Quantum redactiones paginae "Linguae Sinicae" differant
m r2.7.2+) (automaton addit: ba:Ҡытай теле |
m automaton mutat: vi:Tiếng Hoa→vi:Tiếng Trung Quốc |
||
Linea 350: | Linea 350: | ||
[[ur:چینی زبان]] |
[[ur:چینی زبان]] |
||
[[uz:Xitoy tili]] |
[[uz:Xitoy tili]] |
||
[[vi:Tiếng |
[[vi:Tiếng Trung Quốc]] |
||
[[wa:Chinwès (lingaedje)]] |
[[wa:Chinwès (lingaedje)]] |
||
[[war:Tsino (yinaknan)]] |
[[war:Tsino (yinaknan)]] |
Emendatio ex 14:21, 17 Decembris 2012
Linguae Sinicae | ||
---|---|---|
Taxinomia: | Series linguarum e familia Sinotibetana
| |
Locutores: | fortasse 1 300 000 000 | |
Sigla: | 1 zh, 2 chi, 3 zho | |
Status publicus | ||
Officialis | Res Publica Popularis Sinarum, Res publica Sinarum, Singapura, Consociatio Nationum | |
Privata | civitates Asiae orientalis et undique | |
Litterae: | ||
Scriptura: | Sinica | |
Procuratio: | 中国国家语言文字工作委员会, 國語推行委員會, 新加坡推廣華語理事會 | |
Forma linguarum Sinicarum |
Lingua Sinica seu Sinensis[1][2] vel Chinensis[3] (Sinice: 漢語/汉语 Hànyǔ 'lingua Sinica' et 中文 Zhōngwén 'litterae Sinicae') re vera constat in familia linguarum orta a ramo linguarum Sinotibetanarum. Loquentes saepe se eadem lingua omnes loqui putant, quia fere omnes eodem characterum systemate utuntur ut scribant, sed inter se pronuntiatu et grammatica tanto possunt discrepare, ut alii alios intellegere non possint.
Sunt decem lingae Sinicae. Lingua Sinensis Mandarinica, quia lingua publica Reipublicae Popularis Sinarum et Reipublicae Sinarum est, circiter 1300 000 000 loquentium habens, plerumque ut lingua commoda Sinica habetur. Etiam sunt linguae: Wu (Sinice: 吴语), Yue seu Cantonensis (Sinice: 粤语), Min (Sinice: 闽语), Jin (Sinice: 晋语), Xiang seu Hunanica (Sinice: 湘语), Kejia seu Hakkafa (Sinice: 客家话), Gan (Sinice: 贛語), Hui (Sinice: 徽州话) et Ping (Sinice: 平话); de quibus omnibus plura legere licet in tabula quae sequitur.
Nomen | Breviter | Pinyin | Nomen locale | Sinice simpliciter | Sinice traditionaliter | Locutores (c.) |
---|---|---|---|---|---|---|
Mandarinica includit Mandarinicam normalem |
Guan; 官 | Guānhuà | — | 官话 | 官話
|
1 365 000 000 |
Běifānghuà | — | 北方话 | 北方話 | |||
Wu includit Sciamhaevensem |
Wu; 吴/吳 | Wúyǔ | Ng nyiu seu Ghu nyiu | 吴语 | 吳語 | 90 000 000 |
Yue includit Cantonensem |
Yue; 粤/粵 | Yuèyǔ | Jyut6 jyu5 | 粤语 | 粵語 | c. 80 000 000 |
Min includit Taivanensem & Teochew |
Min; 闽/閩 | Mǐnyǔ | Bân gú seu Mìng ngṳ̄ | 闽语 | 閩語 | 50 000 000 |
Xiang | Xiang; 湘 | Xiāngyǔ | Shiāen'ỳ | 湘语 | 湘語 | c. 35 000 000 |
Kejia | Kejia; 客家 | Kèjiāhuà | Hak-kâ-fa seu Hak-kâ-va | 客家话 | 客家話 | 35 000 000 |
Kèhuà | Hak-fa seu Hak-va | 客话 | 客話 | |||
Gan | Gan; 贛 | Gànyǔ | Gon ua | 赣语 | 贛語 | 31 000 000 |
Jin e Sinensi Mandarinica |
Jin; 晋/晉 | Jìnyǔ | — | 晋语 | 晉語 | 45 000 000 |
Hui e Wu |
Hui; 徽 | Huīzhōuhuà | — | 徽州话 | 徽州話 | 3 200 000 |
Ping e Yue |
Ping; 平 | Guǎngxī Pínghuà | — | 广西平话 | 廣西平話 | 5 000 000 |
Sunt sermones nonnulli a populis minoribus adhibiti et hucusque e classificatione omissi, inter quos: sermo Danzhou (儋州话/儋州話) quo in Danzhou insulae Hainan loquuntur; Xianghua (乡话/鄉話) in regione Hunan occidentali; Shaozhou Tuhua (韶州土话/韶州土話) in Guangdong septentrionali. Lingua Dungan, qua loquuntur in Asia Media est Mandarinicae cognata, e grege linguarum Sinicarum saepe omittitur, Cyrillice scripta et a populo Dungan (qui minime inter Sinas recipitur) adhibita.
Soni
Quique character Sinicus simul et singulam syllabam et distinctam cogitationem (dictionem) exprimit. Lingua igitur monosyllabica dici potest.
Quaeque syllaba constat in consonante et exitu qui continet vocalium et consonantes finales. Ut soni Mandarinici characterum melius discantur, hodie systema pinyin late adhibetur, ubi soni litteris Romanis transcribuntur.
Inter aspectos mirabiles huius linguae est systema tonale adhibitum. Quinque toni adsunt qui significationem dictionis mutant. Exempli causa Mandarinice:
- mā mater (voce altá, longáque duratione, sicut ā Latina in māter)
- má funis (voce surgente, sicut ā Latina cum plura emphasi in "Māter! Quid fecisti?!")
- mǎ equus (voce demissa, longá duratione sicut duae Latinae ǎǎ)
- mà contemptio (voce cadente, brevi duratione, sicut ǎ Latina simplex cum maiore emphasi)
- ma particula interrogativa (voce demissa, brevi duratione, et omnino sine emphasi)
Grammatica
Nomina
Nomina ob numerum genus casumque non mutantur. Ergo, 樹 (simplificato 树, pinyin shù) significare potest "arbor", "arbores", "omnis arbores." Numeri autem rei cuidam, ut exprimantur, necesse est 'mensurae dictionem' addere inter numerum et rem cuius numerus describitur.
Genetivus exprimitur addendo suffixum 的 (-de, significans fere cui ille, de quo ille, et spectans): e.g. 樹的 ~ arboris.
Pronomina personalia (principalia)
- 我 wǒ = ego, me, mei, mihi
- 你 nǐ = tu, te, tui, tibi
- 他 tā = is, eum, eius, ei
- 她 tā = ea, eam, eius, ei
- 它 tā = id, id, eius, ei
Ut pluralis formetur, additur suffixum 們 (-men): exempli gratia, 我們 wǒmen = nos, nobis, etc.. Hoc suffixum autem ut pluralis notio exprimatur ad alia nomina non addi non potest; ut ei numerus exprimatur necesse est numerum aliter indicare.
Ut genetivus formetur, addi potest suffixum 的 (-de, significans fere cui ille ut supra): e.g. 我的 wǒde ~ mei, meus.
Supra ostenditur quod eodem sono tā dici potest multi characteres 他 她 它, significatu omnino discrepantes. Etiam, singulus character potest duos vel plures sonos habere; et quae cum ita sit, hic character significat duas res, vel plures.
Verba
Verba ob personam numerum genus tempusque non mutantur. Tempus autem indicatur per adverbia, et varia particula verbo suffixa. Ergo,
- 有 yǒu dicit "habeo", "habes", "habent", "habere", etc.;
- 是 shì dicit "sum", "est", "esse", etc.;
- 說 shuō dicit "dico", "dicere", etc.
Suffixa quae verbi sensum mutant sunt exempli causa:
- 了 -le significat "quod iam accidit", praeteritum perfectum simplex indicans; e.g. 有了 = yǒule = "habui, habuit, etc..."
- 啦 -la indicat praeteritum verbi participium; e.g 說啦 = shuōla = "dictus, dicta, dictum..."
Constructiones quibus aspectus perfectivus redditur:
- 已經 yǐjīng = "iam", "Id iam accidit ...". Hoc dictum ante praeteritum verbi participium reddit aspectum perfectum; e.g. 我已經 說啦 X= "mihi id iam accidit X dictum" ="X dixi"
- 還沒 háiméi = "umquam haud" = "haud id umquam accidit..." Hoc dictum ante verbum post quod 哪 na = "minime" sequitur, reddi potest formam negativam: 我 還沒 說哪 X = "non dixi X"
Constructiones quibus aspectus progressivus redditur:
- 正在 zhèngzài = "nunc agitur quod.." vel "nunc continue"; ut 我 正在 說 X = "ego X dico" vel "ego X dicens sum"; 我 正在 說了 X = "ego X dicebam"...
- Etiam 在 (="iterum" vel "continue") solum adhibetur, ut etiam 我 在 說 X = "ego X dico", etc..
Notae
- ↑ Vide titulum: Dictionarium linguae Sinensis, cum explicatione Latina et Hispanica, charactere Sinensi et Latino. [1]
- ↑ Ebbe Vilborg, Norstedts svensk-latinska ordbok, editio secunda, 2009.
- ↑ Athanasius Kircherus, Turris Babel, sive Archontologia (Amstelodami: Jansson-Waesberge, 1679) textus p. 205.
Bibliographia
- DeFrancis, John (1984). The Chinese Language: Fact and Fantasy. University of Hawaii Press. ISBN 0-8248-1068-6
- John DeFrancis, ed., ABC Chinese-English Comprehensive Dictionary. Honolulu: University of Hawai’i Press, 2003. ISBN 0-8248-2766-X.
- Hannas, William C. (1997). Asia's Orthographic Dilemma. University of Hawaii Press. ISBN 0-8248-1892-X
- Norman, Jerry (1988). Chinese. Cambridge University Press. ISBN 0-521-29653-6
- E. G. Pulleyblank. 1984. Middle Chinese: A Study in Historical Phonology. Vancouver: University of British Columbia Press. ISBN 0-7748-0192-1.
- Qiu, Xigui (2000). Chinese Writing. Society for the Study of Early China and Institute of East Asian Studies, University of California, Berkeley. ISBN 1-55729-071-7
- Ramsey, S. Robert (1987). The Languages of China. Princeton University Press. ISBN 0-691-01468-X
- Axel Schuessler, ABC Etymological Dictionary of Old Chinese. Honolulu: University of Hawai’i Press, 2007 ISBN 978-0-8248-2975-9.
- Zhou Minglang, Multilingualism in China: The Politics of Writing Reforms for Minority Languages, 1949-2002. Berolini: Walter de Gruyter, 2003. ISBN 3-11-017896-6
Nexus externi
- Learn Chinese - Linguam Sinicam disce (Anglice)
- Chinese Paradise - Linguam Sinicam disce (Anglice)
- Learn Chinese - Interesting and Easy - Linguam Sinicam disce (Anglice)
- Chinese-Course.com - Linguam Sinicam disce (Anglice)
- Hi! I Love Chinese Linguam Sinicam disce (Anglice)
- Chinoesfera (Hispanice)
- Ethnologue - Language of the World - "Macrolingua" Sinica (nexus ad paginas de singulis linguis)] apud Ethnologue (Anglice)
- Chinese Text Project - Inceptum veterum litterarum Sinicarum (Sinice, Anglice)
Formula:Link FA Formula:Link GA Formula:Link GA Formula:Link GA