Quantum redactiones paginae "Lingua Protoindoeuropaea" differant
m r2.7.2+) (automaton mutat: sr:Прото-индоевропски језик→sr:Праиндоевропски језик |
|||
Linea 325: | Linea 325: | ||
{{Link FA|de}} |
{{Link FA|de}} |
||
[[ar:لغة هندية أوروبية بدائية]] |
|||
[[bg:Индоевропейски праезик]] |
|||
[[bn:প্রত্ন-ইন্দো-ইউরোপীয় ভাষা]] |
|||
[[br:Indezeuropeg]] |
|||
[[bs:Proto-indoevropski jezik]] |
|||
[[ca:Protoindoeuropeu]] |
|||
[[ckb:زمانی بنەڕەتی ھیندوئەورووپایی]] |
|||
[[cs:Praindoevropský jazyk]] |
|||
[[cy:Proto-Indo-Ewropeg]] |
|||
[[de:Indogermanische Ursprache]] |
|||
[[diq:Zıwanê Hind u Ewropao Verên]] |
|||
[[en:Proto-Indo-European language]] |
|||
[[eo:Hindeŭropa pralingvo]] |
|||
[[es:Idioma protoindoeuropeo]] |
|||
[[eu:Proto-indoeuroparrera]] |
|||
[[fa:زبان نیا-هندواروپایی]] |
|||
[[fi:Indoeurooppalainen kantakieli]] |
|||
[[fr:Indo-européen commun]] |
|||
[[gd:Innd-Eòrpais]] |
|||
[[gl:Lingua protoindoeuropea]] |
|||
[[hi:आदिम-हिन्द-यूरोपीय भाषा]] |
|||
[[hr:Indoeuropski prajezik]] |
|||
[[hu:Indoeurópai alapnyelv]] |
|||
[[ia:Lingua proto-indoeuropee]] |
|||
[[it:Lingua protoindoeuropea]] |
|||
[[ja:インド・ヨーロッパ祖語]] |
|||
[[ko:인도유럽조어]] |
|||
[[li:Proto-Indogermaans]] |
|||
[[lt:Indoeuropiečių prokalbė]] |
|||
[[lv:Indoeiropiešu pirmvaloda]] |
|||
[[nl:Proto-Indo-Europees]] |
|||
[[nn:Urindoeuropeisk]] |
|||
[[no:Urindoeuropeisk]] |
|||
[[oc:Protoindoeuropèu]] |
|||
[[pl:Język praindoeuropejski]] |
|||
[[pt:Língua protoindo-europeia]] |
|||
[[ro:Limba proto-indo-europeană]] |
|||
[[ru:Праиндоевропейский язык]] |
|||
[[simple:Proto-Indo-European language]] |
|||
[[sk:Praindoeurópčina]] |
|||
[[sl:Indoevropski prajezik]] |
|||
[[sq:Gjuha Pie]] |
|||
[[sr:Праиндоевропски језик]] |
|||
[[sv:Urindoeuropeiska]] |
|||
[[uk:Праіндоєвропейська мова]] |
|||
[[ur:اوّلی ہند۔یورپی زبان]] |
|||
[[wa:Indo-uropeyin]] |
|||
[[zh:原始印歐語]] |
Emendatio ex 01:34, 5 Aprilis 2013
Lingua Protoindoeuropaea | ||
---|---|---|
Taxinomia: | parens linguarum Indoeuropaearum | |
Status: | ab eruditis reconstructa | |
Sigla: | 1 —, 2 —, 3 — | |
Usus | ||
Aevum: | fortasse millennia V vel IV a.C.n. | |
Situs: | fortasse Russia meridionalis | |
Litterae: | ||
Scriptura: | nulla | |
Lingua Protoindoeuropaea (PIE) est lingua opinabilis methodo comparativa restituta, qua systematicae linguarum Indoeuropaearum similitudines harumque differentiae legibus phoneticis explicabiles exponuntur. Sensu igitur methodologico, lingua PIE est nihil nisi fragmentum grammaticale et structura pura. Sensu autem protohistorico, PIE est etiam quasi proavia linguarum Indoeuropaearum. Testimonio huius linguae nec inscriptionibus nec libris manu scriptis servato, per comparationem linguarum recentiorum conicitur sive "reconstruitur". Sermonem ipsum deperditum, huic linguae artificio constructae adsimilem, usitabant fortasse qui planitiem hodiernam Ucrainae et Russiae meridianae millenniis vel IV vel V a.C.n. incolebant; sed de hac re eruditi disputant.
Phonologia
Lingua Protoindoeuropeaea dicitur haec habuisse phonemata. Vide etiam linguas Indoeuropaeas ut videas quo modo mutata sint in eis.
Consonantes
labiales | coronales | palatovelares | velares | labiovelares | laryngales |
---|---|---|---|---|---|
p | t | ḱ | k | kʷ | |
b | d | ǵ | g | gʷ | |
bʰ | dʰ | ǵʰ | gʰ | gʷʰ | |
m | n | ||||
s | h₁, h₂, h₃ | ||||
w | r, l | j |
Vocales
- vocales breves a, e, i, o, u
- vocales longae ā, ē, ō
- diphthongi ai, au, āi, āu, ei, eu, ēi, ēu, oi, ou, ōi, ōu
- allophona syllabica consonantium: u, i, r̥, l̥, m̥, n̥.
Morphologia
Nonnullae res morphologicae PIE inventae sunt.
Nomina
Nomina declinabantur octo casibus (qui erant nominativus, accusativus, genetivus, dativus, instrumentalis, ablativus, locativus, vocativus). Genera fortasse tria erant: masculinum, femininum, neutrum. Sunt quidem qui censeant duo tantum genera primitus fuisse: animatum et non animatum; postea autem ex animato genere duo nata esse genera: masculinum et femininum.
Modi declinandi sunt duo maioris momenti: thematicus et athematicus. Thematicae declinationi radices nominales augebantur /o/ phonemate (cuius loco /e/ in vocativo adhibebatur). Formae autem athematicae declinationis veteriores sunt, secundum modum apophoniae dignoscuntur radices acrodynamicae, proterodynamicae, hysterodynamicae et holodynamicae.
Casuum exitus:
(Beekes 1995) | (Ramat 1998) | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
athematica | thematica | ||||||||||||||
masculina femininaque | neutra | masculina femininaque | neutra | masculina | neutra | ||||||||||
singularis | pluralis | dualis | singularis | pluralis | dualis | singularis | pluralis | dualis | singularis | pluralis | singularis | pluralis | dualis | singularis | |
nominativus | -s, 0 | -es | -h₁(e) | -m, 0 | -h₂, 0 | -ih₁ | -s | -es | -h₁e? | 0 | (coll.) -(e)h₂ | -os | -ōs | -oh₁(u)? | -om |
accusativus | -m | -ns | -ih₁ | -m, 0 | -h₂, 0 | -ih₁ | -m̥ | -m̥s | -h₁e? | 0 | -om | -ons | -oh₁(u)? | -om | |
genetivus | -(o)s | -om | -h₁e | -(o)s | -om | -h₁e | -es, -os, -s | -ōm | -os(y)o | -ōm | |||||
dativus | -(e)i | -mus | -me | -(e)i | -mus | -me | -ei | -ōi | |||||||
instrumentalis | -(e)h₁ | -bʰi | -bʰih₁ | -(e)h₁ | -bʰi | -bʰih₁ | -bʰi | -ō | -ōjs | ||||||
ablativus | -(o)s | -ios | -ios | -(o)s | -ios | -ios | |||||||||
locativus | -i, 0 | -su | -h₁ou | -i, 0 | -su | -h₁ou | -i, 0 | -su, -si | -oi | -oisu, -oisi | |||||
vocativus | 0 | -es | -h₁(e) | -m, 0 | -h₂, 0 | -ih₁ | -es | (coll.) -(e)h₂ |
Pronomina
Pronomina difficilius reconstruuntur quia omnibus in linguis Indoeuropaeis differunt.
PIE habebat pronomina personalia primae secundaeque personae, sed, ut lingua Latina, non habebat tertiae. Pronomina personalia habebant suas formas et exitus unicos; vide, exempli gratia, etiam latine ego et me.
pronomina personalia (Beekes 1995) | ||||
---|---|---|---|---|
prima persona | secunda persona | |||
singularis | pluralis | singularis | pluralis | |
nominativus | h₁eǵ(oH/Hom) | wei | tuH | yuH |
accusativus | h₁mé, h₁me | nsmé, nōs | twé | usmé, wōs |
genetivus | h₁méne, h₁moi | ns(er)o-, nos | tewe, toi | yus(er)o-, wos |
dativus | h₁méǵʰio, h₁moi | nsmei, ns | tébʰio, toi | usmei |
instrumentalis | h₁moí | ? | toí | ? |
ablativus | h₁med | nsmed | tued | usmed |
locativus | h₁moí | nsmi | toí | usmi |