Quantum redactiones paginae "Historia biologiae" differant
No edit summary |
de notionibus |
||
| Linea 4: | Linea 4: | ||
Saeculis [[saeculum 18|XVIII]] et [[saeculum 19|XIX]] scientiae biologicae, tales quales sunt [[biologia]] et [[zoologia]], facti sunt disciplinae cum professionibus distinctis coniunctis. [[Lavoisierius]] et alii scientifici mundos animatum inanimatumque per [[physica]]m et [[chemia]]m connectere coeperunt. Exploratores-naturalistae, ut [[Alexander von Humboldt|Humboldt]], interactionem inter organismos et locos eorum exquisiverunt, fundamentum iacentes [[biogeographia]]e, [[oecologia]]e, [[ethologia]]e. Naturalistae [[essentialismus|essentialismum]] repudicare et momentum [[exstinctio]]nis ac mutabilitatem [[species|specierum]] considerare coeperunt. [[Theoria cellularum]] novum conspicuum de basi vitae dedit. His adeptionibus atque effectibus [[embryologia]]e et [[palaeontologia]]e [[Carolus Robertus Darwin|Carolus Darwin]] [[synthesis|synthesim]] elaboravit: theoria [[evolutio]]nis per [[selectio naturalis|selectionem naturalem]]. Finis saeculo XIX vidit casum theoriae [[generatio spontanea|generationis spontaneae]] et ascensum [[theoria microbiana|theoriae microbioticae]] [[morbus|morborum]]. |
Saeculis [[saeculum 18|XVIII]] et [[saeculum 19|XIX]] scientiae biologicae, tales quales sunt [[biologia]] et [[zoologia]], facti sunt disciplinae cum professionibus distinctis coniunctis. [[Lavoisierius]] et alii scientifici mundos animatum inanimatumque per [[physica]]m et [[chemia]]m connectere coeperunt. Exploratores-naturalistae, ut [[Alexander von Humboldt|Humboldt]], interactionem inter organismos et locos eorum exquisiverunt, fundamentum iacentes [[biogeographia]]e, [[oecologia]]e, [[ethologia]]e. Naturalistae [[essentialismus|essentialismum]] repudicare et momentum [[exstinctio]]nis ac mutabilitatem [[species|specierum]] considerare coeperunt. [[Theoria cellularum]] novum conspicuum de basi vitae dedit. His adeptionibus atque effectibus [[embryologia]]e et [[palaeontologia]]e [[Carolus Robertus Darwin|Carolus Darwin]] [[synthesis|synthesim]] elaboravit: theoria [[evolutio]]nis per [[selectio naturalis|selectionem naturalem]]. Finis saeculo XIX vidit casum theoriae [[generatio spontanea|generationis spontaneae]] et ascensum [[theoria microbiana|theoriae microbioticae]] [[morbus|morborum]]. |
||
Cum opera [[Gregorius Mendel|Mendel]] prima parti [[saeculum 20|saeculi XX]] denuo inventi sint, [[Thomas Hunt Morgan]] cum discipulis suis theoriam [[genetica]]e elaboraverunt. Annis 1930 genetica et selectio naturalis in [[synthesis evolutionis hodierna|synthese evolutionis hodierna]] coniunctae sunt. Novae disciplinae rapide creverunt, praecipue postquam [[Iacobus Dewey Watson|Watson]] et [[Franciscus Crick|Crick]] structuram [[Acidum desoxyribonucleicum|acidi desoxyribonucleici]] agnoverunt. Post constitutionem [[dogma centrale|dogmatis centralis]] et explicationem [[codex geneticus|codicis genetici]], biologia magnam partem divisa est in partes duae: biologiam organismos totos et organismorum greges tractantem et biologiam elementa minora tractantem (biologias [[ |
Cum opera [[Gregorius Mendel|Mendel]] prima parti [[saeculum 20|saeculi XX]] denuo inventi sint, [[Thomas Hunt Morgan]] cum discipulis suis theoriam [[genetica]]e elaboraverunt. Annis 1930 genetica et selectio naturalis in [[synthesis evolutionis hodierna|synthese evolutionis hodierna]] coniunctae sunt. Novae disciplinae rapide creverunt, praecipue postquam [[Iacobus Dewey Watson|Watson]] et [[Franciscus Crick|Crick]] structuram [[Acidum desoxyribonucleicum|acidi desoxyribonucleici]] agnoverunt. Post constitutionem [[dogma centrale|dogmatis centralis]] et explicationem [[codex geneticus|codicis genetici]], biologia magnam partem divisa est in partes duae: biologiam organismos totos et organismorum greges tractantem et biologiam elementa minora tractantem (biologias [[cytologia|cellularem]] et [[biologia molecularis|molecularem]]). Fini tamen saeculi XX haec divisio reversi coepit. Hodie biologistae organismorum artes moleculares saepe utunur, et biologistae moleculares et [[cellula praecursoria|cellulares interactionem]] inter gena et loca indagant, etiam [[genetica]]m gregum organismorum.<!--population genetics--> |
||
[[Categoria:Historia scientiae]] |
[[Categoria:Historia scientiae]] |
||
Emendatio ex 18:07, 25 Iulii 2016
Historia biologiae scientiam rerum vivarum ab antiquitate ad hoc tempus investigat. Quamquam notio unius disciplinae cohaerentis biologiae solum saeculo XIX orta est, scientiae biologicae ex traditionibus medicinae et historiae naturalis emerserunt, qui ad ayurvedam, medicinam Aegypti antiquae, opera Aristotelis et Galeni extenduntur. Haec scientia antiqua in Medio Aevo elaborata est medicis philosophisque Musulmanis, talibus qualis est Avicenna. In Renascentia Europaea et Novo Aevo cogitatio biologica tempus rerum novarum subiit, propter studium novum empirismi et inventionem multorum organismorum novorum. Eminentes viri huius motus erant in physiologia Vesalius et Harvey, qui experimentis observationeque deligentis uti sunt, et in historia naturali Linnaeus et Buffonus, qui vitae diversitatem et fossilia classificare, atque organismorum crescentiam et mores investigare coeperunt. Microscopia mundum antea ignotum microorganismorum ac cellularum patefecit. Momentum crescente theologiae naturalis, partim responsi philosophiae mechanicae, auctum stimulavit historiae naturalis, quamquam de argumento teleologico a religione dato pendebat.
Saeculis XVIII et XIX scientiae biologicae, tales quales sunt biologia et zoologia, facti sunt disciplinae cum professionibus distinctis coniunctis. Lavoisierius et alii scientifici mundos animatum inanimatumque per physicam et chemiam connectere coeperunt. Exploratores-naturalistae, ut Humboldt, interactionem inter organismos et locos eorum exquisiverunt, fundamentum iacentes biogeographiae, oecologiae, ethologiae. Naturalistae essentialismum repudicare et momentum exstinctionis ac mutabilitatem specierum considerare coeperunt. Theoria cellularum novum conspicuum de basi vitae dedit. His adeptionibus atque effectibus embryologiae et palaeontologiae Carolus Darwin synthesim elaboravit: theoria evolutionis per selectionem naturalem. Finis saeculo XIX vidit casum theoriae generationis spontaneae et ascensum theoriae microbioticae morborum.
Cum opera Mendel prima parti saeculi XX denuo inventi sint, Thomas Hunt Morgan cum discipulis suis theoriam geneticae elaboraverunt. Annis 1930 genetica et selectio naturalis in synthese evolutionis hodierna coniunctae sunt. Novae disciplinae rapide creverunt, praecipue postquam Watson et Crick structuram acidi desoxyribonucleici agnoverunt. Post constitutionem dogmatis centralis et explicationem codicis genetici, biologia magnam partem divisa est in partes duae: biologiam organismos totos et organismorum greges tractantem et biologiam elementa minora tractantem (biologias cellularem et molecularem). Fini tamen saeculi XX haec divisio reversi coepit. Hodie biologistae organismorum artes moleculares saepe utunur, et biologistae moleculares et cellulares interactionem inter gena et loca indagant, etiam geneticam gregum organismorum.