Quantum redactiones paginae "Aetates culturales in Peruvia" differant
mNo edit summary |
m nonnuli--->nonnulli + a Eduardo--->ab Eduardo (Corrigenda manent.) |
||
Linea 1: | Linea 1: | ||
{{latinitas}}<!-- Note: this list is far from exhaustive. Please add and classify any additional cultures you are familiar with. This chart was based on Ed Lanning's work in the 1960's w/some cultures discovered since added --> |
{{latinitas}}<!-- Note: this list is far from exhaustive. Please add and classify any additional cultures you are familiar with. This chart was based on Ed Lanning's work in the 1960's w/some cultures discovered since added --> |
||
Ecce index '''Aetatium culturalium in [[Peruvia]] [[Andes|Regioneque Andina]]''' |
Ecce index '''Aetatium culturalium in [[Peruvia]] [[Andes|Regioneque Andina]]''' ab [[Eduardus Lanning|Eduardo Lanning]] factum quo nonnulli [[archaeologia|archaeologi]] hoc loco operantes usi sunt. Alium index alternativum a [[Ludovicus Lumbreras|Ludovico Lumbreras]] factum aetates dissimiles nonnullis inventionibus archaeologicis dat. Multi cultus in ''[[Horizon archaeologicus|Horizon Serotinus]]'' sese iunxerunt [[imperium Incarum|Imperio Incarum]] circa annum [[1493]], sed haec aetas finita habetur anno [[1534]] quia id ruinam Imperii Incarum post [[Occupatio Hispana in Imperium Incarum|Occupationem Hispanam]] signat. Nonnulli anni infra dati vel finem vel initium severae [[aritudo|aritudinis]] signant, quae mutationes technicarum fructuosissimarum collendi a montibus vel ad montes indicant, et ruinam cultus ortumque alii signare conducunt. |
||
Inventiones magis recentes quae ad [[Cultus Caral|Cultum Caral]] spectant non inclusae sunt in hoc indice quoniam idem compositum est antequam ''[[caral (locus archaeologicus)|Sancta Civitas Caralensis]]'' copiose explorata est. |
Inventiones magis recentes{{dubsig}} quae ad [[Cultus Caral|Cultum Caral]] spectant non inclusae sunt in hoc indice quoniam idem compositum est antequam ''[[caral (locus archaeologicus)|Sancta Civitas Caralensis]]'' copiose explorata est. |
||
{| class="wikitable" align="center" |
{| class="wikitable" align="center" |
||
Linea 21: | Linea 21: | ||
|- |
|- |
||
|align="center"|Horizon Medius |
|align="center"|Horizon Medius |
||
|align="center"| |
|align="center"| 600–1000 |
||
| [[cultus Wari|Wari]], [[cultus Tiahuanacu|Tiahuanacu]], [[Piura (cultus)|Piura]], [[Gorbanzai]] |
| [[cultus Wari|Wari]], [[cultus Tiahuanacu|Tiahuanacu]], [[Piura (cultus)|Piura]], [[Gorbanzai]] |
||
|- |
|- |
||
|align="center"|Intermedius Priuscus |
|align="center"|Intermedius Priuscus |
||
|align="center"| |
|align="center"|200–600 |
||
| [[cultus Moche|Moche]], [[Nazca (cultus)|Nazca]], [[lima (cultus)|Lima]], [[cultus Tiahuanacu|Tiahuanacu]], [[Pichiche]], [[cultus Sechura|Piura]], [[Gorbanzai]] |
| [[cultus Moche|Moche]], [[Nazca (cultus)|Nazca]], [[lima (cultus)|Lima]], [[cultus Tiahuanacu|Tiahuanacu]], [[Pichiche]], [[cultus Sechura|Piura]], [[Gorbanzai]] |
||
|- |
|- |
||
|align="center"|Horizon Priuscus |
|align="center"|Horizon Priuscus |
||
|align="center"|900 a.C.n. |
|align="center"|900 a.C.n.–200 |
||
| [[cultus Chavín|Chavín]], [[Cupisnique]], [[Chiripa Serotina]], [[Paracas (cultus)|Paracas]], [[Pichiche]], [[cultus Sechura|Sechura]] |
| [[cultus Chavín|Chavín]], [[Cupisnique]], [[Chiripa Serotina]], [[Paracas (cultus)|Paracas]], [[Pichiche]], [[cultus Sechura|Sechura]] |
||
|- |
|- |
||
|align="center"|Aetas Initialis |
|align="center"|Aetas Initialis |
||
|align="center"|1800/1500 a.C.n. |
|align="center"|1800/1500 a.C.n.–900 a.C.n. |
||
| [[Chiripa Priusca]], [[Kotosh]], [[Toríl]] ([[Cumbe Mayo|Cumbis Mayonis]] [[aquae ductus]] factus est circa annum 1000 a.C.n.) |
| [[Chiripa Priusca]], [[Kotosh]], [[Toríl]] ([[Cumbe Mayo|Cumbis Mayonis]] [[aquae ductus]] factus est circa annum 1000 a.C.n.) |
||
|- align="center" bgcolor="#CCCCCC" |
|- align="center" bgcolor="#CCCCCC" |
||
Linea 39: | Linea 39: | ||
|- |
|- |
||
|align="center"|Aetas VI |
|align="center"|Aetas VI |
||
|align="center"|2500 a.C.n. |
|align="center"|2500 a.C.n.–1500/1800 a.C.n. |
||
| [[cultus Caral|Caral]], [[Casavilca]], [[Culebras]], [[Viscachani]], [[Huaca Obscura]] |
| [[cultus Caral|Caral]], [[Casavilca]], [[Culebras]], [[Viscachani]], [[Huaca Obscura]] |
||
|- |
|- |
||
|align="center"| Aetas V |
|align="center"| Aetas V |
||
|align="center"|4200 a.C.n. |
|align="center"|4200 a.C.n.–2500 a.C.n. |
||
| [[cultus Honda|Honda]], [[Lauricocha III]], [[Viscachani]] |
| [[cultus Honda|Honda]], [[Lauricocha III]], [[Viscachani]] |
||
|- |
|- |
||
|align="center"| Aetas IV |
|align="center"| Aetas IV |
||
|align="center"|6000 a.C.n. |
|align="center"|6000 a.C.n.–4200 a.C.n. |
||
| [[Ambo (cultus)|Ambo]], [[Canario]], [[Siches]], [[Lauricocha II]], [[cultus Luz|Luz]], [[Toquepala II]] |
| [[Ambo (cultus)|Ambo]], [[Canario]], [[Siches]], [[Lauricocha II]], [[cultus Luz|Luz]], [[Toquepala II]] |
||
|- |
|- |
||
|align="center"| Aetas III |
|align="center"| Aetas III |
||
|align="center"|8000 a.C.n. |
|align="center"|8000 a.C.n.–6000 a.C.n. |
||
| [[cultus Arenal|Arenal]], [[Chivateros II]], [[Lauricocha I]], [[Playa Chira]], [[Puyenca]], [[Toquepala I]] |
| [[cultus Arenal|Arenal]], [[Chivateros II]], [[Lauricocha I]], [[Playa Chira]], [[Puyenca]], [[Toquepala I]] |
||
|- |
|- |
||
|align="center"|Aetas II |
|align="center"|Aetas II |
||
|align="center"|9500 a.C.n. |
|align="center"|9500 a.C.n.–8000 a.C.n. |
||
| [[Chivateros I]], [[cultus Lauricocha|Lauricocha I]] |
| [[Chivateros I]], [[cultus Lauricocha|Lauricocha I]] |
||
|- |
|- |
||
|align="center"| Aetas I |
|align="center"| Aetas I |
||
|align="center"|? a.C.n. |
|align="center"|? a.C.n.–9500 a.C.n. |
||
| [[Oquendo]], Zona Rubra (ora centralis) |
| [[Oquendo]], Zona Rubra (ora centralis) |
||
|} |
|} |
||
Linea 72: | Linea 72: | ||
|- |
|- |
||
|align="center"|Imperium Tahuantinsuyu |
|align="center"|Imperium Tahuantinsuyu |
||
|align="center"| |
|align="center"|1430–1532 |
||
|Incae |
|Incae |
||
|- |
|- |
||
|align="center"|Civitates Regionales |
|align="center"|Civitates Regionales |
||
|align="center"| |
|align="center"|1200–1470 |
||
| [[cultus Wari|Wari]], [[cultus Chimú|Chimú]], [[cultus Chincha|Chincha]], [[Chankae|Confoederatio Chanka]] |
| [[cultus Wari|Wari]], [[cultus Chimú|Chimú]], [[cultus Chincha|Chincha]], [[Chankae|Confoederatio Chanka]] |
||
|- |
|- |
||
|align="center"|Imperium Wari |
|align="center"|Imperium Wari |
||
|align="center"| |
|align="center"| 800–1200 |
||
| [[cultus Wari|Wari]], [[cultus Tiahuanacu|Tiahuanacu]] |
| [[cultus Wari|Wari]], [[cultus Tiahuanacu|Tiahuanacu]] |
||
|- |
|- |
||
|align="center"|Evolutio Regionalis |
|align="center"|Evolutio Regionalis |
||
|align="center"| |
|align="center"|100–800 |
||
| [[cultus Moche|Moche]], [[Nazca (cultus)|Nazca]], [[lima (cultus)|Lima]], [[cultus Tiahuanacu|Tiahuanacu]], [[Recuay]], [[Gallinazo]] |
| [[cultus Moche|Moche]], [[Nazca (cultus)|Nazca]], [[lima (cultus)|Lima]], [[cultus Tiahuanacu|Tiahuanacu]], [[Recuay]], [[Gallinazo]] |
||
|- |
|- |
||
|align="center"|Aetas Formationis |
|align="center"|Aetas Formationis |
||
|align="center"|900 a.C.n. |
|align="center"|900 a.C.n.–200 |
||
| [[cultus Chavín|Chavín]], [[cultus Vicus|Vicus]] |
| [[cultus Chavín|Chavín]], [[cultus Vicus|Vicus]] |
||
|- align="center" bgcolor="#CCCCCC" |
|- align="center" bgcolor="#CCCCCC" |
||
Linea 94: | Linea 94: | ||
|- |
|- |
||
|align="center"|Archaica |
|align="center"|Archaica |
||
|align="center"|4000 a.C.n. |
|align="center"|4000 a.C.n.–1200/1800 a.C.n. |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
|align="center"|Lithica |
|align="center"|Lithica |
||
|align="center"|1500 a.C.n. |
|align="center"|1500 a.C.n.–4000 a.C.n. |
||
|} |
|} |
||
== Bibliographia == |
== Bibliographia == |
||
* |
*Lanning, E. [[1967]]. ''Peru Before the Incas''. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice Hall. |
||
{{hist-stipula}} |
{{hist-stipula}} |
||
Emendatio ex 13:09, 8 Octobris 2009
Ecce index Aetatium culturalium in Peruvia Regioneque Andina ab Eduardo Lanning factum quo nonnulli archaeologi hoc loco operantes usi sunt. Alium index alternativum a Ludovico Lumbreras factum aetates dissimiles nonnullis inventionibus archaeologicis dat. Multi cultus in Horizon Serotinus sese iunxerunt Imperio Incarum circa annum 1493, sed haec aetas finita habetur anno 1534 quia id ruinam Imperii Incarum post Occupationem Hispanam signat. Nonnulli anni infra dati vel finem vel initium severae aritudinis signant, quae mutationes technicarum fructuosissimarum collendi a montibus vel ad montes indicant, et ruinam cultus ortumque alii signare conducunt.
Inventiones magis recentes? quae ad Cultum Caral spectant non inclusae sunt in hoc indice quoniam idem compositum est antequam Sancta Civitas Caralensis copiose explorata est.
Aetas | Anni limitantes | Cultus |
---|---|---|
Fictilis | ||
Horizon Serotinus | 1476 — 1534 | Caxamarca, Chancay, Chachapoias, Chincha, Chiribaya, Chucuito, Huaman Huilca, Inca, Ilo, Qotu Qotu, Pacacocha, Palli Marca, Piura, Sican, Tajaraca |
Intermedius Serotinus | 1000 — 1476 | Wari, Chimú, Chincha, Caxamarca, Gorbanzai, Piura |
Horizon Medius | 600–1000 | Wari, Tiahuanacu, Piura, Gorbanzai |
Intermedius Priuscus | 200–600 | Moche, Nazca, Lima, Tiahuanacu, Pichiche, Piura, Gorbanzai |
Horizon Priuscus | 900 a.C.n.–200 | Chavín, Cupisnique, Chiripa Serotina, Paracas, Pichiche, Sechura |
Aetas Initialis | 1800/1500 a.C.n.–900 a.C.n. | Chiripa Priusca, Kotosh, Toríl (Cumbis Mayonis aquae ductus factus est circa annum 1000 a.C.n.) |
Praefictilis | ||
Aetas VI | 2500 a.C.n.–1500/1800 a.C.n. | Caral, Casavilca, Culebras, Viscachani, Huaca Obscura |
Aetas V | 4200 a.C.n.–2500 a.C.n. | Honda, Lauricocha III, Viscachani |
Aetas IV | 6000 a.C.n.–4200 a.C.n. | Ambo, Canario, Siches, Lauricocha II, Luz, Toquepala II |
Aetas III | 8000 a.C.n.–6000 a.C.n. | Arenal, Chivateros II, Lauricocha I, Playa Chira, Puyenca, Toquepala I |
Aetas II | 9500 a.C.n.–8000 a.C.n. | Chivateros I, Lauricocha I |
Aetas I | ? a.C.n.–9500 a.C.n. | Oquendo, Zona Rubra (ora centralis) |
Systema chronologicum alternativum a Ludovico Lumbreras:
Aetas | Anni limitantes | Cultus |
---|---|---|
Fictilis | ||
Imperium Tahuantinsuyu | 1430–1532 | Incae |
Civitates Regionales | 1200–1470 | Wari, Chimú, Chincha, Confoederatio Chanka |
Imperium Wari | 800–1200 | Wari, Tiahuanacu |
Evolutio Regionalis | 100–800 | Moche, Nazca, Lima, Tiahuanacu, Recuay, Gallinazo |
Aetas Formationis | 900 a.C.n.–200 | Chavín, Vicus |
Praefictilis | ||
Archaica | 4000 a.C.n.–1200/1800 a.C.n. | |
Lithica | 1500 a.C.n.–4000 a.C.n. |
Bibliographia
- Lanning, E. 1967. Peru Before the Incas. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice Hall.