Systema solare

Planetae systematis solaris, cum Telluris luna

Systema solare sive ordo solaris consistit in Sole et res astronomicae a gravitate ad eum ligatae, quorum omnes creatae sunt ab immanis nubis molecularis implosione abhinc annos circa 4.6 billiona.^? Multarum rerum quae circa Solem moventer (vel "orbitantur") plurimum massae intra octo solitarias planetas continetur, cuius orbitus sunt paene circulares et patent intra paene planum discum appellatum planum ecliptici. Quattuor minores planetae—Mercurius, Venus, Tellus, Mars—etiam appellati planetae terrestres, praecipue saxo metalloque componuntur. Quattuor planetae exteriores, gigantes gaseosi, planetis terrestribus sunt multo solidiores. Duo maximi, Iuppiter et Saturnus, praecipue hydrogenio helioque componuntur; duo extremi, Uranus et Neptunus, glaciebus (aquae, ammoniae, methani) consistentes, saepe appellantur "gigantes glaciales."

Planeta interiores. A laeva: Mercurius, Venus, Terra, et Mars (magnitudines "ad scalam"^?; spatia interplanetaria non).

Etiam in orbitu circa Solem sunt satelles planetarum, asteroides, et cometes (vel stellae crinitae). Terra est tertius a Sole planeta systematis solaris. Systema planetare est generalis stellarum et corporum caelestium eum circumvolantium nominatio.

Origo systematis solaris

Ante circiter 45 650 centena milia annorum systema solare nostrum ex orbe gasi ac paulum pulveris rotantis ortum est. Primum medio in orbe stella Sol contracta est et lucere coepit. Mox (secundum spatia temporum geologica) gasa reliqua et pulvis magna e parte usque ad corpora magnitudinis pedifollis coagglutinata sunt. Quomodo ex his globulis asteroides facti sint, adhuc haud bene intellectum est. E multis asteroidibus tunc gravitatione corpora maiora facta sunt quae planetesimalia appellantur. Ex eis tunc collisionibus satis modestis paulatim planetarum pulli ac deinde planetae facti sunt. Luna, satelles Terrae, e concursu Terrae primordialis cum planetarum pullo magnitudinis fere Martis planetae orta esse putatur.

Corpora systematis solaris

Transitus Veneris

Heliospheric current sheet^?.

Magna varietas corporum in systemate solari in nonnullas classes dividi potest. Annis recentibus de his categoriis disputatio quaedam orta est. Haec encyclopaedia his utitur:

• Sol est stella classis spectralis V G2 et 99,86 centesimae ponderis totius ordinis solaris continet.
• Planetae systematis solaris sunt octo corpora quae generaliter sic appellantur (definitio planetae difficilius est).
  • Quatuor planetae terrestriales: Mercurius, Venus, Terra (seu Tellus), Mars
  • Quatuor planetae gaseosi, siue gigantes gasis: Iuppiter, Saturnus, Uranus, Neptunus.
• Inter 1930 et 2006 etiam Pluto in eorum numero habebatur. Nunc sicut Ceres et Eris planetula vocatur.
  • Maiora corpora hos planetas circumvolantia satellites vocantur.
  • Anuli circum planetas gigantes gaseosas ex pulvere et particulis parvis constant.
  • Quisquiliae originis artificialis, e.g. reliquia satellitum artificialium.
  • Planetesimalia sunt corpora caelestia minora quam planetae, e quibus planetae in principio ordinis solaris formati sunt et quae non iam sunt. Interdum hoc verbo generaliter asteroides et cometae appellantur quorum diametrum minus quam 10 km est.
• Asteroides sunt corpora diametri minoris quam planetae. Nonnulli inter orbitam planetarum Martis ac Iovis siti sunt et plerumque ex mineralibus consistunt (qv. cometae). Asteroides ob proprietates orbitales in varias classes et familias subdividuntur. Asteroides, qui in interiore zona versantur, regulares appellantur. Eis nomina feminina data sunt. Asteroides, qui non sint in aliqua zona, irregulares appellantur et nomina masculina habent. Asteroides, qui in zona exteriore revolvuntur, obiecta zonae Kuiperi nominantur. (Vide et infra.)
  • Satellites asteroidum sunt asteroides qui asteroides maiores circumvolant.
  • Asteroides Troiani in puncto L₄ vel L₅ planetae Iovis siti sunt (interdum omnes asteroides in puncto Lagrange ullius planetae siti sic vocantur).
  • Meteoroides sunt minimi asteroides.
• Cometae sunt corpora quae magna parte e gasibus congelatis consistunt. Orbitae eorum valde excentricae sunt, sed generaliter perihelium intra orbitam Iovis et aphelium extra orbitam Plutonis habent. Nota bene: sunt cometae periodi orbitalis quorum apoapses propinquiores Soli sunt; praeterea cometae veteres, qui maximam partem materiei volatilis amiserunt, saepe asteroides appellantur. Etiam sunt quorum origo extra systema solare sita esse potest.
• Centauri sunt corpora cometis similiora qui ob orbitam minus excentricam inter planetas Iovem et Neptunum remanent.
• Corpora transneptunia sunt corpora glacialia quorum axes orbitales semimaiores ultra Neptunum sunt. Illa sic subdividuntur:
  • Corpora cinguli vel zonae Kuiperi orbitas inter 30 et 100 ua habent. Quae obiecta zonae Kuiperi, breviter OZK nominantur. Cingulum Kuiperi origo cometarum periodi orbitalis brevis habetur. Pluto maius corpus huius cinguli esse putatur, et corpora orbitas similes Plutoni habentia Plutini appellantur. Cetera corpora medii cinguli Kuiperi Cubevani vocantur. Illa in marginibus cinguli sita obiecta orbis dissipata appellantur. Anno 2003 hac in zona obiectum magnitudinis maioris quam Plutonis inventum est, cuius signum interim adhibitum 2003 UB313 fuit quique nunc Eris vocatur.
  • Corpora nubis Oortis, quae utrum exstet necne nondum certa est, orbitas inter 50.000 et 100.000 ua habent. Haec regio origo comentarum periodi orbitalis longi habetur.
  • Corporis caelestis 90377 Sednae, quod inventum est anno 2003, orbita valde excentrica inter 76 et 850 ua est. Idcirco neque membrum cinguli Kuiperi neque nubis Oortis esse videtur etsi inventores putant Sednam esse primum corpus illius nubis.
• Parvum pulveris est per totum ordinem solarem et phaenomenon lumen zodiacalis ob hunc pulverem efficitur.

Iuppiter maximam partem massae systematis solaris extra Solem habet: 0,1% massae totius ordinis solaris.

Vide etiam

• Colonizatio spatii
• Celestia, "3D computer space-simulation program"
• Exemplar systematis solaris
• Exploratio spatii
• Family Portrait in Voyager
• Geocentrismus
• Index corporum systematis solaris secundum massam
• Index corporum systematis solaris secundum radium
• Orrerium
• Periodon orbitale
• Pioneer 10
• Pioneer 11
• Programma Voyager
• Signa astronomica
• Systema solare in fictione

Bibliographia

• Chrysostomou, A., et P. W. Lucas. 2005. "The Formation of Stars." Contemporary Physics 46: 29. doi:10.1080/0010751042000275277. http://adsabs.harvard.edu/abs/2005ConPh..46...29C.
• Delsanti, Audrey, et David Jewitt. 2006. "The Solar System Beyond The Planets" Institute for Astronomy, University of Hawaii. http://web.archive.org/web/20070129151907/http://www.ifa.hawaii.edu/faculty/jewitt/papers/2006/DJ06.pdf.
• "Dwarf Planets and their Systems". Working Group for Planetary System Nomenclature (WGPSN). U.S. Geological Survey. 2008-11-07. http://planetarynames.wr.usgs.gov/append7.html#DwarfPlanets.
• Królikowska, M. 2001. "A study of the original orbits of hyperbolic comets." Astronomy & Astrophysics 376 (1): 316–324. doi:10.1051/0004-6361:20010945. http://adsabs.harvard.edu/abs/2001A%26A...376..316K.
• Levison, Harold F., et Alessandro Morbidelli. 2003. "The formation of the Kuiper belt by the outward transport of bodies during Neptune’s migration." http://www.obs-nice.fr/morby/stuff/NATURE.pdf.
• Levison, Harold F., et Martin J. Duncan. 1997. "From the Kuiper Belt to Jupiter-Family Comets: The Spatial Distribution of Ecliptic Comets." Icarus 1(127):13–32. doi:10.1006/icar.1996.5637. http://www.sciencedirect.com/science?_ob=ArticleURL&_udi=B6WGF-45M91DF-24&_user=10&_rdoc=1&_fmt=&_orig=search&_sort=d&view=c&_acct=C000050221&_version=1&_urlVersion=0&_userid=10&md5=6fa927eab9338038f6678e6fd538d2f5. Retrieved 2008-07-18.
• "An Overview of the Solar System". http://www.nineplanets.org/overview.html.
• Petit, J.-M., A. Morbidelli, et J. Chambers. 2001. "The Primordial Excitation and Clearing of the Asteroid Belt." Icarus 153:338–347. doi:10.1006/icar.2001.6702. http://www.gps.caltech.edu/classes/ge133/reading/asteroids.pdf.
• Placxo, Kevin W., et Michel Gross. 2006. Astrobiology: a brief introduction. JHU Press. ISBN 978-0-8018-8367-5. http://books.google.com/?id=2JuGDL144BEC&pg=PA66&dq=inventory+volatiles+hydrogen&q=inventory%20volatiles%20hydrogen. *Whipple, Fred. L. (1992) 2004. "The activities of comets related to their aging and origin." http://www.springerlink.com/content/x0358l71h463w246.
• Woolfson, M. 2000. "The origin and evolution of the solar system." Astronomy & Geophysics 41(1):12. doi:10.1046/j.1468-4004.2000.00012.x.
• Zelli, Michael Zellik. 2002. Astronomy: The Evolving Universe. Ed. 9a. Cantabrigiae: Cambridge University Press. ISBN 0-521-80090-0. OCLC 46685453 223304585 46685453.
• Zirker, Jack B. 2002. Journey from the Center of the Sun. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-05781-1.

Haec stipula ad astronomiam spectat. Amplifica, si potes!