Fontem paginae Pannonia inspicere

[[Fasciculus:REmpire-Pannonia.png|thumb|Pannonia in Imperio Romano]]
[[Fasciculus:Pannonia01.png|thumb|Pannonia, saeculo primo]]
[[Fasciculus:Pannonia02.png|thumb|Pannonia Superior et Pannonia Inferior, saeculo secundo]]
'''Pannonia''' antiquitus erat [[provincia]] [[Imperium Romanum|Imperii Romani]], ad [[septentrio]]nem et [[oriens|orientem]] a [[Danuvius|Danuvio]] fluvio, ad [[occidens|occidentem]] ab [[Italia]] et [[Noricum|Norico]], et ad [[meridies|meridiem]] a [[Dalmatia]] et [[Moesia|Moesia Superiori]] definita. Hodie Pannonia in finibus [[Austria]]e, [[Croatia]]e, [[Hungaria]]e, [[Serbia]]e, [[Slovenia]]e, [[Slovacia]]e, [[Bosnia et Herzegovina|Bosniae et Herzegovinae]] patet.

Hodie nomen Pannonia fere describit eam regionem, quae [[Transdanubia|Transdanubia (Dunántúl)]] in [[Hungaria]] vocatur, et eam quae partes septentrionales prioris [[Iugoslavia]]e continent, quae in campo Pannonico locantur.

==De Nominis Origine==
Iulius Pokorny nomen ''Pannoniam'' ex Illyrico sermone deducit, de [[radix (linguistica)|radice]] proto-Indoeuropaeano, *pen- 'palus, aquatrinum' (cf. Anglice ''fen'' 'palus, stagnum'). Quod nomen regionibus paludosis Danuvianis in campo Pannonico referre putatum est.

==De Historia==
Incolae primae fuerunt Pannonii, qui erant gentes Illyricis similes. Porro de [[saeculum 4 a.C.n.|quarto saeculo a.C.n.]], variae gentes [[Celtic]]ae invaserunt. Pauca de Pannonia accepta sunt donec anno [[35 a.C.n.]], cum incolae, socii Dalmatiorum, sunt ab [[Octavianus Augustus|Augusto]] impetiti, qui Sisciam (Sisak) vicit et occupavit. Illa terra tamen omnino redacta est donec anno [[9 a.C.n.]], cum in Illyricum incorporata est, cuius fines usque ad fluvium Danuvium extensi sunt.

Anno [[6]], Pannonii, Dalmati, et aliae gentes Illyricae, desciverunt, et ab Tiberio et Germanico superati sunt postquam perdifficile bellum per triennium. Rebellione anno [[9]] represso, provincia Illyricum dissolutum erat, et ibi terrae novis provincis, Pannoniae ad septentrionem, Dalmatiae ad meridiem, divisae sunt. Nescivimus quando divisa sit provincia, sed certe post annum [[20]] et ante [[50]]. Barbari hostiles, [[Quadi]] et [[Marcomanni]] prope trans flumen aderant; propterea multae copiae (septem legiones posterius) illo positae sunt, multaque castella ad ripam Danuvii aedificata sunt.

Aliquando inter annos [[102]] et [[107]], inter primum et secundum [[bellum Dacicum]], [[Traianus]] imperator porro dividit provinciam in Pannoniam Superiorem (occidentalem) et Pannoniam Inferiorem (orientalem). Apud Ptolemaeum, divisae sunt ab linea quadam quae ab [[Arrabona]] (Győr) ad septentrionem ad [[Servitium]] (Gradiška) ad meridiem ducit; postea, illi fines modo ad orientem se movebant. Tota terra interea Pannonias appellata est.

Pannonia Superior erat sub auctoritate legati consularis, qui prius unicam provinciam administravit, et tribus legionibus ibi imperavit. Primo Pannonia Inferior erat sub auctoritate legati praetoriani, una legione posita, post M. Aurelium imperatorem sub auctoritate legati consularis, iam modo una legione. Fines ad Danuvium duae coloniae conditae ab [[Hadrianus|Hadriano]] [[Aelia Mursia]] (Osijek) et [[Aelia Aquincum]] (Óbuda), adiuvabant tutarier.

[[Diocletianus]] porro illas duas provincias quasque rursus in duas divisit:
* [[Pannonia Prima]] ad occidentalem et septentrionem, capite [[Savaria]]/[[Sabaria]] ([[Szombathely]]),
* [[Pannonia Valeria]] ad orientalem et septentrionem, capite [[Sopianae|Sopianis]] ([[Pecs|Pécs]]),
* [[Pannonia Savia]] ad occidentalem et meridiem, capite [[Siscia]] ([[Sisak]]),
* [[Pannonia Secunda]] ad orientalem et meridiem, capite [[Sirmium|Sirmio]] ([[Sremska Mitrovica]]).
Diocletianus quoque partes hodiernae Sloveniae ex Pannonia emovuit, quas [[Noricum|Norico]] adiunxeret.

Cum Imperium Romanum occidentalis cecedisset, Pannonia incursionibus barbaricis vastata est, quarum est prima facta ab [[Attila]], qui agros uberos Danuvianos circum colonias Romanas, Aquincum, Savariam, quod oppidum ad viam ambricam stetit) et Sopianam (Pecs), depopulatus est. Anno [[433]] Pannonia ab Hunnis victa est. Attila mortuo, deinceps Pannonia sub auctoritate Ostrogothica ([[456]]-[[471]]), Langobardica (530-568), Avarica (560os-c.800), Slavica (qui populus illo inhabitabat ex anno c. [[480]], sua sponte c. [[800]]-[[900]]), Magyarica (qui sunt hodie Hungarici, ex anno 900/[[901]]).

==Vestigia linguae Latinae==
Adventu ad campum Pannonicum Avarico, sexto saeculo pauca reliqua eorum qui Latine loquerentur, remanserunt, congregati in castellis circum [[Pelso]]nem (qui est in Hungaria occidentale). Secundum [[Roxana Curcă|Roxanam Curcă]] hic populus aderat ibi usque ad nonum saeculum, cum Magyari{{dubsig}} ad Pannonicam pervenisset.<ref>Curcă scribit fuisse quattuor gentes in Pannonia: Slavos, Bulgaros, Pannonios Romanicos, et Valacos, cum Magyari{{dubsig}} invasissent. citavit porro opus ''Gesta Hungararum'': Quem terram habitarent sclavij, Bulgarij, et Blachij, ac pastores romanorum." Illi pastores romanorum fuerint Pannonii Romanici.</ref>

[[Oswaldus Szemerényi]], linguista [[Hungaria|Hungaricus]], scribit structuram ecclesiae Christianae mansisse in Pannonia usque ad exeuntem [[saeculum 8|saeculum octavum]], et postea superavisse in forma simplice et populari.<ref> Szemerény, Oswald. ''Studies in the Kinship Terminology of the Indo-European Languages''</ref> Cum Franci aetate [[Carolus Magnus|Caroli Magni]] Avaros vicisset, Pannonia anno [[796]] capta, reperti sunt sacerdotes Christianos qui hierarchia ecclesiastica non usi sint et missam ducerent in quodam vulgo modo latine dicentes.

==Notae==
<references/>

== Bibliographia ==
* [[Tenney Frank]], ''Roman Imperialism''. Novi Eboraci: Macmillan, 1914 [https://archive.org/details/romanimperialism00fran Textus apud archive.org]
* Tenney Frank, ed., ''An Economic Survey of Ancient Rome''. 6 voll. Baltimorae: Johns Hopkins University Press, 1933-1940

{{Provinciae Romanae}}

{{Europa}}

[[Categoria:Provinciae Romanae]]
[[Categoria:Pannonia|!]]