Nizami

E Vicipaedia
Nizami Ganjavi in tapeta pictus (1939). Museum Gangiense Atropatenae.

Nizami Ganjavi (Persice نظامی گنجوی Niẓāmī Ganjavī = 'Niẓāmī Gangiensis') vel simpliciter Nizami[1], cuius nomen publicum erat Jamal ad-Dīn Abū Muḥammad Ilyās ibn-Yūsuf ibn-Zakkī,[2], natus Gangiae in Atropatene circa 1141 et ibidem mortuus anno 1209, fuit poeta clarissimus Persicus sectae Sunniticae.[3]

Nizami Ganjavi in hospitio shah. Miniatura, 1570. Museum Historiae Atropatenicum.

Nizami in litteris Persicis amoris habetur poeta epicus maximus, qui quotidianum realisticumque loquendi genus ad poemata epica Persica adhibuit.[4] Eius opera late in Afgania,[5] Atropatene,[6] Irania,[5] regione Kurdistanica,[7][8][9] et Tadzikistania[5] leguntur magnique aestimantur.

Chosroes Parviz Shirin se lavantem in lacu invenit.

Nizami nec philosophus[10] modo Avicennae, nec expositor Sufismi theoretici modo Ibn 'Arabi fuit; aestimatur autem philosophus et gnosticus qui varias cogitationis Islamicae provincias perdidicit, quas vicissim modo miscuit qui traditiones hakimorum posteriorum sicut Qutb al-Din Shirazi in memoriam redigit.[10]

Exercitatio Perficit. Imago e quodam Haft Paikar Nizamiano. Museum Brooklyniense.

Eius nomen personale fuit Ilyas.[5] Tris mulieres in matrimonium duxit.

Salīm cum Majnun in desertis colloquitur. E libro Indico sexto sedecimo exeunte scripto.

Goethius de Nizamo opinabatur: "Ingenium clemens, ingeniosissimus, qui, cum Firdausi collectas traditiones heroicas confecisset, pro rebus suorum poematum dulcissimos amoris altissimi congressus elegit."[11]

Atabeg Atropatenicus Qizil Arslan Nizami salutat.

Quinarium (Panj Ganj vel Khamsa)[recensere | fontem recensere]

Nezami Quinario (Panj Ganj 'Quinque Thesauris') innotuit, magnis poematum narrativorum libris, quorum omnes exstant.

  • Makhzan al-Asrar (Persice مخزن الاسرار) Thesaurus Mysteriorum (1163) (vel fortasse ex anno 1176), circa 2250 disticha Persica.
  • Khosrow o Shirin (Persice خسرو و شیرین) Chosroes et Širin[12] (1177–1180).
  • Layli o Majnun (Persice لیلی و مجنون) Layla et Majnun (1192).
  • Eskandar-nameh (Persice اسکندرنامه) Liber Alexandri Magni (1194 vel 1196–1202), circa 10 500 disticha.
  • Haft Paykar (Persice هفت پیکر) Septem Pulchritudines (1197) (liber etiam Bahram-Nama appellatus).
Khusrau in ripis canalis stant. E Khamseh Nizamiano.

Nexus interni

Pinacotheca[recensere | fontem recensere]

Notae[recensere | fontem recensere]

  1. Cf. Ludovici Hain Nizami poetae narrationes et fabulae..., Lipsiae 1802; nonnumquam et Nezāmi.
  2. Mo'in, Muhammad(2006), "Tahlil-i Haft Paykar-i Nezami" (Tehran), 2.
  3. E. E. Bertels (1962), Selected Works, Nizami and Fizuli, Oriental Literature .
  4. Neẓāmī. Encyclopædia Britannica. 2009  Pars: "Greatest romantic epic poet in Persian Literature, who brought a colloquial and realistic style to the Persian epic. . . . Nezami is admired in Persian-speaking lands for his originality and clarity of style, though his love of language for its own sake and of philosophical and scientific learning makes his work difficult for the average reader."
  5. 5.0 5.1 5.2 5.3 C. A. Storey et François de Blois (2004), "Persian Literature – A Bibibliographical Survey: Volume V Poetry of the Pre-Mongol Period" (RoutledgeCurzon; ed. 2a retractata, ISBN 0-947593-47-0), 363: "Nizami Ganja’i, whose personal name was Ilyas, is the most celebrated native poet of the Persians after Firdausi. His nisbah designates him as a native of Ganja (Elizavetpol, Kirovabad) in Azerbaijan, then still a country with an Iranian population, and he spent the whole of his life in Transcaucasia; the verse in some of his poetic works which makes him a native of the hinterland of Qom is a spurious interpolation." begun by C. A. Storey, Francois De Blois. Persian Literature - A Bibibliographical Survey: Poetry c. A.D. 1100–1225 (volume V, part 2). Royal Asiatic Society Books. p. 438 .
  6. Rypka 1968.
  7. Vladimir Minorsky. [(Textus apud Google Books) Studies in Caucasian History] .
  8. Thomas de Waal. [(Textus apud Google Books) The Caucasus: An Introduction] .
  9. "Nizami Ganjavi - USSR Politicization - Iranian Persian Civilization - Nezami Ganjei". Azargoshnasp.net .
  10. 10.0 10.1 Seyyed Hossein Nasr, Mehdi Amin Razavi, "The Islamic intellectual tradition in Persia", RoutledgeCurzon; annotated edition (July 4, 1996), pp. 178–187.
  11. Anglice: "A gentle, highly gifted spirit, who, when Firdausi had completed the collected heroic traditions, chose for the material of his poems the sweetest encounters of the deepest love.
  12. Corpus scriptorum christianorum orientalium: Scriptores Syri. 1903, pp, 15, 18, 24.
  13. Bowker, World Religions, 165.

Bibliographia[recensere | fontem recensere]

  • Browne, E. G. 1998. Literary History of Persia. 4 vol. ISBN 0-7007-0406-X.
  • Burgel, Johan Christoph, et Christine van Ruyuymbeke. 2011. "Nizami: A Key to the Treasure of the Hakim." Amstelodami: Amsterdam University Press. Google Books z5YccgAACAAJ.
  • Chelkowski, Peter J. 1975. "Mirror of the Invisible World." Novi Eboraci: Metropolitan Museum of Art. Google Books WnTlAAAAMAAJ.
  • Chopra, R. M. 2014. Nizami Ganjavi (1141–1209): The Greatest Master of Persian Romantic Mesnavi. Colcatae: Sparrow Publication. ISBN 978-81-89140-75-5.
  • Ganjavi, N. 1995. Haft Paykar: A Medieval Persian Romance. Conv. J. S. Meisami. Novi Eboraci: Oxford University Press.
  • Meisami, Julie Scott. 1995. The Haft Paykar: A Medieval Persian Romance. Novi Eboraci et Oxoniae: Oxford University Press. Google Books: 8vxjAAAAMAAJ.
  • Parrello, Domenico. Khamsa. Encyclopædia Iranica.
  • Ruymbeke, Christine van. 2008. Science and Poetry in Medieval Persia: The Botany of Nizami's Khamsa. University of Cambridge Press. Catalogus.
  • Ruymbeke, Christine van. 2002. From culinary recipe to pharmacological secret for a successful wedding night: the scientific background of two images related to fruit in the Xamse of Nezâmi Ganjavi. Festschrift in honour of Professor J. T. P. de Bruijn. Persica, Annual of the Dutch-Iranian Society (Leiden), 127–36.
  • Rypka, Jan. 1968. History of Iranian Literature. Reidel Publishing Company. OCLC 460598. ISBN 90-277-0143-1.
  • Storey, C. A., et Franço de Blois. 2004. Persian Literature: A Biobibliographical Survey. Poetry of the Pre-Mongol Period, 5. Ed. 2a, retractata. RoutledgeCurzon. ISBN 0-947593-47-0.
  • Talattof, K., et J. W. Clinton. 2001. The Poetry of Nizami Ganjavi: Knowledge, Love, and Rhetoric. Novi Eboraci.
  • Talattof, Kamran. Nizami's Unlikely Heroines: A Study of the Characterizations of Women in Classical Persian Literature.

Nexus externi[recensere | fontem recensere]

Museum Nizamianum Litterarum Atropenicarum Bacuae in urbe Atropatenae.
Nizami in manat Atropatenico pictus (1993).
Vicimedia Communia plura habent quae ad Nizami spectant.
De scaena Nezamiana