Quantum redactiones paginae "Heautontimorumenos" differant

E Vicipaedia
Content deleted Content added
Linea 23: Linea 23:
Notissimus hodieque est versus in prima scaena a Chremete vicino suo dictus :
Notissimus hodieque est versus in prima scaena a Chremete vicino suo dictus :
: <ref>Versus 77.</ref>''homo sum: humani nil a me alienum puto.''
: <ref>Versus 77.</ref>''homo sum: humani nil a me alienum puto.''
Ne versus 796 quidem praetereundus est :
:


==Conclusio==
==Conclusio==

Emendatio ex 10:58, 19 Aprilis 2011

Personae scaenicae sculptae.

Heautontimorumenos (ex Graeco, 'qui sibi ipsi poenas dat') est comoedia palliata Publii Terentii Afri, ludis Megalensibus Manio Iuventio Tiberio Sempronio consulibus (= 163 a.C.n.) acta. Poeta Latinus comoediam Graecam Menandri imitatus est. Haec fabula exemplum est comoediae statariae[1] dictae, quia non multi eventus in scaená fiunt, sed lepore diverbii commendatur: "pura oratio"[2] est.

Argumentum

De duorum adulescentium amoribus agitur patribus displicentibus : Clinia, filius Menedemi, amat Antiphilam, puellam pauperem et sine parentibus, sed magna virtute. Clitiphon, filius Chremetis, clam patre Bacchidem amat, meretricem avidam et superbam, cui promissum argentum dare cupit nec scit unde. Menedemus iratus filio adeo graviter et acerbe consuetudinem cum Antiphila ei exprobravit, ut Clinia in Asiam militatum profectus sit. In prima tamen scaena vicino suo Chremeti confitetur ita nunc desiderio filii sese excruciari, ut nolit beatus esse nec fortunis suis frui, dum Clinia absens erit, sed laborare tantum et parcere : "heautontimorumenos" tituli est. Profecto omnia facere paratus est ut sibi filium reconciliaret. Mox Clinia necopinato ex Asia redux est, sed patris saevitiam metuens, ad amicum Clitiphonem devertitur. Tum Syrus, callidus servus huius comoediae, amborum amicas adducit, hanc sycophantiam excogitans : Bacchidi adsimulandum est tamquam amica non Clitiphonis (quod pater non ferret), sed Cliniae esset. Sperat enim Menedemum pecuniam Bacchidi promissam daturum, benevolentiae filii conciliandae causa. Antiphila quoque, velut una ex ancillis Bacchidis, introducitur.

Mox tamen puella, ex anulo quem gerebat, tam a Sostrata, Chremetis uxore, quam a nutrice agnoscitur filia Chremetis esse, olim patris iussu infans exposita. Ita dolus Syri peragi non potest. Post multas vicissitudines Cliniae gaudio exultanti Antiphilam uxorem ducere et cum patre in gratiam redire contingit. Contra Chremes de consuetudine filli cum Bacchide certior factus eum exheredare vult atque omnia bona filiae nuper repertae in dotem tradere. Ab omnibus exoratus filio tandem ignoscit, ea lege tamen ut quam mox uxorem ducere et ipse polliceatur. Etiam Syro ignoscitur, qui senem dominum deceperat atque magna pecunia circumduxerat : nam Chremes filiam Antiphilam Bacchidi argentum debere a suo servo persuasus, pecuniam meretrici dandam filio tradiderat. Ita dum monet Menedemum ut dolos servi sui caveat, ipse credulitate ludificatus erat.

Hoc genus argumenti commune erat in comoediis huius aetatis. Quo magis intricatum erat, eo magis placebat.

Tabula personarum

  • CHREMES SENEX, pater Clitiphonis.
  • MENEDEMVS SENEX, pater Cliniae.
  • CLITIPHO ADVLESCENS, amator Bacchidis.
  • CLINIA ADVLESCENS, amator Antiphilae.
  • SYRVS SERVOS, servus Chremetis.
  • DROMO SERVOS
  • BACCHIS MERETRIX, amica Clitiphonis.
  • ANTIPHILA, amica Cliniae.
  • SOSTRATA MATRONA, uxor Chremetis.
  • CANTHARA NVTRIX, nutrix Antiphilae.
  • PHRYGIA ANCILLA

Multi archetypi comoediae Graecae insunt : servus callidus qui eriles filios amantes adiuvat et senes patres ludificatur (Syrus). Adulescentes amatores et pecuniae egentes, virgo post multos annos a parentibus signo quodam adgnita, meretrix mala et avida, patres severi et rei familiari augendae dediti. Nisi quod in hac fabula duo patres vicissim duri et indulgentes sunt : Menedemus qui olim acerbius in filium saeviit, nunc nimia fortasse indulgentia peccat (sic putat Chremes). Chremes vero qui dum de filio vicini sui agitur indulgentiam et moderationem laudat, cum de proprio filio agitur saevissimus statim fit. E quo fit ut persona comica in primis sit, etsi saepe sapienter loqui videtur.

Sententiae et adagia

Notissimus hodieque est versus in prima scaena a Chremete vicino suo dictus :

[3]homo sum: humani nil a me alienum puto.

Ne versus 796 quidem praetereundus est :

Conclusio

In hac fabula praecipue de necessitudinibus inter patres et filios agitur ac iam de duritia in educatione, quod thema Terentius in Adelphis suis explicabit. Versus huius comoediae in pluribus locis operum Ciceronis citantur ; mentiones etiam fiunt apud Horatium, Senecam, Varronem... Et poeta Francogallicus Carolus Baudelaire poema scripsit cui titulo L'heautontimoroumenos est[4]...

Notae

  1. Prologus 36.
  2. Prologus 46.
  3. Versus 77.
  4. Les Fleurs du mal, 1857

Nexus externi