Area sacra Sancti Homoboni

Area sacra Sancti Homoboni (Italiane 'Area sacra di Sant’Omobono') est locus archaeologicus urbis Romanae monti Capitolio adiacens, qui nomen ab Ecclesia Sancti Homoboni ibi sita trahit.

Situs

Area sacra a Capitolio in meridiem et occidentem versus iacet, ubi mons in vallem olim uliginosam abit, quae ad Tiberim patet. Ab ipso vico Iugario in meridiem versus est, qui praeter montem Capitolium Forum Romanum per Portam Carmentalem cum Foro Holitorio et porro cum portu Tiberis coniunxit.

Historia effossionum

Anno 1937 operibus publicis reliquiae duorum templorum saeculi tertii a.C.n. repertae ac effossae sunt, quae, ut iam tum cognitum est, in fundamentis antiquioribus templi saeculi sexti a.C.n. erecta erant.

Inter annos 1959 et 1964, annis 1970 et anno 1986 saepius reliquias ex toto effodere tentatum est, quod autem aqua terrestri impeditum est.

Ab anno 2010 periti offici monumentis tuendis Romani una cum archaeologis Universitatis Michiganensis et Universitatis Calabriae (Università della Calabria) aream perscrutantur.

Reperta

Aream a saeculo septimo a.C.n. in usu fuisse constat. Circa annum 600 a.C.n. primo locus cultui dedicatus cum fovea sacrificii et tecto collocatus est. In stratu huius temporis effossores inter alia fragmentum inscripitionis Etruscae invenerunt, quae est antiquissimum Etruscorum Romae testimonium. Inscriptio a sinistra in dexteram scripta litteras uqnus comprehendit.

Saeculo sexto a.C.n. medio primum templum in austro-occidentem ad foveam sacrificii spectans in podio plano aedificatum est. Templum saeculo sexto a.C.n. exeunte renovatum est partibus tecti et statuis fictilibus, inter quas Hercules ac deus armatus, testantibus. Magnus numerus fragmentorum fictilium ex Ionia, Laconia et Attica datationem confirmant. Cum reperta improviso finiant, templum circa annum 500 a.C.n. deletum esse conicitur.

Multo post area omnino mutata et fastigium terreno, quantum coniectare licet, a Capitolino monte allato fere sex metris altius factum est. In terreni materia fictile multorum temporum - fictile aetatis aëneae, ferreae et saeculi octavi a.C.n. ex Graecia oriundum - inventum est. In podio 47 metrorum quadratorum tofo tecto duo templa antiquioribus maiora surrexerunt. Per largas scalas in podium ferentes templa, quorum forma traditioni Italicae respondit, aditus habuerunt.

Mox post annum 264 a.C.n. podium templaque renovata sunt. Ante quodque templum ara in orientem spectans sita erat. in media operis axi donarium ex Albano lapide factum aedificatum est. Haec sunt verba inscriptionis conditoris partibus conservatae:

M. FOLV[IO(S) Q. F. COS]OL D(EDET) VOLS[INIO] CAP[TO]

Consul Marcus Fulvius, filius Quinti, dedit Volsiniis capto.^[1]

Postea saepius renovata area a saeculo sexto in usu cultus Christiani erat. Ecclesia hodierna ab anno 1575 repetit et sancto Homobono Cremonensi dedicata est.

Interpretatio

Una cum templis Capitolinis prope sitis templa areae sacrae Sancti Homoboni inter antiquissimas Romae aedes numerantur.

Primus effossor, Antonius M. Colini, anno 1937 duo templa Fortunae deae ac Matris Matutae esse cognovit. Templum Matris Matutae in orientem versus situm, quod ecclesia Sancti Homoboni insuper aedificatum est, effodi non potuit. Fontes antiqui templa a Servio Tullio (579–534 a.C.n.) aedificata esse dicunt, cuius statua in Fortunae templo collocata erat.^[2]

Opere saeculo sexto a.C.n. renovato templa post liberam rem publicam Romanam conditam deleta esse constat, forsitan quod dominium regum admonebant.

Anno 396 a.C.n. Marcus Furius Camillus, ut Livus narrat, vovit Veiis captis ... aedem Matutae Matris refectam dedicaturum, iam ante ab rege Servio Tullio dedicatam.^[3]

Marcus Fulvius Flaccus Volsiniis expugnatis anno 264 a.C.n. statuas, quas ex urbe victa abstulerat, ibi collocavit, ut inscriptio refert. Praeterea donarium constituisse necnon templa et podium refecisse creditur.

Anno 212 a.C.n. triumviri electi sunt, qui templa ab incendio anno 213 a.C.n. deleta denuo aedificarentur.^[4]

Nota

↑ CIL VI, 40895
↑ Ovidius, Fasti 6, 569–572. Livius, Ab urbe condita 5, 19, 6.
↑ Livius, Ab urbe condita 5,19.
↑ Livius, Ab urbe condita 25,7: ... triumviri ... reficiendis aedibus Fortunae et matris Matutae intra portam Carmentalem et Spei extra portam.

Bibliographia

Philippus Coarelli: Guida archeologica di Roma, Arnoldo Mondadori Editore, Verona 1984.
Paolo Brocato, Nicola Terrenato (ed.): Nuove ricerche nell'area archeologica di S. Omobono a Roma. Arcavacata di Rende 2012.
Paolo Brocato, Anna Maria Ramieri, Nicola Terrenato, Ivan Cangemi, Mattia D'Acri, Luca De Luca, Maurizio Giovagnoli, Geraldine Pizzitutti, Carlo Regoli: La ripresa delle ricerche nell’area archeologica di S. Omobono a Roma. In: Mediterranea. Vol. 9, 2012, pp. 9–56.
Nicola Terrenato, Paolo Brocato, Giovanni Caruso, Anna Maria Ramieri, H. W. Becker, Ivan Cangemi, Graziano Mantiloni, Carlo Regoli: The S. Omobono Sanctuary in Rome. Assessing eighty years of fieldwork and exploring perspectives for the future. In: Internet Archaeology 31, 2012, doi:10.11141/ia.31.1.

Nexus externi

Vicimedia Communia plura habent quae ad Aream sacram Sancti Homoboni spectant.

[1] CIL VI, 40895

[2] Ovidius, Fasti 6, 569–572. Livius, Ab urbe condita 5, 19, 6.

[3] Livius, Ab urbe condita 5,19.

[4] Livius, Ab urbe condita 25,7: ... triumviri ... reficiendis aedibus Fortunae et matris Matutae intra portam Carmentalem et Spei extra portam.

[1]

[2]

[3]

[4]