Lingua Navatlaca
Lingua Navatlaca[2] sive Mexicana[3] (vulgo Nawatl, [ˈnaːwatɬ]) est lingua familiae Uto-Aztecarum. Variae dialecti linguae sunt et circa 1 500 000 milliones populus Navatlaca loquuntur. Lingua Navatlaca polysynthetica est, et eius structura sententiae verbum subiectum obiectum est. Dialectus Huasteca ut dialectus in norma videtur, interea dialectus adhibetissima linguae causá omnium locutorium Center est. Lingua Navatlaca sermo veterrimus est, et formae vetustiores gentis Mayae loquebatur.
Grammatica
[recensere | fontem recensere]Lingua Navatlaca cum abecedario Latino scribitur, et hos vocales habet: a, e, i, o, et u, cum eodem pronuntiato ut lingua Latina, et longa et breves pronuntiatus habent, et hos consonantes: c ([s] ante litteras e et i, et [k] ante alias litteras), d ([d]), h ([h]), k ([k]), l ([l]), m ([m]), n ([n]), p ([p]), r ([r]), t ([t]), w ([w]), x ([ʃ]), et z ([s]). Hae combinationes litterarum etiam habet: ch ([tʃ]), cu ([kʷ]), hu ([w]), uh ([w]), et qu ([k]).
Litterae
[recensere | fontem recensere]Editio Navatlaca Vicipaediae est, Huiquipedia vocata. Dialectus Huasteca adhibet quod ut dialectus in norma videtur, interea dialectus adhibetissima linguae causá omnium locutorium Center est.
Exemplum textus
[recensere | fontem recensere]Commentatione prima Universae Iurum Humanorum Declarationis (a Consociatione Nationum):
- Navatlace
- Nochin tlakameh wan siwameh kipiyah manoh kwalli tlakatiseh, nochi sanse totlatechpowiltilis wan titlatepanittalohkeh, yeka moneki kwalli ma timowikakan, ma timoiknelikan, ma timotlasohtlakan wan ma timotlepanittakan.
- Latine
- Omnes homines dignitate et iure liberi et pares nascuntur, rationis et conscientiae participes sunt, quibus inter se concordiae studio est agendum.[4]
Exemplum verborum
[recensere | fontem recensere]tlakatl - vir
siwatl - mulier
tahtli - pater
nantli - mater
ikniw - frater
weltiw - soror
yolilistli - vita
yollotl - cor
ihtakatl - cibus
atl - aqua
tletl - ignis
xochitl - flos
tepetl - mons
mixtli - nubes
ehejatl - ventus
atoyatl - rivus
kiyawitl - pluvia
akosamalotl - arcus caelestis
sitlalin - stella
tonalli - dies
yowalli - nox
Numerus
[recensere | fontem recensere]se - unus
ome - duo
yeyi - tres
nawi - quattuor
makwilli - quinque
chikwase - sex
chikome - septem
chikweyi - octo
chiknawi - novem
mahtlaktli - decem
Notae
[recensere | fontem recensere]- ↑ Based on Lastra de Suárez 1986; Fowler 1985.
- ↑ "MEXICANI, una ex septem Navatlacarum, populi Americæ Septentrionalis cultissimi, gentibus, à duce suo Mexio dicti": Iohannes Iacobus Hofmannus, Lexicon universale (1698) ~
- ↑
* 1633 Ioannis de Laet Antverpensis Novus Orbis seu Descriptio Indiae Occidentalis, libro 5, capitulo 10, p. 240:- Novae Hispaniae indigenae infinita pene idiomatum varietate infinita inter se discrepant, quae non tantum dialectis variant, sed plane diversae sunt linguae; inter universas autem maxime excellit Mexicana, quae & vicinis nationibus, etiam longinquis, postquam Mexicani imperii sui fines longe lateque propagarunt, tam communis esse caepit, quam in Europa Latina aut in Asia Slavonica: ita ut in singulis pene pronvinciis interpretes illius haberentur, quos Naguatlatos vocant.
- ↑ Versio Latina e United Nations Human Rights.
Bibliographia
[recensere | fontem recensere]- Fontes antiquiores
- 1555 : Alonso de Molina, Aqui comiença un vocabulario enla lengua castellana y mexicana (Mexicopoli: Iuan Pablos); Textus
- 1571 : Alonso de Molina, Vocabulario en lengua castellana y mexicana (Mexicopoli: en casa de Antonio de Spinosa); Textus
