Vitaminum

E Vicipaedia
Fructus holeraque multa vitamina praebent.

Vitaminum[1][2] (-i, m.), sive vitamina (-ae, f.),[3][4][5][6][7] est compositum organicum, quod inest alimentis, necessarium ad metabolismum movendum. Corpus humanum, ut aiunt artis medicae periti, tredecim vitamina requirit, sed solum vitaminum D ipsum per se parare potest. Inopia vitaminorum aut nimius vitaminorum haustus est quorundam morborum causa.

Nomen[recensere | fontem recensere]

Nomen vitamine Anglice anno 1912 fictum est a Casimiro Funk, biochemico Polonico,[8] qui vocabulo vitae addidit suffixum amine ('aminum'), verae naturae chemicae vitaminorum ignarus.

Vitamina his litteris nominantur: A, B, B1, B2, B5, B6, B8, B9, B12, C, D, E, K, P.

Descriptio vitaminorum[recensere | fontem recensere]

  1. Vitaminum A intervenit formationi cuiusdam oculorum pigmenti, cuius absentia visui nocet.
  2. Vitaminum B1, dictum thiamina, est particeps metabolismi energetici. Eius absentia morbum beriberi affert.
  3. Vitaminum B2, dictum riboflavina, intervenit oxydationi cellularum. Eius inopia affert ceratitidem et minuit aciem oculorum.
  4. Vitaminum B3, dictum nicotinamina vel vitaminum PP, particeps est processuum reducentium organismi. Eius absentia affert pellagram.
  5. Vitaminum B5, dictum acidum pantothenicum, intervenit oxidationi acidorum crassorum.
  6. Vitaminum B6, dictum pyridoxina, particeps est formationis sanguinis. Eius inopia incremento nocet vel anaemiam affert.
  7. Vitaminum B9 (folatum/acidum folatum)
  8. Vitaminum B12, dictum cyanocobalamina, formationis sanguinis particeps est. Eius inopia quandam anaemiam affert.
  9. Vitaminum C, dictum acidum ascorbicum, intervenit respirationi cellularum. Eius absentia affert stomacen sive scorbutum.
  10. Vitaminum D stimulat haustionem calcii et phosphori ab intestinis. Eius inopia potest afferre membrorum pravitatem.
  11. Vitaminum E, dictum tocoferolum, vitat oxydationem cellularum. Putatur movere organa genitalia et fecunditatem.
  12. Vitaminum F, dictum acidum linolicum, metabolismi lipidorum particeps est. Eius inopia cuti nocet.
  13. Vitaminum H, dictum biotina, synthesis acidorum crassorum particeps est. Eius inopia nocet cuti.
  14. Vitaminum K intervenit synthesi hepaticae factorum coagulationis sanguineae. Eius inopia graves haemorrhagias affert.
  15. Vitaminum P est particeps protectionis endotheliorum vascularium. Eius inopia nocet vasis capillaribus.

Notae[recensere | fontem recensere]

  1. William T. Stearn, Botanical Latin: History, Grammar[,] Syntax, Terminology and Vocabulary, ed. tertia (Londinii: David & Charles, 1983), 545, s.v. Vitamin.
  2. Traupman, Ioannes. 2007. Latin and English Dictionary. Ed. tertia. p. 696. Novi Eboraci: Bantam Dell. ISBN 978-0-553-59012-8.
  3. Shihira, Ikuko; Krauss, Robert W. (1965). Chlorella: Physiology and Taxonomy of Forty-one Isolates. College Park in Terra Mariae: University of Maryland. p. 13 
  4. Cfr. "asbentia vitaminarum" (Latine) apud Cruchon, G. (1966). Psychologia paedagogica pueri et adolescentis. Fuori Collana Series. Pontificia Univ. Gregoriana. p. 88. ISBN 9788876522673 
  5. Institute of Public Health of Serbia “Dr Milan Jovanović Batut” (2013). Međunarodna statistička klasifikacija bolesti i srodnih zdravstvenih problema. Belgradi Serbiae: World Health Organization. p. 282 
  6. Vide “Tabellae Hexavitaminarum” (verbatim) apud "First U.S.P. Bound Supplement". The Carolina journal of pharmacy (North Carolina Pharmaceutical Association) 25: 130. Aprili 1944 
  7. Eckel, Patricia M. (2010-2022). Vitamin. . A Grammatical Dictionary of Botanical Latin 
  8. This substance seems to be the curative agent, and for purpose of simplicity I would propose to call it provisionally beri-beri vitamine: Funk (1912) p. 347; I suppose that the present résumé has convinced the reader of the physiological importance of vitamines. It is quite possible that their importance is much more considerable than is indicated in this paper (ibidem, p. 366).

Bibliographia[recensere | fontem recensere]

  • Jack Cecil Drummond, "The Nomenclature of the So-called Accessory Food Factors (Vitamins)" in Biochemical Journal 14 (1920): 660.
  • Casimir Funk, "The etiology of the deficiency diseases: beri-beri, polyneuritis in birds, epidemic deopsy, scurvy, experimental scurvy in animals, infantile scurvy, ship beri-beri, pellagra" in Journal of State Medicine vol. 20 (1912), pp. 341–68: Epitome, JSTOR.
  • Casimir Funk, Die Vitamine: ihre Bedeutung für die Physiologie und Pathologie, mit besonderer Berücksichtigung der Avitaminosen (Beriberi, Skorbut, Pellagra, Rachitis) (Aquis Mattiacis: J. F. Bergmann, 1914), textus.

Nexus externi[recensere | fontem recensere]

  • De vitaminis apud MedlinePlus (Anglice).