Quantum redactiones paginae "Historia biologiae" differant

← Differentia superior Differentia proxima →

Content deleted Content added

Inline

Emendatio ex 02:21, 13 Novembris 2013

Historia biologiae scientiam rerum vivarum ab antiquitate ad hoc tempus investigat. Quamquam notio unae disciplinae cohaerentis biologiae solum saeculo undevicesimo orta est, scientiae biologicae ex traditionibus medicinae et historiae naturalis emerserunt, qui ad ayurvedam, medicinam Aegypti antiquae, opera Aristotelis et Galeni extenduntur. Haec scientia antiqua in Medio Aevo elaborata est medicis philosophisque Musulmanis, talibus qualis est Avicenna. In Renascentia Europaea et Novo Aevo cogitatio biologica tempus rerum novarum subiit, propter studium novum empiricismi et inventionem multorum organismorum novorum. Eminentes viri huius motus erant in physiologia Vesalius et Harvey, qui experimentis observationeque deligentis uti sunt, et in naturalismo Linnaeus et Buffonus, qui vitae diversitatem et fossilia classificare, atque organismorum crescentiam et mores investigare coeperunt. Microscopia mundum antea ignotum microorganismorum ac cellularum patefecit. Momentum crescente theologiae naturalis, partim responsi philosophiae mechanicae, auctum stimulavit historiae naturalis, quamquam de argumento teleologico a religione dato pendebat.

Saeculis duodevicesimo et undevicesimo scientiae biologicae, tales quales sunt biologia et zoologia, facti sunt disciplinae cum professionibus distinctis coniunctis. Lavoisierius et alii scientifici mundos animatum inanimatumque per physicam et chemiam connectere coeperunt. Exploratores-naturalistae, ut Humboldt, interactionem inter organismos et locos eorum exquisiverunt, fundamentum iacentes biogeographiae, oecologiae, ethologiae. Naturalistae essentialismum repudicare et momentum exstinctionis ac mutabilitatem specierum considerare coeperunt. Theoria cellularum novum conspicuum de basi vitae dedit. His adeptionibus atque effectibus embryologiae et palaeontologiae Darwin synthesim elaboravit: theoria evolutionis per selectionem naturalem. Saeculo undevicesimo fierunt casus theoriae generationis spontaneae et ascensus theoriae microbioticae morborum.

Cum opera Mendel prima parti saeculi vicesimi denuo inventi sint, Thomas Hunt Morgan cum discipulis suis theoriam geneticae elaboraverunt. Annis 1930 genetica et selectio naturalis in synthese evolutionis hodierna coniunctae sunt. Novae disciplinae rapide creverunt, praecipue postquam Watson et Crick structuram acidi desoxyribonucleici agnoverunt. Post constitutionem dogmatis centralis et explicationem codicis genetici, biologia magnam partem divisa est in partes duae: biologiam organismos totos et organismorum greges tractantem et biologiam elementa minora tractantem (biologias cellularem et molecularem). Fini tamen saeculi vicesimi haec divisio reversi coepit. Hodie biologistae organismorum artes moleculares saepe utunur, et biologistae moleculares et cellulares interactionem inter gena et loca indagant, etiam geneticam gregum organismorum.

@@ Linea 1: / Linea 1: @@
 [[Fasciculus:Erasmus Darwin Temple of Nature.jpg|thumb|right|280px|Frontispicium ad poemam [[Erasmus Darwin|Erasmi Darwin]] de evolutione, ''The Temple of Nature'' (Templum Naturae)]]
-'''Historia biologiae''' scientiam rerum [[vita|vivarum]] ab [[antiquitas|antiquitate]] ad hoc tempus investigat. Quamquam notio unae disciplinae cohaerentis [[biologia]]e solum saeculo undevicesimo orta est, scientiae biologicae ex traditionibus [[medicina]]e et [[historia naturalis|historiae naturalis]] emerserunt, qui ad [[ayurveda]]m, [[medicina Aegypti antiquae|medicinam Aegypti antiquae]], opera [[Aristoteles|Aristotelis]] et [[Galenus|Galeni]] extenduntur. Haec scientia antiqua in [[Medium Aevum|Medio Aevo]] elaborata est medicis philosophisque Musulmanis, talibus qualis est [[Avicenna]]. In [[Renascentia litterarum|Renascentia]] Europaea et [[Novum Aevum|Novo Aevo]] cogitatio biologica tempus rerum novarum subiit, propter studium novum [[empiricismus|empiricismi]] et inventionem multorum [[organismus|organismorum]] novorum. Eminentes viri huius motus erant in [[physiologia]] [[Vesalius]] et [[Gulielmus Harvey|Harvey]], qui [[experimentum|experimentis]] observationeque deligentis uti sunt, et in [[naturalismus|naturalismo]] [[Linnaeus]] et [[Buffonus]], qui [[Classificatio biologica|vitae diversitatem]] et [[fossile|fossilia]] classificare, atque organismorum [[crescentia]]m et [[mores]] investigare coeperunt. [[Microscopium|Microscopia]] mundum antea ignotum [[microorganismus|microorganismorum]] patefecit, fundamentum [[theoria cellularum|theoriae cellularum]] iacens. Momentum crescente [[theologia naturalis|theologiae naturalis]], partim responsi [[philosophia mechanica|philosophiae mechanicae]], auctum stimulavit [[historia naturalis|historiae naturalis]], quamquam de [[argumentum teleologicum|argumento teleologico]] a religione dato pendebat.
+'''Historia biologiae''' scientiam rerum [[vita|vivarum]] ab [[antiquitas|antiquitate]] ad hoc tempus investigat. Quamquam notio unae disciplinae cohaerentis [[biologia]]e solum saeculo undevicesimo orta est, scientiae biologicae ex traditionibus [[medicina]]e et [[historia naturalis|historiae naturalis]] emerserunt, qui ad [[ayurveda]]m, [[medicina Aegypti antiquae|medicinam Aegypti antiquae]], opera [[Aristoteles|Aristotelis]] et [[Galenus|Galeni]] extenduntur. Haec scientia antiqua in [[Medium Aevum|Medio Aevo]] elaborata est medicis philosophisque Musulmanis, talibus qualis est [[Avicenna]]. In [[Renascentia litterarum|Renascentia]] Europaea et [[Novum Aevum|Novo Aevo]] cogitatio biologica tempus rerum novarum subiit, propter studium novum [[empiricismus|empiricismi]] et inventionem multorum [[organismus|organismorum]] novorum. Eminentes viri huius motus erant in [[physiologia]] [[Vesalius]] et [[Gulielmus Harvey|Harvey]], qui [[experimentum|experimentis]] observationeque deligentis uti sunt, et in [[naturalismus|naturalismo]] [[Linnaeus]] et [[Buffonus]], qui [[Classificatio biologica|vitae diversitatem]] et [[fossile|fossilia]] classificare, atque organismorum [[crescentia]]m et [[mores]] investigare coeperunt. [[Microscopium|Microscopia]] mundum antea ignotum [[microorganismus|microorganismorum]] ac [[cellula]]rum patefecit. Momentum crescente [[theologia naturalis|theologiae naturalis]], partim responsi [[philosophia mechanica|philosophiae mechanicae]], auctum stimulavit [[historia naturalis|historiae naturalis]], quamquam de [[argumentum teleologicum|argumento teleologico]] a religione dato pendebat.
 Saeculis [[saeculum 18|duodevicesimo]] et [[saeculum 19|undevicesimo]] scientiae biologicae, tales quales sunt [[biologia]] et [[zoologia]], facti sunt disciplinae cum professionibus distinctis coniunctis. [[Lavoisierius]] et alii scientifici mundos animatum inanimatumque per [[physica]]m et [[chemia]]m connectere coeperunt. Exploratores-naturalistae, ut [[Alexander von Humboldt|Humboldt]], interactionem inter organismos et locos eorum exquisiverunt, fundamentum iacentes [[biogeographia]]e, [[oecologia]]e, [[ethologia]]e. Naturalistae [[essentialismus|essentialismum]] repudicare et momentum [[exstinctio]]nis ac mutabilitatem [[species|specierum]] considerare coeperunt. [[Theoria cellularum]] novum conspicuum de basi vitae dedit. His adeptionibus atque effectibus [[embryologia]]e et [[palaeontologia]]e [[Darwin]] [[synthesis|synthesim]] elaboravit: theoria [[evolutio]]nis per [[selectio naturalis|selectionem naturalem]]. Saeculo undevicesimo fierunt casus theoriae [[generatio spontanea|generationis spontaneae]] et ascensus [[theoria microbiana|theoriae microbioticae]] [[morbus|morborum]].