Usor:Rafaelgarcia/Glossarium Philosophicum

E Vicipaedia

Glossarium Philosophicum infra componit vocabula utilia ad notiones philosophicas Obiectivistas Ayn Randii describendas.

Ratio, veritas, existentia, et conscientia[recensere | fontem recensere]

Symbolum * verbum neolatinum designat, #, neologismum nostrum.

Ratio et inventa

Anglice Latine
reason (faculty) ratio
reasoning, esp. by syllogism ratiocinatio
to reason ratiocinari
to consider meditari, intueri
to think cogitare, reri, putare, habere
to think through by argument argumentari
to prove, demonstrate arguere, demonstrare
to study, think about something commentari
thinking out commentatio, commentarium
to invent, devise comminisci
inventor inventor, commentor (of ideas)
invention inventum, inventio, commentum (of ideas)
to discover, happen upon reperire, invenire
discoverer repertor, inventor
discovery repertum, inventum
to investigate scrutari, inquirere, investigare, considerare
to search (for something), procure conquirere
to search out exquirere
searcher, investigator scrutator, investigator, exquisitor, inquisitor

Existentia et veritas

Anglice Latine
existence existentia, quod est, res
consciousness conscientia
identity identitas, natura
exist esse, extare, exstare
reality realitas, actualitas
real realis, (interdum) res vera
truth veritas, verum
true verus
truthful verax
truthfulness veritas, veracitas
really, truly vere
in reality, in fact, indeed re vera, re ipsa, enim
fact, deed res, factum
free will, free choice liberum arbitrium
choice arbitrium, electio, optio
to choose optare, eligere, arbitari

Conscientia et mens

Anglice Latine
consciousness, awareness, joint awareness, self-awareness, conscience conscientia
mind, faculty of consciousness, imagination, will, feeling, judgement, will, etc.. mens
soul, principle of life anima
will, freedom of will, inclination, willingness voluntas
drive, motivation, intention, heart, exercise of will animus[1]
judgment, ability to decide arbitratus
intellect, capacity for reason intellectus
breath, state of life spiritus
state of mind and body produced by some influence, sympathy adfectus
sense, feeling, & faculty thereof sensus
emotion, feeling animi adfectus, sensus

Notiones, mensurae, et similitudo[recensere | fontem recensere]

Anglice Latine
idea notio, idea
concept cognitio, conceptum
conceptual notionalis
universal universalis
to measure; measure out metiri, metere; admetiri, dimetiri
unit of measurement unitas (mensuralis)*
measurement (result) mensura
measurement (process) dimensio
"measurement omission" mensurarum omissio#; quantitates/magnitudines particulares omittere#
Anglice Latine
different varius, alienigenus
to differ discrepare, differre
difference differentia
similar similis
to be similar congruere
related, matching cognatus, conguens
similarity similitudo
concrete vs. abstract concretum et abstractus
to abstract abstrahere
to integrate integrare, committere
denominator denominator

Fines, valores, et egoismus[recensere | fontem recensere]

Anglice Latine
goal finis, meta, calx
value valor, amor, res cara, res desiderata, res pretiosa
value of something,price valor, pretium
esteem, good opinion, value of someone aestimatio, honor, existimatio
to value aestimare, existimare
valued carus, pretiosus
to want, need, lack, naturally seek grasp after velle, carere, egere, appetere
want voluntas, inopia, fames, appetitus
to long for, desire cupere, desiderare
longing, desire libido, desideratum, res cupita, res desiderata
love amor
desire, passion cupiditas
pleasure, joy, delight laetitia, gaudium
pain, sadness tristitia, moeror, moestitia, taedium
to gain, acquire lucrari, adipisci, acquirere,
gain, acquisition, profit compendium, lucrum, emmolumentum, quaestus
to lose, let go amittere, demittere, perdere
loss amissio, calamitas, damnum, detrimentum
Anglice Latine
virtue virtus, rectum, rectitas
vice vitium
right vs wrong rectus et pravus, recte et male
ethics, science of right and wrong ethica, ethicum
morality moralitas
custom mos
moral (pertaining to ethics) moralis, ethicus
moral/ethical person castus
goodness, the good bonitas, bonum
good person probus
selfishness egoismus
selfish (virtue) egoista, egoisticus, se amans
selfish, egotistical (vice) egotisticus , nimis se amans
success prosperitas
luck, good fortune fortuna secunda, felicitas
bad luck fortuna adversa
happiness, blessedness felicitas, beatitudo
good tidings, blessedness beatum

Virtus et Valor[recensere | fontem recensere]

Virtutes principales secundum Obiectivismum

Anglice Latine Cognata
rationality rationalitas
honesty, good reputation probitas
integrity sinceritas firmitas
productivity industria feracitas (fruitfulness), ubertas (richness)
independence (virtue of being true to one's autonomy) independentia* autonomia, libertas, voluntas
pride ("moral ambitiousness") superbia (sensu bono) gloria (glory) [2], arrogantia (arrogance), superbia (sensu malo),
justice iustitia
selfishness (virtue) egoismus

Valores Cardinales secundum Obiectivismum

Anglice Latine Cognata
reason ratio
purpose (life goal) causa propositum, consilium, finis, anima, animus, voluntas
self-esteem sui aestimatio[3] auto-aestimatio#, dignitas (worthiness), acquiescentia (complacency or satisfaction with self)[4], philauta = amor sui,[4]

Aliae virtutes et nonnulla vitia

Anglice Latine
fairness, impartiality aequitas
honor (virtue) honestas
esteem, respect, token of respect honor
self-respect, social status, dignity dignitas
truthfulness veritas
loyalty, faith in someone fides
trust fiducia
greatness in action and sentiment maiestas, magnificentia
politeness, courtesy comitas
refinement, virtue of being cultured humanitas
human nature, humanity, mankind humanitas
discretion prudentia
wisdom sapientia
cleanliness, hygene munditas
healthiness salubritas
seriousness, sternness severitas
purposefulness, will voluntas
self-control temperantia, abstinentia
firmness, perseverence firmitas, constantia
responsibility, respect for others, patriotism pietas
moral purity, holiness sanctitas
mercy, compassion clementia
greed, keen desire (virture) aviditas
greed, covetousness (vice) avaritia
courageous animosus
brave magnanimus, valorosus
bold audax

Ius et res publica[recensere | fontem recensere]

Ideae Iurum

Anglice Latine
right (obligation between men) ius
divine obligation fas
civil right ius civile
right to privileges of citizens ius civitatis
international right ius gentium
human/individual/natural rights ius naturale
right to buy and sell ius commercii
right to marry ius conubi
right to vote ius suffragii
right of way ius eundi
right to respond to legal matters ius respondendi
right of enforcing obedience to legal judgements ius coercitionis
right to decide rights in disputes ius dicere, iuris dictio
right of parents ius patrium
right over women ius ad mulieres
right of representing the people ius agendi cum populo
public interest, collective right of the people ius populi
"collective right" ius collectivi#
public entitlement (right of public tribute ) ius tributi publici#, ius alimentarium#
principle of nonintiation of force ius libertatis

De rebus publicis

Anglice Latine
politics res publica
science of politics civilitas
socialism socialismus*
collectivism collectivismus
capitalism capitalismus*
individualism autonomismus[5], individualismus*
free liber
freedom libertas
independent autonomus, sui iuris, liber, independens*
independence autonomia, libertas, independentia*, summatus
principle axioma, decretum, principium, lex
law lex
consitution constitutio
state civitas, res publica, imperium[4]
government gubernatio, administratio, rectio, regimen, res publica
dictatorship (oppressive) tyrannia
to govern regere, gubernare
public/political office magistratus, honor

De rebus oeconomicis[recensere | fontem recensere]

Anglice Latine
property res familiaris, pecunia, possessio, fortuna
commodity, merchandise merx (mercis)
salary, pay merces (mercedis), aes (aeris N brass, base metal)
salary of pastor congrua
bank argentaria
mint moneta (cognomen Iunonis, e.g. Templum Iunonis Monetae Romae ubi nummi Romani facti sunt.)
money (the abstract idea of a medium of exchange) moneta
money, cash pecunia (from pecus), aes (aeris N brass, base metal), argentum (silver)
coin nummus
gold coin aureum
silver coin denarium
copper coin, penny, unit of measure, one whole as (assis)

De viis et similibus rebus[recensere | fontem recensere]

Lacus Curtius de platea, vico et angiportu scripsit

Anglice Latine
way, road (widest sense) via
foot path semita
country road callis
highway, interstate via expedita, via autocinetica, via militaris
paved road, street, etc via bituminata, via strata, etc..
turn-off, detour; resort deverticulum
side road; secondary road trames
main road, street, etc.. via principalis, via primaria
street (main wide roads in city, including boulevards, avenues, ..) platea, via primaria, via lata, particular names
lane or secondary neighborhood street leading off from main wide road, between rows of houses, ( also, city precint, village typically associated with such a lane) vicus
alley or typicaly narrower street, to which house entrances open in neighborhoods, which do not correspond to neighborhoods and typically do not have other streets or roads leading from them angiportus, angiportum
avenue aditus (an approach)
shaded walk, colonnade xystus
dead end, cul de sac fundula
one-way street monodromus

Notae[recensere | fontem recensere]

  1. History of the concept of mind By Paul S. MacDonald (Google Books)
  2. Traupman, Iohannes. [2003]. Colloquia Latine Exercito Orali, editio tertia (Anglice: Conversational Latin for Oral Proficiency, Third Edition.). pp {{{1}}}. Vauconda, IL: Editores Bolchazy-Carducci. ISBN 086516438X
  3. De ira, capitulum XXI libri a Seneca scripti, In certaminibus aequalium nec vinci illum patiamur nec irasci; demus operam ut familiaris sit iis cum quibus contendere solet, ut in certamine adsuescat non nocere velle sed vincere; quotiens superaverit et dignum aliquid laude fecerit, attolli non gestire patiamur; gaudium enim exultatio, exultationem tumor et nimia aestimatio sui sequitur.
  4. 4.0 4.1 4.2 apud Benedictum de Spinoza
  5. Oportet disambiguare inter autonomismum communisticum et autonomismum morale politicumque per se.

Nexus externus[recensere | fontem recensere]