Lingua Falerica

Linguae media in Italia.

Falerica sive Falisca lingua est sermo antiquorum Faliscorum, triginta sex paucis inscriptionibus nobis notus, qui saeculo tertio aut secundo a.C.n. abecedario Etrusco a sinistra ad dexteram lectus, certum momentum Latinum habebat.

Ecce eius litterae phoneticae.

1. Retentio f mediae, quod b Latinum factum est
2. Repraesentatio gh Protoindoeuropaei f Falisco (foied, Latine hodie)
3. Deletio s finalis (cra Latine cras)
4. Exemplum in lingua Falerica foied vino pipafo, cra carefo, Latine hodie vinum bibam, cras carebo

Litterae aliae sunt:

1. Retentio velarum (Fal. cuando = Latine quando - nisi modo Umbrici pan(n~u));
2. Assimiliatio aliquarum consonantum finalium ad sonum initialem verbi proximi: "pretod de zenatuo sententiad" est "praetor de senatus sententia"

Exemplum in lingua Falerica

Falerice	Latine
Menerua sacru la cotena la pretod de zenatuo sententiad vootum dedet cuando datu rected cuncaptum, hirmo tertineo pretores.	Minerva sacro a catena a praetor de senatus sententia votum dedit quando dato recte conceptum, firmus tertianus praetores.
Didius, Vetius doum viri quinque statuas fornicesque haciundum coer idemque probaverunt. Unos latinos Pescosal quod af lucu Plaria dedet libes Ferono donom mereto.	Didius, Vetius duo viri, quinque statuas fornicesque faciendum cur idemque probaverunt. Unus latinus Pescosal quod ab luco Plaria dedit libis Feronio donum merito.
Iovei Menerua lunonei falesce quei in Sardinia sunt donom dederunt magistreis Latrius, Saluena, Voltai coiraverunt. Gonlegium quod est aciptum aetatei agedai opiparum ad veitam quolundam festosque dies quei soveis astuties opidque Volgani gondecorant saipi sume comvivia loidosque ququei fuc dederunt inperatoribus summeis utei sesed lubentis bene iovent optantis.	Iovi Minerva lunoni falisce qui in Sardinia sunt donum dederunt magistris Latrius, Saluena, Voltei curaverunt. Collegium quod est aceptum aetati agendae opiparum ad vitam quondam festusque dies qui suis astutis oppidoque Vulcani condecorant saepe sume convivia ludusque quiqui hoc dederunt imperatoribus summis uti sede libentis bene iuvent optandis.
Eco quotene Votenosio Titias duenom duenas salueto Voltene. Capena Rufia Caleptia ves saluete sociai Ofetios Caios Velos amanos.	Ego quotannis Votenosio Titus bonum bona saluto Voltene. Capena Rufia Caleptia vis salute sociae Ofetius Gaius Velus amamus.
Ceres far meletom loufir vinom porrecat eios Mama et Zextos me difiqod. Pravios urnam sociai pordet carai eqo urnela titela fitai dupes arcentelom hunti. Cilom pe parai pordovit.	Ceres far molitum liber vinum porrigat, eius Mama et Sextus me dixerunt. Pravius urnam sociae portet carae equo urnula tutela fidae dubiis argentorum fundi. Cillum per parvae portavit.
Vecilio Polae Abellese lectu datus Vecilio plenes electu. Amplius nihil inviteis clevies et quei eos parentaret ne anteponat.	Vecilius, Paullae, Abellensis lecto datus Vecilius plenis electo. Amplius nihil invitis clavis et qui eos parentaret ne anteponat.
Voltio vecineo maxomo fec cupat Carconia fec cupat, Meania fec cupat. Cicio cicoi cupat infra vel Zuconeo fec. Cavio Leulio Cavi hileo Ianta fec cupat.	Volteio vicinus maximus hic cubat, Carconia hic cubat, Maenia hic cubat. Cincius Cincio cubat infra vel Zuconius hic. Gaius Lollio Gai filius Ianta hic cubat.
Uxo Vipi Leuelia hilea Louci Teti uxo Cavi, helicinate uxo Vipi veszi cela Cavi cela cesi fi Marci Acarcelini mate Marci Acarcelini uxo Velce fec letei hileo Cavi. Oufilio Clipeaio letei hileo me hacet pre cono cuei tenet let. Tertinei posticnu partis Volti.	Uxor Vibi Lollia filia Luciae Teti uxor Gai felicitate uxor Vibi vesti cela Gai cela cessi his Marci Acarcelini mater Marci Acarcelini uxor Vellica hic leti filius Gai. Ofilius Clipeaio leti filius me faciet prae conus quei tenet letum. Tertianus postico partis Voltei.

Collatio vocabulorum

Lingua Protoitalice	Lingua Latina	Lingua Falerica
argentom	argentum	arcentom
ab	ab	af
pibo	bibo	pipo
karefo	carebo	carefo
kras	cras	cra
kom	cum	com
konlegiom	collegium	gonlegium
kupad	cubat	cupat
duenom	bonum	duenom
det	de	de
ego	ego	eco
hundo	fundo	hunti
filom	filum	hilom
faba	faba	haba
fakio	facio	haceo
feilios	filius	hileo
firmos	firmus	hirmo
frater	frater	frated
xodied	hodie	fodied
xeike	hic	fec
louderos	liberis	loufiros
vecinos	vicinus	vecineo
porekad	porrigat	porrecat
op	ob	op
letei	leti	letei
kwe	que	que
kwoi	qui	quei
kwid	quid	quid
kwis	quis	quis
kwod	quod	quod
kwendo	quando	cuando
prai	prae	pre
praitor	praetor	pretod
premom	primum	pramom
seted	sede	sesed
tolno	tollere	tulom
sententiad	sententia	sententiad
senatos	senatus	zenatuo
sint	sunt	sunt
wija	via	via
winos	vinum	vino
gwiwos	vivus	vivo

Bibliographia

• Pisani, Victor. 1964. Le lingue dell'Italia antica oltre il Latino. Italiane.
• Conway, R. S. Italic Dialects, p. 312. Anglice.

Nexus externi

• Lingua Falisca apud Mnamon.