Quantum redactiones paginae "Lingua Italiana" differant
mNo edit summary |
→Nomen substantivum: Fixed grammar Tag: Recensio e pagina mobili facta |
||
| Linea 28: | Linea 28: | ||
=== Nomen substantivum === |
=== Nomen substantivum === |
||
Lingua Italiana [[ |
Lingua Italiana [[casum (grammatica)|casus]] non habet. Complementa indirecta ex usu [[praepositio]]num nascuntur. In lingua Italiana, aliter quam Latina, sunt [[articulus (grammatica)|articuli]] qui partim statum [[nomen substantivum|nominis substantivi]] signant. Ergo sunt articulorum [[duo]]: articulus definitus et articulus indefinitus. Etiam duo speciei sunt divisae in partes plures, quas certae aestimantur: articuli [[genus (grammatica)|generum]] [[genus (grammatica)|masculini]] [[genus (grammatica)|femininique]] (neutro genere in sermone vulgari iterum aliter Latina non invento). Genus igitur nominis substantivi ex articulis finibusque suis decernere potest. |
||
=== Articuli definiti === |
=== Articuli definiti === |
||
Emendatio ex 00:27, 19 Iulii 2016
Vide etiam paginam fere homonymam: Linguae Italicae
| Lingua Italiana Lingua italiana
| ||
|---|---|---|
| IPA: | [ ˌitaˈljaːno ] | |
| Taxinomia: | lingua Indoeuropaea e stirpe Romanica
| |
| Locutores: | circa 64.000.000 (sermo patrius) | |
| Sigla: | 1 it, 2 ita, 3 ita | |
| Status publicus | ||
| Officialis | Italia, Helvetia, Civitas Vaticana, Sanctus Marinus, Croatia, Slovenia | |
| Privata | America Meridionalis, Europa Occidentalis, Albania, Francia, Melitta, Libya | |
| Litterae: | ||
| Scriptura: | Latina | |
| Procuratio: | Academia Furfuris | |
.png) Familiae linguisticae coloribus Vicipaedicis pictae | ||
Lingua Italiana,[1] hodie rarius Italica[2][3] (Italice italiano et lingua italiana), est lingua Romanica familiae Indoeuropaeae, qua utuntur in Europa multi homines (praecipue in Italia, Helvetia, Sancto Marino, Civitate Vaticana), nonnulli quoque in Malta, Monaco, Croatia, Slovenia, Francia, Libya, Erythraea, Somalia,[4] atque communitates advenarum in America et Australia. Multi loquentes sunt bilingues qui Italiana normativa et aliis linguis regionalibus pro patrio sermone utuntur.[5]
Lingua Italiana est publica et primaria in Italia, Vaticano Agro, et Republica Sancti Marini, et publica etiam in Confoederatione Helvetica, Slovenia, Croatia (accuratius in regione Histria).
Variis linguis dialectisque "Dachsprache" (lingua tectoria) est. Septentrionales sunt dialecti Galloitalicae et Veneticae, etiam Histricae; exstant et Tuscae dialecti necnon mediae Italiae dialecti, etiam Corsae. Sermones vero Italiae meridionalis et Sardiniae Siciliaeque insularum a plurimis non in numero dialectorum habentur, sed linguarum discretarum, ut linguae (Neapolitana, Sarda, Sicula) vocentur.
Morphologia
Grammatica linguae Italianae Latinam originem monstrat magna similitudine. Nonnullis partibus tamen grammatica Italiana a grammatica Latina differtur.
Nomen substantivum
Lingua Italiana casus non habet. Complementa indirecta ex usu praepositionum nascuntur. In lingua Italiana, aliter quam Latina, sunt articuli qui partim statum nominis substantivi signant. Ergo sunt articulorum duo: articulus definitus et articulus indefinitus. Etiam duo speciei sunt divisae in partes plures, quas certae aestimantur: articuli generum masculini femininique (neutro genere in sermone vulgari iterum aliter Latina non invento). Genus igitur nominis substantivi ex articulis finibusque suis decernere potest.
Articuli definiti
| genus masculinum | genus femininum | |
| il (ante consonantem) | la (ante consonantem) | |
| lo (s + consonans & z) | l' (ante vocalem) | |
| l' (ante vocalem) |
Articuli indefiniti
Lingua latina non utitur non solum definitis, sed indefinitis articulis, nisi numeralibus nominibus. Apud Italianam linguam similiter ac Theodiscam generaliter duo nomina in forma non divertunt. In hoc casu apud exempla non scribuntur articuli indefiniti, sed non significat linguam latinam non uti verbo quae Italiane respondet ad uno, un, un'.
| genus masculinum | genus femininum | |
| un (ante consonantem vel vocalem) | un' (ante vocalem) | |
| uno (s + consonans & z) | una (ante consonantem) |
Genera
Genus nominis potest diligenter dicere quale genus nomen Italianum habeat. Nomina plurima quae o (in lingua Latina: II et IV declinationes) finiuntur, sunt masculini, exceptis e.g. la mano (manus, -us, f.). Nomina plurima quae a (in lingua latina: I. declinatio) finiuntur, sunt feminini, exceptis vocibus Graecis (il programma, il problema). Nomina quae e (in lingua latina: III. et V. declinationes) finiuntur, possunt esse et masculina et feminina.
Numerus
Numerorum singularium nomina finiuntur 'o', 'a', vel 'e'. Nomina quae o vel e finiuntur, habet numerum pluralem i (in lingua latina: II. declinationis vocum nominativa forma est i finitimae, IV. verum est -us; in III. declinatione est -es vel -(i)a; in V. declinatione -es). Nomina quae a finiuntur, in numero plurali finitur e. (in declinatione I. -ae). Animadvertendum est in Latino sermone verba quoque esse, quae masculino genere sunt, at pars est I. declinatio, quia finitur a. In lingua latina tantum in adiectiva declinatione videntur hae voces divertere a generalibus nominibus I. declinationis, sed in sermone vulgari etiam finis mutatur: eg. poeta > poeti (latine: poeta > poetae), idiota > idioti (idiota > idiotae).
| masculinum singulare | masculinum plurale | |
| -o, lupo (latine: lupus m) | -i, lupi (latine: lupi) | |
| -a, poeta (latine: poeta m / f) | -i, poeti (latine: poetae) | |
| -e, padre (latine: pater m) | -i, padri (latine: patres) | |
| -ma, programma (latine: programma n) | -i, programmi (latine: programmata) | |
| il (latine: ille m, casu demonstrativi pronominis) | -i, i (latine: illi, casu demonstrativi pronominis) | |
| lo (latine: ille m, casu demonstrativi pronominis) | -i, gli [ʎi] (latine: illi, casu demonstrativi pronominis) | |
| l' (latine: ille m, casu demonstrativi pronominis) | -i, gli [ʎi] (latine: illi, casu demonstrativi pronominis) |
| femininum singulare | femininum plurale | |
| -a, rosa (latine: rosa f) | -e, rose (latine: rosae) | |
| -o, mano (latine: manus f) | -i, mani (latine: manus) | |
| -e, lezione (latine: lectio f) | -i, lezioni (latine: lectiones) | |
| la (latine: illa f, casu demonstrativi pronominis) | le (latine: illae, casu demonstrativi pronominis) | |
| l' (latine: illa f, casu demonstrativi pronominis) | le (latine: illae, casu demonstrativi pronominis) |
Nomina adiectiva
Sic adiectiva verba declinantur:
| masculinum singulare | masculinum plurale | |
| -o (bello) | -i (belli) | |
| -e (celebre) | -i (celebri) | |
| -a (idiota) | -i (idioti) |
| femininum singulare | femininum plurale | |
| -a (bella) | -e (belle) | |
| -e (celebre) | -i (celebri) | |
| -a (idiota) | -e (idiote) |
- bello - pulcher, bellus
- celebre - celebris, clarus
- idiota - idiota
Verba
Verba Italiana habent coniugationes octo pro tempora decem et modos decem. Pronomina personalia saepe non exprimuntur, quia coniugatio verbi quam personam agitur monstrat. Pronomina personalia modo utuntur acuere.
Exempli gratiae pro coniugationes verborum:
Praesens indicativus ab essere, [ˈɛs.se.re], "esse":
singularis
- (io) sono - sum (1 persona)
- (tu) sei - es (2 persona)
- (egli, ella, esso) è - est (3 persona)
pluralis
- (noi) siamo - sumus (1 persona)
- (voi) siete - estis (2 persona)
- (essi, esse) sono - sunt (3 persona)
Praesens indicativus ab avere, [a've:re], "habere":
singularis
- (io) ho - habeo (1 persona)
- (tu) hai - habes (2 persona)
- (egli, ella, esso) ha - habet (3 persona)
pluralis
- (noi) abbiamo - habemus (1 persona)
- (voi) avete - habetis (2 persona)
- (essi, esse) hanno - habent (3 persona)
Textus exemplaris
La Toscana
La Toscana è una regione situata nel centro d'Italia. Questa regione, e specialmente la città di Firenze, ha una posizione centrale geograficamente e culturalmente.
Molti grandi personaggi della cultura italiana sono toscani: Dante Alighieri, Leonardo da Vinci, Michelangelo e Galileo Galilei, vissuti nel 1200 - 1500. Fra i toscani celebri nel 2000 ci sono: Andrea Bocelli, cantante, e Roberto Benigni, premio Oscar per il film "La vita è bella".
La cucina toscana è semplice e genuina. Una delle specialità è la fiorentina, una grande bistecca di 700 - 800 grammi. Con uno dei vini eccellenti della regione, il Chianti per esempio, è un pasto ideale.
- Ex libro Prego 1, a Britta Mangili et Serena Prina. Sanoma Utbildning, Suecia, editio prima, februarius 2006.
Numeri
uno - unus
due - duo
tre - tres
quattro - quattuor
cinque - quinque - ['tʃiŋkwe]
sei - sex
sette - septem
otto - octo
nove - novem
dieci - decem - [di'ɛ:tʃi]
De historia
 |
Haec pagina scripta est a tirone, qui nondum Latinitate callidissima utitur. |
Italiana ex sermone vulgari latino venit, qui Romanorum aetate in Italia parlabatur et mutatus est in saeculis insequentibus.
Iam Romanorum aetate "vulgaris" usus linguae latinae erat, hodie cognoscitus scriptis (sed non libris litterarum), inscriptionibus non publicis vel scriptis qui vulgarem sermonem imitabantur, ut comediae[10].
Vide etiam
Notae
- ↑ Vide disputationem
- ↑ "Italica vulgaris lingua", Conradus Gesnerus, Mithridates: de differentiis linguarum (1555) textus f. 57r; "lingua Italica", Athanasius Kircherus, Turris Babel, sive Archontologia (Amstelodami: Jansson-Waesberge, 1679) textus pp. 209-212; Ambrosii Calepini dictionarium undecim linguarum: respondent autem Latinis vocabulis Hebraica, Graeca, Gallica, Italica,
- ↑ Dictionarium Hispanico-Neolatinum
- ↑ Ethnologue report for language code:ita (Italy) – Gordon, Raymond G., Jr. (ed.), 2005. Ethnologue: Languages of the World, Fifteenth edition. Dallas, Tex.: SIL International. Online version
- ↑ Languages of Italy - Ethnologue - Languages of the World - Copyright © 2010 SIL International.
- ↑ Atlante linguistico italiano
- ↑ Università di Padova
- ↑ Carta dei dialetti d'Italia (Pellegrini)
- ↑ AIS, Sprach-und Sachatlas Italiens und der Südschweiz, Zofingen 1928-1940.
- ↑ Villa, cit., p. 7.
Bibliographia
- Italian Phrasebook and Dictionary. 2012. Ed. 5a. Lonely Planet Publications.
- Kinder, J. 2008. CLIC: Cultura e Lingua d'Italia in CD-ROM / Culture and Language of Italy on CD-ROM. Novarae: Interlinea. ISBN 978-88-8212-637-7.
- Mangili, Britta, et Serena Prina. 2006. Prego 1. Suecia: Sanoma Utbildning.
- Morgana, S. 2003. Capitoli di Storia Linguistica Italiana. Mediolani: LED Edizioni Universitarie. ISBN 88-7916-211-X.
- Rogers, Derek, et Luciana d'Arcangeli. 2004. Italian. Journal of the International Phonetic Association 34(1):117–121. doi 10.1017/S0025100304001628.
- Vitale, M. 1992. Studi di Storia della Lingua Italiana. Mediolani: LED Edizioni Universitarie. ISBN 88-7916-015-X.
Nexus externi
Anglo-Normannica · Auridunica · Aragonensis · Aromanica · Arpitanica · Asturiana · Burgundica · Caesariaca · Campanica · Catalana · Corsa (Gallurica, Sassarensis) · Cispadana · Dalmatica · Dacoromanica (Moldovica, Valachica) · Extremadurensis · Fala · Franco-Comitatina · Francogallica · Foroiuliensis · Gallaica · Gallonica · Guernesica · Lingua Haitiana · Hispanica (Castellana) · Insubrica · Istrica · Istro-Romanica · Italiana (Tusca litteraria) · Iudaeo-Francogallica · Iudaeo-Italiana · Latina Dolomitica · Iudaeo-Hispanica · Legionensis · Ligustica (Monoecensis) · Lotharingica · Lusitana · Megleno-Romanica · Mirandica · Moeso-Romanica · Mosarabica · Neapolitana (Aprutina, Bariana, Consentina, Daunia, Lucana, Molisina) · Normannica · Occitanica · Orobica · Pedemontica · Pictavo-Santonica · Picardica · Romancica · Romanensis · Sarda · Serquica · Shuadit · Sicula (Bruttia, Sallentina) · Tarentina · Venetica (Talica) · Vallonica