Quantum redactiones paginae "Indi Americani" differant

E Vicipaedia
Content deleted Content added
Addbot (disputatio | conlationes)
m Addbot 80 nexus intervicos removet, quod nunc apud Vicidatam cum tessera d:q36747 sunt
m Link
Linea 5: Linea 5:
[[Fasciculus:Edward S. Curtis Collection People 013.jpg|200px|thumb|Indus Americanus, ab [[Eduardus S. Curtis|Eduardo S. Curtis]] photographatus.]]
[[Fasciculus:Edward S. Curtis Collection People 013.jpg|200px|thumb|Indus Americanus, ab [[Eduardus S. Curtis|Eduardo S. Curtis]] photographatus.]]


'''Indi Americani''' sunt homines qui [[continens|continentes]] [[America]]nos habitabant antequam homines [[Europa]]ei saeculo XV advenerant, vel qui oriuntur ab illis. Hi Indi putantur plus quam 12 000 annos abhinc trans fretum [[Beringium]] ex [[Asia]] ad Americam migravisse. Agripetae Europaei saeculis XVI et XVII vitam Indorum Americanorum valde commutaverunt, cum [[pestis|pestes]] [[morbus|morbos]], sicut [[variola]], late inscienter distribuerunt. Quamobrem, multi Indi moriebantur. [[Conquisitatores Hispani]] aurum cupientes etiam [[Imperium Incae]] et [[Azteci|Imperium Azteci]] tandem vicerunt. Hispani, valde vitas indigenarum commutantes, etiam [[Equus|equos]], [[lingua Hispanica|linguam Hispanicam]], et [[Ecclesia Catholica|religionem Catholicam]] in Americas introduxerunt.
'''Indi Americani''' sunt homines qui [[continens|continentes]] [[America]]nos habitabant antequam homines [[Europa]]ei saeculo XV advenerant, vel qui oriuntur ab illis. Hi Indi putantur plus quam 12 000 annos abhinc trans [[fretum Beringianum]] ex [[Asia]] ad Americam migravisse. Agripetae Europaei saeculis XVI et XVII vitam Indorum Americanorum valde commutaverunt, cum [[pestis|pestes]] [[morbus|morbos]], sicut [[variola]], late inscienter distribuerunt. Quamobrem, multi Indi moriebantur. [[Conquisitatores Hispani]] aurum cupientes etiam [[Imperium Incae]] et [[Azteci|Imperium Azteci]] tandem vicerunt. Hispani, valde vitas indigenarum commutantes, etiam [[Equus|equos]], [[lingua Hispanica|linguam Hispanicam]], et [[Ecclesia Catholica|religionem Catholicam]] in Americas introduxerunt.


== De nominibus Indorum Americanorum ==
== De nominibus Indorum Americanorum ==
Linea 25: Linea 25:
[[Fasciculus:Mesa verde cliff palace close.jpg|thumb|right|Aedes [[Anasazi|Anasazorum]] apud Mesam Viridem in [[Coloratum|Colorato]].]]
[[Fasciculus:Mesa verde cliff palace close.jpg|thumb|right|Aedes [[Anasazi|Anasazorum]] apud Mesam Viridem in [[Coloratum|Colorato]].]]


Primi homines qui ad Americam advenerunt putantur fuisse venatores qui vestigia [[elephantus primigenius|elephanti primigenii]], [[mastodon]]tis, et [[bison]]is trans [[fretum Beringium]] secuti sunt. [[Aetas glacialis|Aetate glaciali]] exeunte, cum magnae moles glaciei apud polos orbis terrarum liquefacere coeperunt, omnia [[mare|maria]] et oceani creverunt nova aqua infusa, qua de causa continens Americae ab [[Asia]] secreta est. Testimonia sunt,<ref>Jacobs, James Q. (2002). [http://www.jqjacobs.net/anthro/paleoamerican_origins.html Paleoamerican Origins: A Review of Hypotheses and Evidence Relating to the Origins of the First Americans.] Anthropology and Archaeology Pages. jqjacobs.net. Retrieved on 2007-06-20.</ref> ut iam anno noveni millesimo a.C.n. venatores antres acuminis Americae meridianae habitarent. Sed paulatim bestiae, venatoribus Indis Americanis subiectae, in tota America causa commutationis condicionum moriebantur. Itaque in [[agricultura]] progrediebantur. Octoni millesimo anno a.C.n. in [[Mexicum|Mexico]] [[Peruvia]]que per agros colebantur.<ref>Jacobs, James Q. (2001). [http://www.jqjacobs.net/anthro/paleoamericans.html The Paleoamericans: Issues and Evidence Relating to the Peopling of the New World.] Anthropology and Archaeology Pages. jqjacobs.net. Retrieved on 2007-06-20.</ref>
Primi homines qui ad Americam advenerunt putantur fuisse venatores qui vestigia [[Elephas pumilio|elephanti]] [[Mammuthus primigenius|primigenii]], [[Mammut americanum|mastodontis]], et [[bison]]is trans fretum Beringianum secuti sunt. [[Aetas glacialis|Aetate glaciali]] exeunte, cum magnae moles glaciei apud polos orbis terrarum liquefacere coeperunt, omnia [[mare|maria]] et oceani creverunt nova aqua infusa, qua de causa continens Americae ab [[Asia]] secreta est. Testimonia sunt,<ref>Jacobs, James Q. (2002). [http://www.jqjacobs.net/anthro/paleoamerican_origins.html Paleoamerican Origins: A Review of Hypotheses and Evidence Relating to the Origins of the First Americans.] Anthropology and Archaeology Pages. jqjacobs.net. Retrieved on 2007-06-20.</ref> ut iam anno noveni millesimo a.C.n. venatores antres acuminis Americae meridianae habitarent. Sed paulatim bestiae, venatoribus Indis Americanis subiectae, in tota America causa commutationis condicionum moriebantur. Itaque in [[agricultura]] progrediebantur. Octoni millesimo anno a.C.n. in [[Mexicum|Mexico]] [[Peruvia]]que per agros colebantur.<ref>Jacobs, James Q. (2001). [http://www.jqjacobs.net/anthro/paleoamericans.html The Paleoamericans: Issues and Evidence Relating to the Peopling of the New World.] Anthropology and Archaeology Pages. jqjacobs.net. Retrieved on 2007-06-20.</ref>


Indi Americani circumiectis se accommodabant, piscatores, venatores vagi, collectores, aut sedem stabilem et domicilium habentes [[agricultura|agricolae]] fiebant. Coluerunt [[maizum]], [[cucurbita]]m, et [[patata]]s. In America et meridionali et media, magni cultus oppidani plerumque crescebant. [[Temistitlana]], caput Imperii [[Aztecus|Azteci]], erat una ex amplissimis orbis terrarum urbibus.<ref>[http://www.public.asu.edu/%7Emesmith9/1-CompleteSet/MES-05-CitySize.pdf Smith, Michael E. (2005); "City Size in Late Post-Classic Mesoamerica", in ''Journal of Urban History'', Vol. 31 No. 4, May 2005, pp. 403-434.];
Indi Americani circumiectis se accommodabant, piscatores, venatores vagi, collectores, aut sedem stabilem et domicilium habentes [[agricultura|agricolae]] fiebant. Coluerunt [[maizum]], [[cucurbita]]m, et [[patata]]s. In America et meridionali et media, magni cultus oppidani plerumque crescebant. [[Temistitlana]], caput Imperii [[Aztecus|Azteci]], erat una ex amplissimis orbis terrarum urbibus.<ref>[http://www.public.asu.edu/%7Emesmith9/1-CompleteSet/MES-05-CitySize.pdf Smith, Michael E. (2005); "City Size in Late Post-Classic Mesoamerica", in ''Journal of Urban History'', Vol. 31 No. 4, May 2005, pp. 403-434.];
Linea 44: Linea 44:
Ante hominum Europaeorum adventum, Indorum numerus, ut consensus habet, erat circum 50 000 000.<ref>Aestimationes in Thornton, p. 22; [http://www.usna.edu/Users/history/kolp/HH345/PRE1492.HTM Numerus consensus Denevani]; [http://users.erols.com/mwhite28/warstat0.htm#America Aestimationes recentiores inferae]</ref> Sed Europaei inscienter [[pestis|pestes]] [[morbus|morbos]], sicut [[variola]], late distribuerunt.<ref>http://www.pbs.org/gunsgermssteel/variables/smallpox.html</ref> Quamobrem, multi Indi moriebantur, ut anno [[1650]] solum circum 8 000 000 manerent.<ref name=Histoire> "La catastrophe démographique" (Latine: "Catastropha Demographica") in libro ''L'Histoire'' n° 322, Iulii-Augusti 2007, p.17 </ref>
Ante hominum Europaeorum adventum, Indorum numerus, ut consensus habet, erat circum 50 000 000.<ref>Aestimationes in Thornton, p. 22; [http://www.usna.edu/Users/history/kolp/HH345/PRE1492.HTM Numerus consensus Denevani]; [http://users.erols.com/mwhite28/warstat0.htm#America Aestimationes recentiores inferae]</ref> Sed Europaei inscienter [[pestis|pestes]] [[morbus|morbos]], sicut [[variola]], late distribuerunt.<ref>http://www.pbs.org/gunsgermssteel/variables/smallpox.html</ref> Quamobrem, multi Indi moriebantur, ut anno [[1650]] solum circum 8 000 000 manerent.<ref name=Histoire> "La catastrophe démographique" (Latine: "Catastropha Demographica") in libro ''L'Histoire'' n° 322, Iulii-Augusti 2007, p.17 </ref>


[[Conquisitatores Hispani]], qui [[aurum]] cupientes in [[Americae|Americas]] advenerunt, [[Azteci|Imperium Azteci]] anno [[1521]] et [[Imperium Incae]] anno [[1532]] tandem vicerunt. Non solum [[Hispania]] sed etiam [[Lusitania]], [[Britannia]], et [[Francia]] [[colonia]]s in terris Americanis instruxerunt indigenas edomantes.
[[Conquisitatores Hispani]], qui [[aurum]] cupientes in [[America]]s advenerunt, [[Azteci|Imperium Azteci]] anno [[1521]] et [[Imperium Incae]] anno [[1532]] tandem vicerunt. Non solum [[Hispania]] sed etiam [[Lusitania]], [[Britannia]], et [[Francia]] [[colonia]]s in terris Americanis instruxerunt indigenas edomantes.


Commutatio politica et morbus non fuerunt unici eventus invasionis Europaeorum. Europaei Indos in servos quoque fecerunt. Etenim, ob infrequentiam indorum in multis locis, Europaei etiam servos Africanos importaverunt.
Commutatio politica et morbus non fuerunt unici eventus invasionis Europaeorum. Europaei Indos in servos quoque fecerunt. Etenim, ob infrequentiam indorum in multis locis, Europaei etiam servos Africanos importaverunt.

Emendatio ex 14:04, 4 Iunii 2013


Homo indigena hordiernus Andium vestimenta prisca monstrans.
Indus Americanus, ab Eduardo S. Curtis photographatus.

Indi Americani sunt homines qui continentes Americanos habitabant antequam homines Europaei saeculo XV advenerant, vel qui oriuntur ab illis. Hi Indi putantur plus quam 12 000 annos abhinc trans fretum Beringianum ex Asia ad Americam migravisse. Agripetae Europaei saeculis XVI et XVII vitam Indorum Americanorum valde commutaverunt, cum pestes morbos, sicut variola, late inscienter distribuerunt. Quamobrem, multi Indi moriebantur. Conquisitatores Hispani aurum cupientes etiam Imperium Incae et Imperium Azteci tandem vicerunt. Hispani, valde vitas indigenarum commutantes, etiam equos, linguam Hispanicam, et religionem Catholicam in Americas introduxerunt.

De nominibus Indorum Americanorum

Christophorus Columbus, qui in Americam anno 1492 adventus terram quam videbat putabat esse Indiam, indigenas quos invenit Indos appellavit. Hoc errato mox monstrato, nomen tamen Indus diu duravit. Hodie, historici multis aliis nominibus utuntur: in America Latina Amerindi,[1] in CFA Indigenae Americani,[2] et in Canada Nationes Primae.[3] In CFA, ambo nomina, Indi Americani et Indigenae Americani, significant omnes gentes qui vivebant in America ante adventum hominum Europaeorum, sed Canadienses distinguunt inter Nationes Primae et gentes Escimaei et Metis; Escimaei serius in regionem arcticam venerunt, Metis a stirpibus Indorum et Scotorum orti sunt.

De originibus civilizationum Indorum Americanorum

Templum virorum barbatorum apud Tsitsen-Itzam.
Pyramis, nomine hodierno El Castillo apud Tsitsen-Itzam.
Toltecae Pyramis graduum.
Aedes Anasazorum apud Mesam Viridem in Colorato.

Primi homines qui ad Americam advenerunt putantur fuisse venatores qui vestigia elephanti primigenii, mastodontis, et bisonis trans fretum Beringianum secuti sunt. Aetate glaciali exeunte, cum magnae moles glaciei apud polos orbis terrarum liquefacere coeperunt, omnia maria et oceani creverunt nova aqua infusa, qua de causa continens Americae ab Asia secreta est. Testimonia sunt,[4] ut iam anno noveni millesimo a.C.n. venatores antres acuminis Americae meridianae habitarent. Sed paulatim bestiae, venatoribus Indis Americanis subiectae, in tota America causa commutationis condicionum moriebantur. Itaque in agricultura progrediebantur. Octoni millesimo anno a.C.n. in Mexico Peruviaque per agros colebantur.[5]

Indi Americani circumiectis se accommodabant, piscatores, venatores vagi, collectores, aut sedem stabilem et domicilium habentes agricolae fiebant. Coluerunt maizum, cucurbitam, et patatas. In America et meridionali et media, magni cultus oppidani plerumque crescebant. Temistitlana, caput Imperii Azteci, erat una ex amplissimis orbis terrarum urbibus.[6] In occidente meridionali Civitatium Foederatarum Americae, domicilia lutea, nomine Pueblos, cum ferme 500 conclavibus aedificatae sunt.[7]

Plurimi Indi Americani iter facientes pedibus iebant, et onera sponte vehebant, quia nec equos nec cornutos habebant. Imperium autem Incae habebat genera cameli quae lamas, alpacas, et vicugnas appellantur.

De temporibus post adventum Europaeorum

Adventum Christophori Columbi in Americis anno 1492. Inventum Columbi Americas Europaeis aperit.
Ruina demographica quae e variola in Mexico saeculo XVI provenit. Axis directus indicat numerum indiginarum in milionibus.
Distributio hodierna hominum Indorum in Americis. Tabula monstrat colorem qui numerum indorum indicat per centum ex quaque natione.
Terrae in Americis quae anno 1750 sunt coloniae Europaei aut a potentia Europaea postulatae sunt.

Adventum Europaeorum saeculis XVI et XVII valde vitas Indorum Americanum commutavit forma mala et bona.

Ante hominum Europaeorum adventum, Indorum numerus, ut consensus habet, erat circum 50 000 000.[8] Sed Europaei inscienter pestes morbos, sicut variola, late distribuerunt.[9] Quamobrem, multi Indi moriebantur, ut anno 1650 solum circum 8 000 000 manerent.[10]

Conquisitatores Hispani, qui aurum cupientes in Americas advenerunt, Imperium Azteci anno 1521 et Imperium Incae anno 1532 tandem vicerunt. Non solum Hispania sed etiam Lusitania, Britannia, et Francia colonias in terris Americanis instruxerunt indigenas edomantes.

Commutatio politica et morbus non fuerunt unici eventus invasionis Europaeorum. Europaei Indos in servos quoque fecerunt. Etenim, ob infrequentiam indorum in multis locis, Europaei etiam servos Africanos importaverunt.

Hispani etiam valde vitas indigenarum commutaverunt, cum equos, linguam Hispanicam, sclopeta, et religionem Catholicam in Americas introduxerunt.

Hodie, plurimi incolae, qui in Mexico, Media America, et America Meridionali vivunt, sunt progeniei Indorum et Hispanorum. Plurimi homines, qui tantum progeniei Indorum sunt, vivunt in Guatemala, Peruvia, et Bolivia, ubi etiam hodie linguis Indigenis multi loquuntur. Linguis Hispanica et Lusitanica et Francica per Americas late diffusis, maior Americae pars America Latina dicitur.

Vide etiam

Nexus externi

Notae

  1. Vide pagina Hispanice es:Amerindio.
  2. Vide paginas Anglice en:Indigenous peoples of the Americas et en:Native Americans in the United States.
  3. Vide pagina Anglice en:First Nations
  4. Jacobs, James Q. (2002). Paleoamerican Origins: A Review of Hypotheses and Evidence Relating to the Origins of the First Americans. Anthropology and Archaeology Pages. jqjacobs.net. Retrieved on 2007-06-20.
  5. Jacobs, James Q. (2001). The Paleoamericans: Issues and Evidence Relating to the Peopling of the New World. Anthropology and Archaeology Pages. jqjacobs.net. Retrieved on 2007-06-20.
  6. Smith, Michael E. (2005); "City Size in Late Post-Classic Mesoamerica", in Journal of Urban History, Vol. 31 No. 4, May 2005, pp. 403-434.; Stannard, David E. (1992) American Holocaust: Columbus and the conquest of the New World
  7. http://www.cpluhna.nau.edu/People/anasazi.htm
  8. Aestimationes in Thornton, p. 22; Numerus consensus Denevani; Aestimationes recentiores inferae
  9. http://www.pbs.org/gunsgermssteel/variables/smallpox.html
  10. "La catastrophe démographique" (Latine: "Catastropha Demographica") in libro L'Histoire n° 322, Iulii-Augusti 2007, p.17

Formula:Link FA Formula:Link GA