicensimi docti psychoanalystas, psychologos, psychiatras et philosophos includunt, inter quos erant hi cogitatores: Ericus Erikson, Melania Klein, Donaldus Winnicott, Catharina Horney, Ericus Fromm, Ioannes Bowlby et Sigmundi Freud filia Anna Freud. Per saeculum vicensimum, psychoanalysis se in varias cogitationis scholas evolvit, quarum multae Neofreudianae classificari possunt.

Psychoanalytica theoria et therapia a psychologis velut Ioanne Eysenck et a philosophis velut Carolo Popper improbatae sunt. Carolus Popper, philosophus scientiae, psychoanalysin scientificam disciplinam male putata esse arguit, quandoquidem Ioannes Eysenck psychoanalyticis dogmatibus experimentalia data repugnavisse dixit. Exeunte saeculo vicensimo, facultates psychologiae scientifice ordinatae erant, theoriam Freudianam marginantes et eam velut "desiccatum et mortuum" historicum artefactum dimittentes. Nihilominus investigatores in emergente neuropsychoanalyseōs campo aliquas Sigmundi Freud ideas scientificis ambitibus propugnavere, dum humaniorum docti Sigundum Freud non esse "scientificum prorsus, sed . . . interpretem" sustinebant.

Moratismus

Psychologia socialis naturam causasque morum socialium investigat.

In Civitatibus Foederatis, moratismus dominans schola per decennium 196 factus est. Moratismus est disciplina ineunte saeculo XX ab Ioanne Broado Watson statuta et ab Eduardo Thorndike, Clerico Leonardo Hull, Eduardo C. Tolman posteaque a Burrho Friderico Skinner ambiata extensaque. Theoriae discentiae emphasin in modis ponunt quibus homines suis ambitibus praedisponi aut condicionari possunt ut se quibusdam modis gerant.

Condicionatio classica primum moratisticum exemplar fuit. Quod proponebat ut morum proclivitates immediatis associationibus inter varios ambitales stimulos et voluptatis aut doloris sequentis gradu determinarentur. Morum formae, tunc, in condicionatis organismorum responsis ad ambitales stimulos consistere intellegebantur. Stimuli influxum exercere putabantur pro sua priore repetitione aut pro praevia associati doloris aut voluptatis intensitate. Multa investigatio in animali experimentatione in laboratorio fundata consistebat, cuius plebis favor augebat dum physiologia sollertior fiebat.

Burrhi Friderici Skinner machina discentiae, mechanica inventio ad automatizandum instructionis programmatum pensum.

Burrhi Friderici Skinner moratismus cum suis decessoribus philosophicam inclinationem ad positivismum et determinismum condividit. Mentis contenta scientifico scrutinio non aperta esse et scientificam psychologiam in observabilium morum studio emphasin posituram esse credebat. Relationes inter mores et ambitum attendit et publicas ac privatas mores velut functionem organismi cum suo ambitu interagendi analyzavit. Moratistae plerumque reiecerunt aut emphasin sustulere in dualisticis explanationibus velut "mente" aut "conscientia"; et, pro investiganda "inconscia mente" inscientiam subiacente, locuti sunt de "contigentiā formatis moribus" ubi inscientia exterius manifesta facta est.

Notanda incidentia in moratismi historia Ioannis Broadi Watson Experimentum Parvi Alberti, ubi applicata est condicionatio classica humani pueri evolutioni, et dissimilitudinis clarificatio inter condicionationem classicam et condicionationem operantem sive instrumentalem, primum a Miller et Kanorski et postea a Burrho Friderico Skinner, sunt. Burrhi Friderici Skinner versio de moratismo emphasin in condicionatione operante posuit, per quam mores suis consequentiis corroborantur aut hebetantur.

Linguistae Noam Chomsky critica de moratistico acquisitae linguae exemplari late putatur ut decretorius factor in moratismi eminentis declivi. Martinus Seligman et sui collegae canium condicionationem in effectus ("inconstabilitatem instructam") moratisticis praedictionibus oblocutos inducere reppererunt. Sed Burrhi Friderici Skinner moratismus non mortuus est, forsitan partim, quia prosperas practicas applicationes genuit. Moratismi collapsus velut dominans exemplar in psychologia, nihilominus, viam novo dominativo paradigmati, cognitivis appropinquationibus, dedit.

Humanismus

Psychologus Abrahamus Maslow anno 1943 homines necessitatum hierarchiam habere proposuit et basicae necessitates (alimentum, aquam etc.) primum compleri logicum videtur antequam superioris ordinis necessitates inveniri possint.

Exemplum rei in examine facultatum cognitivarum in psychologia educationali adhibito.

Rattus in experimento navigationis aquaticae Morrisiano natat, ratione in neuroscientia morum ad partes hippocampi in eruditione spatiali memoriaque actas investigandas adhibita.

Psychologia humanistica annis 1950 exstitit quasi motio behaviorismum et psychoanalysin retro agens. Phaenomenologiae, intersubiectivitatis ac primae personae categoriarum usu, humanistica consideratio totum hominem—haud fractas personalitatis aut cognitivae perfunctionis partes—conspicari quaerit. Humanismus praesertim et solum humanas quaestiones utputa individualem liberam voluntatem, profectum personalem, autorealizationem, autoconceptum, mortem, solitudinem, liberum arbitrium et sensum vitae incumbit. Humanistica consideratio ob suam emphasin in subiectivo significato, determinismi reiectione et curā positivi profectus magis quam pathologiae distinguebatur. Aliqui humanisticae cogitationis scholae conditores Americani psychologi erant: Abrahamus Maslow, qui humanarum necessitatum hierarchiam formulavit, et Carolus Rogers, qui therapiam collineatam ad clientem creavit et evolvit. Postea, psychologia positiva humanistica themata ad scientificos explorationis modos pandit.

Gestaltismus

Wolfgangus Köhler, Maximus Wertheimer, et Conradus Koffka psychologiae gestalticae scholam condidere. Haec consideratio in notione ut homines res sicuti unificata tota experti sunt fundatur. Haec psychologiae consideratio in Germania et Austria per exeuns saeculum undevicensimum coepit velut responsum moleculari structuralismi considerationi. Potius quam cogitationes ac mores in minima elementa abrumpere, gestaltica opinatio experientae totum fundamentale esse et totum suarum partium summae dispar esse affirmat.

Psychologia gestaltica cum Friderici Perls therapia gestaltica non confundenda est, quae solum peripherice psychologiae gestalticae conectitur.

Exsistentialismus

Decenniis 196 et 197, Germani philosophi Martini Heidegger et Dani Severini Kierkegaard opere valde affectus, psychoanalytice exercitatus Statunitensis psychologus Rollo May exsistentialem psychologiae ramum innovavit, qui includit psychotherapiam exsistentialem, therapeuticam methodon quae operatur acceptione ut penitus conflictus intra quemdam debeatur individui confrontationi cum exsistentiae praesumptis.

Exsistentiales psychologi ab aliis velut humanisticis crebro classificatis discrepat in suo comparative neutrali naturae humanae conspectu et in suo relative positiva anxietatis aestimatione. Exsistentiales psychologi emphasin in humanisticis mortis, liberi arbitrii ac sensus vitae thematibus ponunt, suggerendo ut sensus vitae mythis aut narrativis schematibus conformari possint et ut ali possit accepta liberi arbitrii condicione ad authenticum, licet crebro anxium, respectum mortis et aliorum futurorum prospectuum.

Disciplinae

• Methodologia
• Neuropsychologia
• Psychoanalysis
• Psychologia generalis
• Psychologia progressionis
• Psychologia societatis

Vide etiam

• Index organizationum psychologicarum
• Index psychologorum
• Opera socialis
• Philosophia psychologiae
• Psychotherapia gregum
• Psychologia mediorum

Bibliographia

• Baker, David B., ed. 2012. The Oxford Handbook of the History of Psychology. Oxford Library of Psychology. Oxoniae: Oxford University Press. ISBN 9780195366556.
• Brock, Adrian C., ed. 2006. Internationalizing the History of Psychology. Novi Eboraci: New York University Press. ISBN 9780814799444.
• Chin, Robert, et Ai-li S. Chin. 1969. Psychological Research in Communist China: 1949–1966. Cantabrigiae Massachusettae: M.I.T. Press. ISBN 9780262030328.
• Cina, Carol. 1981. Social Science for Whom? A Structural History of Social Psychology. Ph.D. dissertatio. State University of New York at Stony Brook.
• Cocks, Geoffrey. 1997. Psychotherapy in the Third Reich: The Göring Institute. Ed. 2a. Novi Brunsvici Novae Caesareae: Transaction Publishers. ISBN 1560009047.
• Forgas, Joseph P., Kipling D. Williams, et Simon M. Laham. 2005. Social Motivation: Conscious and Unconscious Processes. Cambridge University Press. ISBN 0521832543.
• Gregory, Robert J. 2011. Psychological Testing: History, Principles, and Applications. Ed. 6a. Bostoniae: Allyn & Bacon (Pearson). ISBN 9780205782147.
• Guthrie, Robert. 1998. Even the Rat was White: A Historical View of Psychology. Ed. 2a. Bostoniae: Allyn and Bacon (Viacon). ISBN 0205149936.
• Leahey. 2001. A History of Modern Psychology. Ed. 3a. Upper Saddle River Novae Caesareae: Prentice Hall (Pearson).
• Luria, A. R. 1973. The Working Brain: An Introduction to Neuropsychology. Conv. Basil Haigh. Basic Books. ISBN 046509208X.
• Herman, Ellen. 1993. Psychology as Politics: How Psychological Experts Transformed Public Life in the United States 1940–1970. Ph.D. dissertati. Brandeis University.
• Hock, Roger R. 2002. Forty Studies That Changed Psychology|Forty Studies That Changed Psychology: Explorations Into the History of Psychological Research. Ed. 4a. Upper Saddle River, Novae Caesareae: Prentice Hall. ISBN 9780130322630.
• Kozulin, Alex. 1984. Psychology in Utopia: Toward a Social History of Soviet Psychology. Cantabrigiae Massachusettae: MIT Press. ISBN 0262110873.
• Morgan, Robert D., Tara L. Kuther, et Corey J. Habben. 2005. Life After Graduate School in Psychology: Insider's Advice from New Psychologists. Novi Eboraci: Psychology Press (Taylor & Francis Group). ISBN 184169410X.
• Severin, Frank T., ed. 1965. Humanistic Viewpoints in Psychology: A Book of Readings. Novi Eboraci: McGraw Hill. ISBN
• Shah, James Y., et Wendi L. Gardner. 2008. Handbook of Motivation Science. Novi Eboraci: The Guilford Press. ISBN 9781593855680.
• Teo, Thomas. 2005. The Critique of Psychology: From Kant to Postcolonial Theory. Novi Eboraci: Springer. ISBN 9780387253558.
• Wallace, Edwin R., IV, et John Gach, eds. 2008. History of Psychiatry and Medical Psychology. Novi Eboraci: Springer. ISBN 9780387347080.
• Weiner, Bernard. 2013. Human Motivation. Hoboken Novae Caesareae: Taylor and Francis. ISBN 9780805807110
• Weiner, Irving B. 2003. Handbook of Psychology. Hoboken Novae Caesareae: John Wiley & Sons. ISBN 0471176699.
  • 1: History of Psychology. Donald K. Freedheim, ed. ISBN 0471383201.
  • 2: Research Methods in Psychology. John A. Schinka & Wayne F. Velicer, eds. ISBN 0471385131.
  • 3: Biological Psychology. Michela Gallagher & Randy J. Nelson, eds. ISBN 0471384038
  • 4: Experimental Psychology. Alice F. Healy & Robert W. Proctor, eds. ISBN 0471392626.
  • 8: Clinical Psychology. George Stricker, Thomas A. Widiger, eds. ISBN 0471392634.

Bibliographia addita

• Badcock, Christopher R. 2015. Nature-Nurture Controversy, History of. International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, ed. James D. Wright, 340–344. Ed. 2a. Elsevier. ISBN 9780080970875. doi:10.1016/B978-0-08-097086-8.03136-6.

• Cascio, Wayne F. (2015). Wright, James D.. ed. Industrial–Organizational Psychology: Science and Practice (Second ed.). Elsevier. pp. 879–884. ISBN 9780080970875 

• Chryssochoou, Xenia (2015). Wright, James D.. ed. Social Psychology (Second ed.). Elsevier. pp. 532–537. ISBN 9780080970875 

• Deakin, Nicholas (2015). Wright, James D.. ed. Philosophy, Psychiatry, and Psychology (2a ed.). Elsevier. pp. 31–36. ISBN 9780080970875 

• Demetriou, Andreas (2015). Wright, James D.. ed. Intelligence in Cultural, Social and Educational Context (2a ed.). Elsevier. pp. 313–322. ISBN 9780080970875 

• Gelder, Mayou, et Geddes. 2005. Psychiatry. Novi Eboraci: Oxford University Press, Inc.

• Gelso, Charles J. (2015). Wright, James D.. ed. Counseling Psychology (2a ed.). Elsevier. pp. 69–72. ISBN 9780080970875 

• Henley, Tracy B. (2015). Wright, James D.. ed. Psychology, History of (Early Period) (Second ed.). Elsevier. pp. 406–411. ISBN 9780080970875 

• Knowland, Victoria C. P.; Purser, Harry; Thomas, Michael S. C. (2015). Wright, James D.. ed. Cross-Sectional Methodologies in Developmental Psychology (2a ed.). Elsevier. pp. 354–360. ISBN 9780080970875 

• Louw, Dap (2015). Wright, James D.. ed. Forensic Psychology (Second ed.). Elsevier. pp. 351–356.. ISBN 9780080970875 

• McWilliams, Spencer A. (2015). Wright, James D.. ed. Psychology, History of (Twentieth Century) (2a ed.). Elsevier. pp. 412–417. ISBN 9780080970875 

• Pe-Pua, Rogelia (2015). Wright, James D.. ed. Indigenous Psychology (2a ed.). Elsevier. pp. 788–794.. ISBN 9780080970875 

• Peterson, Roger L.; Peterson, Donald R.; Abrams, Jules C.; Stricker, George; Ducheny, Kelly (2015). Wright, James D.. ed. Training in Clinical Psychology in the United States: Practitioner Model (2a ed.). Elsevier. pp. 517–523. ISBN 9780080970875 

• Poortinga, Ype H. (2015). Wright, James D.. ed. Cross-Cultural Psychology (2a ed.). Elsevier. pp. 311–317. ISBN 9780080970875 

• Spinath, Frank M.; Spinath, Birgit; Borkenau, Peter (2015). Wright, James D.. ed. Developmental Behavioral Genetics and Education (2a ed.). Elsevier. pp. 320–325. ISBN 9780080970875 

• Smith, Edward E. (2015). Wright, James D.. ed. Cognitive Psychology: History (2a ed.). Elsevier. pp. 103–109. ISBN 9780080970875 

• Staerklé, Christian (2015). Wright, James D.. ed. Political Psychology (2a ed.). Elsevier. pp. 427–433. ISBN 9780080970875 

Nexus externi

Vicimedia Communia plura habent quae ad psychologiam spectant.

• Psychology apud Open Directory Project
• Situs proprius, www.apa.org (American Psychological Association)
• Situs proprius, www.psychologicalscience.org (Association for Psychological Science)
• "The History of Psychology:Contemporary Foundations," psychology.okstate.edu (Discovering Psychology, 2001)
• De historia, www.psy.fsu.edu (The Florida State University, 2011)
• In-Mind: Quarterly Magazine for Social Psychology (Anglice)
• Logicortex (Hispanice)
• Psychologia, situs generis wiki externus

Scientiae humanae

Archaeologia · Civilitas · Geographia · Historia · Ius · Linguistica · Oeconomia · Philosophia · Psychologia · Sociologia