Lingua Latina archaica
 |
Scientia huius commentarii est dubia, prava, parumve descripta. Corrige et amplifica si potes. |
|---|
| Lingua Latina archaica | ||
|---|---|---|
| Taxinomia: | lingua Indoeuropaea e familia Italica | |
| Status: | status archaicus linguae Latinae | |
| Sigla: | 1 la, 2 lat, 3 lat | |
| Usus | ||
| Aevum: | saec. 5 a.C.n. – 2 a.C.n. | |
| Situs: | Roma et Res Publica Romana | |
| Litterae: | ||
| Scriptura: | Abecedarium Latinum | |
.png) | ||
Lingua Latina archaica fuit lingua qua Romani antiqui loquebantur ante Primum Bellum Civile (circa annum 83 a.C.n.)[1]. Sicut lingua classica, lingua archiaca habebat septem casus grammaticos: nominativum, vocativum, accusativum, genetivum, dativum, ablativum, atque locativum. Haec lingua, quae praedecessor Linguae Latinae Classicae fuit, nota est ob multos diphthongos qui posterius mutati sunt cum Linguam Latinam Classicam factus sit.
Grammatica[recensere | fontem recensere]
Nomina[recensere | fontem recensere]
Declinatio prima[recensere | fontem recensere]
Declinatio cuius verborum fines saepissime 'a' erant (tamquam declinatio prima latinae classicae). Plerumque, haec verba feminina erant.
| puella, –aī f. | ||
|---|---|---|
| Singularis | Pluralis | |
| Nominativus | puella | puellaī |
| Vocativus | puella | puellaī |
| Accusativus | puellam | puellā |
| Genetivus | puellās/-es/-aī | puellōm/ -āsom |
| Dativus | puellai | puellaīs/-eīs/ -abos |
| Ablativus | puellād | puellaīs/-eīs/ -abos |
| Locativus | puellai | puellaīs(u)/-eīs |
Declinatio secunda[recensere | fontem recensere]
Tamquam declinatio secunda latinae classicae, nomina huius declinationis neutra et masculina sunt. -os latinae classicae -us pertinet dum neutrum -om latinae classicae -um pertinet.
| 'campos, –oī classice 'campus m. |
'saxom, –oī classice 'saxum n. | |||
|---|---|---|---|---|
| Singularis | Pluralis | Singularis | Pluralis | |
| Nominativus | campos | campoī | saxom | saxa |
| Vocativus | campe | campoī | saxe | saxoī |
| Accusativus | campom | campōs | saxom | saxa |
| Genetivus | campoī | campōm/ -ōsom | saxoī | saxōm/ -ōsom |
| Dativus | campōi | campoīs | saxōi | saxoīs |
| Ablativus | campōd | campoīs | saxōd | saxoīs/ -oes |
| Locativus | campoi | campos(u) | saxoi | saxos(u)/ -oes |
Latine archaice, duo fines genetivorum pluralium sunt: prius -ōm, sicut -ων (-ōn) linguae Graecae Antiquae, et (serotina) forma -ōsom. Dum archaice, litterae 'r' et 's' saepe mutabiles erant, -ōsom factus est classicum finem -ōrum.
Declinatio tertia[recensere | fontem recensere]
Haec declinatio, sicut par classicus, poterat habuisse nomina et masculina et feminina et neutra.
| 'Regs –es classice 'rex m. | ||
|---|---|---|
| Singularis | Pluralis | |
| Nominativus | regs | regēs |
| Vocativus | regs | regēs |
| Accusativus | regem | regēs |
| Genetivus | regis | regōm |
| Dativus | regeī | regebos |
| Ablativus | regeid | regebos |
| Locativus | regi | regebos(u) |
Nominativus (regs) loco rex monstrat lapsionem celeberem Latinae archaicae, nam pro littera 'x' (quae rarissime solum scribebat ut sonaret /ks/ vel /gs/), 'ks', 'cs', aut 'xs' scribebantur.
Pronomina personalia[recensere | fontem recensere]
| Ego | Tu | Suī | |
|---|---|---|---|
| Nominativus | ego | tu | - |
| Accusativus | mēd | tēd | sēd |
| Genetivus | mis | tis | sei |
| Dativus | mihei, mehei | tibei | sibei |
| Ablativus | mēd | tēd | sēd |
| Pluralis | |||
| Nominativus | nōs | vōs | - |
| Accusativus | nōs | vōs | sēd |
| Genetivus | nostrōm, -ōrum, -i | vostrōm, -ōrum, -i | sei |
| Dativus | nōbeis, nis | vōbeis | sibei |
| Ablativus | nōbeis, nis | vōbeis | sēd |
Pronomen relativum[recensere | fontem recensere]
| queī, quaī, quod classice, qui, quae, quod | |||
|---|---|---|---|
| Masculinum | Femininum | Neutrum | |
| Nominativus | queī | quaī | quod |
| Accusativus | quem | quam | quod |
| Genetivus | quoius, quoios | quoia | quoium, quoiom |
| Dativus | quoī, queī, quoieī, queī | ||
| Ablativus | quī, quōd | quād | quōd |
| Pluralis | |||
| Nominativus | ques, queis | quaī | qua |
| Accusativus | quōs | quās | quōs |
| Genetivus | quōm, quōrom | quōm, quārom | quōm, quōrom |
| Dativus | queis, quīs | ||
| Ablativus | queis, quīs | ||
Verba[recensere | fontem recensere]
Praesens et Perfectum[recensere | fontem recensere]
| Praesens indicativus: Sum | Praesens indicativus: Facio | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Archaice | Classice | Archaice | Classice | |||||
| Singularis | Pluralis | Singularis | Pluralis | Singularis | Pluralis | Singularis | Pluralis | |
| I. | som, esom | somos, sumos | sum | sumus | fac(e/ī)o | fac(e)imos | facio | facīmus |
| II. | es | esteīs | es | estis | fac(e/ī)s | fac(e/ī)teis | facis | facitis |
| III. | est | sont | est | sunt | fac(e/ī)d/-(e/i)t | fac(e/ī)ont | facit | faciunt |
| Indicativum Perfectum: Sum | Indicativum Perfectum: Facio | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Archaice | Classice | Archaice | Classice | |||||
| Singularis | Pluralis | Singularis | Pluralis | Singularis | Pluralis | Singularis | Pluralis | |
| I. | fuei | fuemos | fui | fuimus | (fe)fecei | (fe)fecemos | feci | fecīmus |
| II. | fuistei | fuisteīs | fuisti | fuistis | (fe)fecistei | (fe)fecisteis | fecisti | fecistis |
| III. | fued/fuit | fueront/-erom | fuit | fuerunt | (fe)feced/-et | (fe)feceront/-erom | fecit | fecerunt |
Nexus interni
Index inscriptionum linguae Latinae veteris[recensere | fontem recensere]
- Carmen Saliare
- Fibula Praenestina
- Inscriptio Duenos
- Inscriptio in Lapide Nigro
Notae[recensere | fontem recensere]
| tempore certo usque ad saeculum 2/1 a.C.n. |
saeculum 2/1 a.C.n. usque ad saeculum 1 p.C.n. |
saeculum 1 usque ad saeculum 8 |
saeculum 9 usque ad saeculum 14 |
saeculum 14 usque ad saeculum 17 |
saeculum 17 usque ad hodie |
|---|---|---|---|---|---|
| Lingua Latina archaica | Lingua Latina classica sive aurea |
Lingua Latina postclassica sive argentea |
Lingua Latina mediaevalis |
Lingua Latina humanistica | Lingua Neolatina |
| Sermo vulgaris | Linguae Romanicae (Dacoromanica, Francogallica, Hispanica, Italiana, Lusitanica, etc.) | ||||