|Charta=Map of comune of Gela (province of Caltanissetta, region Sicily, Italy).svg
}}
'''Gela'''<ref name=":0">{{Schweickard}}</ref> {{victio|Gela|ae|f}} vel '''Heraclea''' {{victio|Heraclea|ae|f}} et '''Terra Nova'''<ref name=":0" /> (alia nomina: ''Terra Nova Siciliae'', ''Heraclia'') ([[Lingua Italiana|Italiane]]: ''[[:it:Gela|Gela]]''; [[Sicule]]: ''[[:scn:Gela (CL)|Gela]]''; [[Lingua Graeca|Graece]] ''Γέλα'') est [[oppidum]] [[Italia]]e et [[Commune Italiae|municipium]], circiter 76 720 incolarum, in [[Regio Italiae|Regione]] [[Sicilia]] ac in [[Consortium Liberum Municipale Calatanisiadense|Consortio Libero Municipali Calatanisiadensi]] situm. Incolae ''Gelenses'' seu ''Gelani'' appellantur.
'''Gela'''<ref name=":0">{{Schweickard}}</ref> {{victio|Gela|ae|f}} vel '''Heraclea''' {{victio|Heraclea|ae|f}} et '''Terra Nova'''<ref name=":0" /> (alia nomina: ''Terra Nova Siciliae'', ''Heraclia'') ([[Lingua Italiana|Italiane]]: ''[[:it:Gela|Gela]]''; [[Sicule]]: ''[[:scn:Gela (CL)|Gela]]''; [[Lingua Graeca|Graece]] ''Γέλα'') est [[oppidum]] [[Italia]]e et [[Commune Italiae|municipium]], circiter 76 720 incolarum, in [[Regio Italiae|Regione]] [[Sicilia]] ac in [[Consortium Liberum Municipale Calatanisiadense|Consortio Libero Municipali Calatanisiadensi]] situm. Incolae ''Gelenses'' seu ''Gelani'' appellantur.
[[Fasciculus:Gela SNGANS 065.jpg|thumb|[[Drachma|Tetrachmum]] Gelenseː protome tauri flumen Gelas figurat. V saec. a.C.n.]]
[[Siculi|Sicularum]] casarum vestigia ad secundum millenium a.C.n. pertinentia in illis finibus invenerunt [[Archaeologia|archaeologi]], in quos iam tum merces ex [[Aegaeum mare|Aegaeo mari]] invehebantur<ref>Pierre Lévêque, "Géla", in ''La Sicile'', PUF, 1989ː 177-188</ref>. Colonia Graeca anno [[689 a.C.n.]] Antiphemo duce a [[Rhodus|Rhodiis]] et Cretensibus condita est<ref>[[Thucydides]] VI.4.3</ref>ː nomen e proximo flumine ductum creditur. Certe circa 600 a.C.n. Gelenses iam divites erant et thesaurum [[Olympia (urbs)|Olympiae]] primi aedificarunt. Circa 580 a.C.n. pars incolarum novam coloniam [[Agrigentum]] duxit<ref>[[Thucydides]] VI.4.4</ref>. Mox tyranni Gelae dominantur e quibus ab anno 498 a.C.n. Hippocrates potentiam civitatis maxime auxit. Ab optimo magistro equitum [[Gelon|Gelone]] adiutus, qui ei successit, [[Zancle|Zancla]], [[Camarina Nova|Camarina]], [[Catana]], [[Leontini|Leontinis]] potitur. Ita tum potentissima civitas tota Sicilia erat Gela. Anno [[482 a.C.n.]] Gelon [[Syracusae|Syracusis]] potitur e qua urbe novam sedem regiam facere decrevit dum Gelam fratri Hieroni mandat. Itaque iam abhinc Gela paulatim vergere coepit eo magis quo pars incolarum Syracusas migrare iussa est. [[Bella Graeco-Persica|Secundo bello Medico]] a legatis Graecis sollicitatus Gelon exercitum ad Graeciam defendendam mittere noluit et ipso tempore quo [[Pugna Salaminia|Salamine]] pugnabatur ipse [[Poeni|Poenos]] ad Himerum vicit<ref>[[Herodotus]], ''[[Historiae (Herodotus)|Polyhymnia]]'' 153-167</ref>.
* [[456 a.C.n.]]ː [[Aeschylus]] poeta ibi mortuus esse dicitur.
* [[405 a.C.n.]] Gela a [[Poeni|Poenis]] deletur.
Urbs nova quarto saeculo a.C.n. exeunte aedificata portus ad Africam versus regibus Syracusanis fuit donec circa [[285 a.C.n.]] ab Agrigentinis et [[Mamertini|Mamertinis]] omnino vastaretur. Nec locus ille postea habitatus ante [[Fridericus II (imperator)|imperatorem Fridericum II]] ([[1233]]) qui ibi Terranovam condidit. Nomen antiquum incolis anno [[1927]] restitutum.
== Insigne ==
== Insigne ==
Linea 46:
Linea 17:
Fasciculus:Corona di comune.svg|''[[Municipium Italiae]]''
Fasciculus:Corona di comune.svg|''[[Municipium Italiae]]''
*Pietro Griffo, ''Gela. Destino di una città greca di Sicilia'', Genova : Stringa, 1963. Hic liber Francogallice et Germanice versus est.
{{urbs-stipula}}
*G. K. Jenkins, ''The coinage of Gela'', De Gruyter, 1970 [https://www.persee.fr/doc/numi_0484-8942_1970_num_6_12_1002_t1_0153_0000_2 Recensio critica]
*Rosalba Panvini, "[https://www.persee.fr/doc/keryl_1275-6229_2010_act_21_1_1415 Le rayonnement des sanctuaires grecs de Géla sur l’arrière-pays sicane]", ''Publications de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres'', 2010ː 39-63
[[Categoria:Gela|!]]
[[Categoria:Gela| ]]
Redactio novissime (die 30 Decembris 2020, hora 13:44) facta
Tetrachmum Gelenseː protome tauri flumen Gelas figurat. V saec. a.C.n.
Sicularum casarum vestigia ad secundum millenium a.C.n. pertinentia in illis finibus invenerunt archaeologi, in quos iam tum merces ex Aegaeo mari invehebantur[2]. Colonia Graeca anno 689 a.C.n. Antiphemo duce a Rhodiis et Cretensibus condita est[3]ː nomen e proximo flumine ductum creditur. Certe circa 600 a.C.n. Gelenses iam divites erant et thesaurum Olympiae primi aedificarunt. Circa 580 a.C.n. pars incolarum novam coloniam Agrigentum duxit[4]. Mox tyranni Gelae dominantur e quibus ab anno 498 a.C.n. Hippocrates potentiam civitatis maxime auxit. Ab optimo magistro equitum Gelone adiutus, qui ei successit, Zancla, Camarina, Catana, Leontinis potitur. Ita tum potentissima civitas tota Sicilia erat Gela. Anno 482 a.C.n. Gelon Syracusis potitur e qua urbe novam sedem regiam facere decrevit dum Gelam fratri Hieroni mandat. Itaque iam abhinc Gela paulatim vergere coepit eo magis quo pars incolarum Syracusas migrare iussa est. Secundo bello Medico a legatis Graecis sollicitatus Gelon exercitum ad Graeciam defendendam mittere noluit et ipso tempore quo Salamine pugnabatur ipse Poenos ad Himerum vicit[5].
Urbs nova quarto saeculo a.C.n. exeunte aedificata portus ad Africam versus regibus Syracusanis fuit donec circa 285 a.C.n. ab Agrigentinis et Mamertinis omnino vastaretur. Nec locus ille postea habitatus ante imperatorem Fridericum II (1233) qui ibi Terranovam condidit. Nomen antiquum incolis anno 1927 restitutum.
Gela
.svg)
Collocatio finium municipii in Consortio Libero Municipali Calatanisiadensi.
Columna dorica.
