Alcibiades

Alcibiades (Graece Ἀλκιβιάδης Κλεινίου Σκαμβωνίδης; natus 450 a.C.n.; mortuus 404 a.C.n.), Cliniae filius, fuit vir politicus et militaris Athenarum, qui Bello Peloponnesiaco Athenienses in proeliis duxit, et foederis cum Spartanis rupti auctor fuit.

De familia

Nobilissima et antiquissima et locupletissima familia ortus eratː nam pater Clinias, qui anno 447 pugna Coronensi periit^[1] tum cum Alcibiades quattuor annos natus erat, e gente Eupatridarum, originem stirpis suae ad Orestem et Agamemnonem referebat. Mater Dinomache, e gente Alcmaeonidarum, neptis erat illius Clisthenis qui Pisistratidas evertit atque democratiam Athenis instituit. Inter propinquos Periclem quoque habuit quem Clinias tutorem filiorum suorum, Cliniae et Alcibiadis, testamento reliquit. Educatus in domo Periclis, et a Socrate philosopho eruditus est. Filius eiusdem nominis ei fuit circa 416 a.C.n. natus quem mox in Siciliam proficiscens reliquit et post patris mortem Lysias accusavit^[2] et in alia oratione Isocrates defendit (De bigis). Filia ei fuit quoque quam a fratre corruptam dicit Lysias.^[3]

Expeditio in Syracusas

Segestani anno 415 a.C.n. auxilium petiverunt Atheniensibus in pugna contra Selinuntes, Spartanorum foederatos. Alcibiadis consiliis impulsi, Athenienses bellum redintegraverunt, et in Siciliam arma contulerunt adversus Syracusanos. Tres duces delecti fuerant : Alcibiades, Nicias, et Lamachus, sed priusquam classis e Piraeo solveret, una nocte omnes Mercurii statuae (Hermea dicta), quae in urbe erant, deiectae fuerunt et truncatae. Servus quoque in ecclesiam introductus Alcibiadem designarat qui inter alios sacra Eleusinia in domo privata ludibrii gratia imitatus esset^[4].

Hprum sacrilegiorum auctor suspectus Alcibiades iam in Siciliam pervenerat, cum reus declaratus est ab ecclesia accusantibus factionibus inimicorum Alcibiadis; tum ascendit triremem quasi Athenas rediturus esset, custodiam effugit et primum Elidem, deinde Thebas petiit. Absens damnatus capite, Lacedaemona demigravit; et postea ad praefectum regis Darii Tissaphernem se contulit, cuius in intimam pervenit amicitiam.

Alcibiades revocatur ab Atheniensibus

Athenienses, perturbati cladibus in Sicilia acceptis, Alcibiadem ab exsilio revocaverunt. Is, populiscito restitutus in patriam, praeficitur exercitui apud Samum cum Thrasybulo et Theramene. Alcibiades, cum duobus collegis, Lacedaemonios superat quinque proeliis terrestribus, et tribus navalibus, in quibus ducentae hostium triremes pereunt. Praeterea recipit Ioniam, Hellespontum, redigit multas alias urbes in ora Asiae sitas, et praesertim Byzantium. Inde tres duces praeda onusti, locupletato exercitu, maximis rebus gestis, Athenas venerunt. His obviam universa civitas descendit in Piraeum; at solus Alcibiades in se convertebat omnium oculos. Ut navi egressus est, illum unum omnes prosecuti sunt, et coronis aureis taeniisque vulgo cumulaverunt. Alcibiades lacrimans talem benevolentiam civium suorum accipiebat, et simul reminiscebatur pristini temporis acerbitatem.

Alcibiadis novum exsilium

Sed non diu triumphavit Alcibiades, et brevi populari aura destitutus est. Ille, cui omnes honores decreti fuerant, totaque respublica domi bellique tradita, idem mox in invidiam suorum recidit. Classe in Asiam profectus, repentino Lacedaemoniorum adventu oppressus fuit, et magna caedes Atheniensium facta est. Tum Athenienses rati se victos fuisse non fortuna belli sed fraude imperatoris, Alcibiadi imperium abrogant, et alium ducem in eius locum substituunt. Hanc offensam non tulit Alcibiades ; insuper veritus multitudinis impetum, Athenas reverti noluit, et in exsilium sponte sua profectus est. Primus Graecorum in Thraciam introiit; ibi tria castella communivit et agros cepit, honestius existimans locupletari Barbarorum praeda quam Graecorum. Eo tempore quo Athenienses Alcibiadem eiiciebant, ducem peritum et audacem, Lacedaemonii impigrum et callidum imperatorem, Lysandrum, exercitui classique praefecerunt.

Triginta "tyranni"

Post Peloponnesium bellum Athenasque devictas, Spartani principatum Graeciae obtinuerant. Triginta tyranni praepositi civitati a Lacedaemoniis brevi gravissimam tyrannidem exercuerunt. Primum tria milia satellitum ad custodiam suam statuunt, et septingentos milites spartanos a Lysandro accipiunt. Deinde, metuentes Alcibiadis reditum et ultionem, certos homines in Asiam mittunt, ad eum comprehendendum aut interficiendum. Sicarii Alcibiadem occidere aperte non ausi sunt; at nocte, casam in qua dormiebat incenderunt: ipse e flammis evasit, sed telis eminus missis interfectus est. Hoc metu liberati tyranni miseras Athenas caedibus et rapinis exhauriunt.

Notae

↑ Plato, Alcibiades I 112c
↑ In Alcibiadem I et II. Confer etiam Plutarchum, Vita Alcibiadis 12.3 et Xenophontem, Memorabilia I.3.8.
↑ In Alcibiadem I.25 et 41.
↑ Andocides, De Mysteriis 11-5.

Fontes

Andocides, De Mysteriis; Contra Alcibiadem (apocrypha)
Aristophanes, Vespae 44-46.
- Ranae 1422-1433
Cornelius Nepos, Liber de excellentibus ducibus exterarum gentiumː VII Alcibiades
Demosthenes, In Midiam 145-7
Isocrates, De bigis, Ad Philippum 58-61
Lysias, oratio XIX pro Aristophanis bonis 52
Thucydides, De bello Peloponnesiaco libri V-VIII
Plato, Alcibiades prior et Alcibiades posterior; Convivium, Protagoras (309a-c, 320a, 336b-e), Gorgias 481d-482a
Plutarchus, Vitae Parallelaeː Alcibiades
Xénophon, Hellenica, libri I-II.

Plura legere si cupis

Olivier Aurenche, Les groupes d'Alcibiade, de Léogoras et de Teucros. Remarques sur la vie politique athénienne en 415 avant J.C., Lutetiae, Les Belles Lettres, 1974 Recensio critica
Edouard Delebecque, Thucydide et Alcibiade, Ophrys, 1965 Nonnullae paginae apud Guglum librorum Recensio critica
Renaud Gagné, "Mystery Inquisitors: Performance, Authority, and Sacrilege at Eleusis", Classical Antiquity, 2009ː 211-247
J. M. Giraud, "L'Alcibiade de Thucydide et de Xénophon", Mètis. Anthropologie des mondes grecs anciens, 1998ː 383-400
David Gribble, Alcibiades and Athens : a study in literary presentation, Oxonii: E typographeo Clarendoniano, 1999 Recensio critica Altera recensio critica
- "Alcibiades at the Olympicsː performance, politics and civic ideology", The Classical Quarterly, 2012ː 45-71
Jean Hatzfeld, Alcibiade : Étude sur l'histoire d'Athènes à la fin du Ve siècle, Parisiis, PUF, 1940 Recensio critica
Zinon Papakonstantinou, "Alcibiades in Olympia: Olympic Ideology, Sport and Social Conflict in Classical Athens", Journal of Sport History, 2003ː 173-182
Louis Séchan, "Deux grandes figures athéniennes : Thucydide, Alcibiade", Revue des Études Grecques, 1966ː 482-494
Michael Vickers, Aristophanes and Alcibiades : echoes of contemporary history in Athenian comedy, Berolini, de gruyter, 2015. Nonnullae paginae apud Guglum librorum

Nexus interni

Alcibiades in convivium irrumpit, adumbratio a Petro Paulo Rubens picta
Convivium Platonicum, tabulae ab Anselmo Feuerbach pictae

Nexus externi

Vicimedia Communia plura habent quae ad Alcibiadem spectant.

Lexica biographica: Gran Enciclopèdia Catalana • Den store danske • Deutsche Biographie • Treccani • Store norske leksikon • Большая российская энциклопедия •

[1] Plato, Alcibiades I 112c

[2] In Alcibiadem I et II. Confer etiam Plutarchum, Vita Alcibiadis 12.3 et Xenophontem, Memorabilia I.3.8.

[3] In Alcibiadem I.25 et 41.

[4] Andocides, De Mysteriis 11-5.

[1]

[2]

[3]

[4]