Gaius Iulius Caesar

Gaius Iulius Caesar, in Museo Archaeologico Reipublicae, Neapoli

Gaius Iulius Caesar, praenomine abbreviato C. Iulius Caesar (100 a.C.n.–44 a.C.n.), fuit vir publicus militarisque ex stirpe patricia, bis consul Romanus, dictator perpetuo, imperator (ad litteram, h.e. exercitui imperans, non sensu Augusti), orator, scriptor, poeta.

Vita

De iuventute

Caesar Romae ex gente Iulia natus est die 13 mensis Quintilis anno 653 a.u.c. (13 Iulii 100 a.C.n.), familia patricia praeclara, quae genus rursus Iuli, filii Aeneae filii Veneris, descripsit. Pater fuit C. Iulius Caesar, filius praetoris; mater, Aurelia. Gaius Marius, Gaii Iulii avunculus, fuit consul anno 100 a.C.n.

Iulii Caesaris, quamvis patriciae gentis emendatae essent, non divites normis nobilitatis Romanae. Nullus umquam inter familiares eminentiam adsecutus erat, usque ad aetatem patris sui. Amita sua nupsit Mario, duci et emendatori exercitus. Marius partibus Popularibus qui Optimatibus in Senatu adversati sunt praestitit. Erga finem vitae Marii anno 86, bellum civile inter Marium Sullamque erumpit. Caesar, cognatus Marii, etiam in matrimonium Corneliam Cinnillam, filiam Lucii Cornelii Cinnae, fautoris potentissimi Marii, duxerat.

Sic Sulla, bello civili victo, anno 86 Caesari ut Corneliae nuntium mitteret imperavit. Caesar recusavit et prudenter Romam fugit celatum. Intercursu modo familiae amicorumque suorum ab proscriptione et morte servatus est. Caesar tamen in Asiam Ciliciamque militare abiit. Inter haec bella stipendia sub imperio Lucii Licinii Luculli meruit, et in multis pugnis emeruit. Anno 81, in Bithynia ad erigendam classem missus est. Quam rem gessit ita prospere ut adversarii sui Romae increbrescerent eum ceventem Nicodemis regis esse. Apud Suetonium, orator Curio Caesarem "omnium mulierum virum et omnium virorum mulierem" appellavit.

Rursum Romae anno 78, Sulla mortuo, Caesar cursum honorum coepit. Notus pro rhetorice et accusatione inexoribile proconsulum infamum erat. Petens perfectionem rhetoricam, Caesar Rhodum ut doctrinis Apollonii Molonis studeret profectus est. In itinere, Caesar ab piratis qui pretium viginti talentorum exegerunt surreptus est. Eos derisit, admonens ut rogarent quinquaginta. Redemptione collecta, Caesar post duodequadraginta dies liberatus est. Simul atque liberatus est copias navales instituit et piratas cepit, qui crucibus suffixi sunt.

Cursus honorum

Gaius Iulius Caesar

Anno 69, et uxor Cornelia, in partu, et amita Iulia mortuae sunt. Caesar ipse eas in rostris conlaudavit. Inter laudationes, Caesar comes Sullae insecutus est, qui accusaverunt eum quaesturam petere. Eodem anno, Caesar quaesturam meruit, et ad Hispaniam Ulteriorem adsignatus est.

Caesar, cum Romam rediret, aedilis curilis anno 65 electus est. Officia magistratus adparationem ludorum in Circo Maximo incluserunt. Pecuniis publicis circumscriptis, Caesar ut ludos quam splendidissimos daret se decoxit, contrahens aes alienum amplius quam centum talentorum aureorum. Aes alienum futurum cursum honorum suum impendit.

Boni eventus tamen aedilitatis suae ad pontificatum anno 63 tetenderunt. Non solum novam domum (Domus Publica) in Foro, sed etiam auctoritatem rerum religiosarum et custodiam virginum Vestalium ei datus est. Pontificatu incipiente, Caesaris opprobrium erumpit. Mortua uxore Cornelia, in matrimonium Pompeiam, neptem Sullae, duxerat. Praestitit Pompeia diem festum Bonam Deam, mulieribus et sanctissimus proprius. Illo autem anno, Publius Clodius Pulcher diem festum mutata veste celebravit. Nefas erat, et Caesar nuntium Pompeiae misit. Caesar ipse fassus est Pompeiam innocentem fuisse, sed censuit uxorem suspicionem superandam esse.

Annus 63 et Caesari et rei publicae fuit praecipue difficilis. Cicerone consule, Caesar ab Curia Centuriata praetor urbanus electus erat. Coniurationem Catilinae, qui magistratos electos evertere veluit, patefecit. Catilina, patricius cum repulsa frustratus, cum quinque alio sine iudicio secuti percussus est. Vehementer Caesar rei adversatus est, sed in Senatu ab Catone minore frustratus est. Etiam insimulatus est Caesarem coniuratione inligari, sed proconsul tamen Hispaniae Ulterioris anno 61 electus est.

Triumviratus Primus et Bellum Gallicum

Anno 59, Caesar consul cum inimico suo Marco Calpurnio Bibulo electus est. Bibulus, amicus Catonis et optimatum, consulatui protinus abiit ut auguratus sit; Caesari autem solum agere licuit, sed mox socios insperatos ab inimicis suis invenit.

Eodem tempore, dux primus Gnaeus Pompeius Magnus a Senatu ut ei fundos pro militibus suis daret petebat. Consularis Marcus Licinius Crassus, ut fama est divitissimus Romae, imperium contra Parthos ab Senatu obtinere conabatur. Caesar pecunia Crassi et auctoritate Pompeii egit; sic societas creata est. Ut societatem firmarent, Pompeius Iuliam, filiam Caesaris, in matrimonium duxit.

Postero anno, Caesari proconsulatus in Gallia Illyriaque quinque annos datus est. Suscepit anno 58 bellum Gallicum, in quo tota Gallia et Germaniae pars Romanae factae sunt. Inter legatos fuerunt Lucius Iulius Caesar (consobrinus suus), Marcus Antonius, et Quintus Tullius Cicero (oratoris frater). Caesar bellum contra gentes varias gessens, Helvetios, Belgas, Nervios, et Venetos devicit. Anno 55, Britanniam infeliciter invadere conabatur. Anno 52, Gallos sub Vercingetorige in proelio ad Alesiam vicit. Apud Plutarchum, Gallia capta, octoginta oppida et trecentae gentes victae, et decies centena milia virorum in servitium vendita sunt. Ter decies centena milia virorum in proeliis ceciderunt (nota bene: historici antiqui numeros huius generis saepe valde auxerunt). Caesar narrationem harum expeditionum in commentariis De Bello Gallico scripsit.

Caesar tamen invisus Romae mansit. Optimates suspicati sunt eum gloriae cupidum esse et velle rex fieri, sed anno 55, Pompeius Crassusque consules electi sunt, et proconsulatum Caesaris amplius quinque annos renovaverunt. Sic fuit ultimus primi triumvirati actus. Anno 54, Iulia, uxore Pompeii, in partu mortua, anno proximo Crassus in Parthia cecidit. Pompeius erga optimates movere coepit, et in matrimonium duxit Corneliam Metellam, filiam Caecilii Metelli, inimici Caesaris.

Bellum civile

Anno 50, Pompeius ei pro consule exeunti ut Romam rediret et copias dimitteret imperavit. Senatus praeterea ei consulatum secundum in absentia petere interdixit. Caesar cognovit se accusatum iri si Romam sine immunitate consulari aut viribus legionum rediisset. Senatum prohibuit quin pararet, fines Italiae per Rubiconem 10 Ianuarii anno 49 traiciendo, dicens alea iacta est.

Optimates, a Metello et Catone minore ducti, Roma fugerunt, nescientes Caesarem secum solum unam ex legionibus habuisse. Caesar infeliciter Pompeium usque ad Brundisium insecutus est, sperans fore ut amicitiam mederi possit. Pompeio e manibus elapso, Caesar in Hispaniam victis legatis Pompeii progressus est. Deinde Graeciam adiit ubi 10 Iulii 48 Pompeium in proelio apud Dyrrhachium vicit. Eodem anno quamvis Pompeius exercitum maiorem habuisset Caesar iterum eum ad Pharsalum vicit. Pompeius Aegyptum fugatus, a legato Pharaonis Ptolemaei necatus est.

Romae Caesar dictator cum Marco Antonio magistro equitum factus est. Undecim diebus, et dictatura abdicata, cum Publio Servilio Vatia Isaurico consul iterum electus est. Caesar ad Alexandriam Pompeium insecutus est, nesciens eum mortuum esse, sed ibi imprudenter bello civili inter Ptolemaeum Cleopatramque inligatus est. Caesar Cleopatrae favebat, fortasse propter necem Pompeii, cuius caput Caesari ab cubiculario Ptolemaei oblatum est. Ptolemaeo victo, Cleopatra pharao facta est, et cum Caesare Ptolemaeum Caesarem (Caesarion) peperit.

Anno 47, Caesar ad orientem victum Pharnacem Ponticum profectus est. Post regem in proelio ad Zelam victum, victoria verbis praeclaris veni, vidi, vici celebrata est. Inde ad Africam perrexit ubi pugnatum contra fautores Pompeii ad Thapsum est. Uterque Metellus et Cato necati sunt. Filii Pompeii tamen Gnaeus Pompeius et Sextus Pompeius in Hispaniam fugerunt, sed Caesar etiam eos ad Mundam anno 45 vicit. Hoc tempore, Caesar consul tertium et quartum annis 46 et 45 electus est. Collega suus anno 46 Marcus Aemilius Lepidus erat sed anno 45 Caesar solus magistratum tenuit.

Post bellum

Ex oriente reditus, Caesar protinus societatem administrationemque emendare coepit. Annonam suppeditatam anguste moderatus est et quibus frumentum privatum praebere poterant ne publicum emerent interdixit. Civitatem incolis Galliae Cisalpinae donavit. In animo praedia veteranis distribuere et colonias veteranas condere habuit. Fastos refecit, instituens annum trecentorum sexaginta quinque dierum cum anno bissextili quinto quoque anno. Quo facto, anno 46 quadringenti quadraginta quinque dies fuerunt.

Romam reditus, honores magis magisque magnificos ex Senatu accipiebat. Apud Plutarchum tantum honores noluit sed etiam ingratus videri noluit. Dignitas "Pater Patriae" ei data est, et potestas insignia triumphalia ferre factus est. Mensis Quintilis "Iulius" nominatus est. Dictator decem deinceps annos etiam praefectus morum creatus est.

Anno 44, Caesar consul quintus cum Marco Antonio creatus est. Deinde dictatore perpetuo creato caligas rubras regum Albae Longae, de quibus pervenit, ferre coepit. Mense Februarii Antonius flamen et diadema, signum Graecum regni, obtulit, et cum Caesar id recusaverit tamen in dubium Caesarne rex Romae fieri vellet vocatur.

Parricidium

Signum Iulii Caesar Romae

Curia Hostilia iampridem deflagrata, Caesar Senatum in Theatro Pompeio ad Capitolium convenire invitavit Idibus Martiis (15 Martii) anno 709 a.u.c. (44 a.C.n.). Eadem die dum Senatus conveniebat, Caesar ab aliis ex Senatoribus qui se liberatores vocaverunt percussus est. Liberatores petiverunt se rem publicam ab ambitione Caesaris conservare. Inter percussores, quorum multorum cursum honorum Caesar provexerat, fuerunt Gaius Trebonius, Gaius Cassius Longinus, Decimus Iunius Brutus, Marcus Iunius Brutus. Caesar, viginti tria vulnera sustinens, ad pedem monumenti Pompeii cecidit. Verba ultima, Marco Iunio Bruto dicta, fuerunt aut "Tu quoque, Brute, fili mi!" aut "Et tu, Brute?" aut Graece "καὶ σύ, τέκνον" (kai su, teknon; et tu, fili).

Nex violens Caesaris effecit ut Romae aliquanta inquies esset. Nova bella civilia erumperunt, quorum primum inter Decimum Brutum et Marcum Antonium effecit ut Antonius, Lepidus, et Gaius Octavius, filius adoptatus sororis Caesaris, triumviratum secundum creaverint. Hic triumviratus Caesarem inter deos retulit, hostes proscripsit et bellum civile secundum contra Brutum Cassiumque gessit. Quos Antonius Octavianusque in proelio Philippensi vicerunt. Deinde tertium bellum civile inter Octavianum et Antonium Cleopatramque erumpit. Hoc in bello, Antonius et Cleopatra Actio anno 31 victi sunt.

Caesar litteratus

Per vitam suam, Caesar unus ex elegantissimis oratoribus auctoribusque Romanis videbatur. Eius rhetoricam stilumque Cicero saepe laudabat. Praeclarissima ex operibus adhuc remanentibus Commentarii de bello Gallico et Commentarii de bello civili sunt. Etiam orationem pro funere amitae Iuliae, grammaticum tractatum De analogia, et Anticato, opus contra Catonem minorem, scripsit. Alia opera Caesari adsignata, de quorum verumtamen auctoritate et dubitatur et dubitandum, sunt de bello Hispaniensi, de bello Africo, et de bello Alexandrino.

Caesar imperator

Caesar dux illustris esse habetur exaequatus cum Alexandro Magno et Napoleone. Etsi clades nonnumquam acciperet, exempli gratia proelii Gergoviae per bellum Gallicum et Dyrrhachii in bello civili, victoria Alesiae, fuga exercitus maioris Pompeii ad Pharsalum, et exitio exercitus Pharnacis ad Zelam, suus splendor militaris illustratus est. Caesar bellum in aliquo agro et aliqua tempestate feliciter gessit, propter modestiam diligentem legionum, quorum in proverbium admiratio erga Caesarem venit. Pedites et equites sui eximii sunt, et tormentis formidabilibus frequenter usus est. Exercitus munitionis et decursi peritus erat. Copiae nonnumquam iter quadraginta milia passuum per diem fecerunt.

Caesar aliquot legiones scripsit: Legio I Germanica, Legio III Gallica, Legio IV Macedonica, Legio V Alaudae, Legio VI Ferrata, Legio VII Claudia, Legio VIII Augusta, Legio IX Hispana, Legio X Gemina, Legio XI Claudia, Legio XII Fulminata, et Legio XIII Gemina. Legio X Gemina fuit sua dilectissima legio.

Matrimonia et progenies Caesaris

• Matrimonium primum cum Cornelia Cinnilla
  • Iulia, uxor Cn. Pompeii Magni
  • Filius mortuus natu
• Matrimonium secundum cum Pompeia Sulla
• Matrimonium tertium cum Calpurnia Pisonis
• Amor cum Cleopatra VII
  • Pharao Ptolemaeus Caesar (Caesarion)
• Nepos sororis adoptatus patre mortuo, Gaius Iulius Caesar Octavianus

Annales vitae Caesaris

• Anno 100 aut 102 – Gaius Iulius Caesar Romae natus est
• Anno 84 – In primo coniugio, duxit in matrimonium Corneliam Cinnillam
• Anno 81 – Caesar in Asiam venit sub M. Thermo
• Anno 68 – Cornelia mortua est; Quaestor in Hispania factus est
• Anno 63 – Creatus est pontifex maximus; in secundo coniugio, duxit in matrimonium Pompeiam Sullam, postea fecit devortium ei
• Anno 62 – Praetor
• Anno 59 – Primus consulatus; in tertio coniugio, duxit in matrimonium Calpurniam Pisonis
• Anno 58 – Proconsul Galliae Transalpinae ac Cisalpinae Dalmatiaeque.
• Anno 49 – Bellum civile coepit
• Anno 48 – Prima dictatura; secundus consulatus
• Anno 46 – Secunda dictatura
• Anno 44 –
  • Creatus est dictator perpetuo
  • Insidiis interfectus est
• Anno 42 – Consecratus est "Divus Iulius"

Opera

• Bibliotheca Augustana, Commentarii de bello Gallico
• Bibliotheca Augustana, Commentarii de bello civili
• Epistulae

Nexus externi

Vicicitatio habet citationes quae ad Gaium Iulium Caesarem spectant.

Vide Gaius Iulius Caesar apud Vicifontem.

• Opera ab hoc homine vel de eo scripta apud Bibliothecam Nationalem Germanicam (Theodisce)
• The Latin Library, Suetonius: Vita divi Iuli
• De vita caesaris (Theodisce)

Bibliographia

• Iohannes Albertus Fabricius, Bibliotheca Latina (Hamburgi: Schillerus, 1712) (Textus apud Google Books) pp. 156–177.

Suetonii De vita Caesarum libri

1. Divus Iulius - 2. Divus Augustus - 3. Tiberius - 4. Gaius - 5. Divus Claudius - 6. Nero - 7. Galba, Otho, Vitellius - 8. Divus Vespasianus, Titus, Domitianus