Quantum redactiones paginae "Litterae Latinae" differant
m use new formula for Vide etiam/Nexus interni section (using bot) |
|||
Linea 486: | Linea 486: | ||
*[[Walter Berger]] |
*[[Walter Berger]] |
||
{{NexInt}} |
|||
== Vide etiam == |
|||
* [[Lingua Latina]] |
* [[Lingua Latina]] |
||
* [[Libri Latini]] |
* [[Libri Latini]] |
Emendatio ex 18:26, 2 Augusti 2016
- Litterae Latinae priscae
- Latinitas aurea
- Poesis
- Poesis epica
- Vergilius: Aeneis, Georgica
- Lucretius: De rerum natura
- Ovidius: Metamorphoses , Ars amatoria
- Catullus: Carmen 64 (sic dictum Epyllion)
- Poësis lyrica
- Satura
- Poesis Bucolica
- Poësis elegiaca
- Epigrammata
- Catullus: Carmina 69–116
- Poesis epica
- Poesis
- Latinitas argentea
- Poesis
- Poesis epica
- Lucanus: De Bello civili
- Silius Italicus: Punica
- Valerius Flaccus: Argonautica
- Statius: Thebais, Achilleis
- Marcus Manilius: Astronomicon
- Fabula
- Tragoedia
- Seneca: ut puta Medea, Oedipus, Hercules Oetaeus
- Satura
- Epigrammata
- Poesis bucolica
- Poesis epica
- Prosa
- Scripta philosophica
- Seneca: ut puta Epistulae morales ad Lucilium, Dialogi (ut puta De vita beata, De brevitate vitae, De ira), De beneficiis
- Marcus Aurelius: Τὰ εἰς ἑαυτόν sive Σκέψεις (Latine: Ad se ipsum vel Meditationes; liber Graece scriptus est)
- Epistulae
- Satura
- Narrationes
- Apuleius: Metamorphoses
- Rhetorica
- Seneca maior: Controversiae, Suasoriae
- Quintilianus: Institutio Oratoria, Declamationes
- Fronto
- Historica
- Velleius Paterculus: Historiae Romanae
- Valerius Maximus: Factorum et Dictorum Memorabilium
- Quintus Curtius Rufus: Historiae Alexandri Magni
- Tacitus: De vita et moribus Iulii Agricolae, Historiae, De origine et situ Germanorum, Annales
- Suetonius: De Vita Caesarum, De Poetis
- Varia
- Aulus Gellius: Noctes Atticae
- Censorinus
- Pomponius Mela: De Chorographia
- Celsus: Artes (Medicina)
- Scribonius Largus Compositiones (Medicina)
- Columella: De Re Rustica
- Masurius Sabinus: Ius civile
- Plinius maior: Naturalis Historia
- Frontinus: ut puta De Aquaeductu Urbis Romae
- Hyginus mythographus: De Astronomia
- Apicius: De Re Coquinaria
- Cornelius Labeo: Fasti, De diis animalibus, De oraculo Apollinis Clarii
- Scripta philosophica
- Poesis
Litteras Latinas
Litterae Latinae non solum maximam litterarum partem temporibus Rei Publicae ac Imperii Romani scriptarum amplectuntur, sed etiam numerosissima scripta Medii Aevi et Aevi Novi usque ad hunc diem.
Tempestates litterarum Latinarum
Antiquitas
Litterae Rei Publicae Romanae maxima ex parte Latine conscriptae sunt. In partibus occidentalibus imperii Romani lingua Latina praevalebat, in orientalibus Graeca. Litterae ab initio saeculi primi a.C.n. usque ad medium saeculum primum p.C.n. "aureae" ("Latinitas aurea"), posterae usque ad saeculum secundum eieuns "argenteae" ("Latinitas argentea") nuncupari solent. Sequuntur litterae Antiquitatis posterioris.
Litterae Latinae priscae
Litterae Latinae priscae (circiter 240–90 a.C.n.), cum iam Graecas magnopere imitantur, tum manifestas proprietates monstrant. Plurimis textibus amissis in poesi praeter fragmenta tantum comoediae Plauti et Terentii conservatae sunt, praeterea quidam libri oratione soluta conscripti ut Catonis De agri cultura. Origines eiusdem auctoris fuerunt primum opus historicum Latine scriptum. Antea iam Quintus Fabius Pictor et Aulus Postumius Albinus de rebus gestis Romanis lingua Graeca scripserant, ut vim potentiamque Romanorum explicarent.[1]
Poesis
Prosa
- Cato Censorius: De agri cultura, Origines (amissae)
Latinitas aurea
Opera sic dictae Latinitatis aureae (circiter 90 a.C.n. - 14 .C.n.) tempore confecta, quo Res Publica Romana bellis civilibus dilapsa est, Augustus autem novum regiminis statum - specie rem publicam renovatam, re vera monarchiam - instituit, magis adhuc quam priora studium ac aemulationem culturae litterarumque Graecarum demonstrant. Iam ab aequalibus "classica" habebantur. Paene in omnibus generibus opera maximi momenti creata sunt. Quoad prosam imprimis Cicero memorandus est, cuius orationes exemplaria latinitatis posterae facta sunt. A Quintiliano[2] et denuo Petrarca sermo Ciceronianus norma orationis solutae ac fundamentum latinitatis in scholis doctus est. Inter poetas Vergilius similem locum obtinet.[3]
Poesis
Poesis epica antiqua hexametris scripta est:
- Vergilius: Aeneis, Georgica
- Lucretius: De rerum natura
- Ovidius: Metamorphoses , Ars amatoria
- Catullus: Carmen 64 (sic dictum Epyllion)
Poesis lyrica diversis metris (sicut Stropha Sapphica vel Alcaica) composita est.
- Horatius: Carmina, Carmen saeculare et Epodi
- Catullus: Carmina 1–60 (inter quae notissima carmina, quibus de quadam Lesbia agitur)
Poesis Bucolica
Poesis elegiaca metro disticho utitur.
- Catullus: carmina 65-68, quae similia sunt carminibus elegiacis aetatis Augusti.
- Gallus: Carmina in Lycoriden (amissa)
- Tibullus
- Propertius
- Ovidius: Amores, Heroides
- Sulpicia: Poetissa, cuius carmina inveniri possunt in tertio libro Corporis Tibulliani (c.13–18).
Etiam plurima epigrammata disticho conscripta sunt; rara plus quam quattuor versus habent.
- Catullus: Carmina 69–116
Prosa
- Orationes: ut puta In Catilinam, In Verrem, Pro Milone, Pro Roscio Comodeo, „Pro Sexto Roscio“
- Scripta philosophica: ut puta De Re Publica, De Officiis, „De natura deorum“
- Epistulae: ad Familiares, ad Brutum, ad Quintum Fratrem, ad Atticum
- Scripta politica: „De re publica“
- Scripta rhetorica: „De oratione“, „Orator“
Historici et biographi
- Nepos: ut puta De Viris Illustribus
- Caesar: De Bello Gallico, De Bello civili
- Sallustius: De Coniuratione Catilinae, Bellum Iugurthinum
- Livius: Ab Urbe Condita
Varia
- Caesar: De Analogia (amissa)
- Hyginus: De Astronomia
- Varro: ut puta De Lingua Latina, De Re Rustica
- Vitruvius: De Architectura
Latinitas argentea
Litterae Latinae imperii ineuntis magis quam Graecos auctores Latinos "aureae latinitatis", qui iam exemplaria habebantur, aemulatae sunt. Plurimi sunt et scriptores illustres huius temporis, in quibus imprimis Seneca emicat. Aliter ac Cicero magis varietatem quam concinnitatem, magis brevitatem quam periodos longas praefert. Suo tempore Seneca a iuvenibus multum lectus est,[4] tamen stilus eius concisus ab aliis vituperatus est.[5]
Poesis
Poesis epica
- Lucanus: De Bello civili
- Silius Italicus: Punica
- Valerius Flaccus: Argonautica
- Statius: Thebais, Achilleis
- Marcus Manilius: Astronomicon
Tragoedia
- Seneca: ut puta Medea, Oedipus, Hercules Oetaeus
Satura
Epigrammata
Poesis bucolica
Prosa
Scripta philosophica
- Seneca: ut puta Epistulae morales ad Lucilium, Dialogi (ut puta De vita beata, De brevitate vitae, De ira), De beneficiis
- Marcus Aurelius: Τὰ εἰς ἑαυτόν sive Σκέψεις (Latine: Ad se ipsum vel Meditationes; liber Graece scriptus est)
Epistulae
Satura
Narrationes
- Apuleius: Metamorphoses
Rhetorica
- Seneca maior: Controversiae, Suasoriae
- Quintilianus: Institutio Oratoria, Declamationes
- Fronto
Historica
- Velleius Paterculus: Historiae Romanae
- Valerius Maximus: Factorum et Dictorum Memorabilium
- Quintus Curtius Rufus: Historiae Alexandri Magni
- Tacitus: De vita et moribus Iulii Agricolae, Historiae, De origine et situ Germanorum, Annales
- Suetonius: De Vita Caesarum, De Poetis
Varia
- Aulus Gellius: Noctes Atticae
- Censorinus
- Pomponius Mela: De Chorographia
- Celsus: Artes (Medicina)
- Scribonius Largus Compositiones (Medicina)
- Columella: De Re Rustica
- Masurius Sabinus: Ius civile
- Plinius maior: Naturalis Historia
- Frontinus: ut puta De Aquaeductu Urbis Romae
- Hyginus mythographus: De Astronomia
- Apicius: De Re Coquinaria
- Cornelius Labeo: Fasti, De diis animalibus, De oraculo Apollinis Clarii
Primi scriptores Christiani
- Saeculum secundum:
- Saeculum tertium:
Litterae Antiquitatis Posterioris
Scientiae pervestigatio antiquior litteras Antiquitatis Posterioris (fere 300 - 600) magis magisque dilapsas esse iudicavit. Quod his diebus distinctius disputatur: Quaedam opera usque ad Medium Aevum iniens tota vel magna ex parte species ac argumenta antiqua sequebantur (ut puta Claudianus); simul litterae Christianae numero ac gravitate accrescebant. Historiographia Latina circa annum 400 ultimum fastigium nacta est, cum Ammianus Marcellinus Tacitum aemulatus est, adhuc saeculo sexto Corippus poesin epicam magni momenti nomine Iohannis creavit, qua Vergilium imitatus est.
Antiquitate Posteriore autem maxima litterarum antiquarum pars amissa est.
- Saeculum quartum:
- Arnobius Maior
- Lactantius
- Marius Victorinus
- Pervigilium Veneris
- Aelius Donatus
- Ausonius
- Aurelius Victor
- Ammianus Marcellinus
- Paulinus Nolanus
- Ambrosius
- Quintus Aurelius Symmachus
- Hieronymus
- Peregrinatio Aetheriae
- Flavius Vegetius Renatus
- Avienus
- Servius
- Hilarius Pictaviensis
- Optatus
- Eusebius Pamphili
- Filastrius
- Eutropius
- Palladius
- Publilius Optatianus Porfyrius
- Theodorus Priscianus
- Pelagonius
- Iuvencus
- Tyrannius Rufinus
- Nonius Marcellus
- Firmicus Maternus
- Saeculum quintum:
- Historia Augusta
- Prudentius
- Sulpicius Severus
- Augustinus
- Claudius Claudianus
- Rutilius Claudius Namatianus
- Ambrosius Theodosius Macrobius
- Martianus Capella
- Leo I (papa)
- Sidonius Apollinaris
- Arnobius Minor
- Nicetas Remesianensis
- Orientius
- Orosius
- Blossius Aemilius Dracontius
- Gennadius Massiliensis
- Ioannes Cassianus
- Flavius Merobaudes
- Coelius Sedulius
- Salvianus Massiliensis
- Symphosius
- Prosper Tiro Aquitanus
- Caelius Aurelianus
- Cassius Felix
- Maximus Taurinensis
- Pomerius
- Saeculum sextum:
Litterae Latinae Medii Aevi
Saeculum sextum
- Gildas
- Martinus Bracarensis
- Gregorius Turonensis
- Gregorius Magnus
- Venantius Fortunatus
- Columbanus Bobiensis
- Sisebutus (rex Visigothorum)
- Leander Hispalensis
Saeculum septimum
- Isidorus Hispalensis: Etymologiae
- Fredegar
- Hisperica Famina
- Braulio Caesaraugustanus
- Eugenius Toletanus
- Ildephonsus Toletanus
- Iulianus Toletanus
- Adamnanus de Iona
- Visio Baronti Monachi Longoretensis
- Aldhelmus Schireburnensis
Saeculum octavum
- Beda Venerabilis
- Bonifatius Winfridus
- Chrodegangus Metensis
- Paulus Diaconus
- Arbeo Frisingensis
- Petrus Pisanus
- Alcuinus
- Paulinus Aquileiensis
Saeculum nonum
- Theodulfus Aurelianensis
- Einhardus
- Modoinus Augustodunensis
- Deicola Hibernicus
- Rabanus Maurus
- Nithardus
- Hilduinus Sancti Dionysii
- Freculphus Lexoviensis
- Theganus Treverensis
- Paschasius Radbertus
- Lupus Servatus
- Walafridus Strabo
- Florus Lugdunensis
- Rudolfus Fuldensis
- Gotescalcus
- Ratramnus Corbiensis
- Hincmarus Remensis
- Sedulius Scotus
- Heiricus Autissiodorensis
- Iohannes Scotus Eriugena
- Notker Balbulus
- Remigius Autissiodorensis
- Tutilo Sangallensis
Saeculum decimum
- Hucbaldus de Sancto Amando
- Navigatio Sancti Brendani
- Odo Cluniacensis
- Flodoardus Remensis
- Waltharius
- Liutprandus Cremonensis
- Vidukindus Corbeius
- Hrotsvitha Gandeshemensis
- Gerbertus Aureliacensis
- Abbo Floriacensis
- Fromundus Tegrinsensis
Saeculum undecimum
- Fulbertus Carnotensis
- Berno Augiensis
- Eccardus Sangallensis IV
- Wipo
- Petrus Damianus
- Berengarius Turonensis
- Hermannus Augiensis
- Ecbasis captivi
- Lanfrancus Cantuariensis
- Ruodlieb
- Lambertus Hersfeldensis
- Carmina Cantabrigiensia
- Guido Aretinus
- Humbertus de Silva Candida
- Anselmus Cantuariensis
- Arnulfus Villariensis
- Sigebertus Gemblacensis
- Marbodus Redonensis
- Baldericus Dolensis
- Eadmerus Cantuariensis
Saeculum duodecimum
- Hildebertus
- Amarcius
- Petrus Abaelardus
- Guillelmus Malmesburiensis
- Sugerus Sancti Dionysii
- Gulielmus de Conchis
- Bernardus Claraevallensis
- Hugo Primas Aurelianensis
- Petrus Lombardus
- Hugo de Sancto Victore
- Nivardus Gandavensis
- Vitalis Blesensis
- Hildegardis Bingensis
- Galfridus Monemutensis
- Herradis Landsbergensis
- Iosephus Iscanus
- Bernardus Silvestris
- Guilelmus Blesensis
- Adamus de Sancte Victore
- Otto Frisingensis
- Ioannes Saresberiensis
- Helmoldus
- Alanus ab Insulis
- Archipoeta
- Matthaeus Vindocinensis
- Bernardus Cluniacensis
- Ioachim Florensis
- Petrus Blesensis
- Petrus de Riga
- Nigellus de Longo Campo
- Gualterus de Castellione
- Gualterus Mapes
- Galfredus de Vino Salvo
Saeculum tertium decimum
- Saxo Grammaticus
- Alexander Neckam
- Michael Scotus
- Gervasius Tilberiensis
- Iacobus Vitriacensis
- Robertus Grosseteste
- Caesarius Heisterbachensis
- Franciscus Assisiensis
- Guilielmus Alvernus
- Alexander Halensis
- Thomas de Celano: Dies Irae
- Vincentius Bellovacensis
- Carmina Burana
- Carmina Vagantium
- ohannes de Garlandia (grammaticus)
- Albertus Magnus
- Rogerius Baco
- Guilelmus de Moerbeka
- Bonaventura
- Thomas Aquinas
- Ioannes Pechanus
- Iacobus a Voragine
- Hugo Trimbergensis
- Sigerius de Brabantia
- Raimundus Lullus
- Iacobus de Benedictis
- Theodoricus Teutonicus
- Petrus Aponus
- Gertrudis de Helfta
- Duns Scotus
Saeculum quartum decimum
- Engelbertus Admontensis
- Bernardus Guidonis
- Dantes Alagherius
- Mussatus
- Gualterus Burlaeus
- Marsilius Patavinus
- Guillelmus de Ockham
- Franciscus Petrarca
- Iohannes Boccacius
- Nicolaus Oresmius
- Coluccius Salutati
Renascentia litterarum
Limes inter Medium Aevum et Renascentiam litterarum accurate fieri non potest, quare quidam scriptores saeculi quarti decimi etiam hac poni possunt.
Saeculum quintum decimum
- Nicolaus Cusanus
- Ioannes Franciscus Poggio Bracciolini
- Thomas a Kempis
- Leo Baptista Alberti
- Laurentius Valla
- Aeneas Silvius Piccolomini
- Marsilius Ficinus
- Rudolphus Agricola
- Hieronymus Savonarola
- Angelus Politianus
- Ioannes Reuchlin
- Conradus Celtis
- Ioannes Picus Mirandula
Saeculum sextum decimum
- Conradus Peutingerus
- Desiderius Erasmus Roterodamus
- Nicolaus Copernicus
- Thomas Morus
- Philippus Melanchthon
- Petrus Lotichius Secundus
Litterae Latinae recentiores
Saeculum septimum decimum
- Franciscus Bacon
- Ioannes Barclaius
- Galilaeus Galilaei
- Iacobus Bidermanus
- Iohannes Keplerus
- Hugo Grotius
- Thomas Hobbes
- Renatus Cartesius
- Ioannes Miltonus
- Blasius Pascalis
- Benedictus de Spinoza
- Isaacus Newtonus
- Godefridus Guilielmus Leibnitius
Saeculum duodevicesimum
Saeculum undevicesimum
Saeculum vicesimum
Nexus interni
Bibliographia
- Michael von Albrecht : Geschichte der römischen Literatur: von Andronicus bis Boethius; mit Berücksichtigung ihrer Bedeutung für die Neuzeit. 2. ed. Bernae 1994.
- Handbuch der Altertumswissenschaft 8 et 9
- Herbert Hunger: Geschichte der Textüberlieferung der antiken und mittelalterlichen Literatur. 1961. Ed. posteriores titulo Die Textüberlieferung der antiken Literatur und der Bibel. Monaci 1975 et 1988.
Notae
- ↑ vgl. M. Fuhrmann, Geschichte der römischen Literatur, Stuttgardiae 2005: p. 133ff.
- ↑ Vide Quintilianus: Institutio Oratoria 10,1,105 s.
- ↑ vide Quintilian Institutio Oratoria 10,1,85 f.
- ↑ Tacitus Annales 13,2
- ↑ vide. Quintilianus Institutio Oratoria 10,1,125 f.