Quantum redactiones paginae "Chilia" differant

E Vicipaedia
Content deleted Content added
No edit summary
m Nonnulla emendata, ut puto
Linea 2: Linea 2:
{{pro pagina discretiva vide|Cilia (discretiva)}}
{{pro pagina discretiva vide|Cilia (discretiva)}}
{{Capsa civitatis Vicidata}}
{{Capsa civitatis Vicidata}}
'''Chilia'''<ref>{{Egger SL|81}}: Chilia, ae, ''f.'' — Nomen ab autochthonibus, quos «Indos» appellant, est deductum, sed de vera interpretatione non consentiunt philologi. Chilienses, ium; Chiliensis, e.</ref> seu '''Chile'''<ref>Cf. {{CathHierDiocese|sacl|Archidioecesis Sancti Iacobi in Chile}}</ref><ref>"... regni Chiles ...": vide "[http://www.uni-mannheim.de/mateo/camenaref/hofmann/hof2/s0637a.html Insula Johannis Ferdinandi]" in {{Hofmannus}}</ref><ref>''Rudimenta geographica & heraldica – Anfangsgründe der Erdbeschreibung und Heraldik, in lateinischer und deutscher Sprache, zum Gebrauche der Schulen. Neue, vermehrte, und mit Kupfern verbesserte Auflage.'' Augsburg, 1794, p. 272</ref> (ita et [[Hispanice]]), plenius '''res publica Chile'''<ref>"Respublica Chile" {{Google Books|iXZYAAAAcAAJ|p. 172}}</ref> est civitas in [[America Meridionalis|America Meridionali]]. Finitimae sunt [[Argentina]], [[Bolivia]], [[Peruvia]]. Chilia a 15 milibus milium hominum inhabitatur. Caput est urbs [[Sanctiacobi]]. Socius est [[CSN]], [[APEC]], [[OEA]], et [[ONU]].
'''Chilia'''<ref>{{Egger SL|81}}: Chilia, ae, ''f.'' — Nomen ab autochthonibus, quos «Indos» appellant, est deductum, sed de vera interpretatione non consentiunt philologi. Chilienses, ium; Chiliensis, e.</ref> seu '''Chile'''<ref>Cf. {{CathHierDiocese|sacl|Archidioecesis Sancti Iacobi in Chile}}</ref><ref>"... regni Chiles ...": vide "[http://www.uni-mannheim.de/mateo/camenaref/hofmann/hof2/s0637a.html Insula Johannis Ferdinandi]" in {{Hofmannus}}</ref><ref>''Rudimenta geographica & heraldica – Anfangsgründe der Erdbeschreibung und Heraldik, in lateinischer und deutscher Sprache, zum Gebrauche der Schulen. Neue, vermehrte, und mit Kupfern verbesserte Auflage.'' Augsburg, 1794, p. 272</ref> (ita et [[Hispanice]]), plenius '''res publica Chile'''<ref>"Respublica Chile" {{Google Books|iXZYAAAAcAAJ|p. 172}}</ref> est civitas in [[America Meridionalis|America Meridionali]]. Finitimae ei sunt [[Argentina]], [[Bolivia]], [[Peruvia]]. Chiliam centies quinquagies centena milia hominum incolunt. Caput est urbs [[Sanctiacobi]]. Socius est [[CSN]], [[APEC]], [[OEA]], et [[ONU]].


== Geographia ==
== Geographia ==
Chilia est angustum [[terra]]e spatium inter [[Andes]] montes et [[Oceanus Pacificus|Oceanum Pacificum]]. Plus quam 5,000 [[km]] longum est a [[septentrio]]ne ad [[meridies|meridiem]] propter quod et plura [[clima]]ta habet: a [[deserta|desertis]] usque ad [[silva]]m.
Chilia est angustum [[terra]]e spatium inter [[Andes]] montes et [[Oceanus Pacificus|Oceanum Pacificum]]. Plus quam quinque milia [[km]] longum est a [[septentrio]]nibus ad [[meridies|meridiem]], quapropter complura et varia [[clima]]ta habet quae [[deserta]], [[silva]]s aliaque telluris genera comprehendunt.


Ad Chiliam tamen multae [[insula]]e pertinent, praesertim vero in australibus regionibus Aicetzenina Magellanicaque, et [[Insula Paschalis]] in [[Oceanus Pacificus|Oceano Pacifico]].
Chiliae etiam multae [[insula]]e sunt, imprimis in australibus regionibus Aicetzenina Magellanicaque, et [[Insula Paschalis]] in [[Oceanus Pacificus|Oceano Pacifico]].


Chilia dominare territorium in [[Antarctica]] postulat, quod inter [[meridianus|meridianos]] 53 et 90 occidentibus iacet, ut in deorsum tabula videtur.
Chilia sibi imperium territorii in [[Antarctica]] postulat, quod inter [[meridianus|meridianos]] 53 et 90 longitudinis occidentis situm est, ut in tabula infra indicatur.


=== Urbes ===
=== Urbes ===
Linea 27: Linea 27:
== Historia ==
== Historia ==
''Vide etiam: [[Historia Chilensis]]''
''Vide etiam: [[Historia Chilensis]]''
* Priusquam [[America]]e discooperimentum anno [[1492]], ab [[indigena|indigenis]] variis incolabatur, inter quos notissimi sunt [[Imperium Incarum|Incae]] et [[Mapuche]]s.
* Ante [[America]]m anno [[1492]] repertam ab [[indigena|indigenis]] variis incolebatur, inter quos notissimi sunt [[Imperium Incarum|Incae]] et [[Mapuche]]s.
* Anno [[1520]], [[Ferdinandus Magellanus]], primus inter Europaeos [[Terra Ignis]] visitavit et illa dedit nomen.
* Anno [[1520]] [[Ferdinandus Magellanus]] primus inter Europaeos [[Terra Ignis]] visit illique nomen imposuit.
* Anno [[1540]], [[Didacus de Almagro]] venit in Chiliam ex [[Peruvia]] et [[colonizatio]] coepit. Anno [[1541]], civitas [[Sanctiacobi]] condidit.
* Anno [[1540]] [[Didacus de Almagro]] ex [[Peruvia]] in Chiliam venit et [[colonizatio|colonias deducere]] coepit. Anno [[1541]] civitatem [[Sanctiacobi]] condidit.
* [[18 Septembris]] Anni [[1810]] dicitur independentia initium habuisse, anno autem [[1818]] Bellum Independentiae finiit die [[5 Aprilis]].
* [[18 Septembris]] anni [[1810]] dicitur independentia initium cepisse, anno autem [[1818]] Bellum Independentiae finitum est die [[5 Aprilis]].
* Annis [[1879]] et [[1882]], proelia habuit adversus Rebus Publicis Peruviae et [[Bolivia]]e.
* Annis [[1879]] et [[1882]] proelia facta sunt adversus res publicas Peruviae et [[Bolivia]]e.
* Anno [[1891]], Bellum Domesticum fuit, in quo Praeses [[Ioseph Emmanuel Balmaceda]] seipso occidit.
* Anno [[1891]] bellum domesticum fuit, in quo praeses [[Ioseph Emmanuel Balmaceda]] semet ipsum occidit.
* Die [[11 Septembris]] [[1973]], Praeses [[Salvator Allende]] seipsum occidit cum Dux (et postea Praesidens) [[Augustus Pinochet]] potestatem vi acquisivit.
* Die [[11 Septembris]] [[1973]] praeses [[Salvator Allende]] se ipsum occidit cum dux (et deinde praeses) [[Augustus Pinochet]] rem publicam cepisset.


== Administratio ==
== Administratio ==
[[Fasciculus:Mapa administrativo de Chile.png|thumb|200px|Regiones Chilenses]]
[[Fasciculus:Mapa administrativo de Chile.png|thumb|200px|Regiones Chilenses]]
[[Fasciculus:Pueblo de San Pedro de Atacama 2013-09-21 11-52-31.jpg|thumb|200px|Atacamae]]
[[Fasciculus:Pueblo de San Pedro de Atacama 2013-09-21 11-52-31.jpg|thumb|200px|Atacamae]]
Ab anno 1978 Chilia in [[regio|regiones]] divisa est<ref>Ministerium Rerum Domesticarum Chilensis (10 Octobris 1978). [http://bcn.cl/1mh72 «Decreto ley 2339 de 1978»] (HTML).</ref>, quae simul subdivisae sunt in [[provincia|provincias]] et provinciae in [[commune|communa]]<ref>Ministerium Rerum Domesticarum Chilensis (26 Octobris 1979). [http://bcn.cl/1q22f «Decreto ley 2867 de 1979»] (HTML).</ref><ref>Ministerium Rerum Domesticarum Chilensis (26 Octobris 1979). [http://bcn.cl/1ptv7 «Decreto ley 2868 de 1979»] (HTML).</ref>. Anno 2015, Chilia divisa in 15 regiones<ref name=":0">Ministerium Rerum Domesticarum Chilensis. (5 Aprilis 2007). [http://bcn.cl/1m3ta «Ley 20174 de 2007»] (HTML).</ref><ref name=":1">Ministerium Rerum Domesticarum Chilensis. (11 Aprilis 2007). [http://bcn.cl/1mbj5 «Ley 20175 de 2007»] (HTML).</ref>, 54 provincias et 346 communa est<ref>Institutum Nationale Rerum Statisticarum Chilense (18 Martii 2008). [http://www.ine.cl/canales/chile_estadistico/territorio/division_politico_administrativa/pdf/DPA_COMPLETA.pdf «División político-administrativa y censal, 2007»] (PDF): p. 12. <small>ISBN 978-956-7952-68-7</small>.</ref>.
Ex anno 1978 Chilia in [[regio|regiones]] divisa erat<ref>Ministerium Rerum Domesticarum Chilensis (10 Octobris 1978). [http://bcn.cl/1mh72 «Decreto ley 2339 de 1978»] (HTML).</ref>, quae ipsae subdivisae erant in [[provincia|provincias]] et provinciae rursum in [[commune|communia]]<ref>Ministerium Rerum Domesticarum Chilensis (26 Octobris 1979). [http://bcn.cl/1q22f «Decreto ley 2867 de 1979»] (HTML).</ref><ref>Ministerium Rerum Domesticarum Chilensis (26 Octobris 1979). [http://bcn.cl/1ptv7 «Decreto ley 2868 de 1979»] (HTML).</ref>. Anno 2015 Chilia in 15 regiones<ref name=":0">Ministerium Rerum Domesticarum Chilensis. (5 Aprilis 2007). [http://bcn.cl/1m3ta «Ley 20174 de 2007»] (HTML).</ref><ref name=":1">Ministerium Rerum Domesticarum Chilensis. (11 Aprilis 2007). [http://bcn.cl/1mbj5 «Ley 20175 de 2007»] (HTML).</ref>, 54 provincias et 346 communia divisa est<ref>Institutum Nationale Rerum Statisticarum Chilense (18 Martii 2008). [http://www.ine.cl/canales/chile_estadistico/territorio/division_politico_administrativa/pdf/DPA_COMPLETA.pdf «División político-administrativa y censal, 2007»] (PDF): p. 12. <small>ISBN 978-956-7952-68-7</small>.</ref>.


Regiones numeris Romanis designantur praeter [[Regio Metropolitana Iacobopolis|Regionem Metropolitanam Iacobopolis]], quae cum RM litteras designatur pro numero XIII. In origine 13 regiones erant atque numeri ob ordinem septentrione-austrum assignati sunt praeter Regionem Metropolitanam, quae ultima erat. Anno 2007 autem regiones XIV et XV creatae sunt<ref name=":0" /><ref name=":1" />.
Regiones notis numeralibus Romanis designantur praeter [[Regio Metropolitana Iacobopolis|Regionem Metropolitanam Iacobopolis]], quae pro numero XIII litteris RM designatur. Initio 13 regiones erant atque numeri ex ordine a septentrionibus ad austrum assignati sunt praeterquam Regioni Metropolitanae, quae ultima erat. Anno 2007 autem regiones XIV et XV creatae sunt<ref name=":0" /><ref name=":1" />.


Haec sunt regiones a septentrione ad austrum ordinatae:
Haec sunt regiones a septentrionibus ad austrum enumeratae:
* XV. [[Regio Aricensis Parinacotensisque]] (caput [[Arica]])
* XV. [[Regio Aricensis Parinacotensisque]] (caput [[Arica]])
* I. [[Regio Tarapacensis]] (caput [[Iquique]])
* I. [[Regio Tarapacensis]] (caput [[Iquique]])
Linea 62: Linea 62:
[[Cultura]] Chilensis originem remotam habet in culturis indigenarum et Hispanicorum coloniae temporis.
[[Cultura]] Chilensis originem remotam habet in culturis indigenarum et Hispanicorum coloniae temporis.
=== Indigenae ===
=== Indigenae ===
* [[Imperium Incarum|Incae]], notissimi inter indigenis Americanis, qui pars territorii habebant in regione septentrinae Chiliae hodiernae.
* [[Imperium Incarum|Incae]], notissimi inter indigenis Americanis, qui partem territorii in regione septentrionali Chiliae hodiernae obtinebant.
[[Fasciculus:Lautaro (de Pedro Subercaseaux).jpg|thumb|200px|Lautaro, dux Mapucheum]]
[[Fasciculus:Lautaro (de Pedro Subercaseaux).jpg|thumb|200px|Lautaro, dux Mapucheum]]
* [[Mapuche Indi|Mapuches]] (id est Gentes Terrae), natio agricolarum et figulorum et militum fortium, appellati "Aucae" (id est Hostes) ab Incis Peruviae et Araucani ab Hispanis. Habitabant a fluvuio Tzuapa usque ad dimidiam partem septentrionalem Magnae Insulae Tzilvis (Chiloé). Lingua Maputzium est "Mapudungún".
* [[Mapuche Indi|Mapuches]] (id est Gentes Terrae), natio agricolarum et figulorum et militum fortium, appellati "Aucae" (id est Hostes) ab Incis Peruviae et Araucani ab Hispanis. Habitabant a fluvio Tzuapa usque ad dimidiam partem septentrionalem Magnae Insulae Tzilvis (Chiloé). Lingua Mapuchium est "Mapudungún".
* [[Rapanui]], incolae Polynesiae Insulae Paschalis (Isla de Pascua), qui ''[[moai]]'' monumenta fecerunt.
* [[Rapanui]], incolae Polynesiae Insulae Paschalis (Isla de Pascua), qui ''[[moai]]'' monumenta fecerunt.
=== Litterae ===
=== Litterae ===
Linea 76: Linea 76:


== Oeconomia ==
== Oeconomia ==
Chilia magnopere crudarum materiarum productrix est. Inter maximos est mundi productores [[aes]] et [[salmo]]nem. Etiam fructa et vinum in alias civitates exportat, quas sunt fontes principales pecuniarum civitatis.
Chilia magnam varietatem crudarum materiarum generat. Inter maximas est mundi procuratrices [[aes|aeris]] et [[salmo]]nis. Etiam poma et vinum in alias civitates exportat, quae sunt fontes principales pecuniarum civitatis.


Maturitas oeconomica Chiliae est inter optimas [[America Latina|Americae Latinae]]<ref>[http://www.economist.com/theworldin/international/displayStory.cfm?story_id=3372495&d=2005 The Economist]</ref>. Ut signum istorum, pars gentis [[interrete]] et [[telephonum gestabile|cellulares telephona]] utans est inter maximas regionis<ref>[http://www.weforum.org/site/homepublic.nsf/Content/Global+Competitiveness+Programme%5CGlobal+Information+Technology+Report]</ref>.
Maturitas oeconomica Chiliae est inter optimas [[America Latina|Americae Latinae]]<ref>[http://www.economist.com/theworldin/international/displayStory.cfm?story_id=3372495&d=2005 The Economist]</ref>. Cuius signum est, quod pars gentis quae [[interrete|interreti]] et [[telephonum gestabile|cellularibus telephonis]] utitur inter maximas illius regionis est<ref>[http://www.weforum.org/site/homepublic.nsf/Content/Global+Competitiveness+Programme%5CGlobal+Information+Technology+Report]</ref>.


== Chilenses Noti ==
== Chilenses Noti ==

Emendatio ex 12:08, 13 Augusti 2018

Vide etiam paginam discretivam: Cilia (discretiva)

Wikidata Chilia
Res apud Vicidata repertae:
Chilia: insigne
Chilia: insigne
Chilia: vexillum
Chilia: vexillum
Terra continens: America Australis
Territoria finitima: Argentina, Bolivia, Peruvia
Locus: 33°0′0″S 71°0′0″W
Caput: Urbs Sancti Iacobi

Gestio

democratic republic
Princeps: Gabriel Boric
Praefectus: Gabriel Boric
Consilium: National Congress of Chile
Situs interretialis

Populus

Numerus: 19 458 000
Sermo publicus: lingua Hispanica
Zona horaria: UTC-3, UTC-5
Moneta: Chilean peso

Commemoratio

Sigla

ISO CL, CHL, 152; IOC CHI
Dominium interretiale: .cl
Praefixum telephonicum: +56
Siglum autoraedarum: RCH

Tabula aut despectus

Chilia: situs
Chilia: situs

Chilia[1] seu Chile[2][3][4] (ita et Hispanice), plenius res publica Chile[5] est civitas in America Meridionali. Finitimae ei sunt Argentina, Bolivia, Peruvia. Chiliam centies quinquagies centena milia hominum incolunt. Caput est urbs Sanctiacobi. Socius est CSN, APEC, OEA, et ONU.

Geographia

Chilia est angustum terrae spatium inter Andes montes et Oceanum Pacificum. Plus quam quinque milia km longum est a septentrionibus ad meridiem, quapropter complura et varia climata habet quae deserta, silvas aliaque telluris genera comprehendunt.

Chiliae etiam multae insulae sunt, imprimis in australibus regionibus Aicetzenina Magellanicaque, et Insula Paschalis in Oceano Pacifico.

Chilia sibi imperium territorii in Antarctica postulat, quod inter meridianos 53 et 90 longitudinis occidentis situm est, ut in tabula infra indicatur.

Urbes

Flumina

Historia

Vide etiam: Historia Chilensis

Administratio

Regiones Chilenses
Atacamae

Ex anno 1978 Chilia in regiones divisa erat[6], quae ipsae subdivisae erant in provincias et provinciae rursum in communia[7][8]. Anno 2015 Chilia in 15 regiones[9][10], 54 provincias et 346 communia divisa est[11].

Regiones notis numeralibus Romanis designantur praeter Regionem Metropolitanam Iacobopolis, quae pro numero XIII litteris RM designatur. Initio 13 regiones erant atque numeri ex ordine a septentrionibus ad austrum assignati sunt praeterquam Regioni Metropolitanae, quae ultima erat. Anno 2007 autem regiones XIV et XV creatae sunt[9][10].

Haec sunt regiones a septentrionibus ad austrum enumeratae:

Cultura

Cultura Chilensis originem remotam habet in culturis indigenarum et Hispanicorum coloniae temporis.

Indigenae

  • Incae, notissimi inter indigenis Americanis, qui partem territorii in regione septentrionali Chiliae hodiernae obtinebant.
Lautaro, dux Mapucheum
  • Mapuches (id est Gentes Terrae), natio agricolarum et figulorum et militum fortium, appellati "Aucae" (id est Hostes) ab Incis Peruviae et Araucani ab Hispanis. Habitabant a fluvio Tzuapa usque ad dimidiam partem septentrionalem Magnae Insulae Tzilvis (Chiloé). Lingua Mapuchium est "Mapudungún".
  • Rapanui, incolae Polynesiae Insulae Paschalis (Isla de Pascua), qui moai monumenta fecerunt.

Litterae

Notissimi in litteris Chilensibus sunt:

Ludi

Ludi dilectissimi in Chilia pediludium et popularis ludus Hispanici nominis rodeo (Latine fortasse "circumequitatus").[12] Teniludium autem bonos cultores Chilenses habet, ut Marcellus Ríos, qui optimus fuit mundi anno 1998 et Ferdinandus González.

Oeconomia

Chilia magnam varietatem crudarum materiarum generat. Inter maximas est mundi procuratrices aeris et salmonis. Etiam poma et vinum in alias civitates exportat, quae sunt fontes principales pecuniarum civitatis.

Maturitas oeconomica Chiliae est inter optimas Americae Latinae[13]. Cuius signum est, quod pars gentis quae interreti et cellularibus telephonis utitur inter maximas illius regionis est[14].

Chilenses Noti

Sequitur nomina Chilensium notorum.

Heroes et Sancti

Cultores

Praesides et Duces

Vide etiam: Index Praesidum Chilenses.

Notae

  1. Carolus Egger, Sermo Latinus Hodiernus: Acta Diurna (1986), p. 81: Chilia, ae, f. — Nomen ab autochthonibus, quos «Indos» appellant, est deductum, sed de vera interpretatione non consentiunt philologi. Chilienses, ium; Chiliensis, e.
  2. Cf. "Archidioecesis Sancti Iacobi in Chile" e The Hierarchy of the Catholic Church (situs a Davide M. Cheney elaboratus) (Anglice)
  3. "... regni Chiles ...": vide "Insula Johannis Ferdinandi" in Iohannes Iacobus Hofmannus, Lexicon universale (1698) ~
  4. Rudimenta geographica & heraldica – Anfangsgründe der Erdbeschreibung und Heraldik, in lateinischer und deutscher Sprache, zum Gebrauche der Schulen. Neue, vermehrte, und mit Kupfern verbesserte Auflage. Augsburg, 1794, p. 272
  5. "Respublica Chile" (p. 172 apud Google Books)
  6. Ministerium Rerum Domesticarum Chilensis (10 Octobris 1978). «Decreto ley 2339 de 1978» (HTML).
  7. Ministerium Rerum Domesticarum Chilensis (26 Octobris 1979). «Decreto ley 2867 de 1979» (HTML).
  8. Ministerium Rerum Domesticarum Chilensis (26 Octobris 1979). «Decreto ley 2868 de 1979» (HTML).
  9. 9.0 9.1 Ministerium Rerum Domesticarum Chilensis. (5 Aprilis 2007). «Ley 20174 de 2007» (HTML).
  10. 10.0 10.1 Ministerium Rerum Domesticarum Chilensis. (11 Aprilis 2007). «Ley 20175 de 2007» (HTML).
  11. Institutum Nationale Rerum Statisticarum Chilense (18 Martii 2008). «División político-administrativa y censal, 2007» (PDF): p. 12. ISBN 978-956-7952-68-7.
  12. Fons nominis Latini desideratur (addito fonte, hanc formulam remove)
  13. The Economist
  14. [1]

Nexus interni

Chilia : politica