Abecedarium Cyrillicum

Latinitas bona
E Vicipaedia
Abecedarium Cyrillicum
А Б В Г Ґ Д Ђ
Ѓ Е Ё Є Ж Ѕ З
И І Ї Й Ј К Л
Љ М Н Њ О П Р
С Т Ћ Ќ У Ў Ф
Х Ц Ч Џ Ш Щ Ъ
Ы Ь Э Ю Я    
Litterae non slavicae
Ӑ Ә Ӕ Ҕ Ӗ Ғ Ӏ
Ӂ Җ Ӝ Ҙ Ӟ Ӡ Ӣ
Ӥ Ҡ Қ Ҟ Ҝ Ң Ҥ
Ө Ӧ Ҧ Ҫ Ҷ Ҹ Ӵ
Ҽ Ҿ Ҩ Ҳ Һ Ҭ Ҵ
Ӳ Ӯ Ү Ұ Ӱ    
Litterae antiquae
Ҁ Ѹ Ѡ Ѿ Ѻ Ѣ ІА  
Ѥ Ѧ Ѫ Ѩ Ѭ Ѯ Ѱ
Ѵ Ѷ Ѳ        

Abecedarium Cyrillicum (Bulgarice: кирилица; Russice: кириллица; Serbice: Ћирилица; Ucrainice кирилиця) est abecedarium saeculo nono in Bulgaria vel Macedonia excultum, in linguis Slavicis Albarussica, Bulgarica, Russica, Rusinica, Serbica, Macedonica, Montenegrina, Ucrainicaque adhibita, et adeo in linguis non-Slavicis Abasgica, Abassinica, Andica, Baschkirica, Buriatica, Casachica, Chantyensi, Iacutica, Itelmenensi, Komiensi, Mansiensi, Lingua Persica (Tadiciana), Mongolica, Nenetica, Nganasanica, Tatarica, Udmurtica, in linguis Mari, Morduinicis, Iucagiricis et multis aliis. Olim adhibita est in obsoletis Europae Orientalis, Caucasi, Siberiaeque linguis. Tabulae Unicodicis 429 litteras Cyrillicas includunt[1], quae variis linguis usui sunt.

Historia[recensere | fontem recensere]

Litterae a Petro Magno anno 1689 scriptae
Hodiernum scriptum Russicum

Illi abecedario nomen Cyrilli, inventoris alphabeti Slavici, datum est. Nonnulli iudicant illum virum alphabetum Cyrillicum creavisse, sed nunc plurimi docti opinantur Cyrillum auctorem alphabeti Glagolitici esse, abecedarium autem Cyrillicum creatum esse saeculo nono exeunti a discipulo Cyrilli et Methodii Clemente Achridensi.

Abecedarium Cyrillicum originem suam ex alphabeto Graeco ducit. Prima illius abecedarii versio viginti quattuor litteras Graecas (quarum nonnulli superfluae fuerunt, quia soni ab illis in lingua Graeca denotati non exsistebant in lingua Slavica), et undeviginti litteras ad sonos linguae Slavicae denotandum habuit. Sicut litterae abecedarii Graeci, ita litterae alphabeti Cyrillici pro denotatione numerorum adhibebantur.

Modo forma, quantitas et nomina litterarum primi abecedarii Cyrillici mutabantur. Petrus Magnus annis 1708-1710 mutationes introduxit ad libros saeculares imprimendos. Post res novas, anno 1918, litterae supervaceanae ex abecedario remotae sunt.[2] Linguae plurium populorum et civitatum, quae partes erant Unionis Sovieticae, hoc abecedario utuntur, quamquam non sunt linguae slavicae; exempli sunt Atropatenica, Tadiciana, Cazachica, et Uzbecica linguae.[3]

Abecedarium Cyrillicum[recensere | fontem recensere]

 Littera (forma hodierna)  Modus scribendi antiquus  Nomen litterae   Notio numeralis 
А azʺ азъ, azʺ 1
Б buky бѹкы, buky; бѹки, buki  
В vědi вѣди, vědi 2
Г glagoli глаголи, glagoli; глаголь, glagolʹ 3
Д dobro добро, dobro 4
Е jestʹ ѥсть, jestʹ; ѥстѣ, jestě 5
Ж živěte живѣте, živěte  
Ѕ dzělo ѕѣло, dzělo 6
З zemlja земля, zemlja 7
И ižei ижеи, ižei; иже, iže 8
І iže иже, iže; и, i 10
К kako како, kako 20
Л ljudi люди, ljudi 30
М myslite мыслите, myslite; мыслете, myslete 40
Н našʹ нашь, našʹ; нашъ, našʺ 50
О onʺ онъ, onʺ 70
П pokoi покои, pokoi; покой, pokoj 80
Р rʹci рьци, rʹci; рцы, rcy 100
С slovo слово, slovo 200
Т tvʹerdo твьердо, tvʹerdo; тврьдо, tvrʹdo; твердо, tverdo 300
Ѹ ukʺ ѹкъ, ukʺ  
Ф fʹrtʺ фьртъ, fʹrtʺ; фрьтѣ, frʹtě; фертъ, fertʺ 500
Х chěrʺ хѣръ, chěrʺ 600
Ѡ otʺ отъ, otʺ; омега, omega 800
Ц ci ци, ci; цы, cy 900
Ч čʺrvʹ чървь, čʺrvʹ; чрьвь črʹvʹ; червь, červʹ 90
Ш ša ша, ša  
Щ šta шта, šta; ща, šča  
Ъ jerʺ ѥръ, jerʺ  
Ы jery ѥры, jery  
Ь jerʹ ѥрь, jerʹ  
Ѣ jatʹ ять, jatʹ  
Ю ju ju  
Я a iotata, ja  
Ѥ je e iotata, je  
Ѧ jus jus minor  
Ѫ jus jus maior  
Ѩ jus jus minor iotatus  
Ѭ jus jus maior iotatus  
Ѯ ksi кси, ksi 60
Ѱ psi пси, psi 700
Ѳ fita ѳита, fita 9
Ѵ ižica ижица, ižica 400

Translitteratio[recensere | fontem recensere]

Si plus cognoscere vis, vide etiam Translitteratio#Translitteratio abecedarii Cyrillici.

Regulae, quibus Vicipaedia Latina de facto in litteris Cyrillicitranslitterandis utitur, Vicipaediae Italianae proximae sunt (Systema ISO 9), sed nomina fontibus testata secundum alias regulas saepe translitterantur.

Nexus interni

Pagina ex Azbuka, i.e. 'Alphabeto', primo enchridio Russico, ab Ioanne Fedorowicz (Ivan Fëdorov) anno 1574 divulgato. Haec pagina abecedarium Cyrillicum ostentat.

Notae[recensere | fontem recensere]

  1. Tabulae Unicodicis 6.2, pdf
  2. Cubberly apud Daniels et Bright, p. 347.
  3. Comrie apud Daniels et Bright, p. 707, 781-784.

Fontes[recensere | fontem recensere]

  • Comrie, Bernard. 1981. The Languages of the Soviet Union. Cambridge University Press. ISBN 0521232309.
  • Daniels, Peter T., et William Bright. 1996. The World's Writing Systems. Oxford University Press. ISBN 0195079930.
  • Encyclopaedia Sovietica Magna, editio tertia (Russice) = Большая Советская энциклопедия, 3-е изд. (Russice)
  • Fortson, Benjamin W. 2010 Indo-European Language and Culture: An Introduction, editio altera. Wiley Blackwell. ISBN 978-1-4051-8896-8.
  • Linguistica: Dictionarium magnum encyclopaedicum, editio secunda = Языкознание:Большой энциклопедический словарь/Гл. ред. В.Н. Ярцева. 2-е изд. – М.:Большая Российская энциклопедия, 1998. – 685 с.:ил. (Russice)
  • Lunt, Horace. Old Church Slavonic Grammar. Mouton de Gruyter.
  • Wien, Lysaght. 1983. Old Church Slavonic (Old Bulgarian)–Middle Greek–Modern English Dictionary. Verlag Bruder Hollinek.

Nexus externi[recensere | fontem recensere]