Quantum redactiones paginae "Socolata" differant

E Vicipaedia
Content deleted Content added
mNo edit summary
mNo edit summary
Linea 1: Linea 1:
[[Fasciculus:Mujer vertiendo chocolate - Codex Tudela.jpg|thumb|Mulier Azteca socolatam transfundit. [[Codex Tudela]] ([[Museum Americae (Matritum)|Museum Americae]] [[Matritum|Matritense]])]]
[[Fasciculus:Mujer vertiendo chocolate - Codex Tudela.jpg|thumb|Mulier Azteca socolatam transfundit. [[Codex Tudela]] ([[Museum Americae (Matritum)|Museum Americae]] [[Matritum|Matritense]])]]
{{Valor nutritivus
{{nutritionalvalue
| name=Socolata nigra (70%-85% solidis cacao)
| name=Socolata nigra solida (70%-85% solidis cacao)
| kJ=598
| kJ=598
| protein=7.79 g
| protein=7.79 g
Linea 54: Linea 54:
[[Fasciculus:The Indian nectar.jpg|thumb|Henrici Stubbe ''[[The Indian Nectar]]'' anno [[1662]] divulgatum]]
[[Fasciculus:The Indian nectar.jpg|thumb|Henrici Stubbe ''[[The Indian Nectar]]'' anno [[1662]] divulgatum]]
; Fontes antiquiores
; Fontes antiquiores
* 1516 : [[Petrus Martyr Anglerius|Petri Martyris]] ''Decades de Orbe Novo'' p. 348 ("Cacai arbores ex quibus moneta fit" in indice)
* circa 1540 : [[Toribius Motolinia]], ''[[Historia de los Indios de la Nueva España]]'' [https://archive.org/stream/historiadelosind00moto#page/192/mode/2up pp. 193-194 editionis 1914] etc.
* circa 1540 : [[Toribius Motolinia]], ''[[Historia de los Indios de la Nueva España]]'' [https://archive.org/stream/historiadelosind00moto#page/192/mode/2up pp. 193-194 editionis 1914] etc.
* ante 1542 : ''[[Codex Mendoza]]'' (liber pictus, c. 1534/1542) ff. 19r, 68r etc.; cf. Frances Berdan, Patricia Anawalt, ''The Essential Codex Mendoza'' (Berkeleiae, 1997) pp. 32-33, 218-219 etc.
* ante 1542 : ''[[Codex Mendoza]]'' (liber pictus, c. 1534/1542) ff. 19r, 68r etc.; cf. Frances Berdan, Patricia Anawalt, ''The Essential Codex Mendoza'' (Berkeleiae, 1997) pp. 32-33, 218-219 etc.
Linea 60: Linea 61:
* ante 1585 : <span id="Sahagún (ante 1585)"></span>[[Bernardinus de Sahagun]], ''[[Historia general de las cosas de Nueva España]]'' (manuscriptum, ante 1585) lib. 10 f. 71v [https://www.wdl.org/es/item/10621/ textus]
* ante 1585 : <span id="Sahagún (ante 1585)"></span>[[Bernardinus de Sahagun]], ''[[Historia general de las cosas de Nueva España]]'' (manuscriptum, ante 1585) lib. 10 f. 71v [https://www.wdl.org/es/item/10621/ textus]
* 1590 : [[Iosephus de Acosta|José de Acosta]], ''[[Historia natural y moral delas Indias]]'' (Sevilla) [https://archive.org/stream/historianaturaly00acos_2#page/250/mode/2up pp. 250-253]; ''The naturall and moral historie of the East and West Indies'' (Londinii, 1604) [https://archive.org/stream/naturallmoralhis00acos#page/n297/mode/2up pp. 270-273]
* 1590 : [[Iosephus de Acosta|José de Acosta]], ''[[Historia natural y moral delas Indias]]'' (Sevilla) [https://archive.org/stream/historianaturaly00acos_2#page/250/mode/2up pp. 250-253]; ''The naturall and moral historie of the East and West Indies'' (Londinii, 1604) [https://archive.org/stream/naturallmoralhis00acos#page/n297/mode/2up pp. 270-273]
* 1605 : [[Carolus Clusius Atrebas|Clusii]] ''Exoticorum Libri Decem'', lib. II, cap. 28 "''Cacao fructus''" ("Cacao, cacavate -is")
* 1609 : Juan Barrios, ''Libro en el cual se trata del chocolate''. Mexicopoli (citatio verificanda)
* 1609 : Juan Barrios, ''Libro en el cual se trata del chocolate''. Mexicopoli (citatio verificanda)
* 1618 : Bartolomé Marradón, ''Diálogos del uso del tabaco y los daños que causa ... y del chocolate y otras bebidas''. Sevilla: Gabriel Ramos [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.31822031019177;view=1up;seq=65 Versio Francogallica imperfecta, 1643]
* 1618 : Bartolomé Marradón, ''Diálogos del uso del tabaco y los daños que causa ... y del chocolate y otras bebidas''. Sevilla: Gabriel Ramos [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.31822031019177;view=1up;seq=65 Versio Francogallica imperfecta, 1643]
* 1624 : Santiago Valverde Turices, ''Un Discurso del chocolate''. Seville (citatio verificanda)
* 1624 : Santiago Valverde Turices, ''Un Discurso del chocolate''. Seville (citatio verificanda)
* 1636 : Antonio de León Pinelo, ''Question moral si el chocolate quebranta el ayuno eclesiástico''. Matriti [https://catalog.hathitrust.org/Record/009285452 Textus]
* 1636 : Antonio de León Pinelo, ''Question moral si el chocolate quebranta el ayuno eclesiástico''. Matriti [https://catalog.hathitrust.org/Record/009285452 Textus]
* 1631 : [[Antonius Colmenero de Ledesma]], ''Curioso tratado de la naturaleza y calidad del chocolate''. Matriti {{Google Books|1vhmAAAAcAAJ}}; Diego de Vades-forte [i.e. John Wadsworth], interpr., ''A curious treatise of the nature and quality of chocolate''. Londinii: J. Okes, 1640 [https://quod.lib.umich.edu/e/eebo/A19160.0001.001?view=toc Textus] {{Google Books|UWRpAAAAcAAJ}}; René Moreau, interpr., ''Du chocolate: discours curieux''. Parisiis: Sebastien Cramoisy, 1643 [https://catalog.hathitrust.org/Record/010746929 textus]; Marcus Aurelius Severinus Tarsensis, interpr., ''Chocolata inda: opusculum de qualitate et natura chocolatae''. Sevilla, 1644 [https://catalog.hathitrust.org/Record/009281759 textus]
* 1631 : [[Antonius Colmenero de Ledesma]], ''Curioso tratado de la naturaleza y calidad del chocolate''. Matriti {{Google Books|1vhmAAAAcAAJ}}; Diego de Vades-forte [i.e. John Wadsworth], interpr., ''A curious treatise of the nature and quality of chocolate''. Londinii: J. Okes, 1640 [https://quod.lib.umich.edu/e/eebo/A19160.0001.001?view=toc Textus] {{Google Books|UWRpAAAAcAAJ}}; René Moreau, interpr., ''Du chocolate: discours curieux''. Parisiis: Sebastien Cramoisy, 1643 [https://catalog.hathitrust.org/Record/010746929 textus]; Marcus Aurelius Severinus Tarsensis, interpr., ''Chocolata inda: opusculum de qualitate et natura chocolatae''. Sevilla, 1644 [https://catalog.hathitrust.org/Record/009281759 textus] [https://archive.org/details/chocolataindaopu00colm/page/n6 alibi]
* 1648 : [[Thomas Gage]], ''A New survey of the West India's: or, The English American his Travails by Sea and Land''. Londinii: John Sweeting (ed. Thompson (1958) p. 145)
* 1648 : [[Thomas Gage]], ''A New survey of the West India's: or, The English American his Travails by Sea and Land''. Londinii: John Sweeting (ed. Thompson (1958) p. 145)
* 1652 : James Wadsworth, ''Chocolate: or, An Indian Drinke''. Londinii: John Dakins, 1652
* 1652 : James Wadsworth, ''Chocolate: or, An Indian Drinke''. Londinii: John Dakins, 1652
Linea 70: Linea 72:
* 1661 : Simon Paulli (titulus verificandus); Robert James, interpr., ''A Treatise on Tobacco, Coffee, Tea, and Chocolate''. Londinii: T. Osborne, 1746
* 1661 : Simon Paulli (titulus verificandus); Robert James, interpr., ''A Treatise on Tobacco, Coffee, Tea, and Chocolate''. Londinii: T. Osborne, 1746
* 1662 : [[Henricus Stubbe|Henry Stubbe]], ''[[The Indian Nectar]], or a Discourse Concerning Chocolata''. Londinii [https://quod.lib.umich.edu/e/eebo/A61881.0001.001?view=toc Textus]
* 1662 : [[Henricus Stubbe|Henry Stubbe]], ''[[The Indian Nectar]], or a Discourse Concerning Chocolata''. Londinii [https://quod.lib.umich.edu/e/eebo/A61881.0001.001?view=toc Textus]
* 1664 : [[Franciscus Maria Brancatius|Cardinalis Brancatii]] ''[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.31822031022437;view=1up;seq=7 De '''Chocolatis''' Potu Diatribe]'' ''(vide etiam duo poemata in fine libri, ubi etiam invenitur e.g. ''IN LAVDEM POTIONIS '''Chocolaticæ'''''.)
* 1671 : Philippe Sylvestre Dufour, ''De l'Usage du caphé, du thé, et du chocolate''. Lugduni: J. Girin, B. Riviere {{Google Books|Ed0EPN_iakUC}}; John Chamberlayne, interpr., ''The Manner of Making Coffee, Tea, and Chocolate, as it is Used in Most Parts of Europe, Asia, Africa, and America''. Londinii: Christopher Wilkinson, 1685
* 1671 : Philippe Sylvestre Dufour, ''De l'Usage du caphé, du thé, et du chocolate''. Lugduni: J. Girin, B. Riviere {{Google Books|Ed0EPN_iakUC}}; John Chamberlayne, interpr., ''The Manner of Making Coffee, Tea, and Chocolate, as it is Used in Most Parts of Europe, Asia, Africa, and America''. Londinii: Christopher Wilkinson, 1685
* 1672 : William Hughes, ''The American Physitian, or, A Treatise of the Roots, Plants, Trees, Shrubs, Fruit, Herbs, &c. Growing in the English Plantations in America''. Londinii: William Crook
* 1672 : William Hughes, ''The American Physitian, or, A Treatise of the Roots, Plants, Trees, Shrubs, Fruit, Herbs, &c. Growing in the English Plantations in America''. Londinii: William Crook
Linea 75: Linea 78:
* 1685 : Philippe Sylvestre Dufour, ''Traitez nouveaux et curieux du café, du thé et du chocolate''. Lugduni: J. Girin, B. Riviere [https://archive.org/details/bub_gb_XDU97KHMFu4C Textus] [https://catalog.hathitrust.org/Record/009349246 Editio 1693]
* 1685 : Philippe Sylvestre Dufour, ''Traitez nouveaux et curieux du café, du thé et du chocolate''. Lugduni: J. Girin, B. Riviere [https://archive.org/details/bub_gb_XDU97KHMFu4C Textus] [https://catalog.hathitrust.org/Record/009349246 Editio 1693]
* 1687 : Nicolas de Blegny, ''Le Bon Usage du thé, du caffé, et du chocolat''. Lugduni: T. Amaulry [https://catalog.hathitrust.org/Record/009281765 Textus]
* 1687 : Nicolas de Blegny, ''Le Bon Usage du thé, du caffé, et du chocolat''. Lugduni: T. Amaulry [https://catalog.hathitrust.org/Record/009281765 Textus]
* 1689 : [[Thomas Stroza|Strozae]] carmen "De mentis potu, sive De cocolatis opificio" in libro ''[https://books.google.com/books?id=Ek0sAQAAMAAJ&pg=PA1#v=onepage&q&f=false Poemata varia]'' ('''Cŏcŏlātes''' ''-is m.'', '''cacaum''' ''-i n.'')
* 1704 : [[Ioannes Iacobus Mangetus]], [http://books.google.com/books?id=ihfSWRCAaWkC&lpg=PA443&ots=eCZr5ofBX_&dq=%22mangeti%22%20chocolata&pg=PA443#v=onepage&q=chocolata&f=false ''Bibliotheca Pharmaceutico-Medica''] ("Allata ex America in Europam Chocolata, usus illius in Hispania ita invaluit, ut carere extrema putetur miseria)
* 1704 : [[Ioannes Iacobus Mangetus]], [http://books.google.com/books?id=ihfSWRCAaWkC&lpg=PA443&ots=eCZr5ofBX_&dq=%22mangeti%22%20chocolata&pg=PA443#v=onepage&q=chocolata&f=false ''Bibliotheca Pharmaceutico-Medica''] ("Allata ex America in Europam Chocolata, usus illius in Hispania ita invaluit, ut carere extrema putetur miseria)
* 1722 : [[Ioannes Franciscus Ulpius]], "De Chocolata" (Haec ad delicias nostrisque ad gaudia gustus / venit ab occiduis usque petita plagis. / Ut patuit primum coepit ''Chocolata'' vocari / Et simili semper nomine gaudet adhuc.)
* 1722 : [[Ioannes Franciscus Ulpius]], "De Chocolata" (Haec ad delicias nostrisque ad gaudia gustus / venit ab occiduis usque petita plagis. / Ut patuit primum coepit ''Chocolata'' vocari / Et simili semper nomine gaudet adhuc.)
Linea 120: Linea 124:


[[Categoria:Socolata|!]]
[[Categoria:Socolata|!]]

{{1000 paginae}}
{{1000 paginae}}



Emendatio ex 18:53, 26 Octobris 2020

Mulier Azteca socolatam transfundit. Codex Tudela (Museum Americae Matritense)
Socolata nigra solida (70%-85% solidis cacao)
Valor nutritivus per 100 g
Vis nutritivus 598 kJ
Carbohydrata 45.9 g
Sacchara 23.99 g
Fibrum 10.9 g
Pingue 42.63 g
: saturatum 24.489
: trans 0.03
: monoinsaturatum 12.781
: polyinsaturatum 1.257
Cholesterol 3 mg )
Proteinum 7.79 g
Aqua 1.37 g
Vitaminum A equiv. 2 μg (0%)
Thiaminum 0.034 mg (3%)
Riboflavinum 0.078 mg (5%)
Niacinum 1.054 mg (7%)
Vitaminum B6 1.054 mg (81%)
Vitaminum B12 0.28 μg (12%)
Vitaminum E 0.59 mg (4%)
Vitaminum K 7.3 μg (7%)
Calcium 73 mg (7%)
Ferrum 11.9 mg (95%)
Magnesium 228 mg (62%)
Phosphorus 308 mg (44%)
Kalium 715 mg (15%)
Natrium 20 mg (1%)
Zincum 3.31 mg (33%)
Valores per centum secundum normas CFA
Fons: USDA Nutrient Database

Socolata[1] seu chocolata[2] est potio e tostis Theobromatis nucleis facta. Socolata etiam dicitur alimentum solidum aut amarum aut dulce ex eisdem nucleis tostis et contritis compactum. Patria socolatae est America Media. Conquisitatores Hispani usum potionis in Mexico apud Aztecos saeculo sexto decimo animadverterunt et in Europam introduxerunt.

Descriptio

Cacaotis semina, ex quibus fit socolata

Socolata, quia artífices suis cuiusque utuntur fabricationis praeceptis, haud semper eundem habet ubique saporem, eundem aspectum, eandem soliditatem. Secundum diversa fabricandi praecepta, potest misceri lacti, saccharo, pomis et nucibus, piperi aliisve condimentis. Secundum additionem praecipue lactis et sacchari socolata colore distinguitur, obscura, lactea, alba.

Socolata obscura vel amara, licet quadam temperetur condimentorum mixtura, est omnium tamen magis sincera. Socolata lactea, ut ipso indicatur nomine, magna ex parte, lacte fabricatur. Socolata vero alba, quae, uti aiunt periti, non est vera socolata, non ex theobromatis pulvere, sed ex socolateo butyro tantum fabricatur nimioque miscitur saccharo.

Beneficia socolatae amarae

  • Prodest cordi, quia aequum facit sanguinis fluxum.
  • Stimulat systema nervorum et cordis musculos.
  • Affert quendam commoditatis sensum, quia serotoninam liberat.

Notae

  1. Ebbe Vilborg, Norstedts svensk-latinska ordbok, editio secunda, 2009. Vide etiam: Francisca Deraedt, "Socolata, num sit salubris", in Melissa 123 (2004): 4–5.
  2. Castelli, B. & Bruno, J.P. Lexicon medicum Graeco-Latinum (Lipsiae: F. Thomas, 1713); Hermann Menge, Langenscheidt Taschenwörterbuch Latein: Lateinisch–Deutsch, Deutsch–Lateinisch (Berolini: Langenscheidt, 2006. ISBN 3-468-11201-7). Aliis orthographiis "schocolata" (Langenscheidt), "chocolate, succolata" (Castelli). Vide insuper disputationem nostram

Bibliographia

Henrici Stubbe The Indian Nectar anno 1662 divulgatum
Fontes antiquiores
De origine et archaeologia
Si plus cognoscere vis, vide etiam Theobroma cacao#Bibliographia.
De historia
"Ientaculum" a Francisco Boucher anno 1739 pictum (Museum Lupariense Lutetiae)
  • Almond, Steve (2004). Candyfreak: A Journey Through the Chocolate Underbelly of America. Algonquin Books. ISBN 1-56512-421-9 
  • Edmund Valentine Campos, "Thomas Gage and the English Colonial Encounter with Chocolate" in Journal of Medieval and Early Modern Studies vol. 39 (2009) pp. 183–200
  • Coe, Sophie D., Michael D. Coe. 1996. The True History of Chocolate. Londinii: Thames and Hudson. ISBN 0-500-01693-3
  • Meredith L. Dreiss, Sharon Greenhill. 2008. Chocolate: Pathway to the Gods. University of Arizona Press. ISBN 9780816524648 (Paginae selectae apud Google Books)
  • Grivetti, Louis E., Howard-Yana Shapiro, edd. 2009. Chocolate: History, Culture, and Heritage. Wiley.
  • McNeil, Cameron L., ed. 2006. Chocolate in Mesoamerica: a cultural history of cacao. Gainesville: University Press of Florida.
  • Norton, Marcy. 2008. Sacred Gifts, Profane Pleasures: A History of Tobacco and Chocolate in the Atlantic World. Cornell University Press.
  • Rosenblum, Mort. 2006. Chocolate: A Bittersweet Saga of Dark and Light. North Point Press. ISBN 978-0-86547-730-8
  • Young, Allen M. 2007. The Chocolate Tree: A Natural History of Cacao. University Press of Florida. ISBN 978-0-8130-3044-9
  • Sonia Zarrill et al., "The use and domestication of Theobroma cacao during the mid-Holocene in the upper Amazon" in Nature: Ecology & Evolution (Octobri 2018)
De commercio et usu
  • Off, Carol (2008). Bitter Chocolate: The Dark Side of the World's Most Seductive Sweet. New Press. ISBN 978-1-59558-330-7 
  • Ryan, Órla. 2011. Chocolate Nations: Living and Dying for Cocoa in West Africa. Zed Books. ISBN 978-1-84813-005-0
De nutritione et medicina
"Chocolataria" ab Ioanne Stephano Liotard anno fere 1745 picta (Pinacotheca Veterum Magistrorum Dresdensis)

Nexus interni

Nexus externi

Tria praecipua socolatae genera: lactea, obscura vel amara et alba.
Vicimedia Communia plura habent quae ad socolatam spectant.