Simplicium medicamentorum ex novo orbe delatorum historia

E Vicipaedia
Dos libros (1565): titulus
Primera, segunda y tercera partes ... (1574): titulus
De simplicibus medicamentis (1574): titulus

Simplicium medicamentorum ex novo orbe delatorum historia est titulus Latinus operis cuiusdam a Nicolao Monarde medico Hispalensi anno 1565 Hispanice scripti, annis 1571 iterumque 1574 aucti, in multas linguas et sub multis titulis divulgati. Auctor hoc opere plantas medicinasque in America repertas, Europaeis utiles, describit, quas ille, Americae oceanique expers, a descriptionibus aliorum et speciminibus ad Hispalim importatis tantum cognovit. Versionem Latinam Carolus Clusius primum anno 1574, recensione ultima anno 1605 divulgavit.

Index capitulorum[recensere | fontem recensere]

Has res continent editio Hispanica 1574 editioque Latina 1605 (Exoticorum p. 295 ff.):

fol. Historia medicinal 1574 (Dos libros 1565) cap. Simplicium medicamentorum historia 1605 Species principales
2r Prima parte (1565 f. 1r)
2v Del anime y copal (1565 f. 4r) 1 De copal et anime Protium copal, Bursera copallifera, Hymenaea courbaril, Vateria indica
3v De la tacamahaca (1565 f. 6r) 2 De tacamahaca Calophyllum tacamahaca, Ferula gummosa
5r De la caraña (1565 f. 8v) 3 De caraña Bursera acuminata
6r Del azeyte de la higuera del Infierno (1565 f. 10r) 4 Oleum cicinum, Ricinus Americus Jatropha curcas
7v Del betumen (1565 f. 12v) 5 Bitumen
7v Del liquidambar y azeyte de liquidambar (1565 f. 13r) 8 Liquid-ambar et eius oleum Liquidambar styraciflua
9r Del balsamo (1565 f. 15v) 9
16
17
Balsamum
Herba Ioannis Infantis
Radices venenis adversantes
Myroxylon peruiferum, Monarda sp., Vincetoxicum hirundinaria
12v Del guayacan y palo sancto (1565 f. 22r) 20 Guayacan Guaiacum officinale, Guaiacum sanctum
16r De la china (1565 f. 28v) 21 China Smilax china
18v De la çarçaparilla (1565 f. 33r) 22 Çarça-parilla Smilax aristolochiifolia
22v De la piedra de sangre y de la yjada (1565 f. 40r) 31
32
33
36
Lapis nephriticus
Lapis tiburonum
Lapis caymanum
Lapis sanguinalis
24r Del palo para los males de los riñones y de urina (1565 f. 42v) 27 Lignum ad renum affectiones et urinae incommoda
24v De la pimienta de las Indias (1565 f. 43v) 54 Piper Capsicum spp.
25r De la caña fistola (1565 f. 45r) 44 Cassia solutiva Senna alexandrina
26r De las avellanas purgativas (1565 f. 46r) 47 Avellanae purgatrices Jatropha multifida, Moringa oleifera
26v De los piñones purgativos (1565 f. 47r) 48 Nuclei pinei cathartici
27v De las havas purgativas (1565 f. 48r) 49 Fabae purgatrices Mucuna pruriens
28r De la leche del pinipinichi (1565 f. 49v) 50 Lac pinipinichi Convolvulus mechoacana
28v Del mechoacan (1565 f. 50r) 51 Mechoacan Ipomoea purga
37v Del sulphur bivo (1565 f. 66v) 56
57
Sulphur vivum
Ad erysipelas
38v Del palo aromatico (1565 f. 68r) 26 Lignum aromaticum Bursera graveolens
41r Segunda parte
41r Del tabaco y de sus grandes virtudes 14 Tabaco Nicotiana tabacum
51v Del arbol que traen de la Florida llamado sassafras 24 Sassafras Sassafras albidum
65r Del carlo sancto, rayz trayda de Nueva España 23 Carlo sancto Carapichea ipecacuanha?
67v De las cuentas que se llaman de Sancta Elena 59 Radix S. Helenae Dorstenia contrajerva
69r Del guacatane 61 Guacatane Teucrium canadense
69v De la cevadilla 55 Cevadilla Schoenocaulon officinale
73r Al muy magnifico señor, mi señor Doctor Monardes, medico en Sevilla[1] 75 Epistola ad D. Nicolaum Monardum Schinus molle
78v El dragon[2] 38
39
40
Sanguis draconis
Gummi ad podagram
Fructus dysentericus
Pterocarpus officinalis, Clusia rosea
81r El armadillo 37 Armadillo
83r Flor del mechoacan 51
84r Fructo del balsamo 9
86r Pimienta luenga 54 Piper aduncum
88r De la çarçaparrilla de Guayaquil 22
91v Del ambar gris 7 Ambarum
98r Tercera parte
98r De la canela de nuestras Indias 25 Canella Novi orbis Canella winterana
99r Del gengibre 18 Zingiber Zingiber officinale
100r Del ruybarbo de Indias 19 Rhabarbarum Americanum
100v De las piñas 63 Strobilus seu nux pinea Ananas comosus
101v De las guayavas 64 Guayavas Psidium guajava
102r De los cachos 30 Cachos
102v De las flores de sangre 69 Flos sanguineus Tropaeolum majus
103r Una corteza de un arbol para reumas 43 Arboris cortex ad rheumatismos Senna marilandica
103v Del pacal 58 Pacal
103v Del payco 28 Payco herba
104r Yerva para mal de riñones 29 Herba ad renum morbos utilis
104r De la fruta que se cria debaxo de tierra 60 Fructus sub terra nascens
104v Del fruto llamado leucoma 41
42
Leucoma fructus
Cortex ad alvi profluvia
Pouteria sapota, Simarouba amara
105r De las cuentas xaboneras 65 Saponariae sphaerulae
105v De los cangrejos de aquella tierra 77 Cancri Peruani
106r De los cardones 67 Cardui Agave americana
106r De la yerva para quebrados 72 Herba ad rupturas utilis
106v De la bervena 73 Verbena Verbena officinalis
107v Del mastuerço 70 Nasturtium Peruanum Tropaeolum minus
108r De la lechuguilla silvestre 71 Lactuca silvestris pumila
108r Del licor llamado ambia 11
12
Liquor ambia
Resina abiegna
Abies balsamea
108v Del arbol que muestra si uno a de morir o bivir 74 Herba mortem aut vitam in morbis praenuncians
109r De la granadilla 66 Granadilla Passiflora ligularis
109v De la yerva del sol 68 Herba solis Helianthus annuus
110r De un betumen que se saca debaxo de tierra 6 Bitumen fossile
110v De las piedras bezaares del Peru 34 Lapis bezaar Peruanus
113v De las higueras del Peru 62 Ficus Peruana Crescentia cujete?
114r De la coca 52 Coca Erythroxylon coca
115r De los colores diversos de tierra 76 Terrae varii colores
115v Del caçaui 53 Caçaui Manihot esculenta
117v De los cañutos para el asma 15 Tubuli ad asthma utiles
118r Del carlo sancto 23
119r De la piedra para la madre 35 Lapis ad uteri suffocationes utilis
119r De la caña fistola en conserva 45
46
De cassia solutiva condita
Fructus cholagogus
121r Del balsamo de Tolu 10
13
Balsamum de Tolu
Resina Carthaginensis
Myroxylon balsamum

Notae[recensere | fontem recensere]

  1. Auctore "Pedro de Osma y de Xara y Zejo"
  2. Rubrica in aliis editionibus: De la sangre del drago

Bibliographia[recensere | fontem recensere]

Editiones
  • 1565 : Dos libros. El uno trata de todas las cosas que traen de nuestras Indias Occidentales, que sirven al uso de medicina ... El otro libro trata de dos medicinas maravillosas que son contra todo veneno .... Hispali: Hernando Diaz Textus apud archive.org
  • 1569 : Dos libros, el uno que trata de todas las cosas que se traen de nuestras Indias Occidentales, que sirven al uso de la medicina, y el otro que trata de la piedra bezaar, y de la yerva escuerçonera. Hispali: Hernando Diaz (Textus apud Google Books)
  • 1571 : Segunda parte del libro des las cosas que se traen de nuestras Indias Occidentales, que sirven al uso de la medicina; do se trata del tabaco, y de la sassafras, y del carlo sancto, y de otras muchas yervas y plantas, simientes, y licores que agora nuevamente han venido de aquellas partes, de grandes virtudes y maravillosos effectos. Hispali: Alonso Escrivano (Textus apud Google Books)
  • 1574 : Primera, segunda y tercera partes de la historia medicinal de las cosas que se traen de nuestras Indias Occidentales, que sirven en medicina; Tratado de la piedra bezaar, y dela yerva escuerçonera; Diálogo de las grandezas del hierro, y de sus virtudes medicinales (Textus apud Google Books)
  • 1580 : nova impressio Textus (Textus apud Google Books)
Versio Latina a Carolo Clusio facta
Versiones aliae
  • 1577 (John Frampton, interpr.) : Ioyfull newes out of the newe founde worlde. Londinii (ex editione Hispanica 1565 versa) citatio huius editionis
    • nova editio 1580 (ex editione Hispanica 1574 aucta) (Textus apud Google Books)
    • nova editio 1596 Textus
    • nova editio 1925 (editore Stephano Gaselee) : Joyfull newes out of the newe founde worlde. Londinii
  • 1602 (Anthoine Colin, interpr.) : Histoire des simples medicamens apportés des Terres neuves, desquels on se sert en la medecine. Lugduni: Jean Pillehotte (p. 501 sqq. apud Google Books) Editio 1619
  • 1895 (Karl Stünzner, interpr.) : Die Schrift des Monardes über die Arzneimittel Americas nach der lateinischen Übertragung des Clusius... übersetzt und erläutert. Halis: Max Niemeyer Textus
Eruditio
  • María Águeda Moreno Moreno, "El corpus indiano de materia herbaria de Nicolás Monardes y su recepción en los diccionarios bilingües (español-lenguas europeas, ss. XVI-XVIII)" in Alfinge vol. 26 (2014) pp. 117-145
  • C. R. Boxer, Two pioneers of tropical medicine: Garcia d'Orta and Nicolás Monardes. Londinii: Wellcome Historical Medical Library, 1963
  • Francisco Guerra, Nicolás Bautista Monardes, su vida y su obra, ca. 1493-1588. Mexicopoli, 1961
  • "Monardes, Nicolás Bautista (n.Sevila ca. 1493; m. en Sevilla, 1588)" in José M. López Piñero et al., Diccionario Histórico de la Ciencia Moderna en España vol. 2 (Barcinone: Ediciones Península, 1983)
  • José Pardo Tomás, "Two glimpses of America from a distance: Carolus Clusius and Nicolás Monardes" in Florike Egmond, Paul Hoftizer, Robert Visser, edd., Carolus Clusius, Towards a Cultural History of a Renaissance Naturalist (Amstelodami: Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen, 2007) pp. 179-199 Textus versionis praeliminaris