Fontem paginae Thanach inspicere

[[Fasciculus:YanovTorah.JPG|thumb|Volumen [[Pentateuchus|Pentateuchi]] sive Thora ("[[:en:Yanov torah|Yanov]]" dicta, quod fragmenta eius clam in [[castra carceralia]] nomine "Yanov" translata ibique redintegrata sunt. Hodie [[Angelopolis|Angelopoli]] asservatur.]]
'''Thanach''' ([[Hebraice]]: '''תנ״ך''', TNK) est [[acronymum]], quo in [[religio Iudaica|religione Iudaica]] [[canon (Biblia)|canon]] [[Biblia Hebraica|Bibliorum Hebraicorum]] appellatur. Ex tribus partibus [[Thora]] ("praecepta"), ''Nebiim'' ("prophetae") et ''Chethubim'' ("scripta") constat, quae secundum [[antiquitas|antiquitatem]] ac momentum [[theologia|theologicum]] ordinatae sunt. [[Philo Alexandrinus]] 22 libros (pro 22 litteris abecedarii Hebraici) numeravit, editio hodierna 24 libros habet. Secundum [[Henricus Graetz|Henricum Graetz]] circa annum [[100 a.C.n.]] in synodo apud [[Iamnia]]m habita [[Canon (Biblia)|canon]] Bibliorum Hebraicorum constitutus est. Quae hypothesis, etsi saeculo vicesimo vigebat, his diebus magis magisque in dubium vocatur.

Thanach idem est ac [[Textus Masoreticus]] aut Miqra (מקרא), quae Latine "id quod legitur" sonat. Miqra est notio antiquior, [[lingua Hebraica hodierna]] verba Thanach et Miqra sine discrimine commutantur.

== Notio ==
[[Imago:Entire Tanakh scroll set.png|thumb]]
"TNK" est acronymium ex litteris initialibus Hebraicis trium principalium Bibliorum partium formatum. [[Consonans|Consonantes]] thau (ת), nun (נ) et caph (כ; forma finalis ך) [[vocalis|vocalibus]] additis  ''Thanach'' vel ''Thenach'' ([[IPA]]: {{IPA|[taˈnax]}} vel {{IPA|[təˈnax]}}) enuntiantur (consonans finalis spirans - [{{IPA|χ}}] - effertur). 

== Libri canonis Iudaici ==
=== Thora ===
Thora (Hebraice תּוֹרָה Torah, "praeceptum, doctrina") sive ''Pentateuchus'' (Graece πεντάτευχος, "quinque libri") est prima pars Bibliorum, cui quinque libri sunt: 
*[[Liber Genesis]] (Hebraice בְּרֵאשִׁית bereschit "in principio")
*[[Liber Exodus]] (שְׁמוֹת schemot "nomina")
*[[Liber Leviticus]] (וַיִּקְרָא vajikra "et vocavit")
*[[Liber Numeri]] (בְּמִדְבַּר bemidbar "in deserto")
*[[Liber Deuteronomii]] (דְּבָרִים devarim "verba")

{{vide-etiam|Thora}}

=== Prophetae ===
Prophetae (Hebraice: נְבִיאִים nebiim) sunt libri [[propheta]]rum, qui in prophetas priores, res populi Israel priores demonstrantes, et posteriores dividuntur. 

Prophetae priores sunt: 
*[[Liber Iosue]], [[Liber Iudicum]], [[Libri Samuelis]] ([[Liber I Samuelis]] et [[Liber II Samuelis]]), [[Libri Regum]] ([[Liber I Regum]] et [[Liber II Regum]])

Prophetae posteriores: 
*[[Isaias]], [[Ieremias]], [[Ezechiel]] (in tribus libris)
nec non Dodecapropheton: 
*[[Prophetia Osee|Osee]], [[Prophetia Ioel|Ioel]], [[Prophetia Amos|Amos]], [[Abdias]], [[Prophetia Ionae|Ionas]], [[Prophetia Michaeae|Michaeas]], [[Prophetia Nahum|Nahum]], [[Prophetia Habacuc|Habacuc]], [[Prophetia Sophoniae|Sophonias]], [[Prophetia Aggaei|Aggaeus]], [[Prophetia Zachariae|Zacharias]], [[Prophetia Malachiae|Malachias]]

=== Scripta ===
Scripta (Hebraice: כְּתוּבִים, chethubim) sunt pars tertia Thanach, continentes:

*[[Liber Psalmorum]]
*[[Liber Proverbiorum]]
*[[Liber Iob]]
*Quinque [[Megillot]]: [[Liber Ruth]], [[Canticum Canticorum]], [[Liber Ecclesiastes]], [[Lamentationes]], [[Liber Esther]]
*Quattuor libri historici: [[Prophetia Danielis]], [[Liber Esdrae]], [[Liber Nehemiae]] et duo [[Paralipomenon]] libri in unum coniuncti ([[Liber I Paralipomenon]] et [[Liber II Paralipomenon]]).

Scripta circa annum 100 canonizata sunt, sed iam circa annum 190 a.C.n. sacrae scripturae habebantur.

== Thanach in comparatione Veteris Testamenti ==
De omnibus Thanach libris verba in [[Novum Testamentum]] allata sunt, sumpta quidem ex [[lingua Graeca|Graeca versione]] [[Septuaginta]] dicta. [[Marcion]], qui fere [[saeculum 2|saeculo secundo]] medio Thanach ut a [[Demiurgus|demiurgo]], non a Deo [[inspiratio|inspiratum]] recusavit, [[haeresis|haereticus]] damnatus ex ecclesia expulsus est. Inde libri Thanach apud Christianos in usu manebant.

In [[religio Christiana|religione Christiana]] circiter ab anno [[190]] omnes Thanach libri una cum aliis Graece scriptis, quas Septuaginta continet, notione "[[Vetus Testamentum]]" Novo Testamento contra positi sunt. Libri Veteris Testamenti integri recepti, sed aliter distributi sunt: Prima pars libros "historicos" continet ([[Liber Genesis|Genesis]] usque ad [[Liber Esther|Esther]]), altera "sapientiales" ([[Liber Iob|Iob]], [[Liber Psalmorum|Psalmos]], [[Liber Proverbiorum|Proverbia]], [[Liber Ecclesiastes|Ecclesiasten]], [[Canticum Canticorum]]), tertia "propheticos". Novo Testamento antepositi et circa annum [[400]] [[canon (Biblia)|canonizati]] sunt. 

Numerus ac ordo scriptorum biblicorum in ecclesiis variat. Ecclesiae ex [[reformatio]]ne ortae solos libros Thanach approbant libros Graece scriptos (ab [[Ecclesia Catholica Romana]] "deuterocanonicos" appellatos) inter [[apocrypha]] numerantes.

Appellatio "Vetus Testamentum" ab [[Epistula ad Hebraeos]] repetit, ubi de "novo testamento" dicitur, quod priorem "veteravit" (Heb 8), [[Iesus Christus|Christus]] autem "novi testamenti mediator" (Heb 9,15) vocatur. His diebus sunt theologi, qui "Vetus Testamentum" "Primum Testamentum" appellent, ne id despectui habere videantur ac commune duarum religionum fundamentum esse affirment.

== Nexus externi ==
{{CommuniaCat|Tanakh|Tanach}}
* [http://www.bible-researcher.com/links08.html Bible Researcher.com: ''Biblia Hebraica in interrete'']
* [https://web.archive.org/web/20110722175919/http://tanakhml2.alacartejava.net/cocoon/tanakhml/d11.php2xml?sfr=1&prq=1&pnt=tru&acc=tru&dia=tru&enc=heb Biblia Hebraica Stuttgartensis] (Textus masoreticus cum glossis Anglicis)
* [http://www.tanach.us/Tanach.xml Westminster Leningrad Codex] – Textus [[Codex Leningradensis|Codicis Leningradensis]]
* [https://web.archive.org/web/20111231081001/http://www.itanakh.org/ iTanakh: Textus interretialis ad Biblia Hebraica investiganda, Pepperdine University, Malibu, California] (PDF; Anglice)
* [http://www.chabad.org/library/article.asp?AID=63255 The Judaica Press Complete Tanach with Rashi] (Anglice, cum glossis [[Rashi]])

{{NexInt}}
*[[Vetus Testamentum]]
*[[Manuscripta Maris Mortui]]

[[Categoria:Verba Hebraica]]
[[Categoria:Biblia]]
[[Categoria:Religio Iudaica]]

{{Nebiim (prophetae) Thanach}}
{{Myrias|Philosophia}}