Quantum redactiones paginae "Lingua Italiana" differant
m →Verbum |
m →Verbum |
||
| Linea 181: | Linea 181: | ||
* '''idiota''' - idiota |
* '''idiota''' - idiota |
||
=== |
=== Verba === |
||
Verba italiana habet coniugationibus 8 pro tempora 10 et modos 10. Pronomina personalia saepe non utuntur, quia coniugatio verbi quam personam agitur monstrat. Pronomina personalia modo utuntur commonere. |
Verba italiana habet coniugationibus 8 pro tempora 10 et modos 10. Pronomina personalia saepe non utuntur, quia coniugatio verbi quam personam agitur monstrat. Pronomina personalia modo utuntur commonere. |
||
Emendatio ex 15:07, 23 Aprilis 2012
Vide etiam paginam fere homonymam: Linguae Italicae
| Lingua Italiana | ||
|---|---|---|
| IPA: | [ ˌitaˈljaːno ] | |
| Taxinomia: | lingua Indoeuropaea e stirpe Romanica
| |
| Locutores: | 100-120 000 000 | |
| Sigla: | 1 it, 2 ita, 3 ita | |
| Status publicus | ||
| Officialis | Italia, Helvetia, Civitas Vaticana, Sanctus Marinus, Croatia, Slovenia | |
| Privata | America Meridionalis, Europa Occidentalis, Albania, Francia, Melitta, Libya | |
| Litterae: | ||
| Scriptura: | Latina | |
| Procuratio: | Academia Furfuris | |
.png) Familiae linguisticae coloribus Vicipaedicis pictae | ||
Lingua Italiana[1] seu saepius Italica[2] [3] est lingua Romanica in familia Indoeuropaea, hoc est Latino genere orta (sicut Lusitanica, Hispanica, Francogallica, Dacoromanica, aliaeque linguae quibus pauciores loquuntur).
Lingua Italiana est publica et primaria in Italia, Vaticano Agro, et Republica Sancti Marini, et publica etiam in Confoederatione Helvetica, Slovenia, Croatia (accuratius in regione Histria). Sunt etiam in Argentina, Brasilia, Melitta, Libya, Erythraea, et Somalia qui hac lingua utuntur.
Variis linguis dialectisque "Dachsprache" (lingua tectoria) est. Septentrionales sunt dialecti Galloitalicae et Veneticae, etiam Histricae; exstant et Tuscae dialecti necnon mediae Italiae dialecti, etiam Corsae. Sermones vero Italiae meridionalis et Sardiniae Siciliaeque insularum a plurimis non in numero dialectorum habentur, sed linguarum discretarum, ut linguae (Neapolitana, Sarda, Sicula) vocentur.
Morphologia
Grammatica Linguae Italianae latinam originem ostendit magna similitudine. Nonnullis partibus tamen grammatica Italiana a Latina differtur.
Nomen substantivum
Lingua Italica moderna, sive lingua Italiana, casus non habet. Complementa indirecta ex usu praepositionum nascuntur. In lingua Italiana, aliter quam Latina, sunt articuli qui partim statum nominis substantivi signant. Ergo sunt articulorum duo: articulus definitus et articulus indefinitus. Etiam duo speciei sunt divisae in partes plures, quas certae aestimantur: articuli generis masculini feminique. (neutrum genus in sermone vulgari iterum aliter Latina non inveniuntur). Genus igitur nominis substantivi potest determinare ex articulis et finibus suis.
Articuli Definiti
| genus masculinum | genus femininum | |
| il (ante consonantem) | la (ante consonantem) | |
| lo (s + consonans & z) | l' (ante vocalem) | |
| l' (ante vocalem) |
Articuli indefiniti
Lingua latina non utitur non solum definitis, sed indefinitis articulis, nisi numeralibus nominibus. Apud Italianam linguam similiter ac Theodiscam generaliter duo nomina in forma non divertunt. In hoc casu apud exempla non scribuntur articuli indefiniti, sed non significat linguam latinam non uti verbo quae Italiane respondet ad uno, un, un'.
| genus masculinum | genus femininum | |
| un (ante consonantem vel vocalem) | un' (ante vocalem) | |
| uno (s + consonans & z) | una (ante consonantem) |
Genera
Genus nominis potest diligenter dicere quale genus nomen Italianum habeat. Nomina plurima quae o (in lingua latina: II. et IV. declinationes) finiuntur, sunt masculini, exceptis e.g. la mano (manus, -us f.). Nomina plurima quae a (in lingua latina: I. declinatio) finiuntur, sunt feminini, exceptis vocibus Graecis (il programma, il problema). Nomina quae e (in lingua latina: III.-V. declinatio) finiuntur, possunt esse et masculina et feminina.
Numerus
Numerorum singularium nomina finiuntur 'o', 'a', vel 'e'. Nomina quae o vel e finiuntur, habet numerum pluralem i (in lingua latina: II. declinationis vocum nominativa forma est i finitimae, VI. verum est -us; in III. declinatione est -s, vel -(i)a; in V. declinatione -ei). Nomina quae a finiuntur, in numero plurali finitur e. (in declinatione I. -ae). Animadvertendum est in latino sermone verba quoque esse, quae masculino genere sunt, at pars est I. declinatio, quia finitur a. In lingua latina tantum in adiectiva declinatione videntur hae voces divertere a generalibus nominibus I. declinationis, sed in sermone vulgari etiam finis mutatur: eg. poeta > poeti (latine: poeta > poetae), idiota > idioti (idiota > idiotae).
| masculinum singulare | masculinum plurale | |
| -o, lupo (latine: lupus m) | -i, lupi (latine: lupi) | |
| -a, poeta (latine: poeta m / f) | -i, poeti (latine: poetae) | |
| -e, padre (latine: pater m) | -i, padri (latine: patri) | |
| -ma, programma (latine: programma n) | -i, programmi (latine: programmata) | |
| il (latine: ille m, casu demonstrativi pronominis) | -i, i (latine: illi, casu demonstrativi pronominis) | |
| lo (latine: ille m, casu demonstrativi pronominis) | -i, gli [lji] (latine: illi, casu demonstrativi pronominis) | |
| l' (latine: ille m, casu demonstrativi pronominis) | -i, gli [lji] (latine: illi, casu demonstrativi pronominis) |
| femininum singulare | femininum plurale | |
| -a, rosa (latine: rosa f) | -e, rose (latine: rosae) | |
| -o, mano (latine: manus f) | -i, mani (latine: manus) | |
| -e, lezione (latine: lectio f) | -i, lezioni (latine: lectiones) | |
| la (latine: illa f, casu demonstrativi pronominis) | le (latine: illae, casu demonstrativi pronominis) | |
| l' (latine: illa f, casu demonstrativi pronominis) | le (latine: illae, casu demonstrativi pronominis) |
Nomina adiectiva
Sic adiectiva verba declinantur:
| masculinum singulare | masculinum plurale | |
| -o (bello) | -i (belli) | |
| -e (celebre) | -i (celebri) | |
| -a (idiota) | -i (idioti) |
| femininum singulare | femininum plurale | |
| -a (bella) | -e (belle) | |
| -e (celebre) | -i (celebri) | |
| -a (idiota) | -e (idiote) |
- bello - pulcher, bellus
- celebre - celebris, clarus
- idiota - idiota
Verba
Verba italiana habet coniugationibus 8 pro tempora 10 et modos 10. Pronomina personalia saepe non utuntur, quia coniugatio verbi quam personam agitur monstrat. Pronomina personalia modo utuntur commonere.
Exempli gratiae pro coniugationes verbales:
Praesens indikativus ab essere, ['esere], "esse":
singularis
- (io) sono - sum (1 persona)
- (tu) sei - es (2 persona)
- (lui, lei, lei) è - est (3 persona)
pluralis
- (noi) siamo - sumus (1 persona)
- (voi) siete - estis (2 persona)
- (loro) sono - sunt (3 persona)
Praesens indikativus ab avere, [a've:re], "habere":
singularis
- (io) ho - habeo (1 persona)
- (tu) hai - habes (2 persona)
- (lui, lei, lei) ha - habet (3 persona)
pluralis
- (noi) abbiamo - habemus (1 persona)
- (voi) avete - habetis (2 persona)
- (loro) hanno - habent (3 persona)
Textus Exempli
La Toscana
La Toscana è una regione situata nel centro d'Italia. Questa regione, e specialmente la città di Firenze, ha una posizione centrale geograficamente e culturalmente.
Molti grandi personaggi della cultura italiana sono toscani: Dante Alighieri, Leonardo da Vinci, Michelangelo e Galileo Galilei, vissuti nel 1200 - 1500. Fra i toscani celebri nel 2000 ci sono: Andrea Bocelli, cantante, e Roberto Benigni, premio Oscar per il film "La vita è bella".
La cucina toscana è semplice e genuina. Una delle specialità è la fiorentina, una grande bistecca di 700 - 800 grammi. Con uno dei vini eccellenti della regione, il Chianti per esempio, è un pasto ideale.
- Ex libro Prego 1, a Britta Mangili et Serena Prina. Sanoma Utbildning, Suecia, editio prima, februarius 2006.
Numeri
uno - unus
due - duo
tre - tres
quattro - quattuor
cinque - quinque - ['tʃingque]
seis - sex
sette - septem
otto - octo
nove - novem
dieci - decem - [di'e:tʃi]
Vide etiam
Fontes
Notae
- ↑ Vide disputationem
- ↑ "Italica vulgaris lingua", Conradus Gesnerus, Mithridates: de differentiis linguarum (1555) textus f. 57r; "lingua Italica", Athanasius Kircherus, Turris Babel, sive Archontologia (Amstelodami: Jansson-Waesberge, 1679) textus pp. 209-212; Ambrosii Calepini dictionarium undecim linguarum: respondent autem Latinis vocabulis Hebraica, Graeca, Gallica, Italica,...
- ↑ Dictionarium Hispanico-Neolatinum
- ↑ Atlante linguistico italiano
- ↑ Università di Padova
- ↑ Carta dei dialetti d'Italia (Pellegrini)
- ↑ AIS, Sprach-und Sachatlas Italiens und der Südschweiz, Zofingen 1928-1940.
Litterae
- Britta Mangili, Serena Prina, Prego 1, Sanoma Utbildning, Suecia, editio prima, februarius 2006
- Lonely Planet - Italian Phrasebook and Dictionary, 272 paginae, editio quinta, mars 2012
Interrete
- Vicipaedia suetica, Italienska, aprilis 2012
Nexus externi
- Lexicon orthographicum et orthoëpicum Italianum
- Vocabularium Academiae Furfuris
- Dictionarium Nicolai Tommaseo (imperfecte)
Anglo-Normannica · Auridunica · Aragonensis · Aromanica · Arpitanica · Asturiana · Burgundica · Caesariaca · Campanica · Catalana · Corsa (Gallurica, Sassarensis) · Cispadana · Dalmatica · Dacoromanica (Moldovica, Valachica) · Extremadurensis · Fala · Franco-Comitatina · Francogallica · Foroiuliensis · Gallaica · Gallonica · Guernesica · Lingua Haitiana · Hispanica (Castellana) · Insubrica · Istrica · Istro-Romanica · Italiana (Tusca litteraria) · Iudaeo-Francogallica · Iudaeo-Italiana · Latina Dolomitica · Iudaeo-Hispanica · Legionensis · Ligustica (Monoecensis) · Lotharingica · Lusitana · Megleno-Romanica · Mirandica · Moeso-Romanica · Mosarabica · Neapolitana (Aprutina, Bariana, Consentina, Daunia, Lucana, Molisina) · Normannica · Occitanica · Orobica · Pedemontica · Pictavo-Santonica · Picardica · Romancica · Romanensis · Sarda · Serquica · Shuadit · Sicula (Bruttia, Sallentina) · Tarentina · Venetica (Talica) · Vallonica