Lingua Groenlandica
| Lingua Groenlandica | ||
|---|---|---|
| IPA: | [ kalaaɬisut ] | |
| Taxinomia: | ||
| Locutores: | 56 000 | |
| Sigla: | 1 kl, 2 kal, 3 kal | |
| Status publicus | ||
| Officialis | Groenlandia | |
| Privata | ||
| Litterae: | ||
| Scriptura: | Latina | |
| Procuratio: | — | |
.png) | ||
Lingua Groenlandica (Groenlandice Kalaallisut, Latine etiam appellata lingua Grönlandica, lingua Escimaea Groenlandiae vel Inuktitut Groenlandicum) est lingua ex familia linguarum Escimaeo-Aleut, quae ergativae et polysyntheticae dicuntur. Proxime ad linguam Inuktitut accedit.
Anno 2009 unica lingua publica Groenlandiae facta est, ubi plusculum quam quinquaginta milia hominum[1] eá loquuntur. Praeterea sex milia[2] Groenlandorum peregre vivunt (plerumque in Dania et Faerois) patrio sermone inter sese utentes.
Dialecti[recensere | fontem recensere]
Lingua Groenlandica generalis, Kalaallisut dicta, tres praecipuas dialectos complectitur: Occidentalem, Orientalem, Borealem. Occidentalis dialectus, maxima numero, Kitaamiusut appellatur. Orientalis dialectus, qua circiter 3'000 hominum utuntur, Tunumiisut vel Tunumiit oraasiat nominatur. Borealis dialectus nomine Inuktun, minima quidem omnium, sed Canadensibus linguis Escimaeis affinissima, in usu est apud 800 fere hominum circum urbem Qaanaaq (Thule) habitantes[3].
Aliter atque lingua Inuktitut, quae notis syllabas designantibus utitur, lingua Groenlandica scribitur litteris Latinis. Littera Q, sonum uvularem surdum /q/ designans, olim signo K’ ĸ ('kra') scribebatur. Illud signum inductum est a Samuele Kleinschmidt (1814–1886), missionario in meridiana Groenlandia nato, qui anno 1851 Grammaticam linguae Groenlandicae Berolini in lucem ediderat. Etiam Carolus Aemilius Janssen, missionarius et magister, pugnabat pro nova et emendata orthographia a Kleinschmidt proposita. Quae usque ad annum 1973 in usu fuit.
Fontes Latinae[recensere | fontem recensere]
- 1750 Pauli Egede Dictionarium Grönlandico-Danico-Latinum, nexus
- 1760 Pauli Egede Grammatica Grönlandica Danico-Latina, nexus 1, 2
Notae[recensere | fontem recensere]
- ↑ Vide numerum Groenlandorum, qui die 1 Ianuarii 2022 in ipsa Groenlandia habitaverunt.
- ↑ Vide numerum Groenlandorum, qui die 1 Ianuarii 2022 extra Groenlandiam habitaverunt.
- ↑ Vide linguam Groenlandicam apud ethnologue.com.
Nexus externi[recensere | fontem recensere]
- Consilium Linguae Groenlandicae (Groenlandice)
- Lingua Groenlandica apud ethnologue.com (Anglice)
- Grammatica linguae Groenlandicae Samuelis Kleinschmidt apud digitale-sammlungen.de (MDZ) (Theodisce), (Groenlandice)