Aes grave

Caput dei Iani in asse gravi.

Aes grave est genus rei nummariae aeneae a Romanis et gentibus Italicis mediam Italiam incolentibus inter annos circiter 290/280 et 217/215 a.C.n. usurpatum. Insigne erat magno pondere nummorum : nam asses ad librae pondus exigebantur et secundum civitates et tempora inter 240 et 340 gr. pendebant. Itaque in formam flabantur, non malleolo cudebantur. Aliquid tamen a re monetaria Graeca iam mutuati erant id est rotunditatem formae : nummi enim in aere gravi speciem disci praebebant, cum antea Romani et Etrusci gravibus massis metallicis rectis angulis usi essent (aes signatum).

Numismatistae veteres rem nummariam aeneam Romanorum, antequam similibus Graecorum nummis uterentur, in tria tempora vel potius genera diviserunt : aes rude, aes signatum et aes grave. Haec divisio, velut tralaticia, adhuc in usu est.

De nummis

Altera novitas in aere gravi fuit valor in unoquoque nummo per notam indicatus. Non enim asses tantum flabantur sed etiam divisiones assis usque ad unciam, nonnumquam ad semunciam. Nota assis consistebat in virga recta "I" ut unum, nota semissis in littera "S" sive recta sive iacens sive etiam inversa. In minoribus nummis tot globuli inveniuntur quot uncias valebant et pendebant : quinque in quincunce, quatuor in triente, tres in quadrante vel terruncio, duo in sextante, unus in uncia.

Promptuarium

• 
  As post 240 a.C.n. : Ianus/Prora.
• 
  Semis circa 270 a.C.n. : Pegasus, S inversa.
• 
  Quincunx post 220 a.C.n. : Crux.
• 
  Triens 240/235 a.C.n. : Fulmen/Delphinus.
• 
  Quadrans : Manus et clava.
• 
  Sextans : Testa/Caduceus.
• 
  Uncia : Granum hordei.

De re nummaria illius temporis

Eodem tempore quo Italici aere gravi inter se media Italia utebantur, varios nummos argenteos aeneosque ad drachmam vel alias mensuras Graecas exactos percutiebant Romani, primum ROMANO ac deinde ROMA inscriptos. His nummis necnon nummis in Italia meridionali a civitatibus Graecis percussis utebantur in commercio cum nationibus exteris. Ita velut duae res nummariae fuerunt iuxta positae quae ad diversas regiones geographicas destinabantur. Hac divisione per plus quam sexaginta annos contenti Romani vixerunt : fortasse aes grave etiam diutius durasset nisi Hannibal et bellum Punicum secundum omnia in Italia turbassent.

Si vis plura legere

• Burnett Andrew 1988, La Numismatique romaine, Parisiis, Errance. ISBN 2-903442-69-X.
• Ernestus Haeberlin: Die Systematik des ältesten Römischen Münzwesen. Berolini. "Münzblätter", 1905
• Aes Grave, Das Schwergeld Roms und Mittelitaliens einschließlich der ihm vorausgehenden Rohbronzewährung, Halle 1910
• Rainer Albert, Die Münzen der römischen Republik, 2003.
• Sydenham, Eduardus A. : Aes Grave A Study of the Cast Coinages of Rome and Central Italy. Londini, Spink, 1926
• Rudi Thomsen, Early Roman Coinage (1957, 1961).
• Italo Vecchi, Italian Cast Coinage. A descriptive catalogue of the cast coinage of Rome and Italy. London Ancient Coins, 2013. ISBN 978-0-9575784-0-1
• Zehnacker, Hubert (1973). Moneta : recherches sur l'organisation et l'art des émissions monétaires de la République romaine (289-31 av. J.-C.). - Romae : École française de Rome ; Paris : diffusion de Boccard, 1973.
  • Vide etiam eiusdem auctoris commentarium ad editionem Plinianam libri XXXIII, Parisiis, Les Belles Lettres,1983.

Nexus interni

• Aes signatum - As - Didrachma Romana - Quadrans - Quincunx - Semis - Semuncia - Sestertius - Sextans (nummus) - Triens (nummus) - Uncia