Martinus Duncanus

Martinus Duncanus, vulgo Martinus Donk (natus Kempen^(en) in regione Nederlandica et Belgica 10 Novembris 1506; obiit Amersfoort^(en) 16 Aprilis 1590) fuit Catholicus sacerdos et vehemens reformationis adversarius.

Puer tredecim annorum, contra voluntatem patris sed consentiente matre, domum reliquit et Noviomagum abiit, ubi victum privatis lectionibus parabat. Postea inter Fratres Vitae Communis receptus est, ubi rhetoricam et dialecticam didicit.

Anno 1529 Lovanium migravit, ubi favorem professoris Ruardi Tapper obtinuit. Post studia theologica et gradum magistri artium adeptum, varias positiones in collegiis Standonkianis tenuit. Anno 1536 sacerdos consecratus est. Ab anno 1541 parochus in Wormer prope Amstelodamum factus est, ubi contra Lutheranorum doctrinas pugnavit, scholam Latinam fundavit et libros pro educatione composuit.

Anno 1558 Delphum translatus est ut contra Anabaptistas ageret. Subsequenter Hagae Comitis, Ultraiecti et Amstelodami laboravit, semper vehemens reformationis adversarius manens. Anno 1578, tumultibus religiosis exortis, ex Amstelodamo expulsus est et Amisfurti refugium invenit, ubi ultimos duodecim annos vitae transegit, scriptis theologicis occupatus, praesertim contra doctrinas Calvinistarum. Anno 1590 mortuus est, viginti tria opera theologica et didactica relinquens.

Vita

Martinus Duncanus in praedio Donk prope Kempen natus est et hortatu matris scholam Latinam Kempensem frequentavit. Pater studia filii respuebat eumque figulo in disciplinam dedit. Cum puer Duncanus tredecim annos natus esset, domum paternam consentiente matre, sed inscio patre reliquit et in Bataviam Noviomagum abiit. Ibi victum sibi paravit privatis lectionibus, donec tandem in domum fratrum vitae communis receptus est, ubi rhetoricam et dialecticam discere potuit. Autumno 1529 in urbem academicam Lovanium migravit. Hic favorem cancellarii universitatis istius, professoris Ruardi Tapper, obtinuit et eo commendante in collegium a professore Iohanne Standonk fundatum ac directum admissus est.

Post biennium studiorum in Universitate, Duncanus examen 'magistri artium' superavit, unde in domo Standonkiana locum subregentis accepit. Nunc de administratione domus curare debuit, quo in officio satis temporis ei relictum est ad studium theologiae persequendum. Anno 1534 Duncanus rector domus Standonkianae in Mechlinia nominatus est et anno 1536 sacerdos consecratus est. Primitias suas in oppido Kempen celebravit. Post reditum e patria, Duncanus duos adhuc annos Mechliniae mansit, donec ut rector domus Standonkianae Lovanium revocatus est, ubi studia theologica in Universitate continuavit. Examen baccalaureatus superavit.

Anno 1541 commendatione professoris Tapper parochus Wormer prope Amstelodamum nominatus est. Ibi Duncanus difficili mandato obviavit. Sicut ubique in Batavia, etiam Wormeri doctrina Lutheri diffusa erat. Ibi scholam Latinam fundavit. Celeriter numerus discipulorum crevit et duos adiutores docendi causa conduxit. Ad promovendum disciplinam manuale linguae Latinae composuit, quod intra sex annos duas editiones habuit. Contiones eius contra Anabaptistas directae erant. Refutationem doctrinarum eorum elaboravit, quae anno 1549 in lucem edita est. Duncanus Wormeri mansit usque ad aestatem anni 1558, cum parochus ecclesiae Sancti Hippoliti in Delphis nominatus est. Ibi ut peritus contra doctrinam Anabaptistarum et contra multos eorum asseclas agere debuit. Sed iam primis annis laboris sui Delphensis nova progressio apparuit.

Asseclae Calvini in dies maiorem vim in Batavia acquirebant, tam in rebus religiosis quam in rebus politicis. Usque ad annum 1572 Duncanus Delphis laboravit, deinde ut decanus et consiliarius Aulae Regiae in Hagam Comitis vocatus est. Ibi in turbinem eventuum politicorum incidit et eodem anno per Roterodamum Ultraiectum se contulit. Mense Septembri deinde parochus Novae Ecclesiae Amstelodami nominatus est. Hic sex annos laboravit, donec die 26 mensis Maii anni 1578 tumultu contra magistratum catholicum urbis exorto, Duncanus cum aliis sacerdotibus ex urbe expulsus est.

Ultimos 12 annos vitae suae Duncanus in Amisfurto, refugio catholicorum exulantium, transegit. Ibi vixit tamquam eremita. Ut fructus studiorum eius, anno 1580 tractatus de Missa ut sacrificio eucharistico apparuit. Ultimum opus eius fuit Catholijke Catechismus, scriptum contra Catechismum Heidelbergensem Reformatorum, quod non nisi post mortem eius anno 1594 apparuit. Omnino Martinus Duncanus 23 scripta reliquit.

Opera

Anabaptisticae haereseos confutatio. Antverpiae 1549. Exemplar digitale Bibliothecae Publicae Bavaricae Monacensis.
Praetextatae Latinè loquendi rationis per Colloquiorum formulas. Antverpiae 1552, 2. editio 1558. Exemplar digitale Bibliothecae Publicae Bavaricae Monacensis.
Vant rechte Evangelisse avontmael Christi Jesu. Antverpiae 1567, 2. editio 1583.
Van het nieuwe sacrificium des Christendoms, dwelck is het Lam Godts. Antverpiae 1580.
Catholijcke Catechismus, met wederlegginghe van der Heydelbergsche oft ghereformeerde Catechismus met vraghe ende antwoort. Antverpiae 1594.

Bibliographia

Jacob Cornelis van Slee: "Duncanus, Martinus", in: Allgemeine Deutsche Biographie, vol. 5 (Lipsiae: Duncker & Humblot, 1877), p. 466 f.
Gerhard Terwelp: Die Stadt Kempen im Rheinlande. 1. Teil Festschrift zur 600jährigen Jubelfeier. Kempen (Rhein) 1894, S. 168–176.
Felix Rütten: Martin Donk (Martinus Duncanus) 1505-1590. Aschendorff, Münster 1906.
Hans Simons: Martin Donk von Kempen. In: Heimatbuch des Kreises Kempen-Krefeld. 23. Band 1972, S. 231–236.
Erhard Louven: Martin Donk in den konfessionellen Auseinandersetzungen seiner Zeit. In: Heimatbuch des Kreises Viersen. 65. Band 2014, S. 51–62.