Quantum redactiones paginae "Dublinum" differant
m Incolae notabiles &c. (10K) |
m ~ |
||
| Linea 2: | Linea 2: | ||
{{pro pagina discretiva vide|Dublinum (discretiva)}} |
{{pro pagina discretiva vide|Dublinum (discretiva)}} |
||
{{Capsa urbis Vicidata}} |
{{Capsa urbis Vicidata}} |
||
'''Dublinum,'''<ref>"Dublana, Dublinum, Dublinia, Dublinium, Eblana": {{Graesse}}</ref> sive '''Eblana'''<ref>"Eblana": [[Claudius Ptolemaeus]], ''[[Geographia (Ptolemaeus)|Geographia]]'' (sed loco geographico haud certo). "Eblanda" (per errorem typographi?): {{PONS-SS}}</ref> ([[Lingua Anglica|Anglice]] ''Dublin''; [[Lingua Hibernica|Hibernice]] ''Baile Átha Cliath''), est [[caput (urbs)|caput]] et maxima [[Hibernia]] |
'''Dublinum,'''<ref>"Dublana, Dublinum, Dublinia, Dublinium, Eblana": {{Graesse}}</ref> sive '''Eblana'''<ref>"Eblana": [[Claudius Ptolemaeus]], ''[[Geographia (Ptolemaeus)|Geographia]]'' (sed loco geographico haud certo). "Eblanda" (per errorem typographi?): {{PONS-SS}}</ref> ([[Lingua Anglica|Anglice]] ''Dublin''; [[Lingua Hibernica|Hibernice]] ''Baile Átha Cliath''), est [[caput (urbs)|caput]] et maxima [[Hibernia (res publica)|Hiberniae]] [[urbs]]. Ad orientale [[Hibernia]]e [[litus]] sita est, in partes duas a Liffey [[flumen|flumine]] divisa atque O'Connell Bridge, maximo [[pons|ponte]], conecta. Hodie 527 612 (anno [[2011]]) homines Dublinum incolunt. Caput est [[Comitatus Eblanensis]]. |
||
== Generalia == |
== Generalia == |
||
Dublinum ad [[aestuarium]] fluminis Liffey ad sinum Eblanense sita est, cornu quoddam [[Mare Hibernicum|Maris Hibernici]]. Urbs [[commercium]] [[navis|navium]] agile tenet cum portibus [[Anglia]]e, [[Scotia]]e, et [[Francia]]e. Rete viae ferratae unionem cum aliis magnis [[oppidum|oppidis]] et [[regio]]nibus Hiberniae facit. Decem omnino [[pons|pontes]] pertinent ad ripas fluvii ulteriores. Terra baiae fluminis partem inferiorem solummodo tegit; apta est et navigiis maioribus. [[Canalis|Canales artificiosi]] duo ( |
Dublinum ad [[aestuarium]] fluminis Liffey ad sinum Eblanense sita est, cornu quoddam [[Mare Hibernicum|Maris Hibernici]]. Urbs [[commercium]] [[navis|navium]] agile tenet cum portibus [[Anglia]]e, [[Scotia]]e, et [[Francia]]e. Rete viae ferratae unionem cum aliis magnis [[oppidum|oppidis]] et [[regio]]nibus Hiberniae facit. Decem omnino [[pons|pontes]] pertinent ad ripas fluvii ulteriores. Terra baiae fluminis partem inferiorem solummodo tegit; apta est et navigiis maioribus. [[Canalis|Canales artificiosi]] duo (Canalis regius 154 chiliometrorum, Canalis grandis 335 chiliometrorum) portum Eblanensem cum plagis septentrionalibus et meridionalibus fluminis Shannon coniungunt. Eblanae iuncta sunt nonnulla illustria [[suburbium|suburbia]], e.g. Glasnevin. In [[sepulcretum|sepulcreto]] spectari possunt cippi luctantium in Hiberniae [[libertas|libertatem]] ut [[Daniel O'Connell|Danielis O'Connell]] et [[Ioannes Philpot Curran|Ioannis Philpot Curran]]. |
||
== Historia == |
== Historia == |
||
[[Oppidum]] in [[historia|tabulis historicis]] nominis versionem a [[Claudius Ptolemaeus|Claudio Ptolemaeo]] propositam habuit, i.e. ''Eblanae''. Postea urbi nomen ''Dubh-linn'' (Hibernice, '[[stagnum]] nigrum') fuit. Anno [[291]] victoria parta est in milites Regni Leinster. Circa annum [[450]] [[Sanctus Patricius]] [[Christianismus|Christianismum]] in oppidum introduxit. [[Saeculum IX|Saeculo nono]] urbs a [[Dania|Danis]] occupata est; anno 832 Dani urbem |
[[Oppidum]] in [[historia|tabulis historicis]] nominis versionem a [[Claudius Ptolemaeus|Claudio Ptolemaeo]] propositam habuit, i.e. ''Eblanae''. Postea urbi nomen ''Dubh-linn'' (Hibernice, '[[stagnum]] nigrum') fuit. Anno [[291]] victoria parta est in milites Regni Leinster. Circa annum [[450]] [[Sanctus Patricius]] [[Christianismus|Christianismum]] in oppidum introduxit. [[Saeculum IX|Saeculo nono]] urbs a [[Dania|Danis]] occupata est; anno 832 Dani urbem Dyslin nominabant, quae eis caput regni Danici valde potentis serviebat. Sed Hibernorum summum imperium revenit paullatim annis [[1052]], [[1075]], [[1124]]. Anno [[1171]] rex [[Henricus II (rex Angliae)|Henricus II]] Danos expugnante gravione Ricardo Strongbow repulsit. Anno [[1172]] Eblana domicilium aulicum factum est; Henrico adhuc regente, postea etiam urbis privilegia tributa sunt. Usque seditionem Hibernorum anni [[1798]] Eblana sub gubernio Anglico mansit. Nova temptatio urbis sub dominium Hibernicum reddendae anno [[1803]] duce Robert Emmet ad irritum iit. Neque annis [[1847]] et [[1867]] novae temptationes ullum effecerunt. In crudelibus tumultibus Hibernicis anno [[1916]] factis Eblanae acriter pugnatum est. Oppidum in rebus novis annorum inter [[1919]] et [[1921]] quoque partes suas egit. Effectus fuit creatio Civitatis Hibernicae Liberae. Inde ab anno [[1922]] Eblana caput Reipublicae Hiberniae est. |
||
Dublinum erat insulae [[caput (urbs)|caput]] in multis civitatibus: |
|||
* Dominatio Hiberniae ([[1171]]–[[1541]]) |
* Dominatio Hiberniae ([[1171]]–[[1541]]) |
||
* Regnum Hiberniae (cum regno Angliae coniunctum: [[1541]]–[[1800]]) |
* Regnum Hiberniae (cum regno Angliae coniunctum: [[1541]]–[[1800]]) |
||
| Linea 24: | Linea 25: | ||
Alia aedificia mentione digna sint officium vectigalium [[saeculum 18|saeculi duodevicensimi]] ((construebatur sub Ponte O'Connell, habet frontem 115 metrorum, porticum Doricam, tholum 38 metrorum cum statua Spei), iudicium et Leinster House, parlamenti Hibernici domus inferior (constructiones usque annum [[1739]], cum rotunda porticu Ionica). Multae [[statua]]e in honorem civium clarorum positae sunt, e.g. pro [[Daniel O'Connell|Daniele O'Connell]], [[Edmundus Burke|Edmundo Burke]], [[Oliverius Goldsmith|Oliverio Goldsmith]]). |
Alia aedificia mentione digna sint officium vectigalium [[saeculum 18|saeculi duodevicensimi]] ((construebatur sub Ponte O'Connell, habet frontem 115 metrorum, porticum Doricam, tholum 38 metrorum cum statua Spei), iudicium et Leinster House, parlamenti Hibernici domus inferior (constructiones usque annum [[1739]], cum rotunda porticu Ionica). Multae [[statua]]e in honorem civium clarorum positae sunt, e.g. pro [[Daniel O'Connell|Daniele O'Connell]], [[Edmundus Burke|Edmundo Burke]], [[Oliverius Goldsmith|Oliverio Goldsmith]]). |
||
[[Educatio superior|Instituta educatoria]] sunt [[Collegium Trinitatis iuxta Dublinum]] et Collegium universitarium (University College). Splendida est etiam [[Bibliotheca Collegii Trinitatis iuxta Dublinum]]. Inter academias peritorum excellit Academia promovendis scientiis et antiquitatis studiis (cum [[bibliotheca]] et [[museum|museo]], inde ab 1786) necnon Societas Eblanensis promovendis agriculturae quaestibusque (fundata anno 1731). Anno 1854 |
[[Educatio superior|Instituta educatoria]] sunt [[Collegium Trinitatis iuxta Dublinum]] et Collegium universitarium (University College). Splendida est etiam [[Bibliotheca Collegii Trinitatis iuxta Dublinum]]. Inter academias peritorum excellit Academia promovendis scientiis et antiquitatis studiis (cum [[bibliotheca]] et [[museum|museo]], inde ab 1786) necnon Societas Eblanensis promovendis agriculturae quaestibusque (fundata anno 1731). Anno [[1854]] universitas Catholica condita est. Ne obliviscaris [[museum]] nationale (cum multis prahistoriae Hibernicae vestigiis), pinacothecam nationalem (cum effigiebus et statuis) nec [[Abbey Theatre]]. |
||
Principale Eblanae [[viridarium]] nominatur a Phoenice, ubi est et domicilium praesidis reipublicae. |
Principale Eblanae [[viridarium]] nominatur a Phoenice, ubi est et domicilium praesidis reipublicae. |
||
Emendatio ex 11:47, 3 Augusti 2019
}}
Vide etiam paginam discretivam: Dublinum (discretiva)
Dublinum
Locus: 53°20′59″N 6°15′37″W
Numerus incolarum: 592 713
Zona horaria: UTC
Situs interretialis
Nomen officiale: Dublin, Baile Átha Cliath
Gestio
Consilium: legislative body of Dublin City Council
Procuratio superior: Comitatus Eblanensis, Hibernia
Geographia
Coniunctiones urbium
Dublinum,[1] sive Eblana[2] (Anglice Dublin; Hibernice Baile Átha Cliath), est caput et maxima Hiberniae urbs. Ad orientale Hiberniae litus sita est, in partes duas a Liffey flumine divisa atque O'Connell Bridge, maximo ponte, conecta. Hodie 527 612 (anno 2011) homines Dublinum incolunt. Caput est Comitatus Eblanensis.
Generalia
Dublinum ad aestuarium fluminis Liffey ad sinum Eblanense sita est, cornu quoddam Maris Hibernici. Urbs commercium navium agile tenet cum portibus Angliae, Scotiae, et Franciae. Rete viae ferratae unionem cum aliis magnis oppidis et regionibus Hiberniae facit. Decem omnino pontes pertinent ad ripas fluvii ulteriores. Terra baiae fluminis partem inferiorem solummodo tegit; apta est et navigiis maioribus. Canales artificiosi duo (Canalis regius 154 chiliometrorum, Canalis grandis 335 chiliometrorum) portum Eblanensem cum plagis septentrionalibus et meridionalibus fluminis Shannon coniungunt. Eblanae iuncta sunt nonnulla illustria suburbia, e.g. Glasnevin. In sepulcreto spectari possunt cippi luctantium in Hiberniae libertatem ut Danielis O'Connell et Ioannis Philpot Curran.
Historia
Oppidum in tabulis historicis nominis versionem a Claudio Ptolemaeo propositam habuit, i.e. Eblanae. Postea urbi nomen Dubh-linn (Hibernice, 'stagnum nigrum') fuit. Anno 291 victoria parta est in milites Regni Leinster. Circa annum 450 Sanctus Patricius Christianismum in oppidum introduxit. Saeculo nono urbs a Danis occupata est; anno 832 Dani urbem Dyslin nominabant, quae eis caput regni Danici valde potentis serviebat. Sed Hibernorum summum imperium revenit paullatim annis 1052, 1075, 1124. Anno 1171 rex Henricus II Danos expugnante gravione Ricardo Strongbow repulsit. Anno 1172 Eblana domicilium aulicum factum est; Henrico adhuc regente, postea etiam urbis privilegia tributa sunt. Usque seditionem Hibernorum anni 1798 Eblana sub gubernio Anglico mansit. Nova temptatio urbis sub dominium Hibernicum reddendae anno 1803 duce Robert Emmet ad irritum iit. Neque annis 1847 et 1867 novae temptationes ullum effecerunt. In crudelibus tumultibus Hibernicis anno 1916 factis Eblanae acriter pugnatum est. Oppidum in rebus novis annorum inter 1919 et 1921 quoque partes suas egit. Effectus fuit creatio Civitatis Hibernicae Liberae. Inde ab anno 1922 Eblana caput Reipublicae Hiberniae est.
Dublinum erat insulae caput in multis civitatibus:
- Dominatio Hiberniae (1171–1541)
- Regnum Hiberniae (cum regno Angliae coniunctum: 1541–1800)
- Regnum Britanniarum (1801–1922)
- Res Publica Hibernia (1919–1922)
- Hibernia (res publica) (1922–hodie)
Oeconomica
Eblana sedes oeconomica magni momenti est, terrae baia gravissima et nodus commercialis. Inter ergasteria varia numerantur fabricae cerevisiae, calceamentorum, vitrorum, pharmaceuticorum, cibariorum. Confectio navalis traditionem antiquam habet. Exportantur imprimis iumenta et agriculturalia.
Res videndae
Multa historica aedificia inveniuntur in oppido antico ad meridiem fluminis Liffey sito. Dublin Castle appellatur animus Eblanae ubi olim officia praefecti regis Anglici fuerunt. Aedium pars maxima in saxo elegantissime eminens super urbem flumenque erigitur. Quod castellum olim burgus fortificatus fuerat antequam anno 1560 sedes legati fieret. Archivium invenitur in Turri Bermingham, castelli antiquissima parte, quae anno 1411 erecta est. Construebatur gradatim usque ad saeculum septimum decimum. In earum vicinia sunt prisca Bursa (postea ea utebantur tamquam curia; camaram habet cum columnis Corinthicis, constructa est anno 1779) et Ecclesia Christi, cathedralis protestantica, cuius origo fuerat anno 1038 quaeque annis inter 1870 et 1877 reconstructa est. Ecclesia cathedralis Sancti Patricii generis Gothici sedes communitatis protestanticae in re publica Hibernica degentium esse constat. Erecta fuit ista metropolis iam anno 1190; mutationes fiebant annis inter 1220 et 1260. Ionathan Swift, priscus fani decanus, hic sepultus est. Anno 1816 Ecclesia cathedralis Catholica constructa est (cui est portibus Dorica), Ecclesia Sancti Andreae (generis Graeci) et Ecclesia Sancti Georgii.
Alia aedificia mentione digna sint officium vectigalium saeculi duodevicensimi ((construebatur sub Ponte O'Connell, habet frontem 115 metrorum, porticum Doricam, tholum 38 metrorum cum statua Spei), iudicium et Leinster House, parlamenti Hibernici domus inferior (constructiones usque annum 1739, cum rotunda porticu Ionica). Multae statuae in honorem civium clarorum positae sunt, e.g. pro Daniele O'Connell, Edmundo Burke, Oliverio Goldsmith).
Instituta educatoria sunt Collegium Trinitatis iuxta Dublinum et Collegium universitarium (University College). Splendida est etiam Bibliotheca Collegii Trinitatis iuxta Dublinum. Inter academias peritorum excellit Academia promovendis scientiis et antiquitatis studiis (cum bibliotheca et museo, inde ab 1786) necnon Societas Eblanensis promovendis agriculturae quaestibusque (fundata anno 1731). Anno 1854 universitas Catholica condita est. Ne obliviscaris museum nationale (cum multis prahistoriae Hibernicae vestigiis), pinacothecam nationalem (cum effigiebus et statuis) nec Abbey Theatre.
Principale Eblanae viridarium nominatur a Phoenice, ubi est et domicilium praesidis reipublicae.
Ecclesiastica
Episcopatus Danicus de archiepiscopo Cantuariensi dependens anno 1152 ipse archiepiscopatus creatus est. Eblana est sedes archiepiscopalis et Ecclesiae Anglicanae et Ecclesiae Catholicae Romanae. Archiepiscopus Anglicanus est Reverendissimus Ioannes Neill et Romanus Reverendissimus Dermitius Martin. Duae aedes cathedrales sunt, altera Sancto Patricio, altera Christo Domino dicata, quarum haec Dioecesis Dublini et Glendalough ecclesia materna est, illa patriae totius. Aedes procathedralis Romana Catholica Sanctae Mariae dicata est.
Incolae notabiles
- Patricius Bartholomaeus Ahern, magistratus et primus minister Hiberniae ab 1997 ad 2008
- Edmundus Burke, vir reipublicae administrandae peritus et philosophus
- Amanda Byram, animatrix programmatis et quondam indutrix
- Ioannes Field, compositor et clavilista
- Veronica Guerin, diurnaria
- Iacobus Joyce, auctor
- Edmundus Malone, Gulielmi Shakesperii vitae et operum studiosus
- Georgius Bernardus Shaw, auctor
- Carolus Villiers Stanford, compositor
- Ioannes Millington Synge, poeta et scriptor ludorum
- Arthurus Wellesley, Dux Wellingtoniae
Notae
- ↑ "Dublana, Dublinum, Dublinia, Dublinium, Eblana": J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus (Dresdae: Schönfeld, 1861; 1909. Brunsvici, 1972, 3 voll.) 1 2 3
- ↑ "Eblana": Claudius Ptolemaeus, Geographia (sed loco geographico haud certo). "Eblanda" (per errorem typographi?): PONS Wörterbuch für Schule und Studium: Lateinisch-Deutsch (Klett: ISBN 3-12-517553-4)
Bibliographia
- Charnock, Richard Stephen. 1859. Local Etymology. Londinii: Houlston and Wright.
- Clarke, Howard. 1990. Medieval Dublin: The Living City. Dublini: Irish Academic Press. ISBN 0-7165-2460-0.
- Duffy, Seán, Ailbhe MacShamhráin, et James Moynes. 2005. Medieval Ireland: An Encyclopedia. Novi Eboraci: Routledge. ISBN 0-415-94052-4.
- Flynn, John, et Jerry Kelleher. 2003. Dublin Journeys in America. High Table Publishing. ISBN 0-9544694-1-0.
- Hem, Hanne. 1994. Dubliners, An Anthropologist's Account. Osloae.
- Liddy, Pat. 2000. Dublin A Celebration: From the 1st to the 21st century. Dublin City Council. ISBN 0-946841-50-0.
- Craig, Maurice. 1989. The Architecture of Ireland from the Earliest Times to 1880. Batsford. ISBN 0-7134-2587-3.
- McDonald, Frank. 1989. Saving the City: How to Halt the Destruction of Dublin. Tomar Publishing. ISBN 1-871793-03-3.
- McGee, Thomas D'Arcy. 1863. A popular history of Ireland: from the earliest period to the emancipation of the Catholics. Novi Eboraci: Sadlier.
- McParland, Edward. 2001. Public Architecture in Ireland 1680–1760. Portu Novo: Yale University Press. ISBN 0-300-09064-1.
- Richardson, Dan. 1999. Dublín. Ediciones B. ISBN 84-406-9203-X.
Nexus externi
|
Vicimedia Communia plura habent quae ad Eblanam spectant. |
Ordine alphabetico enumeratae: Amstelodamum • Andorra Vetus • Athenae • Belogradum • Berna • Berolinum • Bratislavia • Bruxellae • Bucaresta • Budapestinum • Chisinau • Eblana • Hafnia • Helsingia • Holmia • Kiovia • Labacum • Londinium • Lutetia • Luxemburgum • Marinum • Matritum • Minscum • Monoecus • Moscua • Olisipo • Osloa • Podgorica • Praga • Reykiavica • Riga • Roma • Scupi • Seraium • Serdica • Tallinna • Valetta • Vallis Dulcis • Varsavia • civitas Vaticana • Vilna • Vindobona • Zagrabia
Sub civitatum nominibus annexae: Albania • Andorra • Austria • Belgia • Bosnia et Herzegovina • Britanniarum Regnum • Bulgaria • Cechia • Croatia • Dania • Estonia • Finnia • Francia • Germania • Graecia • Helvetia • Hibernia • Hispania • Hungaria • Islandia • Italia • Lettonia • Lichtenstenum • Lituania • Portugallia • Luxemburgum • Macedonia • Melita • Moldavia • Monoecus • Mons Niger • Nederlandia • Norvegia • Polonia • Romania • Russia • Ruthenia Alba • Sanctus Marinus • Serbia • Slovacia • Slovenia • Suecia • Turcia • Ucraina • civitas Vaticana