Samia (Menander)

Domus 'Menandri' dicta Mytilenis (saeculo III aut IV ineunte). Legitur CAMIAC ME Γ (Samiae pars tertia) et nomina personarum ΜΑΓΕΙΡΟC (coquus), ΔΗΜΕΑC, ΧΡΥCΙΣ (Samia Chrysis).

Samia (Graece Σαμία) est comoedia antiqua poetae Menandri anno incerto docta quam philologi viscesimi saeculi e duobus codicibus papyraceis in Aegypto repertis restituerunt. Ita magis quam septingenti versus sive mutili sive integri hodie leguntur ex fortasse mille aut nongentis. Titulus ab opere tesselato Mytilenis invento et undecim Menandri fabulas illustrante confirmatus est.

De textus traditione

Anno 1907 primum codex papyraceus Cairensis quinti saeculi Aphroditopoli repertus et quinque Menandrearum fabularum mutilas reliquias continens publicatus est. Quae fabulae ex operibus circa secundum saeculum ad scholarum usum selectis ducebantur et codex ad res varias circumdandas discerptum erat. Nihilominus quaternio mutilus 324 versus Samiae vitae reddebat. Post quinquaginta annos alius codex papyraceus tertii saeculi e Bodmeriano collectaneo comoediae finem restituebat, in primis tres ultimos actus. Accesserunt etiam duo fragmenta aliunde in lucem prodita quae nonnullas lineas complerunt.

Personae

• Moschion, filius a Demea adoptatus, infantem e Plangone vicini Nicerati filia genuit
• Chrysis, hetaera ex insula Samo, Demeae concubina
• Parmenon, Demeae servus
• Demeas, caelebs, pater adoptivus Moschionis, amicus et vicinus Nicerati
• Niceratos, pater Plangonis, vicinus et amicus Demeae
• Coquus
• Personae mutaeː Plangon cum suo infante, varii servi.

Res Athenis agitur in trivia unde domus Demeae et Nicerati conspicuae sunt.

Argumentum

Niceratos et Demeas, etsi alter pauper alter dives est, vicini et amici sunt qui filiam et filium matrimoniali vinculo coniungere cupiunt. Iuvenes quoque idem volunt. Nemo igitur proposito obstat nec impedimentum facile excogitari potuit. Nihilominus inopinata rerum series et opiniones falsae ex mendacio ortae paene ad ultimum discrimen rem adduxerunt. Nam Moschion, Demeae filius adoptivus, Adoniorum pervigilio aliquid cum Nicerati filia Plangone fecit e quo praegnans facta est puella. Pudore oppressus iuvenis, quamvis matrimonium statim pollicitus, peccatum publice confiteri non audebat ita ut, absentibus patribus qui longinquum iter Byzantium suscepissent, tota domus coniuraret atque Chrysidis esse infantem dicere constitueret. Nam Demeas proficiscens Chrysidem amicam quam domi nutriebat gravidam reliquerat et infantem quia nothus erat tolli vetuerat. Postquam vero rediens infantem contra spem in domo invenit primum iratus mox tamen amicae ignovit. At cum iam coquo conducto omnes nuptiarum convivium pararent Demeas forte vetulam nutricem infantem Moschionis filium appellantem audivit. Statim Hippolyti et Phaedrae fabulae memor omnem culpam in Chrysidem reicit quia filius in se semper maxima verecundia usus esset et matrimonium Plangonis aperte adfectaret. Ita amicam e domo expellit dignitatis servandae causa nihil aliud adlegans nisi 'ob infantem'. Quae lacrimosa apud Niceratum fugit. Mox a Nicerato persuasus Moschion patrem inopportunis precibus flectere conatur. Vis comica ex errore personarum oritur quae eadem verba non eodem modo interpretantur, quod tacite aliter sciunt aut scire sibi videntur. Cum tandem intellegit quid pater in animo tacite habeat Moschion veritatem revelat. Vix placato Demea Niceratos de filiae partu certior factus ita ira excanduit ut infantem comburi voluerit quem Chrysis fugiens iterum in Demeae domum portat. Fabulam Iovis et Danaae repetens Demeas Niceratum paulatim permulcet et multos homines ex deis natos esse fateri cogit. Sed Moschion opinionem quam pater de se concipere potuit aegre ferens parvas poenas de Demea sumere constituitː chlamyde et gladio instructus profectionem ad mercennarium bellum simulat donec patris precibus indulgens sententiam mutat (actus V). Ita, ut in nova comoedia aequum erat, ultimà fabulà matrimonium celebratur.

Editiones et commentarii

• Jean-Marie Jacques, Ménandre. Tome 1,1. La Samienne. Texte établi et traduit, Les Belles Lettres, 1989 (2a editio). Recensio critica primae editionis
• Mario Lamagna, Menandro. La donna di Samo. Testo critico, introduzione, traduzione e commentario, Neapoli, 1998 Recensio critica
• Alan H. Sommerstein, Samia : the woman from Samos. Menander, Cambridge, 2013 Nonnullae paginae apud Guglum librorum Recensio critica

Plura legere si cupis

• Alain Blanchard, "Moschion Ὁ κόσμιος et l'interprétation de la Samienne de Ménandre", Revue des Études Grecques, 2002ː 58-74
• Blume (H.-D.). Menanders « Samia » : Eine Interpretation, Darmstadt, 1974 Recensio critica
• Sérafim Charitonidis, Lilly Kahil, René Grinouvès, Les mosaïques de la Maison du Ménandre à Mytilène, Bernae, 1970 Recensio critica Altera recensio critica
• Jessica Hund, Tragik und Philosophie bei Menanders Samia, Munich, GRIN Verlag, 2005
• Jean-Marie Jacques, "Ménandre inédit : la Double fourberie et la Samienne", Bulletin de l'Association Guillaume Budé, 1968ː 213-239
• Max Treu, "Humane Handlungsmotive in der Samia Menander", Rheinisches Museum, 1969ː 230-54
• Pierre Voelke, "Les failles de la κοσμιότης dans la Samienne de Ménandre", Revue de philologie, de littérature et d'histoire anciennes 2012ː 123-141
• Andrej Wolf, Die „Samia“ von Menander und ihr politischer Bezug zum Hellenismus unter besonderer Berücksichtigung Athens, Munich, GRIN Verlag, 2007