Quantum redactiones paginae "Lingua Italiana" differant

E Vicipaedia
Content deleted Content added
→‎Nomen substantivum: Fixed grammar
Tag: Recensio e pagina mobili facta
m Refixed grammar (10K)
Linea 8: Linea 8:
|syllabus =Familiae linguisticae coloribus Vicipaedicis pictae
|syllabus =Familiae linguisticae coloribus Vicipaedicis pictae
|civitas=[[America Meridionalis]], Europa Occidentalis, [[Albania]], [[Francia]], [[Melitta]], [[Libya]]
|civitas=[[America Meridionalis]], Europa Occidentalis, [[Albania]], [[Francia]], [[Melitta]], [[Libya]]
|fabulantes=circa 64.000.000 (sermo patrius)
|fabulantes=circa 64 000 000 (sermo patrius)
|familia=lingua [[Linguae Indoeuropaeae|Indoeuropaea]] e stirpe [[Linguae Romanicae|Romanica]]
|familia=lingua [[Linguae Indoeuropaeae|Indoeuropaea]] e stirpe [[Linguae Romanicae|Romanica]]
|nationes=[[Italia]], [[Helvetia]], [[Civitas Vaticana]], [[Res publica Sancti Marini|Sanctus Marinus]], [[Croatia]], [[Slovenia]]
|nationes=[[Italia]], [[Helvetia]], [[Civitas Vaticana]], [[Res publica Sancti Marini|Sanctus Marinus]], [[Croatia]], [[Slovenia]]
Linea 28: Linea 28:


=== Nomen substantivum ===
=== Nomen substantivum ===
Lingua Italiana [[casum (grammatica)|casus]] non habet. Complementa indirecta ex usu [[praepositio]]num nascuntur. In lingua Italiana, aliter quam Latina, sunt [[articulus (grammatica)|articuli]] qui partim statum [[nomen substantivum|nominis substantivi]] signant. Ergo sunt articulorum [[duo]]: articulus definitus et articulus indefinitus. Etiam duo speciei sunt divisae in partes plures, quas certae aestimantur: articuli [[genus (grammatica)|generum]] [[genus (grammatica)|masculini]] [[genus (grammatica)|femininique]] (neutro genere in sermone vulgari iterum aliter Latina non invento). Genus igitur nominis substantivi ex articulis finibusque suis decernere potest.
Lingua Italiana [[casus grammaticus|casus]] non habet. Complementa indirecta ex usu [[praepositio]]num nascuntur. In lingua Italiana, aliter quam Latina, sunt [[articulus (grammatica)|articuli]] qui partim statum [[nomen substantivum|nominis substantivi]] signant. Ergo sunt articulorum [[duo]]: articulus definitus et articulus indefinitus. Etiam duo speciei sunt divisae in partes plures, quas certae aestimantur: articuli [[genus (grammatica)|generum]] [[genus (grammatica)|masculini]] [[genus (grammatica)|femininique]] (neutro genere in sermone vulgari iterum aliter Latina non invento). Genus igitur nominis substantivi ex articulis finibusque suis decernere potest.


=== Articuli definiti ===
=== Articuli definiti ===
Linea 49: Linea 49:
=== Articuli indefiniti ===
=== Articuli indefiniti ===
Lingua latina non utitur non solum definitis, sed indefinitis articulis, nisi numeralibus nominibus. Apud Italianam linguam similiter ac [[lingua Theodisca|Theodiscam]] generaliter duo nomina in forma non divertunt. In hoc casu apud exempla non scribuntur articuli indefiniti, sed non significat linguam latinam non uti verbo quae Italiane respondet ad ''uno'', ''un'', ''un'''.
Lingua latina non utitur non solum definitis, sed indefinitis articulis, nisi numeralibus nominibus. Apud Italianam linguam similiter ac [[lingua Theodisca|Theodiscam]] generaliter duo nomina in forma non divertunt. In hoc casu apud exempla non scribuntur articuli indefiniti, sed non significat linguam latinam non uti verbo quae Italiane respondet ad ''uno'', ''un'', ''un'''.

<br />
<br />
{|
{|
|'''genus masculinum'''
|'''genus masculinum'''
Linea 66: Linea 65:


=== Genera ===
=== Genera ===
[[Genus (grammatica)|Genus]] [[nomen substantivum|nominis]] potest diligenter dicere quale genus nomen Italianum habeat. Nomina plurima quae ''o'' (in lingua Latina: II et IV [[declinatio (grammatica)|declinationes]]) finiuntur, sunt masculini, exceptis e.g. ''la mano'' (manus, -us, ''f.''). Nomina plurima quae ''a'' (in lingua latina: I. declinatio) finiuntur, sunt feminini, exceptis vocibus Graecis (''il programma'', ''il problema''). Nomina quae ''e'' (in lingua latina: III. et V. declinationes) finiuntur, possunt esse et masculina et feminina.
[[Genus (grammatica)|Genus]] [[nomen substantivum|nominis]] potest diligenter dicere quale genus nomen Italianum habeat. Nomina plurima quae ''o'' (in lingua Latina: II et IV [[declinatio (grammatica)|declinationes]]) finiuntur, sunt masculini, exceptis e.g. ''la mano'' (manus, -us, ''f.''). Nomina plurima quae ''a'' (in lingua latina: prima declinatio) finiuntur, sunt feminini, exceptis vocibus Graecis (''il programma'', ''il problema''). Nomina quae ''e'' (in lingua latina: tertia et quinta declinationes) finiuntur, possunt esse et masculina et feminina.


=== Numerus ===
=== Numerus ===
[[Numerus singularis|Numerorum singularium]] nomina finiuntur '''<nowiki>'</nowiki>o', 'a', vel 'e<nowiki>'</nowiki>'''. Nomina quae ''o'' vel ''e'' finiuntur, habet numerum pluralem ''i'' (in lingua latina: II. declinationis vocum nominativa forma est ''i'' finitimae, IV. verum est ''-us''; in III. declinatione est ''-es'' vel ''-(i)a''; in V. declinatione ''-es''). Nomina quae ''a'' finiuntur, in numero plurali finitur ''e''. (in declinatione I. ''-ae''). Animadvertendum est in Latino sermone verba quoque esse, quae masculino genere sunt, at pars est I. declinatio, quia finitur ''a''. In lingua latina tantum in adiectiva declinatione videntur hae voces divertere a generalibus nominibus I. declinationis, sed in sermone vulgari etiam finis mutatur: eg. ''poeta'' > ''poeti'' (latine: poeta > poetae), ''idiota'' > ''idioti'' (idiota > idiotae).
[[Numerus singularis|Numerorum singularium]] nomina finiuntur '''<nowiki>'</nowiki>o', 'a', vel 'e<nowiki>'</nowiki>'''. Nomina quae ''o'' vel ''e'' finiuntur, habet numerum pluralem ''i'' (in lingua Latina: secundae declinationis vocum nominativa forma est ''i'' finitimae, quartae verum est ''-us''; in tertia declinatione est ''-es'' vel ''-(i)a''; in quinta declinatione ''-es''). Nomina quae ''a'' finiuntur, in numero plurali finitur ''e''. (in declinatione prima ''-ae''). Animadvertendum est in Latino sermone verba quoque esse, quae masculino genere sunt, at pars est I. declinatio, quia finitur ''a''. In lingua latina tantum in adiectiva declinatione videntur hae voces divertere a generalibus nominibus I. declinationis, sed in sermone vulgari etiam finis mutatur: eg. ''poeta'' > ''poeti'' (latine: poeta > poetae), ''idiota'' > ''idioti'' (idiota > idiotae).

<br />
<br />
{|
{|
|'''masculinum singulare'''
|'''masculinum singulare'''
Linea 173: Linea 171:
|''-e'' (''idiote'')
|''-e'' (''idiote'')
|}
|}

<br />
* '''bello''' - pulcher, bellus
* '''bello''' - pulcher, bellus
* '''celebre''' - celebris, clarus
* '''celebre''' - celebris, clarus
Linea 182: Linea 180:


Exempli gratiae pro coniugationes verborum:
Exempli gratiae pro coniugationes verborum:

<br />
<br />
<br />
Praesens indicativus ab ''essere'', [ˈɛs.se.re], "esse":
Praesens indicativus ab ''essere'', [ˈɛs.se.re], "esse":

<br />
<br />
''singularis''
''singularis''


Linea 199: Linea 194:
:'''(voi) siete''' - estis (2 persona)
:'''(voi) siete''' - estis (2 persona)
:'''(essi, esse) sono''' - sunt (3 persona)
:'''(essi, esse) sono''' - sunt (3 persona)

<br />
<br />
Praesens indicativus ab ''avere'', [a've:re], "habere":
Praesens indicativus ab ''avere'', [a've:re], "habere":

<br />
<br />
''singularis''
''singularis''


Linea 224: Linea 217:


La cucina toscana è semplice e genuina. Una delle specialità è la fiorentina, una grande bistecca di 700 - 800 grammi. Con uno dei vini eccellenti della regione, il Chianti per esempio, è un pasto ideale.
La cucina toscana è semplice e genuina. Una delle specialità è la fiorentina, una grande bistecca di 700 - 800 grammi. Con uno dei vini eccellenti della regione, il Chianti per esempio, è un pasto ideale.

<br />
<br />
:''Ex libro '''Prego 1''', a Britta Mangili et Serena Prina. Sanoma Utbildning, [[Suecia]], editio prima, [[februarius]] 2006.''
:''Ex libro '''Prego 1''', a Britta Mangili et Serena Prina. Sanoma Utbildning, [[Suecia]], editio prima, [[februarius]] 2006.''


== Numeri ==
== Numeri ==
'''uno''' - unus
*'''uno''' - unus
*'''due''' - duo

'''due''' - duo
*'''tre''' - tres
*'''quattro''' - quattuor

'''tre''' - tres
*'''cinque''' - quinque - ['tʃiŋkwe]
*'''sei''' - sex

'''quattro''' - quattuor
*'''sette''' - septem
*'''otto''' - octo

'''cinque''' - quinque - ['tʃiŋkwe]
*'''nove''' - novem
*'''dieci''' - decem - [di'ɛ:tʃi]

'''sei''' - sex

'''sette''' - septem

'''otto''' - octo

'''nove''' - novem

'''dieci''' - decem - [di'ɛ:tʃi]


== De historia ==
== De historia ==
{{Tiro}}
{{Tiro}}
[[File:Portrait de Dante.jpg|upright=0.6|thumb|[[Dantes Aligherius]], pater linguae italianae putatus.]]
[[Fasciculus:Portrait de Dante.jpg|upright=0.6|thumb|[[Dantes Aligherius]], pater linguae italianae putatus.]]

Italiana ex [[Sermo vulgaris latinus|sermone vulgari latino]] venit, qui Romanorum aetate in [[Italia]] parlabatur et mutatus est in saeculis insequentibus.
Italiana ex [[Sermo vulgaris latinus|sermone vulgari latino]] venit, qui Romanorum aetate in [[Italia]] parlabatur et mutatus est in saeculis insequentibus.


Iam Romanorum aetate "vulgaris" usus linguae latinae erat, hodie cognoscitus scriptis (sed non libris litterarum), inscriptionibus non publicis vel scriptis qui vulgarem sermonem imitabantur, ut [[comedia|comediae]]<ref name=villa7>Villa, cit., p. 7.</ref>.
Iam Romanorum aetate "vulgaris" usus linguae latinae erat, hodie cognoscitus scriptis (sed non libris litterarum), inscriptionibus non publicis vel scriptis qui vulgarem sermonem imitabantur, ut [[comedia|comediae]]<ref name=villa7>Villa, cit., p. 7.</ref>.
<!--
Litterarum latina erat,
Esisteva poi un latino “letterario”, quello adottato dagli scrittori classici e legato alla lingua scritta, ma anche alla lingua parlata dai ceti socialmente più rilevanti e più colti.<ref name=villa7/>

A partire dal [[III secolo d.C.]], il [[Cristianesimo]] introdusse nella lingua latina nuovi significati e nuove esigenze pratiche. Queste nuove prospettive significarono anche un deciso passo verso l'incontro di lingua parlata e lingua scritta: autori come [[Sant'Ambrogio|Ambrogio]], [[San Girolamo|Girolamo]] e [[Agostino di Ippona|Agostino]] adottarono nei loro scritti la lingua del popolo, la lingua di uso quotidiano, introducendo così, e con maggiore forza che in passato, altri elementi dialettali.<ref name=villa9>Villa, cit., p. 9.</ref>
-->


== Vide etiam ==
==Nexus interni==
[[Fasciculus:Map_Italophone World.png|thumb|right|250px|Tabula Italice loquentium.]]
* [[Certificato di Lingua Italiana]]
* [[Certificato di Lingua Italiana]]
* [[De vulgari eloquentia]]
* [[De vulgari eloquentia]]


== Notae ==
== Notae ==
{{div col|2}}
<div class="references-small"><references/></div>
<div class="references-small"><references/></div>
{{div col end}}


== Bibliographia ==
== Bibliographia ==
[[Fasciculus:Map_Italophone World.png|thumb|Tabula Italice loquentium.]]
* ''Italian Phrasebook and Dictionary.'' [[2012]]. Ed. 5a. Lonely Planet Publications.
* ''Italian Phrasebook and Dictionary.'' [[2012]]. Ed. 5a. Lonely Planet Publications.
* Kinder, J. [[2008]]. ''CLIC: Cultura e Lingua d'Italia in CD-ROM / Culture and Language of Italy on CD-ROM.'' Novarae: Interlinea. ISBN 978-88-8212-637-7.
* Kinder, J. [[2008]]. ''CLIC: Cultura e Lingua d'Italia in CD-ROM / Culture and Language of Italy on CD-ROM.'' Novarae: Interlinea. ISBN 978-88-8212-637-7.

Emendatio ex 01:03, 19 Iulii 2016

Vide etiam paginam fere homonymam: Linguae Italicae

Lingua Italiana
Lingua italiana
IPA: [ ˌitaˈljaːno ]
Taxinomia:
lingua Indoeuropaea e stirpe Romanica
Locutores: circa 64 000 000 (sermo patrius)
Sigla: 1 it, 2 ita, 3 ita
Status publicus
Officialis Italia, Helvetia, Civitas Vaticana, Sanctus Marinus, Croatia, Slovenia
Privata America Meridionalis, Europa Occidentalis, Albania, Francia, Melitta, Libya
Litterae:
Scriptura: Latina
Procuratio: Academia Furfuris
Familiae linguisticae coloribus Vicipaedicis pictae
Familiae linguisticae coloribus Vicipaedicis pictae

Familiae linguisticae coloribus Vicipaedicis pictae

Lingua Italiana,[1] hodie rarius Italica[2][3] (Italice italiano et lingua italiana), est lingua Romanica familiae Indoeuropaeae, qua utuntur in Europa multi homines (praecipue in Italia, Helvetia, Sancto Marino, Civitate Vaticana), nonnulli quoque in Malta, Monaco, Croatia, Slovenia, Francia, Libya, Erythraea, Somalia,[4] atque communitates advenarum in America et Australia. Multi loquentes sunt bilingues qui Italiana normativa et aliis linguis regionalibus pro patrio sermone utuntur.[5]

Lingua Italiana est publica et primaria in Italia, Vaticano Agro, et Republica Sancti Marini, et publica etiam in Confoederatione Helvetica, Slovenia, Croatia (accuratius in regione Histria).

Tabula cognationis dialectorum sive linguarum Italiae.[6][7][8][9]
Tabula dialectorum Italiae.

Variis linguis dialectisque "Dachsprache" (lingua tectoria) est. Septentrionales sunt dialecti Galloitalicae et Veneticae, etiam Histricae; exstant et Tuscae dialecti necnon mediae Italiae dialecti, etiam Corsae. Sermones vero Italiae meridionalis et Sardiniae Siciliaeque insularum a plurimis non in numero dialectorum habentur, sed linguarum discretarum, ut linguae (Neapolitana, Sarda, Sicula) vocentur.

Morphologia

Grammatica linguae Italianae Latinam originem monstrat magna similitudine. Nonnullis partibus tamen grammatica Italiana a grammatica Latina differtur.

Nomen substantivum

Lingua Italiana casus non habet. Complementa indirecta ex usu praepositionum nascuntur. In lingua Italiana, aliter quam Latina, sunt articuli qui partim statum nominis substantivi signant. Ergo sunt articulorum duo: articulus definitus et articulus indefinitus. Etiam duo speciei sunt divisae in partes plures, quas certae aestimantur: articuli generum masculini femininique (neutro genere in sermone vulgari iterum aliter Latina non invento). Genus igitur nominis substantivi ex articulis finibusque suis decernere potest.

Articuli definiti

genus masculinum genus femininum
il (ante consonantem) la (ante consonantem)
lo (s + consonans & z) l' (ante vocalem)
l' (ante vocalem)

Articuli indefiniti

Lingua latina non utitur non solum definitis, sed indefinitis articulis, nisi numeralibus nominibus. Apud Italianam linguam similiter ac Theodiscam generaliter duo nomina in forma non divertunt. In hoc casu apud exempla non scribuntur articuli indefiniti, sed non significat linguam latinam non uti verbo quae Italiane respondet ad uno, un, un'.

genus masculinum genus femininum
un (ante consonantem vel vocalem) un' (ante vocalem)
uno (s + consonans & z) una (ante consonantem)

Genera

Genus nominis potest diligenter dicere quale genus nomen Italianum habeat. Nomina plurima quae o (in lingua Latina: II et IV declinationes) finiuntur, sunt masculini, exceptis e.g. la mano (manus, -us, f.). Nomina plurima quae a (in lingua latina: prima declinatio) finiuntur, sunt feminini, exceptis vocibus Graecis (il programma, il problema). Nomina quae e (in lingua latina: tertia et quinta declinationes) finiuntur, possunt esse et masculina et feminina.

Numerus

Numerorum singularium nomina finiuntur 'o', 'a', vel 'e'. Nomina quae o vel e finiuntur, habet numerum pluralem i (in lingua Latina: secundae declinationis vocum nominativa forma est i finitimae, quartae verum est -us; in tertia declinatione est -es vel -(i)a; in quinta declinatione -es). Nomina quae a finiuntur, in numero plurali finitur e. (in declinatione prima -ae). Animadvertendum est in Latino sermone verba quoque esse, quae masculino genere sunt, at pars est I. declinatio, quia finitur a. In lingua latina tantum in adiectiva declinatione videntur hae voces divertere a generalibus nominibus I. declinationis, sed in sermone vulgari etiam finis mutatur: eg. poeta > poeti (latine: poeta > poetae), idiota > idioti (idiota > idiotae).

masculinum singulare masculinum plurale
-o, lupo (latine: lupus m) -i, lupi (latine: lupi)
-a, poeta (latine: poeta m / f) -i, poeti (latine: poetae)
-e, padre (latine: pater m) -i, padri (latine: patres)
-ma, programma (latine: programma n) -i, programmi (latine: programmata)
il (latine: ille m, casu demonstrativi pronominis) -i, i (latine: illi, casu demonstrativi pronominis)
lo (latine: ille m, casu demonstrativi pronominis) -i, gli [ʎi] (latine: illi, casu demonstrativi pronominis)
l' (latine: ille m, casu demonstrativi pronominis) -i, gli [ʎi] (latine: illi, casu demonstrativi pronominis)


femininum singulare femininum plurale
-a, rosa (latine: rosa f) -e, rose (latine: rosae)
-o, mano (latine: manus f) -i, mani (latine: manus)
-e, lezione (latine: lectio f) -i, lezioni (latine: lectiones)
la (latine: illa f, casu demonstrativi pronominis) le (latine: illae, casu demonstrativi pronominis)
l' (latine: illa f, casu demonstrativi pronominis) le (latine: illae, casu demonstrativi pronominis)

Nomina adiectiva

Sic adiectiva verba declinantur:

masculinum singulare masculinum plurale
-o (bello) -i (belli)
-e (celebre) -i (celebri)
-a (idiota) -i (idioti)


femininum singulare femininum plurale
-a (bella) -e (belle)
-e (celebre) -i (celebri)
-a (idiota) -e (idiote)
  • bello - pulcher, bellus
  • celebre - celebris, clarus
  • idiota - idiota

Verba

Verba Italiana habent coniugationes octo pro tempora decem et modos decem. Pronomina personalia saepe non exprimuntur, quia coniugatio verbi quam personam agitur monstrat. Pronomina personalia modo utuntur acuere.

Exempli gratiae pro coniugationes verborum:

Praesens indicativus ab essere, [ˈɛs.se.re], "esse":

singularis

(io) sono - sum (1 persona)
(tu) sei - es (2 persona)
(egli, ella, esso) è - est (3 persona)

pluralis

(noi) siamo - sumus (1 persona)
(voi) siete - estis (2 persona)
(essi, esse) sono - sunt (3 persona)

Praesens indicativus ab avere, [a've:re], "habere":

singularis

(io) ho - habeo (1 persona)
(tu) hai - habes (2 persona)
(egli, ella, esso) ha - habet (3 persona)

pluralis

(noi) abbiamo - habemus (1 persona)
(voi) avete - habetis (2 persona)
(essi, esse) hanno - habent (3 persona)

Textus exemplaris

La Toscana

La Toscana è una regione situata nel centro d'Italia. Questa regione, e specialmente la città di Firenze, ha una posizione centrale geograficamente e culturalmente.

Molti grandi personaggi della cultura italiana sono toscani: Dante Alighieri, Leonardo da Vinci, Michelangelo e Galileo Galilei, vissuti nel 1200 - 1500. Fra i toscani celebri nel 2000 ci sono: Andrea Bocelli, cantante, e Roberto Benigni, premio Oscar per il film "La vita è bella".

La cucina toscana è semplice e genuina. Una delle specialità è la fiorentina, una grande bistecca di 700 - 800 grammi. Con uno dei vini eccellenti della regione, il Chianti per esempio, è un pasto ideale.

Ex libro Prego 1, a Britta Mangili et Serena Prina. Sanoma Utbildning, Suecia, editio prima, februarius 2006.

Numeri

  • uno - unus
  • due - duo
  • tre - tres
  • quattro - quattuor
  • cinque - quinque - ['tʃiŋkwe]
  • sei - sex
  • sette - septem
  • otto - octo
  • nove - novem
  • dieci - decem - [di'ɛ:tʃi]

De historia

Haec pagina scripta est a tirone, qui nondum Latinitate callidissima utitur.
Usor Latinitatis callidior textum inspiciat, errores corrigat resque auctori explicet.

Dantes Aligherius, pater linguae italianae putatus.

Italiana ex sermone vulgari latino venit, qui Romanorum aetate in Italia parlabatur et mutatus est in saeculis insequentibus.

Iam Romanorum aetate "vulgaris" usus linguae latinae erat, hodie cognoscitus scriptis (sed non libris litterarum), inscriptionibus non publicis vel scriptis qui vulgarem sermonem imitabantur, ut comediae[10].

Nexus interni

Notae

  1. Vide disputationem
  2. "Italica vulgaris lingua", Conradus Gesnerus, Mithridates: de differentiis linguarum (1555) textus f. 57r; "lingua Italica", Athanasius Kircherus, Turris Babel, sive Archontologia (Amstelodami: Jansson-Waesberge, 1679) textus pp. 209-212; Ambrosii Calepini dictionarium undecim linguarum: respondent autem Latinis vocabulis Hebraica, Graeca, Gallica, Italica,
  3. Dictionarium Hispanico-Neolatinum
  4. Ethnologue report for language code:ita (Italy) – Gordon, Raymond G., Jr. (ed.), 2005. Ethnologue: Languages of the World, Fifteenth edition. Dallas, Tex.: SIL International. Online version
  5. Languages of Italy - Ethnologue - Languages of the World - Copyright © 2010 SIL International.
  6. Atlante linguistico italiano
  7. Università di Padova
  8. Carta dei dialetti d'Italia (Pellegrini)
  9. AIS, Sprach-und Sachatlas Italiens und der Südschweiz, Zofingen 1928-1940.
  10. Villa, cit., p. 7.

Bibliographia

Tabula Italice loquentium.
  • Italian Phrasebook and Dictionary. 2012. Ed. 5a. Lonely Planet Publications.
  • Kinder, J. 2008. CLIC: Cultura e Lingua d'Italia in CD-ROM / Culture and Language of Italy on CD-ROM. Novarae: Interlinea. ISBN 978-88-8212-637-7.
  • Mangili, Britta, et Serena Prina. 2006. Prego 1. Suecia: Sanoma Utbildning.
  • Morgana, S. 2003. Capitoli di Storia Linguistica Italiana. Mediolani: LED Edizioni Universitarie. ISBN 88-7916-211-X.
  • Rogers, Derek, et Luciana d'Arcangeli. 2004. Italian. Journal of the International Phonetic Association 34(1):117–121. doi 10.1017/S0025100304001628.
  • Vitale, M. 1992. Studi di Storia della Lingua Italiana. Mediolani: LED Edizioni Universitarie. ISBN 88-7916-015-X.

Nexus externi