Dinosauria

Latinitas nondum censa
E Vicipaedia

Subphylum : Vertebrata 
Classis : Reptilia 
Subclassis : Diapsida 
Infraclassis : Archosauromorpha 
Superordo : Dinosauria 
Owen, 1842

Dīnosauria (-iorum, n. pl.: nomen zoologicum ex verbis Graecis δεινός, 'terribilis' et σαῦρος, 'lacerta, reptile'), nonnumquam dinosauri (m. pl.), sunt diversissimus animalium superordo, qui ut vertebrata terrestria orbem terrarum plus quam 160 000 000 annorum regnabant, ab Aevo Triassico (abhinc annis fere 230 000 000) ad finem Aevi Cretacei (abhinc annis fere 65 000 000). Nomen a Ricardo Owen anno 1842 statutum est. Haec animalia aut carne aut herbis vescebantur. Exstinctio plurimarum specierum per exstinctionem Cretaceam-Palaeogenam facta est. Fossilia significant aves se ex dinosauriis theropodis Aevo Iurassico evolvisse. Aliqua dinosauria exstinctioni Cretaceae-Palaeogenae superfuerunt, maioribus omnium avium hodiernorum non exceptis. Qua de causa in hodiernis classificationis systematibus, aves quasi pro dinosauriis habentur – ex quorum grege eae solae usque ad praesens tempus supersunt.[1][2]

Primum per culturam popularem multa dinosauria claritatem acceperunt, inter quorum numerum praecipue nominari oportet Velociraptorem, Tyrannosaurum, Triceratopa, Compsognathum, et Parasaurolophum.

Evolutio[recensere | fontem recensere]

Fons[recensere | fontem recensere]

Dinosauria Aevo Triassico (a 251 ad 200 decies centena milia annorum) ex Archosauriis orta sunt, quae fortasse erant carnivora parva. Dinosauria prima non nota sunt, sed carnivora parva fuisse putantur.

Saurischia et Ornithischia[recensere | fontem recensere]

Gradus dinosauriorum in duos ordines dividitur: Saurischia (ischio lacertarum) et Ornithischia (ischio avium).

Cladogramma[recensere | fontem recensere]

─o Archosauria
 ├── Crurotarsi seu Pseudosuchia de Zittel, 1887-1890
 └─o Ornithodira Gauthier, 1986 seu Ornithosuchia
   ├── Scleromochlus tayloriWoodward, 1907
   └─o Avemetatarsalia Benton, 1999
     ├── PterosauriaKaup 1834
     └─o Dinosauromorpha Benton, 1984
       ├── LagerpetonidaeArcucci, 1986
       └─o Dinosauriformes
         ├── Marasuchus lilloensis † (Romer, 1972)
         └─┬── Silesauridae † Langer et alii, 2010
           └─o Dinosauria Owen, 1842
             ├─o ordo OrnithischiaSeeley, 1888
             │ ├─o subordo Thyreophora †
             │ │ ├─o infraordo Stegosauria †
             │ │ │ └── Stegosauridae †
             │ │ └─o infraordo Ankylosauria †
             │ │   ├── Nodosauridae †
             │ │   └── Ankylosauridae (e.g. Edmontonia) †
             │ └─o subordo Genasauria †
             │   ├─o infraordo Ornithopoda †
             │   │ └── Hadrosauridae †
             │   └─o infraordo Marginocephala †
             │     ├─o superfamilia Pachycephalosauria †
             │     └─o superfamilia Ceratopsia (e.g. Triceratops) †
             └─o ordo Saurischia Seeley, 1888
               ├?─ Eoraptor lunensis †
               ├?o Herrerasauria †
               └─o Eusaurischia
                 ├─o Sauropodomorpha †
                 │ └─o subordo Sauropoda
                 └─o subordo Theropoda Marsh, 1881
                   ├─o infraordo Coelophysoidea †
                   │ ├── Dilophosauridae †
                   │ └── Coelophysidae †
                   └─o Neotheropoda
                     ├─o infraordo Neoceratosauria †
                     │ ├── Ceratosaurus †
                     │ ├── Noasauridae †
                     │ └── Abelisauridae †
                     └─o infraordo Tetanurae
                       ├── Spinosauridae †
                       └─o Avetheropoda
                         ├─o superfamilia CarnosauriaHuene, 1920
                         │ └── Allosauroidea † Marsh, 1878
                         │   ├── SinraptoridaeCurrie & Zhao, 1993
                         │   └─┬── Allosauridae † Marsh, 1878 (e.g., Allosaurus)
                         │     └─┬── CarcharodontosauridaeStromer, 1931
                         │       └── Neovenatoridae † Benson, Carrano, Brusatte, 2010
                         └─o superfamilia Coelurosauria
                           ├── Ornitholestidae †
                           ├── Scipionyx samniticus †
                           ├── Compsognathidae †
                           └─o Tyrannoraptora
                             ├─o superfamilia Tyrannosauroidea †
                             │ └── Tyrannosauridae (e.g. tyrannosaurus) †
                             ├─o superfamilia Ornithomimosauria †
                             │ └── Ornithomimidae †
                             ├─o superfamilia Deinonychosauria
                             │ ├── Aves Linnaeus, 1758
                             │ ├── Troodontidae †
                             │ └── Dromaeosauridae †
                             └─o superfamilia Oviraptorosauria †
                               ├── Therizinosauridae †
                               └── Oviraptoridae

In cultura populari[recensere | fontem recensere]

Dromomeron, dinosauromorpha, inter vera dinosauria non digeritur.

Dinosauria primum in seriebus Jurassic Park et Turok vulgo apparuerunt. In quibus quae species exhibebantur, maximam claritatem cito assecutae sunt.

Nexus interni

Compages ossium Stegosauri apud Museum Field Sicagi.

Notae[recensere | fontem recensere]

  1. Gauthier, Jacques; de Querioz, Kevin (2001). "Feathered dinosaurs, flying dinosaurs, crown dinosaurs, and the name 'Aves'." (PDF). New Perspectives on the Origin and Early Evolution of Birds: Proceedings of the International Symposium in Honor of John H. Ostrom. Peabody Museum of Natural History, Yale University. ISBN 0-912532-57-2 
  2. Z. Zhou, "The origin and early evolution of birds: discoveries, disputes, and perspectives from fossil evidence," Naturwissenchaften 91, no. 10 (2004): 455–71. doi:10.1007/s00114-004-0570-4.

Bibliographia[recensere | fontem recensere]

Marasuchus est ornithodirum quasi dinosaurium.
  • Bakker, Robert T. 1986. The Dinosaur Heresies: New Theories Unlocking the Mystery of the Dinosaurs and Their Extinction. Novi Eboraci: Morrow. ISBN 0-688-04287-2.
  • Buffetaut, Éric. 2003 La Fin des dinosaures: comment les grandes extinctions ont façonné le monde vivant. Fayard. ISBN 2-213-61489-X.
  • Farlow, James, et Brett Surman. 1997. The Complete Dinosaur. Bloomington: Indiana University Press, ISBN 0-253-21313-4.
  • Fastovsky, David, et David Weishampel. 2005. The Evolution and Extinction of the Dinosaurs. Editio secunda. Cantabrigiae: Cambridge University Press. ISBN 0-521-81172-4.
  • Gill, Fiona L., Jürgen Hummel, A. Reza Sharifi, Alexandra P. Lee, Barry H. Lomax. 2018. "Diets of giants: the nutritional value of sauropod diet during the Mesozoic." Plaaeontology, 11 Iulii 2018.
  • Gould, Stephen Jay. 1996. Comme les huit doigts de la main: réflexions sur l'histoire naturelle. Éd. du Seuil. ISBN 2-02-019426-0 et 0-393-03416-X.
  • Holtz, Thomas R. Jr. 2007. Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages. Novi Eboraci: Random House. ISBN 978-0-375-82419-7.
  • Michard, Jean-Guy Michard. 1989. Le Monde perdu des dinosaures. Découverte Gallimard sciences. ISBN 2-07-053087-6.
  • Mitchell, W. J. T. 1998. The Last Dinosaur Book: The Life and Times of a Cultural Icon. Sicagi: University of Chicago Press. ISBN 0-226-53204-6.
  • Padian, Kevin, et Philip Currie. 1997. Encyclopedia of Dinosaurs. ISBN 0-12-226810-5.
  • Paul, Gregory S. 2000. The Scientific American Book of Dinosaurs. Novi Eboraci: St. Martin's Press. ISBN 0-312-26226-4.
  • Paul, Gregory S. 2002. Dinosaurs of the Air: The Evolution and Loss of Flight in Dinosaurs and Birds. Baltimorae: The Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-6763-0.
  • Sanz, J. L. 2002. Starring T. rex!: dinosaur mythology and popular culture. Liber a Philippo Mason conversus. Bloomington: Indiana University Press. ISBN 0-253-34153-1.
  • Tassy, Pascal. 1991. L’Arbre à remonter le temps: les rencontres de la systématique et de l'évolution. Ed. C. Bourgois. ISBN 2-267-00712-6.
  • Weishampel, David, Peter Dodson, et Halszka Osmólska. The Dinosauria. Editio secunda. Berkeleiae: University of California Press, ISBN 0-520-24209-2.

Nexus externi[recensere | fontem recensere]

Vicimedia Communia plura habent quae ad Dinosauria spectant.
Vide "Dinosauria" apud Vicispecies.
Situs scientifici:  • NCBI • Encyclopedia of Life • Fossilworks
Generalia
Imagines
Video
Res populo gratae
Res technicae