Cena regum Persarum
Cena regum Persarum seu Cena regia, ita a scriptoribus Graecis et Romanis appellata (Graece τὸ βασιλέως δεῖπνον), fuit collectio et distributio diurnaria ciborum ad mensas regis aulaeque regalis Persicae destinatorum; ibi enim cenabant quotidie quindecim fere milia hominum, pretio 400 talentorum argenteorum.[1] Rex interdum amicis particularibus fercula misit, interdum ad mensam regiam invitavit.[2] Systema cenae regiae a nonnullis auctoribus antiquis descripta erat, inter quos Ctesia.[3] Tabula quantitatis ciborum per diem congessorum a Polyaeno in libro cuius titulus est Strategemata etiam hodie servatur, cum qua comparare possumus res varias in tabulis Persepolitanis denotatas.[4] Cenas ab urbibus Thraciae et Macedoniae regi Xerxi anno 480 a.C.n. paratas breviter describit Herodotus;[5] mensam regiam post expeditionem in Cadusios deficientem refert Plutarchus.[6]
Scriptores enim Graecoromani luxuriam regis Persarum saepe vituperant; ei autem qui aulam Persicam profundius cognoverunt modestiam regis et continentiam corroborant.[7] Multi de inventione novorum ferculorum ad cenam regiam destinatorum loquuntur.[8] Multitudinem coquorum, pistorum, pincernarum qui regi servabant Parmenio (regi Alexandro dux exercituum) refert.[9] De oleis ad coquinam regiam paratis saepius legimus,[10] de aqua "aurea" regibus reservata,[11] de vino Chalybonio seu "de Helbon".[12]
De cena satraparum et satellitum[recensere | fontem recensere]
Satrapae et duces exercituum Persici taliter (sed cum minore convivarum numero) cenaverunt:[13] ita Annarus Babyloniae satrapa,[14] ita Strato rex Sidonis.[15] De Thye Paphlagoniae rege Athenaeus sic memorat: "Theopompus in libro trigesimoquinto historiarum scribit Thyn Paphlagoniae regem in cena fercula omnia centum mensae apposuisse, a bobus auspicantem ..."[16] De rege Tacho qui, ex Aegypto apud Persas exsul, luxuriam Persarum imitari coepit, narrat Claudius Aelianus.[17] De epulis Mardonii, regi Dario I ducis exercituum, refert Herodotus in Historiis.[18] Ita Alexander, imperii Persarum debellator, quotidie cum sexaginta seu septuaginta sociis cenavit, pretio 100 minarum argentearum quotidiano;[19] eodem fere modo socii ipsi luxuriam satraparum imitabantur, inter quos Harpalus,[20] Hagnon Teius, Clitus candidus, Perdiccas, Craterus, Leonnatus, Menelaus.[21]
Notae[recensere | fontem recensere]
- ↑ Dinon Colophonius, Persica FGrHist 690 F 24 et Ctesias, Persica FGrHist 688 F 39 apud Athenaei Deipnosophistas 146 c-d; cf. Herodotus, Historiae 7.119
- ↑ Epitome Deipnosophistarum 48d-f; Thrasymachus Chalcedonius, Prooemia apud Athenaei Deipnosophistas 416a
- ↑ Ctesias, Persica in Epitome Deipnosophistarum 67a citatus
- ↑ Polyaenus, Strategemata 4.3.32; cf. Tabulae Persepolitanae series J; de avibus cf. Cleomenes Naucratita, "Epistula ad Alexandrum" apud Athenaei Deipnosophistas 784a-b. De rebus a Polyaeno enumeratis vide praecipue Lewis (1987); Amigues (2003)
- ↑ Herodotus, Historiae 7.119; cf. Theopompus, Historia Philippica FGrHist 115 F 113 apud Athenaei Deipnosophistas 145a
- ↑ Plutarchus, Vita Artaxerxis 24.3
- ↑ Heraclides Cumaeus, Praeparationes apud Athenaei Deipnosophistas 145b-f
- ↑ Xenophon, Cyropaedia 8.2.4-6, 8.8.16, Agesilaus 9.3; Clearchus Soleus frr. 50, 51 Wehrli apud Athenaei Deipnosophistas 529d, 539b
- ↑ Parmenio, "Epistula ad Alexandrum" apud Athenaei Deipnosophistas 608a
- ↑ Ctesias, Persica in Epitome Deipnosophistarum 67a citatus; Strabo, Geographica 15.3.18; Plutarchus, Vita Artaxerxis 3.2
- ↑ Tibullus, Carmina 4.1.140; Agathocles Cyzicenus, De Cyzico apud Athenaei Deipnosophistas 515a; Epitome Deipnosophistarum 45b
- ↑ Posidonius FGrHist 87 F 68 apud Epitomen Deipnosophistarum 28d; Prophetia Ezechielis 27.18
- ↑ Theodorus Hierapolitanus apud Athenaei Deipnosophistas 413a-c
- ↑ Ctesias, Persica apud Athenaei Deipnosophistas 530d
- ↑ Theopompus, Historia Philippica apud Athenaei Deipnosophistas 531a
- ↑ Theopompus, Historia Philippica FGrHist 115 F 179 apud Athenaei Deipnosophistas 144e (versio Latina Dalechampii)
- ↑ Aelianus, Varia historia 5.1
- ↑ Herodotus, Historiae 9.82
- ↑ Ephippus Olynthius, De morte Alexandri et Hephaestionis apud Athenaei Deipnosophistas 146 c-d
- ↑ Diodorus Siculus, Bibliotheca historica 17.108.4
- ↑ Phylarchus et Agatharchides Cnidius apud Athenaei Deipnosophistas 539b-540a; Aelianus, Varia historia 9.3
Bibliographia[recensere | fontem recensere]
- Suzanne Amigues, "Pour la table du grand roi" in Journal des savants (2003) pp. 2-59 (Ibi reperis textum Polyaeni cum versione Francogallica)
- Pierre Briant, Histoire de l'Empire Perse: de Cyrus à Alexandre. Paris: Fayard, 1996. ISBN 2-213-59667-0
- Pierre Briant, "L'eau du grand roi" in Lucio Milano, ed., Drinking in ancient societies: history and culture of drinks in the Ancient Near East. Papers of a Symposium held in Rome, May 17-19, 1990 (Padova: Sargon, 1994) pp. 45-65
- Pierre Briant, "Table du roi, tribut et redistribution chez les Achéménides" in Pierre Briant, Clarisse Herrenschmidt, edd., Le tribut dans l'Empire Perse: actes de la table ronde de Paris, 12-13 Décembre 1986 (Lutetiae, 1989) pp. 35-44
- Dominique Lenfant, "Les ambassades grecques à la cour du Grand Roi. Des missions pas comme les autres?" in Ktèma no. 47 (2022)
- D. M. Lewis, "The King's dinner (Polyaenus IV 3.32)" in H. Sancisi-Weerdenburg, A. Kuhrt, edd. Achaemenid history II: the Greek sources (Lugduni Batavorum: Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten, 1987) pp. 79-87
- Brigitte Lion, "Les Banquets perses d'après le livre IV d'Athénée" in Catherine Grandjean, Anna Heller, Jocelyne Peigney, A la table des rois: luxe et pouvoir dans l'oeuvre d'Athénée (Redonis: Presses Universitaires de Rennes, 2013. ISBN 978-2-7535-2888-8) pp. 107-125
- Heleen Sancisi-Weerdenburg, W. Henkelman, "Crumbs from the Royal Table. Foodnotes on Briant (pp. 297-306) with an addendum" in Topoi. Orient-Occident (1997) suppl. 1 pp. 333-345
- Pauline Schmitt-Pantel, La Cité au banquet: histoire des repas publiques dans les cités grecques (2a ed. Lutetiae, 2011) pp. 429-435
- Gauthier Tolini, "Les repas du Grand Roi en Babylonie : Cambyse et le palais d’Abanu" in X. Faivre, B. Lion, C. Michel, edd., Et il y eut un esprit dans l’homme. Jean Bottéro et la Mésopotamie (Nanterre, 2009) pp. 237-254
- Gauthier Tolini, "Les boissons alcoolisées et la noblesse perse d’après la documentation élamite et babylonienne" in Cahier des thèmes transversaux ArScAn no. 11 (2013) pp. 403-409
- John Wilkins, "Le banquet royal perse vu par les Grecs" in Catherine Grandjean, Christophe Hugoniot, Brigitte Lion, eds, Le banquet du monarque dans le monde antique (Rennes: Presses Universitaires de Rennes, 2013) pp. 163-171
De hac re nexus intervici usque adhuc absunt. Adde, si reppereris.