Quantum redactiones paginae "Litterae Latinae" differant

E Vicipaedia
Browse history interactively
← Differentia superiorDifferentia proxima →
Content deleted Content added
VisualWikitext
m →‎Litterae Latinae recentiores: can't omit the "German Horace"
m numerosissima &c (10K)
Linea 1: Linea 1:
{{Litterae Latinae}}
{{Litterae Latinae}}
'''Litterae Latinae''' non solum maximam litterarum partem temporibus [[Res Publica Romana|Rei Publicae]] ac [[Imperium Romanum|Imperii Romani]] scriptarum amplectuntur, sed etiam numerosissima scripta [[Medium Aevum|Medii Aevi]] et [[Aevum Novum|Aevi Novi]] usque ad hunc diem.
'''Litterae Latinae''' non solum maximam [[litterae|litterarum]] partem temporibus [[Res Publica Romana|rei publicae]] ac [[imperium Romanum|imperii Romani]] [[scriptura|scriptarum]] amplectuntur, sed etiam permulta scripta [[Medium Aevum|medii aevi]] et [[Aevum Novum|aevi novi]] usque ad hunc diem.


== Tempestates litterarum Latinarum ==
== Tempestates litterarum Latinarum ==
=== Antiquitas ===
=== Antiquitas ===
Litterae Rei Publicae Romanae maxima ex parte [[lingua Latina|Latine]] conscriptae sunt. In partibus occidentalibus imperii Romani lingua Latina praevalebat, in orientalibus [[lingua Graeca|Graeca]]. Litterae ab initio saeculi primi a.C.n. usque ad medium saeculum primum p.C.n. "aureae" ("Latinitas aurea"), posterae usque ad saeculum secundum eieuns "argenteae" ("Latinitas argentea") nuncupari solent. Sequuntur litterae [[Antiquitas Posterior|Antiquitatis posterioris]].
Litterae Rei Publicae Romanae maxima ex parte [[lingua Latina|Latine]] conscriptae sunt. In occidentalibus imperii Romani [[regio]]nibus, lingua Latina, in orientalibus [[lingua Graeca|Graeca]] praevalebat. Litterae ab initio [[saeculum 1 a.C.n.|saeculi primi a.C.n.]] usque ad medium [[saeculum 1|saeculum primum p.C.n.]] [[aetas aurea|aureae]] ("Latinitas aurea"), posterae usque ad [[saeculum 2|saeculum secundum]] iniens argenteae ("Latinitas argentea") nuncupari solent. Sequuntur litterae [[Antiquitas Posterior|antiquitatis posterioris]].


==== Litterae Latinae priscae ====
==== Litterae Latinae priscae ====
Litterae Latinae priscae (circiter 240–90 a.C.n.), cum iam Graecas magnopere imitantur, tum manifestas proprietates monstrant. Plurimis textibus amissis in [[poesis|poesi]] praeter fragmenta tantum [[comoedia]]e [[Plautus|Plauti]] et [[Terentius|Terentii]] conservatae sunt, praeterea quidam libri [[prosa|oratione soluta]] conscripti ut [[Marcus Porcius Cato maior|Catonis]] [[De agri cultura]]. [[Origines]] eiusdem auctoris fuerunt primum opus historicum Latine scriptum. Antea iam [[Quintus Fabius Pictor]] et [[Aulus Postumius Albinus (consul 151 a.C.n)|Aulus Postumius Albinus]] de rebus gestis Romanis lingua Graeca scripserant, ut vim potentiamque Romanorum explicarent.<ref>vgl. M. Fuhrmann, Geschichte der römischen Literatur, Stuttgardiae 2005: p. 133ff.</ref>
Litterae Latinae priscae (circiter [[240 a.C.n.|240]]–[[90 a.C.n.]]), cum iam Graecas magnopere imitantur, tum manifestas proprietates monstrant. Plurimis [[textus|textibus]] amissis in [[poesis|poesi]] praeter fragmenta tantum [[comoedia]]e [[Plautus|Plauti]] et [[Terentius|Terentii]] conservatae sunt, praeterea quidam [[liber|libri]] [[prosa|oratione soluta]] conscripti ut [[Marcus Porcius Cato maior|Catonis]] ''[[De agri cultura]].'' [[Origines]] eiusdem auctoris fuerunt primum opus historicum Latine scriptum. Ante iam [[Quintus Fabius Pictor]] et [[Aulus Postumius Albinus (consul 151 a.C.n)|Aulus Postumius Albinus]] de rebus gestis Romanis lingua Graeca scripserant, ut vim potentiamque Romanorum explicarent.<ref>M. Fuhrmann, ''Geschichte der römischen Literatur'' (Stuttgardiae 2005), 133ff.</ref>


===== Poesis =====
===== Poesis =====
Linea 59: Linea 59:


'''[[Epigramma]]ta'''
'''[[Epigramma]]ta'''

Etiam plurima epigrammata [[Distichon|disticho]] conscripta sunt; rara plus quam quattuor versus habent.
Etiam plurima epigrammata [[Distichon|disticho]] conscripta sunt; rara plus quam quattuor versus habent.
*[[Catullus]]: ''Carmina 69–116''
*[[Catullus]]: ''Carmina 69–116''


===== [[Prosa]] =====
===== [[Prosa]] =====

'''[[Cicero]]'''
'''[[Cicero]]'''

*Orationes: ut puta ''In Catilinam'', ''In Verrem'', ''Pro Milone'', ''Pro Roscio Comodeo'', ''„Pro Sexto Roscio“''
*Orationes: ut puta ''In Catilinam'', ''In Verrem'', ''Pro Milone'', ''Pro Roscio Comodeo'', ''„Pro Sexto Roscio“''
*Scripta philosophica: ut puta ''De Re Publica'', ''De Officiis'', ''„De natura deorum“''
*Scripta philosophica: ut puta ''De Re Publica'', ''De Officiis'', ''„De natura deorum“''
Linea 80: Linea 77:


'''Varia'''
'''Varia'''

:[[Caesar]]: ''De Analogia'' (amissa)
:[[Caesar]]: ''De Analogia'' (amissa)
:[[Hyginus mythographus|Hyginus]]: ''De Astronomia''
:[[Hyginus mythographus|Hyginus]]: ''De Astronomia''
Linea 87: Linea 83:


==== Latinitas argentea ====
==== Latinitas argentea ====
Litterae Latinae imperii ineuntis magis quam Graecos auctores Latinos "aureae latinitatis", qui iam exemplaria habebantur, aemulatae sunt. Plurimi sunt et scriptores illustres huius temporis, in quibus imprimis [[Seneca]] emicat. Aliter ac Cicero magis varietatem quam concinnitatem, magis brevitatem quam periodos longas praefert. Suo tempore Seneca a iuvenibus multum lectus est,<ref>[[Tacitus]] Annales 13,2</ref> tamen stilus eius concisus ab aliis vituperatus est.<ref>vide. [[Quintilianus]] Institutio Oratoria 10,1,125 f.</ref>
Litterae Latinae imperii ineuntis magis quam Graecos auctores Latinos "aureae latinitatis", qui iam exemplaria habebantur, aemulatae sunt. Plurimi sunt et scriptores illustres huius temporis, in quibus imprimis [[Seneca]] emicat. Aliter ac Cicero magis varietatem quam concinnitatem, magis brevitatem quam periodos longas praefert. Suo tempore Seneca a iuvenibus multum lectus est,<ref>[[Tacitus]] Annales 13,2</ref> tamen stilus eius concisus ab aliis vituperatus est.<ref>[[Quintilianus]], ''Institutio Oratoria'' 10,1,125 f.</ref>


===== Poesis =====
===== Poesis =====

'''Poesis epica'''
'''Poesis epica'''
*[[Marcus Annaeus Lucanus|Lucanus]]: ''De Bello civili''
*[[Marcus Annaeus Lucanus|Lucanus]]: ''De Bello civili''
Linea 116: Linea 111:


===== Prosa =====
===== Prosa =====

'''Scripta philosophica'''
'''Scripta philosophica'''
*[[Seneca]]: ut puta ''[[Epistulae morales ad Lucilium]]'', ''Dialogi (ut puta [[De vita beata]], De brevitate vitae, De ira)'', ''De beneficiis''
*[[Seneca]]: ut puta ''[[Epistulae morales ad Lucilium]]'', ''Dialogi (ut puta [[De vita beata]], De brevitate vitae, De ira)'', ''De beneficiis''
Linea 171: Linea 165:


== Litterae Antiquitatis Posterioris ==
== Litterae Antiquitatis Posterioris ==
Scientiae pervestigatio antiquior litteras [[Antiquitas Posterior|Antiquitatis Posterioris]] (fere 300 - 600) magis magisque dilapsas esse iudicavit. Quod his diebus distinctius disputatur: Quaedam opera usque ad [[Medium Aevum]] iniens tota vel magna ex parte species ac argumenta antiqua sequebantur (ut puta [[Claudianus]]); simul litterae [[religio Christiana|Christianae]] numero ac gravitate accrescebant. Historiographia Latina circa annum [[400]] ultimum fastigium nacta est, cum [[Ammianus Marcellinus]] [[Tacitus|Tacitum]] aemulatus est, adhuc saeculo sexto [[Corippus]] [[epos|poesin epicam]] magni momenti nomine ''Iohannis'' creavit, qua [[Vergilius|Vergilium]] imitatus est.
Scientiae pervestigatio antiquior litteras [[Antiquitas Posterior|Antiquitatis Posterioris]] (fere [[300]]–[[600]]) magis magisque dilapsas esse iudicavit. Quod his diebus distinctius disputatur: Quaedam opera usque ad [[Medium Aevum]] iniens tota vel magna ex parte species ac argumenta antiqua sequebantur (ut puta [[Claudianus]]); simul litterae [[religio Christiana|Christianae]] numero ac gravitate accrescebant. Historiographia Latina circa annum [[400]] ultimum fastigium nacta est, cum [[Ammianus Marcellinus]] [[Tacitus|Tacitum]] aemulatus est, adhuc saeculo sexto [[Corippus]] [[epos|poesin epicam]] magni momenti nomine ''Iohannis'' creavit, qua [[Vergilius|Vergilium]] imitatus est.


Antiquitate Posteriore autem maxima litterarum antiquarum pars amissa est.
Antiquitate Posteriore autem maxima litterarum antiquarum pars amissa est.
Linea 291: Linea 285:


'''Saeculum nonum'''
'''Saeculum nonum'''
{{div col|3}}
*[[Theodulfus Aurelianensis]]
*[[Theodulfus Aurelianensis]]
*[[Einhardus]]
*[[Einhardus]]
Linea 314: Linea 309:
*[[Remigius Autissiodorensis]]
*[[Remigius Autissiodorensis]]
*[[Tutilo Sangallensis]]
*[[Tutilo Sangallensis]]
{{div col end}}


'''Saeculum decimum'''
'''Saeculum decimum'''
{{div col|3}}
*[[Hucbaldus de Sancto Amando]]
*[[Hucbaldus de Sancto Amando]]
*''[[Navigatio Sancti Brendani]]''
*''[[Navigatio Sancti Brendani]]''
Linea 327: Linea 324:
*[[Abbo Floriacensis]]
*[[Abbo Floriacensis]]
*[[Fromundus Tegrinsensis]]
*[[Fromundus Tegrinsensis]]
{{div col end}}


'''Saeculum undecimum'''
'''Saeculum undecimum'''
{{div col|3}}
*[[Fulbertus Carnotensis]]
*[[Fulbertus Carnotensis]]
*[[Berno Augiensis]]
*[[Berno Augiensis]]
Linea 349: Linea 348:
*[[Baldericus Dolensis]]
*[[Baldericus Dolensis]]
*[[Eadmerus Cantuariensis]]
*[[Eadmerus Cantuariensis]]
{{div col end}}


'''Saeculum duodecimum'''
'''Saeculum duodecimum'''
{{div col|3}}
*[[Hildebertus]]
*[[Hildebertus]]
*[[Amarcius]]
*[[Amarcius]]
Linea 384: Linea 385:
*[[Gualterus Mapes]]
*[[Gualterus Mapes]]
*[[Galfredus de Vino Salvo]]
*[[Galfredus de Vino Salvo]]
{{div col end}}


'''Saeculum tertium decimum'''
'''Saeculum tertium decimum'''
{{div col|3}}
*[[Saxo Grammaticus]]
*[[Saxo Grammaticus]]
*[[Alexander Neckam]]
*[[Alexander Neckam]]
Linea 416: Linea 419:
*[[Gertrudis de Helfta]]
*[[Gertrudis de Helfta]]
*[[Duns Scotus]]
*[[Duns Scotus]]
{{div col end}}


'''Saeculum quartum decimum'''
'''Saeculum quartum decimum'''
{{div col|3}}
*[[Engelbertus Admontensis]]
*[[Engelbertus Admontensis]]
*[[Bernardus Guidonis]]
*[[Bernardus Guidonis]]
Linea 429: Linea 434:
*[[Nicolaus Oresmius]]
*[[Nicolaus Oresmius]]
*[[Coluccius Salutati]]
*[[Coluccius Salutati]]
{{div col end}}


== Renascentia litterarum ==
== Renascentia litterarum ==
Linea 435: Linea 441:


'''Saeculum quintum decimum'''
'''Saeculum quintum decimum'''
{{div col|3}}
*[[Nicolaus Cusanus]]
*[[Nicolaus Cusanus]]
*[[Ioannes Franciscus Poggio Bracciolini]]
*[[Ioannes Franciscus Poggio Bracciolini]]
Linea 448: Linea 455:
*[[Conradus Celtis]]
*[[Conradus Celtis]]
*[[Ioannes Picus Mirandula]]
*[[Ioannes Picus Mirandula]]
{{div col end}}


'''Saeculum sextum decimum'''
'''Saeculum sextum decimum'''
Linea 458: Linea 466:


== Litterae Latinae recentiores ==
== Litterae Latinae recentiores ==
{{div col|3}}
'''Saeculum septimum decimum'''
'''Saeculum septimum decimum'''
*[[Franciscus Bacon]]
*[[Franciscus Bacon]]
Linea 474: Linea 483:
*[[Isaacus Newtonus]]
*[[Isaacus Newtonus]]
*[[Godefridus Guilielmus Leibnitius]]
*[[Godefridus Guilielmus Leibnitius]]
{{div col end}}


'''Saeculum duodevicesimum'''
'''Saeculum duodevicesimum'''
Linea 486: Linea 496:
'''Saeculum vicesimum'''
'''Saeculum vicesimum'''
*[[Hermannus Weller]]
*[[Hermannus Weller]]
*[[Walter Berger]]
*[[Gualterius Berger]]


{{NexInt}}
{{NexInt}}
⚫
*[[Index scriptorum Latinorum antiquitatis]]
* [[Lingua Latina]]
* [[Libri Latini]]
* [[Libri Latini]]
*[[Litterae Italiae]]
⚫
* [[Index scriptorum Latinorum antiquitatis]]


== Bibliographia ==
== Bibliographia ==
* [[Michael von Albrecht]] : ''Geschichte der römischen Literatur: von Andronicus bis Boethius; mit Berücksichtigung ihrer Bedeutung für die Neuzeit''. 2. ed. Bernae 1994.
* [[Michael von Albrecht|Albrecht, Michael von]]. [[1994]]. ''Geschichte der römischen Literatur: von Andronicus bis Boethius; mit Berücksichtigung ihrer Bedeutung für die Neuzeit.'' Ed. 2a. Bernae.
*Hunger, Herbert. (1975) [[1988]]. ''Die Textüberlieferung der antiken Literatur und der Bibel.'' Monaci. Prima ed. (1961) ''Geschichte der Textüberlieferung der antiken und mittelalterlichen Literatur.''
⚫
* ''[[Handbuch der Altertumswissenschaft]]'' 8 et 9
*Hadas, Moses. [[1952]]. ''A history of Latin literature.'' Novi Eboraci: Columbia University Press.
* Herbert Hunger: '' Geschichte der Textüberlieferung der antiken und mittelalterlichen Literatur''. 1961. Ed. posteriores titulo ''Die Textüberlieferung der antiken Literatur und der Bibel''. Monaci 1975 et 1988.
⚫
*''Handbuch der Altertumswissenschaft'' 8 et 9.
*Manuwald, Gesine. [[2011]]. ''Roman republican theatre.'' Cantabrigiae et Novi Eboraci: Cambridge University Press. ISBN 9780521110167, 0521110165.
*Simcox, George Augustus. (1883) [[1971]]. ''A history of Latin literature from Ennius to Boethius.'' Port Washington Novi Eboraci: Kennikat Press. ISBN 0804612048.


== Notae ==
== Notae ==
<div class="references-small"><references /></div>
<references />

{{lit-stipula}}


[[Categoria:Litterae Latinae| ]]
[[Categoria:Litterae Latinae| ]]

{{Myrias|Ars}}
{{Myrias|Ars}}

Emendatio ex 12:34, 25 Augusti 2019

Unam legis e paginis de
disserentibus
Periodos
Autores
Vide etiam
Litteras Latinas

Litterae Latinae non solum maximam litterarum partem temporibus rei publicae ac imperii Romani scriptarum amplectuntur, sed etiam permulta scripta medii aevi et aevi novi usque ad hunc diem.

Tempestates litterarum Latinarum

Antiquitas

Litterae Rei Publicae Romanae maxima ex parte Latine conscriptae sunt. In occidentalibus imperii Romani regionibus, lingua Latina, in orientalibus Graeca praevalebat. Litterae ab initio saeculi primi a.C.n. usque ad medium saeculum primum p.C.n. aureae ("Latinitas aurea"), posterae usque ad saeculum secundum iniens argenteae ("Latinitas argentea") nuncupari solent. Sequuntur litterae antiquitatis posterioris.

Litterae Latinae priscae

Litterae Latinae priscae (circiter 240–90 a.C.n.), cum iam Graecas magnopere imitantur, tum manifestas proprietates monstrant. Plurimis textibus amissis in poesi praeter fragmenta tantum comoediae Plauti et Terentii conservatae sunt, praeterea quidam libri oratione soluta conscripti ut Catonis De agri cultura. Origines eiusdem auctoris fuerunt primum opus historicum Latine scriptum. Ante iam Quintus Fabius Pictor et Aulus Postumius Albinus de rebus gestis Romanis lingua Graeca scripserant, ut vim potentiamque Romanorum explicarent.[1]

Poesis
Accius
Ennius
Livius Andronicus
Naevius
Pacuvius
Plautus
Terentius
Lucilius
Prosa
Cato Censorius: De agri cultura, Origines (amissae)

Latinitas aurea

Cicero epistulas ad familiares scribit: illustratio ex editione Hieronymi Scoti anno 1547.

Opera sic dictae Latinitatis aureae (circiter 90 a.C.n. - 14 .C.n.) tempore confecta, quo Res Publica Romana bellis civilibus dilapsa est, Augustus autem novum regiminis statum - specie rem publicam renovatam, re vera monarchiam - instituit, magis adhuc quam priora studium ac aemulationem culturae litterarumque Graecarum demonstrant. Iam ab aequalibus "classica" habebantur. Paene in omnibus generibus opera maximi momenti creata sunt. Quoad prosam imprimis Cicero memorandus est, cuius orationes exemplaria latinitatis posterae facta sunt. A Quintiliano[2] et denuo Petrarca sermo Ciceronianus norma orationis solutae ac fundamentum latinitatis in scholis doctus est. Inter poetas Vergilius similem locum obtinet.[3]

Poesis

Poesis epica

Poesis epica antiqua hexametris scripta est:

Poësis lyrica

Poesis lyrica diversis metris (sicut Stropha Sapphica vel Alcaica) composita est.

Satura

Varro: Saturae (amissae)

Poesis Bucolica

Poësis elegiaca

Poesis elegiaca metro disticho utitur.

Epigrammata Etiam plurima epigrammata disticho conscripta sunt; rara plus quam quattuor versus habent.

Prosa

Cicero

  • Orationes: ut puta In Catilinam, In Verrem, Pro Milone, Pro Roscio Comodeo, „Pro Sexto Roscio“
  • Scripta philosophica: ut puta De Re Publica, De Officiis, „De natura deorum“
  • Epistulae: ad Familiares, ad Brutum, ad Quintum Fratrem, ad Atticum
  • Scripta politica: „De re publica“
  • Scripta rhetorica: „De oratione“, „Orator“

Historici et biographi

  • Nepos: ut puta De Viris Illustribus
Caesar: De Bello Gallico, De Bello civili
Sallustius: De Coniuratione Catilinae, Bellum Iugurthinum
Livius: Ab Urbe Condita

Varia

Caesar: De Analogia (amissa)
Hyginus: De Astronomia
Varro: ut puta De Lingua Latina, De Re Rustica
Vitruvius: De Architectura

Latinitas argentea

Litterae Latinae imperii ineuntis magis quam Graecos auctores Latinos "aureae latinitatis", qui iam exemplaria habebantur, aemulatae sunt. Plurimi sunt et scriptores illustres huius temporis, in quibus imprimis Seneca emicat. Aliter ac Cicero magis varietatem quam concinnitatem, magis brevitatem quam periodos longas praefert. Suo tempore Seneca a iuvenibus multum lectus est,[4] tamen stilus eius concisus ab aliis vituperatus est.[5]

Poesis

Poesis epica

Fabula

Tragoedia

  • Seneca: ut puta Medea, Oedipus, Hercules Oetaeus

Satura

Epigrammata

Poesis bucolica

Prosa

Scripta philosophica

Epistulae

Satura

Narrationes

Rhetorica

Historica

Varia

Primi scriptores Christiani

Litterae Antiquitatis Posterioris

Scientiae pervestigatio antiquior litteras Antiquitatis Posterioris (fere 300–600) magis magisque dilapsas esse iudicavit. Quod his diebus distinctius disputatur: Quaedam opera usque ad Medium Aevum iniens tota vel magna ex parte species ac argumenta antiqua sequebantur (ut puta Claudianus); simul litterae Christianae numero ac gravitate accrescebant. Historiographia Latina circa annum 400 ultimum fastigium nacta est, cum Ammianus Marcellinus Tacitum aemulatus est, adhuc saeculo sexto Corippus poesin epicam magni momenti nomine Iohannis creavit, qua Vergilium imitatus est.

Antiquitate Posteriore autem maxima litterarum antiquarum pars amissa est.

  • Saeculum quartum:
  • Saeculum quintum:
  • Saeculum sextum:

Litterae Latinae Medii Aevi

Saeculum sextum

Saeculum septimum

Saeculum octavum

Angilbertus Centulensis

Saeculum nonum

Saeculum decimum

Saeculum undecimum

Saeculum duodecimum

Saeculum tertium decimum

Saeculum quartum decimum

Renascentia litterarum

Manus Erasmi ab Ioanne Holpenio pictae

Limes inter Medium Aevum et Renascentiam litterarum accurate fieri non potest, quare quidam scriptores saeculi quarti decimi etiam hac poni possunt.

Saeculum quintum decimum

Saeculum sextum decimum

Litterae Latinae recentiores

Saeculum septimum decimum

Saeculum duodevicesimum

Saeculum undevicesimum

Saeculum vicesimum

Nexus interni

Bibliographia

  • Albrecht, Michael von. 1994. Geschichte der römischen Literatur: von Andronicus bis Boethius; mit Berücksichtigung ihrer Bedeutung für die Neuzeit. Ed. 2a. Bernae.
  • Hunger, Herbert. (1975) 1988. Die Textüberlieferung der antiken Literatur und der Bibel. Monaci. Prima ed. (1961) Geschichte der Textüberlieferung der antiken und mittelalterlichen Literatur.
  • Hadas, Moses. 1952. A history of Latin literature. Novi Eboraci: Columbia University Press.
  • Handbuch der Altertumswissenschaft 8 et 9.
  • Manuwald, Gesine. 2011. Roman republican theatre. Cantabrigiae et Novi Eboraci: Cambridge University Press. ISBN 9780521110167, 0521110165.
  • Simcox, George Augustus. (1883) 1971. A history of Latin literature from Ennius to Boethius. Port Washington Novi Eboraci: Kennikat Press. ISBN 0804612048.

Notae

  1. ↑ M. Fuhrmann, Geschichte der römischen Literatur (Stuttgardiae 2005), 133ff.
  2. ↑ Vide Quintilianus: Institutio Oratoria 10,1,105 s.
  3. ↑ vide Quintilian Institutio Oratoria 10,1,85 f.
  4. ↑ Tacitus Annales 13,2
  5. ↑ Quintilianus, Institutio Oratoria 10,1,125 f.
Receptum de "https://la.wikipedia.org/w/index.php?title=Litterae_Latinae&oldid=3471670"