Jean Paul
Jean Paul
Obitus: 14 Novembris 1825; Baruthum
Patria: Sacrum Romanum Imperium, Confoederatio Germanica
Nomen nativum: Johann Paul Rich Rich
Officium
Memoria
Jean Paul vel Ioannes Paulus Fridericus Richter (natus Johann Paul Friedrich Richter die 21 Martii 1763 Wunsiedel in Franconia, mortuus die 14 Novembris 1825 Baruthi) fuit scriptor Germanicus more Romanticismo. Richter nomen Jean Paul ad honorem Russavii sibi imposuit. Etiam mythistorias de supernaturalibus et resurrectione scripsit.
Vita[recensere | fontem recensere]
Filius magistri atque organistae pueritiam ab anno 1765 Joditz in vico Franconiae Superioris egit; non ante annum 1776 scholam frequentavit, Schwarzenbach ad Salam ubi pater parochus institutus est. Tamen inspirationem maximam libris diversis lectis carpsit quorum argumenta compendiarie in libro scripsit. Tempore paschali anni 1770 alumnus gymnasii Curiae Variscorum factus est. Tata, avus et avia defunctis magis magisque paupertatem cognoverat, quae autem minime impedivit quin ex anno 1781 Lipsiae theologicorum studiosus fieret. Studia ea neglegens (cursibus philosophi Platner salvis) mox scripturis tantummodo imbuebatur inopiae minuendae caussa. Inter auctores notos eum moverunt (praeter Hippel qui iam tempore scholastico magni momenti in anima Ioannis Paul sentitus erat) Russavius atque satirici Anglici. Pro libro primo in vestigiis Erasmi Roterodami »Lob der Dummheit« editorem invenire non quivit; vere in lucem prolatus est post mortem poetae. Sortem feliciorem habuit opusculum »Grönländische Prozesse« (Berolini 1783), criticis acribus non obstantibus.
Ut creditores inquietos vitaret anno 1784 clam Lipsiam deseruit et algens matrem Curiae Variscorum visit. In oppido isto non contigit ut in litteris notior fieret. Post triennium autem magister domesticus institutus est filii domini Örthel in Töpen, qui amicus erat. Quod munus Paul tantopere abhorruit, ut aestate anni 1789 Curiam Variscorum rediret. Interim saturas novas pepigerat »Auswahl aus des Teufels Papieren« (Gerapoli 1789), quae neminem excitabant. Mense Martio 1790 iterum docere coepit liberos plures in Schwarzenbach circumstantiis gratioribus. Dies dominicae iucundae in Schwarzenbach peractae animum reficiebant atque recreabant. Tunc consuetudinem artam contraxit cum amico quodam Othone, quae usque mortem durabant; diebus istis felicibus opera faceta haec scripta sunt: »Die Reise des Rektors Fälbel und seiner Primaner«, »Des Amtsvogts Freudels Klaglibell über seinen verfluchten Dämon« necnon »Leben des vergnügten Schulmeisterleins Maria Wuz in Auenthal«.
Cum opusculum »Wuz« finivisset se mythistoriae magnae iam dudum excogitatae dedicavit. In labore ipso autem, quem operi »Die unsichtbare Loge« (Berolini 1793) dabat, perfectio afuit. Capitulis nonnullis pulchris exceptis ante oculos venit eius inertia in plasmate poetico creando. Nam elementa phantastica pullulant et fructus purus in legendo identidem obstruebatur. Nihilominus pro Ioanne Paul ipso fabulae Milesiae editio magni momenti erat. Autumno anni 1792 novum opus incohabatur, »Hesperus« (Berolini 1795), cui valde plausum est. Inde ab vere anni 1794 denuo apud matrem Curiae Variscorum vitam degebat; annis consecuis concinnavit faceta sat ampla »Das Leben des Quintus Fixlein« (Baruthi 1796), »Biographischen Belustigungen unter der Gehirnschale einer Riesin« (fabula Romanensis initium cum appendice satirico; Berolini 1796), »Blumen-, Frucht- und Dornenstücke, oder Ehestand, Tod und Hochzeit des Armenadvokaten Siebenkäs« (res optima, etiam autobiographica; Berolini 1796–97).
Vimariae[recensere | fontem recensere]
Tum autem a muliere quadam invitatio Vimariae petendae venit; scripsit enim certa Nathalia Vimarienses bonos operibus eius inflammatos esse. Auctor blandimentis excitatus nulla mora interposita in oppidum Thuringense contendit, ubi spes omnes gratissime impletae sunt. Carlotta de Kalb, quae anonyma epistulam invitatoriam dederat, mox Ioannem Paul familiarem reddidit. Carlotta quoque personam Lindae in opere »Titan« vita formare iuvit. Minus enthei autem ioannes Volfgangus Goethius et Fridericus Schillerus Ioannem Paul habebant, qui circulus Ioannis Godofredi Herder praeferebat. Eodem tempore nascebantur »Titan«, »Jubelsenior« (Lipsiae 1797) et »Das Kampanertal, oder: Die Unsterblichkeit der Seele« (Erfordiae 1798). Aestate anni 1797 mulier nova vitam eius intravit, Aemilia de Berlepsch, vidua quaedam iuvenis atque formosa, quacum Paul scaenas miras agebat; paene matrimonium fuit.
Paul vagans[recensere | fontem recensere]
Mense Octobri 1797 Lipsia studiosum olim repudiatum ovationibus extulit. Anno 1798 ducissa Anna Amalia reditum eius festinavit; Hilpertohusae quoque breviter fuit, vere anni 1799 ubi dux eum titulo consiliarii legationum ornavit. Inde Berolinum iit ubi domicilium longum habere in animo erat. Mense Maio 1801 ibidem filiam consiliarii tribunalis Meyer ductitavit emeritorio regio interdicto. Inter opera mentionis digna sint: »Palingenesien« (Gerapoli 1798), »Jean Pauls Briefe und bevorstehender Lebenslauf« (Gerapoli 1799; in collectione ipsa maioris momenti sunt »Der doppelte Schwur der Besserung« et »Neujahrsnacht eines Unglücklichen«) necnon »Clavis Fichtiana« (satura contra idealismum Fichtii in honorem philosophi F.H. Jacobi scripta; Erfordiae 1800)
Berolinum paulatim spernens Mainingiam iit ubi amicitiam ducis Georgii habuit et opus »Titan« (Berolini 1800–03) terminavit. Mense Maio anni 1803 trans Coburgum Baruthum pervenit, quae urbs usque ad mortem eum filium vocare dignata est.
Baruthi[recensere | fontem recensere]
Opus magnum novum poetae, qui latere praetulit, philosophicum quoddam fuit, »Vorschule der Ästhetik« (Hamburgi 1805), res ingeniosa praesertim quod ad theoriam litterariam attinet. Tunc mythistoria amabilis »Flegeljahre« (Tubingae 1804–05), in qua latera ancipitia vitae in fratribus geminis describebat. Apud »Levana, oder Erziehungslehre« (Brunsvici 1807) fundamenta ex »Unsichtbaren Loge«, ex »Titan« ex »Flegeljahren« modum in theoreticum disputata sunt. Cum Franci crudeliter Germaniam occuparent, Ioannes Paul hominibus laetificandis pepigit res rusticas »Des Feldpredigers Schmälzle Reise nach Flätz« (Tubingae 1809), »Doktor Katzenbergers Badereise« (Heidelbergae 1809) et populo Germanico adhortando res magis serias »Friedenspredigt in Deutschland« (Heidelbergae 1808), »Dämmerungen für Deutschland« (Tubingae 1809). Hoc opus audax pro poeta, cui modo emeritorium concessum erat a principe Carolo Theodoro de Dalberg Napoleoni oboedienti. Denique ex anno 1815 rex Bavaricus Ioannem Paul pecunia subtenebat.
Annorum posteriorum ecce scripta comica haec duo »Das Leben Fibels« (Norimbergae 1811), »Der Komet, oder Nikolaus Marggraf« (Berolini 1820–22) quibus addendum opus »Selina, oder: Über die Unsterblichkeit der Seele« (Stuttgardiae 1827). Ne obliviscamur autobiographiae non terminatae »Wahrheit aus Jean Pauls Leben« (Vratislaviae 1826). Mors filii unici Heidelbergensis studiosi Ioannem Paul anno 1821 valde concussit. Quasi caecus et insanus dies novissimos agebat; anno 1841 Baruthi rege Ludovico I iubente monumentum aeneum a Schwanthaler confectum ei erectum est.
Gravitudo[recensere | fontem recensere]
Difficilis est definitio status Ioannis Paul inter periodum classicam et vias moderniores saeculi XIX ineuntis. Humanismum saeculi XVIII avide amplexus exempla sibi reperiebat in maioribus, aliter ac Gotthold Ephraim Lessing, Goethius, Schillerus. Ante omnes poetae Anglici Ionathan Swift et Laurentius Sterne, Francogalli Voltarius et Russavius, Borussi orientales Hamann, Hippel et Herder ei viam muniebant. Paul animo proprio suo inde mira nova effecit. Una cum aliis artificibus ei persuasum erat, ut genus humanum libertatem atque altitudinem spiritalem modo fecundo conciliare posset. Tamen in operibus ipsis evolutio magna deest. Contradictio inter sensus maximos et vitae taedium omnibus mythistoriis argumento fuit, unde lacrimosa atque atque mollia nascerentur: tamquam solutio contradictionum solvendarum unica facetiae atque risus ducendi proponuntur. Contemporanei vitia litteraria neglexisse videntur, qui sensuum descriptionem adamaverant. Narrationis nucleus persaepe excursibus multis et episodis fragmentariis suffocatur. Idyllica autem sat bene praesentat. Paul semper poeta doctus, qui iam a pueritia permulta legerat, esse vult: hinc citata citanda atque imaginum venationem super omnia diligebat. Enthusiasmus, qui olim Ioannem Paul poetam omnium maximum viderat, in posteritate minuebatur. In operibus longis velut » Die unsichtbare Loge«, »Hesperus«, »Titan« sive »Komet«, pauca tantummodo lectorem hodiernum captant cum res a priore facetae etiam temporibus nostris nobis placeant.
Paul semper misericors erga homines oppressos est; in minimis amabilia cernit atque verbis oblivioni eripit. Insuper naturae amatorem maximum se ostendit. Ridenda acriter obumbrans lectoribus tradit. Proh dolor autem perfectio quoad genus scribendi inveniri aegre potest.
Nexus externi[recensere | fontem recensere]
- Opera apud projekt-gutenberg.org
- Opera apud Zeno
- Pretiosa apud DDB
- Jean Paul: Über die Lyra (1813)
- Walther Harich: Jean Paul. Lipsiae: H. Haessel Verlag, 1925. PDF apud Arno-Schmidt-Referenzbibliothek
- Societas Herbipolitana de Ioannis Paul memoria
- Vita et opera
- Res relictae
- Ioannes Paul tempore Goethiano