Titus Quinctius Atta
Titus Quinctius Atta[1] (mortuus Romae 77 a.c.n. siquidem chronicae Divi Hieronymi credimus[2]) fuit poeta Romanus, togatarum fabularum auctor. Recentissimus e tribus poetis qui hoc genus coluisse dicuntur numeraturː post eum fabula togata emarcuit quamquam Horatii tempore Attae fabulae adhuc docebantur et spectabantur[3]. Simul testatur maxime praeclaros histriones, Roscium et Aesopum, patrum memoria personas eius egisse. Ipse tamen Attae fautores laudatores temporis acti esse iudicat atque artem novam probat[4].
Atta e gente patricia Quinctia ortus erat, quae cives illustres reipublicae dedit. Nulla comoedia togata ad nos pervenit. E Quinctii Attae operibus exstant duodeviginti tantum brevia fragmenta, plerumque a grammaticis servata, qui usus aut vocabula rariora in glossariis colligebant. Duodecim tituli traditi suntː Aedilicia, Aquae caldae, Conciliatrix, Gratulatio, Lucubratio, Materterae, Megalensia, Nurus, Satura, Socrus, Supplicatio, Tiro proficiscens[5]. Fronto[6] eum in 'muliebribus' excellere aestimabat. Varro morum descriptionem apud eum laudabat[7].
Notae[recensere | fontem recensere]
- ↑ De cognominis significatione videː Markus Stachon, "Atta ist kein Name, sondern eine Diagnose! Zum cognomen des Dichters T. Quintius Atta (Paul. Fest. p. 11,17–19 L.)", Glotta, 2019ː 309-318. Unde apud Horatium cum grano salisː perambulet Attae fabula.
- ↑ Addebat via Praenestina ad miliarium II sepultum esse.
- ↑ Epistulae II.1.79-82ː Recte necne crocum floresque perambulet Attae // fabula si dubitem, clament periisse pudorem // cuncti paene patres, ea cum reprehendere coner / quae grauis Aesopus, quae doctus Roscius egit...
- ↑ Ibidem 83-5ː uel quia nil rectum, nisi quod placuit sibi, ducunt, // uel quia turpe putant parere minoribus et, quae // inberbes didicere, senes perdenda fateri.
- ↑ Insuper epigrammatis versus ei tribuitur.
- ↑ Epistulae IV.3. 'Verbis' scilicet, hoc est in sermone mulierum imitando.
- ↑ Libro quinto de Lingua Latina, fragmentum apud grammaticum Charisium (315B) servatum.
Editiones cum commentario[recensere | fontem recensere]
- Collection des universités de France ː André Daviault, Comoedia Togata : Fragments, Les Belles Lettres, 1981 Recensio critica
- Titinio e Atta. Fabula togata. I frammenti. I (cur. Tommaso Guardi), Mediolani, 1985 Recensio critica
Plura legere si cupis[recensere | fontem recensere]
- W. Beare, The Fabula Togata", Hermathena, 1940ː 35-55
- The Roman Stage. A short history of Latin drama in the time of the Republic, Londini, 1950 Recensio critica
- Edmond Courbaud, de Comoedia togata, Lutetiae Parisiorum, 1899 (Latine)
- André Daviault, "Togata et Palliata", Bulletin de l'Association Guillaume Budé, 1979ː 422-430
- Tibor Dénes, "Quelques problèmes de la « Fabula togata »", Bulletin de l'Association Guillaume Budé, 1973ː 187-201
- Ioannes Henricus Neukirch, De fabula togata Romanorum: accedunt fabularum togatarum reliquiae, Lipsiae, 1833. (Latine).
- Andrès Pocina Pérez, "Naissance et originalité de la comédie « togata » ", L'Antiquité Classique, 1975ː 79-88
- cum A. Lopez, "Pour une vision globale de la comédie «togata»", Cahiers du GITA, 14, 2001ː 177-199
- Jarrett T. Welsh, "The Grammarian C. Iulius Romanus and the "Fabula togata"", Harvard Studies in Classical Philology, 2010ː 255-285
- "The dates of the dramatists of the "fabula togata"", Harvard Studies in Classical Philology, 2011ː 125-153