Latifundium

-4 (corrigenda) Latinitas huius paginae corrigenda est. Si potes, corrige vel rescribe. Vide {{latinitas}}.

Haec commentatio vicificanda est ut rationibus qualitatis propositis obtemperet. Quapropter rogamus ut corrigas, praecipue introductionem, formam, nexusque extra et intra Vicipaediam.

Latifundium (Latina: latus, "spatiosus" + fundum, "firmam, fundum") est praedes vel fundus inmensus qualiter vetus Roma, et systema eiusdem saepe in agricultura exportanti, eiusmodi oleum olivarum, vinum, frumentum. Necnon in qualiter aliis coloniis erant eiusmodi Magna Graecia et Sicilia, Aegyptus, Maghreb, et Hispania Baetica meridiana (in parte Hispania, quae usque hodierna tamen videri potest in colonis Hispaniae), et Italiae.

Hodie latifundia sunt nulla extra Americam Latinam, Italiam, et is terminus saepe complectitur haciendas (Hispanice) et fazendas (Lusitanice); praeterea et dum coloniae erant et postquam se abdicaverunt Bolivia, Brasilia, Mexicum, Venetiola, Uraquaria, Cuba, Chilia (dicitur latifundio vel fundo), Argentina latifundia habebant et habent. Cuius rei causa fuerunt leges coloniis impositae, quae laborem coactum et agros veteranis donandos concesserant. Postquam res publicae liberae esse coeperunt, multum laboris ad systema latifundiorum finiendum collatum est, quibus coeptis et populus valde plaudebat.

Antiqua Roma

Latifundia Siciliae et Hispaniae ex agro publico orta sunt, quem distribui imperatoribus concessum erat propter morem belli gerendi et milites conscribendi per saecula prima aCn et pCn. Tertia pars vel plus agri arabilis provinciae nuperrime imperio Romano acquisitae agro publico ascripta erat et tum divisa est saltem cum specie auctionis inter complures, qui magis locare quam emere studuerint. Postea sub imperatoribus praediis locatis hereditatibus factis ager prius communis per usum in possessionem concessit et praedia locata vectigalia facta sunt.

Prima latifundia saeculo secundo ineunte orta sunt ex belli praedis, postquam terra populorum victorum in Romanorum dicionem concessit. Formae latifundiis praecedentes erant possessiones Romanorum in Magna Graecia (australis pars Siciliae), quae Plinium maiorem (AD 79 mortuum) cura affecerunt, cum iter per eas regiones faciebat, quod pro agricolis strenuis, qui exercitus rei publicae liberae sustentaverant, servos in agris laborantes vidit. Usus latifundiorum latius diffundebat cum victoriis exercituum Romanorum ad provincias Romanas Africae ad vesperum sitas et ad Hispaniam Baeticam (versus meridiem sitam)

Magnae possessiones in Campania circum Romam sita et in valle Padani et in Gallia ad meridiem specante populationes efficiebant cum oeconomia sibi ipsi sufficiente, quae similioribus erant possessionibus „haciendas“ appellatis in America Latina, cum ab his oleum, garum, vinum producerentur exportationis causa. Modus colonias constituendi agricolares, ut milites Romani agris pro munere suo donarentur, minores possessiones efficiebat, quas qui maiores possidebant, complecturi erant.

Latifundia aut pecoribus sive armentis (ovibus et bobus) dedita erant aut oleo, frumento, vino procreando. At Romae in latifundiis frumentum non productum est, cum Romam temporibus rei publicae liberae importaretur ex Sicilia, Africa boreali tempore imperatorum vero ex Aegypto. Possessiones, quae formam latifundiorum adeptae sunt, senatorum erant. Hic erat solus fons divitiarum, qui viro honesto licebat, cum optimates libertis uterentur mercatoribus, et tali modo taciti et ignoti fructus negotiorum quaererent, quae senatoribus non patebant.

Latifundia post breve tempus statum suum oeconomicum firmaverunt, cum maiores possessiones etiam oeconomiam finitimam in suam potestatem redigerent neque senatores glebationes solverent. Qui agros possidebant lucrum impendebant in praedia finitima emenda, cum minora praedia minore productivitate praedita essent et in concurrentia pretiorum inferiora essent. Ab saeculo secundo aCn in latifundiis pro praediis parvis fundamentum oeconomiae agricolaris constabat. Quae res inter alias ad debilitandam societatem pertinebat. Cum praedia parva ab divitibus cum magna affluentia servorum emerentur, agricolae quibus nulli erant agri cogebantur Romam confluere ibique inertes manere, dum maximam partem donis vitam sustentant.

Latifundia omnino productivitatem augebant. Erat inter maximas operarum ante saeculum undevicesimum pCn. Talis consummatio agrorum non in commune probabatur, cum agri in pauciorum manus concederent, imprimis senatorum et imperatorum Romanorum. Plinius maior affirmavit latifundia Italiam devastavisse et item devastatura esse provincias Romanas; solum sex esse homines, quorum tota provincia Asia esset.

Altera ex parte Plinius Maior valde adversabatur villis a Columella descriptis, quae maxime ad lucrum spectabant. Eius scripta interpretari possumus partem responsionis conservativae novo habitui ad lucrum spectanti aristocratium primis temporibus principatus.

Graecia

Graecia continens propter naturam non apta est ad magnas possessiones. Oleum et vinum ad mercandum producta sunt multis parvis olivetis et vineis, quae per pauciores manus ibant trapetis et portibus. Campi graminei Thessaliae et Macedoniae pabulationi erant equis pascentibus. Diaeta terrarum circum mare medium sitarum non maximam partem in carne constitit.

Europa

Cum imperium Romanum occidentale collaberetur, systema villarum et latifundiorum sibi ipsi sufficientium permanebat in Europa ad partes exiguas redacta. Ea latifundia magni fuerunt momenti ad res oeconomicas, dum transportationi vini et frumenti et gari per longa spatia finis positus est, sed possessiones magnae agrorum in paucorum manibus adhuc potestatis fundamenta erant; hoc modo latifunda multum ad basim oeconomicam formandam systematis feudalis contulerunt. Donum villa una vel plures patrono magnae potestatis datae initium fecerunt omnibus monasteriis magnis et abbatiis conditis in Europa occidentali usque ad tempora Caroli Magni, cum terra donata magis magisque in silvis constabat.

Italia

Saeculo sexto, Cassiodorus potuit adhibere suum latifundium, ut Vivarium, quod non diu exstiturum erat, in Apulia sustentaret. Brevi postea monasterium nomine Mons Casinus conditum est in villa quae fuerat. Sed saeculo decimo abbatia Clunensis condita est in silva ad venandum destinata, quae donata erat ab duce Aquitaniae

In Sicilia ab medio aevo latifundia maximam partem obtinebant. Abolita sunt nova agrorum distributione ab anno 1950 usque ad annum 1962 minores fundos tribuente et peracata a Cassa per il Mezzogiorno, Italiano aerario ad regiones australes provehendas (1950-1984)

Hispania

In paeninsula Ibera reconquista Castiliana terrarum a Mahumetanis occupatis regno Christiano subitam auctionem terrae praebuit, quam reges pro meritis nobilitati, militibus mercennariis, ordinibus militaribus tribuerunt, qua latifundiis uterentur, quae primum instituta sunt ad oleum et frumentum producendum in Hispania Baetica. Quae dona finiverunt parvas privatas possessiones agrorum, cum classem socialem removerunt, quae item propria fuerant temporum Al-Andalus vocatorum.

In paeninsula Ibera possessiones ecclesiae non privatae factae sunt usque ad saecularisationem latifundiorum ecclesiae, quod peractum est per saeculum undevicesimum pCn pluribus gradibus.

Magnae Andalusiae partes adhuc a classe inferiore mercenariorum, agrestium agris egentium incoluntur, qui a possessoribus latifundiorum conducuntur operarii diurni, ut certi generis opera perficiantur. Mercenariorum classis fundamentum fertile fuit socialismi et anarchismi. Etiam his diebus (2012 pCn) inter principales syndicatus clarus est Syndicatus Operarum Campestrium (Sindicato Obrero del Campo), grex notus extremarum sinistrarum opionionum illegitimis actionibus Marineleda in provincia Sevilla.

Polonica-Lithuanica publica

Secundum unionem Lubline factam magna Lituaniae pars sub Poloni regis dicionem cesserat, qui nobilitati exspoliandam tribuit. Per saeculum 17 ii agri imprimis in regionibus orientalibus mutati sunt in magnas possessiones, quae in commune latifundia dicuntur, a parvo numero familiarum magnatorum habitae; quae familiae in ea re publica grex erant maximi momenti in rebus politicis et socialibus. Eae possessiones minutae sunt post res novas nomine Cossacas saeculo 17 et omnino aboleverunt post Russicam annexionem regionum orientalium rei publicae Poloniae-Lituaniae saeculo 18 ineunte.

Nexus interni

• Latifundio–minifundio land tenure structure
• Pronoia

Fontes (Anglice et Gallice)

• Stephen L. Dyson, The Roman Countryside (Duckworth Debates in Archaeology)
• René Martin: Recherches sur les agronomes latins et leurs conceptions économiques et sociales, Paris, 1971.
• John Paul Russo, "The Sicilian Latifundia," Italian Americana, March 1999, Vol. 17 Issue 1, pp 40–57

Nexus externi

• On Roman wealth: gentleman farmers
• Kautsky, Karl (1908) "The Technological Inferiority of the Slave Economy" from I. The Slave Economy, Book Two: Society In The Roman Empire, Foundations of Christianity. Published in English: Russell and Russell, 1953.
• Dr Frithjof Kuhnen, (University of Göttingen), "Latifundia (Hacienda)"
• Jonathan Conning (Hunter College), "Latifundia economics" Hunter College Department of Economics Working Papers with number 02/1.