Waldemme

E Vicipaedia
Waldemme
Waldemme sub ostium Steinibach rivi
Longitudo 23.5 chm
Altitudo fontis 1'937 m
Decursus aquae ? /s
Area systematis 115.09 chm²
Fons Helvetia
Ostium Emma minor (Helvetia)
Regio Helvetia

Waldemme (quo Theodisce "Emma Silvestris" dicitur) est rivus in pagis Helveticis Subsilvania Superiore et Lucerna, longitudine 23,5 km, Emmae minoris origo. Vico Giswil oritur, ad Schüpfheim cum Weissemme confluit.

Nomina[recensere | fontem recensere]

Hic rivus primum anno 1406 nomine Waldemmen memoratur. Secuta sunt Emmenn et Emmen 1433, Wald Emmen 1596, ca. 1600, 1608, 1642 et 1644, Waldt Emmen 1652, Wald Emen 1678 et 1687, denuo Wald Emmen 1684, 1688, 1699 et 1706, Waldemmen 1782, Waldemen 1801 et Waldemme 1807.[1] In Lexico Universali, ut videtur, nulla mentio est.

Geographia[recensere | fontem recensere]

Cursus[recensere | fontem recensere]

Waldemme rivus in extremo meridie et occidente pagi Subsilvaniae Superioris oritur nomine Chruterenbach, super Heidenboden, altitudine 1'937 m, inter Stellenen (ab occidente, 1'910 m) et Mändli (ab oriente, 2'059 m). Nonnumquam autem ortus Waldemme habetur fons sub Monte Rubro Brienzolae circa 1'465 m super maris aequor situs.

Itaque initii parvo spatio in boream, mox in occidentem currit, ubi post circa 5 km a sinistra aquas Emmensprung excipit. Inde in boreo-occidentem vertitur per vallemque apertam Mariental, cuius oppidum Sörenberg a peregrinis celebratur, currit. Sub hoc in petram, quae Flysch nuncupatur, ab oriente Schrattenfluh montis se infodit seque in boream vertit. Ad Flühli per latam vallem fluit moxque in Lammschlucht per Molasse Subalpinas in regionem Entlebuch erumpit.

Hic ex confluentibus ad Bad altitudine 727 m Waldemme et Weissemme (9,1 km longitudinis) rivus Emma minor exstat.

Systema[recensere | fontem recensere]

Area pelvis Waldemme 115,09 km² continet, quorum 43 % sunt ager, 40,6 % terra silvestris, 13,3 % terra otiosa, 2,1 % terra urbana, et 0,9 % aqua.[2]

Pelvis locus summus altitudine 2'345 m in Monte Rubro Brienzolae invenitur, altitudo media est 1'391 m, et praecipitatio media ab 1784,756 mm in cursu inferiore usque ad 1977,427 mm in cursu superiore aestimatur.[2][3]

Influentes[recensere | fontem recensere]

Maximi influentes sunt Südelbach (longitudine 8,7 km) a sinistra Rotbachque (longitudine 10,3 km) a dextra.

Nomen Situs Longitudo (km) Magnitudo pelvis hydrographicae (km²) Fluxus medius (m³/s) Exitus Altitudo exitus Numerus Notae[Z 1]
Arnibach sinister 2,5 3,23 46°48′28″N 8°05′03″E / 46.80777°N 8.08412°E / 46.80777; 8.08412
sub Alp Arnischwand, Giswil
1331,5 OW270655
Witigraben dexter 1,8 46°48′27″N 8°04′36″E / 46.80757°N 8.07666°E / 46.80757; 8.07666
ad Emmen, Giswil
1289,6 OW270652
rivus sine nomine sinister 1,0 1,77 46°48′29″N 8°03′52″E / 46.80816°N 8.06443°E / 46.80816; 8.06443
ad Schönenboden, ad fines vicorum Giswil et Flühli
1241,7 CH012522 Sunt qui hunc rivum ex fonte Emmensprung
caput ipsius Waldemme habeant
Habcheggbach sinister 2,5 1,09 46°48′34″N 8°03′34″E / 46.80953°N 8.05938°E / 46.80953; 8.05938
ad stationem inferiorem viae funicularis Montis Rubri Brienzolae, Sörenberg
1224,2 LU181635
Schwandeggraben dexter 1,0 46°48′42″N 8°03′28″E / 46.81169°N 8.05772°E / 46.81169; 8.05772
ad Habchegg, Sörenberg
1214,4 CH012519
Chüebach sinister 3,6 3,12 46°49′01″N 8°02′33″E / 46.81687°N 8.04253°E / 46.81687; 8.04253
ad Flüehütten, Sörenberg
1162,3 LU181624
Sältebach sinister 2,5 0,92 46°49′04″N 8°02′25″E / 46.81791°N 8.04034°E / 46.81791; 8.04034
ad Sörenberg Platz
1159,2 CH002808
Lauelibach dexter 1,6 0,76 46°49′19″N 8°02′01″E / 46.82190°N 8.03353°E / 46.82190; 8.03353
ad Schönisei, Sörenberg
1141,8 LU181615
Schwandgrabe sinister 2,6 1,39 46°49′24″N 8°01′46″E / 46.82321°N 8.02954°E / 46.82321; 8.02954
ad ludum, Sörenberg
1124,4 CH002807
Haglerengraben dexter 1,1 46°49′30″N 8°01′33″E / 46.82507°N 8.02590°E / 46.82507; 8.02590
ad Usserdorf, Sörenberg
1111,9 LU181613 alias Haglerebach
Ochsenweidbach sinister 1,8 46°49′32″N 8°01′28″E / 46.82547°N 8.02437°E / 46.82547; 8.02437
ad pontem Ochsenweid, Sörenberg
1107,8 LU181611
Chilewaldgrabe sinister 1,6 46°49′39″N 8°01′12″E / 46.82757°N 8.02005°E / 46.82757; 8.02005
ad Rischlibrügg, Sörenberg
1093,5 LU181610
Rischligrabe sinister 2,0 46°49′59″N 8°00′58″E / 46.83305°N 8.01617°E / 46.83305; 8.01617
ad Rischli, Sörenberg
1057,1 LU293182
Luegbach sinister 0,7 46°50′00″N 8°00′58″E / 46.83325°N 8.01608°E / 46.83325; 8.01608
ad Lueg, Sörenberg
1056,6 LU181566
Südelbach sinister 8,7 15,76 0,62 46°51′18″N 8°00′52″E / 46.85506°N 8.01456°E / 46.85506; 8.01456
ad Hirseggbrücke, Flühli
952,2 CH002806 alias Südelgrabe
Schwarzbach dexter 3,2 2,65 46°52′00″N 8°01′02″E / 46.86657°N 8.01719°E / 46.86657; 8.01719
ad campum pillamallei Flühli-Sörenberg, Flühli
921,4 CH002805 alias Gloggenmattbach
Vorder Schwarzenbach dexter 2,4 46°52′07″N 8°01′01″E / 46.86865°N 8.01696°E / 46.86865; 8.01696
ad Kurzenhütten, Flühli
918,2 LU181516
Howäldlibach sinister 3,8 5,33 0,21 46°52′31″N 8°00′52″E / 46.87538°N 8.01445°E / 46.87538; 8.01445
Hinter-Thorbach, Flühli
900,5 CH002799
Rotbach dexter 10,3 23,30 0,93 46°52′33″N 8°00′55″E / 46.87589°N 8.01532°E / 46.87589; 8.01532
ad Hüttlenen, Flühli
899,6 CH011020 alias Grönbach
Hüttlenenbach dexter 1,0 0,77 46°52′42″N 8°00′59″E / 46.87845°N 8.01629°E / 46.87845; 8.01629
ad Thorbach, Flühli
892,0 LU181366
Sagenbach dexter 1,5 46°53′02″N 8°00′53″E / 46.88388°N 8.01478°E / 46.88388; 8.01478
ad Dorfzentrum, Flühli
878,7 LU181370 alias Schlundbach
Säuschachenbach sinister 1,2 0,91 46°53′15″N 8°00′54″E / 46.88760°N 8.01497°E / 46.88760; 8.01497
ad Seuschachen, Flühli
871,3 LU181375
Matzenbächli dexter 0,9 46°53′28″N 8°00′53″E / 46.89123°N 8.01467°E / 46.89123; 8.01467
ad Matzenbach, Flühli
862,8 LU181383
Matzenbach dexter 2,2 1,62 46°53′34″N 8°00′52″E / 46.89264°N 8.01446°E / 46.89264; 8.01446
ad Matzenbach, Flühli
859,4 LU181383
Hellschwandbach sinister 3,9 3,71 0,15 46°53′59″N 8°00′46″E / 46.89984°N 8.01267°E / 46.89984; 8.01267
ad Schintmoos, Flühli
844,6 CH002798
Rohrigmoosgraben sinister 2,2 1,68 46°54′10″N 8°00′45″E / 46.90271°N 8.01243°E / 46.90271; 8.01243
ad Rohrigmoos, Flühli
837,0 LU181411
Steinibach dexter 3,8 4,59 0,18 46°54′21″N 8°00′44″E / 46.90583°N 8.01234°E / 46.90583; 8.01234
ad Bölimätteli, Flühli
831,1 CH002797
Staubbach dexter 3,6 3,98 0,15 46°55′20″N 8°00′56″E / 46.92221°N 8.01559°E / 46.92221; 8.01559
in Lammschlucht, Schüpfheim
759,9 CH002796
Lugibach dexter 1,9 46°56′02″N 8°00′37″E / 46.93390°N 8.01025°E / 46.93390; 8.01025
ad Rinderhus, Schüpfheim
737,3 LU181353
Stolegraben dexter 1,7 46°56′08″N 8°00′34″E / 46.93546°N 8.00951°E / 46.93546; 8.00951
ad Schlangerain, Schüpfheim
734,7 LU181363
Waldemme[Z 2] 23,5 115,09 4,49 ad Badhus, Schüpfheim 727,2 LU181516 Cum Weissemme confluit in Emmam minorem
  1. De fonte in exitum. Ex Swisstopo (map.geo.admin.ch), WebGIS Obwalden (gis-daten.ch) et Geoportal Luzern (geo.lu.ch) descripti.
  2. Hac vice Waldemme ipse influentibus confertur

Hydrologia[recensere | fontem recensere]

In confluentia cum Weissemme fluxus medius (MQ) mathematice aestimatus Waldemme rivi est 4,49 m³/s. Regimen fluxus est "nivale transitivum"[4], et varietas fluxus[5] est 19.

Fluxus medius (MQ) mathematice aestimatus Waldemme rivi (m³/s)[6]

Pontes[recensere | fontem recensere]

Eysteg, pons ligneus tectus in Schüpfheim

Fere 30 pontes Waldemme flumini traiecti sunt, ex quibus proferantur duo pontes conservandi Schüpfheim oppidi: Lammschluchtbrücke (anno 1916 structus) et Eysteg, pons ligneus tectus (anno 1869 structus).

Nexus externi[recensere | fontem recensere]

Vicimedia Communia plura habent quae ad Waldemme spectant.

Notae[recensere | fontem recensere]