Fabula criminalis

E Vicipaedia
Inquisitor. Pictura ab Iosepho Rippl-Rónai, pictore Hungaro, facta (1923).

Fabula criminalis[1] est subgenus fictionis scelestae et fictionis mysticae, quo investigator vel inquistitor—professionalis, idiota, aut in otio vivens—scelus, saepe homicidium, indagat. Genus inquisitorium eodem fere tempore coepit ac fictio speculativa et alia fictio generica saeculo undevicensimo medio, populoque gratissimuym iam manet, praecipue in mythistoriis.[2] Inter clarissimos fictionis inquisitoriae heroes numerantur C. Auguste Dupin, Sherlock Holmes, et Hercules Poirot. Praeterea, fabulae pueriles de iuvenibus The Hardy Boys, Nancy Drew, et The Boxcar Children nonnulla decennia iam imprimuntur et venumdantur.

Edgarus Allan Poe (1809–1849).

Congeries mille et unius noctium nonnullas ex primis fabulis inquisitoriis comprehendit, hodiernam fictionem inquisitoriam praesumens.[3] Veterrima fabula inquisitoria nota est "Tria Mala," una ex fabulis a Šahrzād in hoc libro narrata.

Fictio Gong'an (Mandarinice 公案小说|公案小说 'monumenta casuum iudicii publici') est primum fictionis inquisitoriae Sinicae genus notum.

Wilkie Collins (1824–1889), discipulus Caroli Dickens, The Woman in White ('Mulierem albo vestitam'), primam mythistoriam mysteriae conscripsit. T. S. Eliot The Moonstone (1868), mythistoriam Collinsianam, appellavit "primam, longissimam, et optimam ex hodiernis mythistoriis inquisitoriis Anglicis . . . in genere a Collins ac non a Poe excogitato,"[4][5] et Dorothea L. Sayers hanc fabulam eam appellavit "peroptimam ut fieri potest fabulam inquisitoriam umquam scriptam."[6][7] The Moonstone nonnullas introduxit notiones quae classicae fabularum inquisitoriarum saeculi vicensimi proprietates factae sunt:

Wilkie Collins (1824–1889).

Aetas inter bella mundana primum et secundum (annis 1920 et 1930) plerumque habetur aetas aurea fictionis inquisitoriae.[8]

Fabulae debut et carmina cycnea[recensere | fontem recensere]

Multi inquisitores in plus quam una mythistoria apparent. Hic est index nonnullorum fabularum debut et carminum cycneorum:

Inquisitor Auctor Debut Carmen cycneum
Misir Ali Humayun Ahmed Devi Jakhan Namibe Andhar
Rodericus Alleyn Ngaio Marsh A Man Lay Dead Light Thickens
Lew Archer Ross Macdonald The Moving Target The Blue Hammer
Byomkesh Bakshi Sharadindu Bandyopadhyay Satyanweshi Bishupal Badh
Parashor Barma Premendra Mitra Goenda Kobi Parashar ———
Thomas Barnaby Carolina Graham The Killings at Badger's Drift A Ghost in the Machine
Martinus Beck Maj Sjöwall et Per Wahlöö Roseanna The Terrorists
Bimal Hemendra Kumar Roy Jakher Dhan ———
Anita Blake Laurell K. Hamilton Guilty Pleasures ———
Harrius Bosch Michael Connelly The Black Echo ———
Pater Brown G. K. Chesterton "The Blue Cross" ———
Frater Cadfael Ellis Peters A Morbid Taste for Bones Brother Cadfael's Penance
Vincentius Calvino Christophorus G. Moore Spirit House ———
Albertus Campion Margery Allingham? The Crime at Black Dudley ———
Georgia Cantini Grazia Verasani Quo Vadis, Baby? ———
Nick Charles Dashiell Hammett The Thin Man ———
Elvis Cole Robertus Crais The Monkey's Raincoat ———
Lord Edward Corinth and Verity Browne David Roberts Sweet Poison Sweet Sorrow
Jerry Cornelius Michael Moorcock The Final Programme ———
Dr. Phil D'Amato Paulus Levinson "The Chronology Protection Case" ———
Harrius D'Amour Clive Barker "The Last Illusion" ———
Adamus Dalgliesh P. D. James Cover Her Face The Private Patient
Andreas Dalziel et Petrus Pascoe Reginaldus Hill A Clubbable Woman Midnight Fugue
Petrus Decker Faye Kellerman The Ritual Bath ———
Alexander Delaware Ionathan Kellerman When the Bough Breaks ———
Harrius Devlin Martinus Edwards All the Lonely People ———
Harrius Dresden Iacobus Butcher Storm Front ———
Nancy Drew Carolina Keene The Secret of the Old Clock ———
Augustus Dupin Edgarus Allan Poe "The Murders in the Rue Morgue" ———
Marcus Didius Falco Lindsey Davis The Silver Pigs ———
Feluda Satyajit Ray Feludar Goyendagiri Robertson-er Ruby
Erast Fandorin Boris Akunin The Winter Queen ———
Kate Fansler Amanda Cross In the Last Analysis The Edge of Doom
Dr. Gideon Fell Ioannes Dickson Carr Hag's Nook Dark of the Moon
Ioannes Fielding Eques et Ieremias Proctor Brussus Alexander Blind Justice ———
Gordianus Inventor Stephanus Saylor Roman Blood ———
Rei Furuya Gosho Aoyama Detective Conan ———
Dirk Gently (Svlad Cjelli) Duglassius Adams Dirk Gently's Holistic Detective Agency ———
Saguru Hakuba Gosho Aoyama Magic Kaito ———
Michael Hammer Mickey Spillane I, the Jury ———
The Hardy Boys (ghostwriters) The Tower Treasure ———
Heiji Hattori Gosho Aoyama Detective Conan ———
Sherlock Holmes Arthurus Conan Doyle Eques A Study in Scarlet The Adventure of Shoscombe Old Place
Jayanta Hemendra Kumar Roy Jayanter Keerti ———
Kikira Bimal Kar Kapalikera Ekhono Ache Ekti Photo Churir Rahasya
Shinichi Kudo / Conan Edogawa Gosho Aoyama Detective Conan ———
Iacobus Lassiter Paulus Levine "To Speak For The Dead" ———
Iosephus Leaphorn Antonius Hillerman The Blessing Way ———
Thomas Lynley et Barbara Havers Elizabeth George A Great Deliverance ———
Philippus Marlowe Raimundus Chandler The Big Sleep Playback
Miss Marple Agatha Christie The Murder at the Vicarage Sleeping Murder
Travis McGee Ioannes D. MacDonald The Deep Blue Good-by The Lonely Silver Rain
Henricus Merrivale Eques Carter Dickson The Plague Court Murders The Cavalier's Cup
Kinsey Millhone Sue Grafton 'A' is for Alibi 'Y' is for Yesterday
Kogoro Mori Gosho Aoyama Detective Conan ———
Inspector Morse Colin Dexter Last Bus to Woodstock Remorseful Day
Thursday Next Jasper Fforde The Eyre Affair ———
Gideon Oliver Aaron Elkins Fellowship of Fear ———
Stephania Plum Ianetta Evanovich One for the Money ———
Hercules Poirot Agatha Christie The Mysterious Affair at Styles Curtain
Ellery Queen Ellery Queen The Roman Hat Mystery A Fine and Private Place
Iacobus Reacher Lee Child Killing Floor ———
Precious Ramotswe Alexander McCall Smith The No. 1 Ladies' Detective Agency ———
Ioannes Rebus Ioannes Rankin Knots and Crosses ———
David Robicheaux Iacobus Lee Burke The Neon Rain ———
Kiriti Roy Nihar Ranjan Gupta Kalo Bhramar Avagunthita
Lincoln Rhyme Jeffery Deaver The Bone Collector ———
Matthaeus Scudder Laurentius Block Sins of the Fathers ———
Masumi Sera Gosho Aoyama Detective Conan ———
Miss Silver Patricia Wentworth Grey Mask The Girl in the Cellar
Spenser Robertus B. Parker The Godwulf Manuscript ———
Dan Shepherd Stephanus Leather True Colours ———
Samuel Spade Dashiell Hammett The Maltese Falcon ———
Cormoran Strike J. K. Rowling The Cuckoo's Calling Lethal White
Tintin Hergé Tintin in the Land of the Soviets Tintin and Alph-Art
Philippus Trent E. C. Bentley Trent's Last Case Trent Intervenes
Curtius Wallander Henning Mankell Faceless Killers' ' The Troubled Man
V. I. Warshawski Sara Paretsky Indemnity Only ———
Reginaldus Wexford Ruth Rendell From Doon with Death ———
Dominus Petrus Wimsey Dorothea L. Sayers Whose Body? Busman's Honeymoon
Nero Wolfe Rex Stout Fer-de-Lance A Family Affair
Huo Sang Chen Xiaoqing The Shadow in the Lamplight ———

Nexus interni

Carolus Dickens (1812–1870) aliquando avus fictionis inquisitoriae Anglicae appellatur. Photographema anni 1858. Pars argumenti eius mythistoriae Bleak House (1853) est fictio inquisitoria.
Arthurus Conan Doyle Eques (1859–1930).
Agatha Christie (1890–1976).[9]
Antonius Shalhoub personas Hadriani Monk in pelliculis televisificis egit.

Notae[recensere | fontem recensere]

  1. Ebbe Vilborg, Norstedts svensk-latinska ordbok. Andra upplagan. Norstedts akademiska förlag, 2009.
  2. Cox 1992.
  3. Gerhardi 1963: 169–170.
  4. Anglice "the first, the longest, and the best of modern English detective novels . . . in a genre invented by Collins and not by Poe."
  5. Deirdre 2013: 179.
  6. Anglice "probably the very finest detective story ever written."
  7. Hall 1979.
  8. James 2013.
  9. Bargainnier 1980; Maida et Spornick 1982.

Bibliographia[recensere | fontem recensere]

  • Bargainnier, Earl F. 1980. The gentle art of murder: the detective fiction of Agatha Christie. Bowling Green Ohii: Bowling Green University Popular Press. ISBN 0879721588, ISBN 0879721596.
  • Benstock, Bernard, ed. 1983. Art in crime writing: essays on detective fiction. Novi Eboraci: St. Martin's Press. ISBN 0312053967.
  • Bleiler, Richard. 1999. Reference guide to mystery and detective fiction. Englewood Colorati: Libraries Unlimited. ISBN 1563083809.
  • Cothran, Casey A., et Mercy Cannon, eds. 2016. New perspectives on detective fiction: mystery magnified. Novi Eboraci et Londinii: RAoutledge, Taylor & Francis Group. ISBN 9781138910980.
  • Cox, Michael. 1992. Victorian Tales of Mystery and Detection: An Oxford Anthology. Oxoniae: Oxford University Press. ISBN 978-0192123084. Archivum.
  • Deirdre, David. 2013. The Cambridge Companion to the Victorian Novel. Cantabrigiae: Cambridge University Press. ISBN 978-0521182157.
  • Gerhardi, Mia. 1963. The Art of Story-Telling. Brill Archive. Google Books.
  • Gillis, Stacy, et Philippa Gates, eds. 2001. The Devil Himself: Villainy in Detective Fiction and Film. Greenwood. ISBN 0-313-31655-4.
  • Hall, Sharon K. 1979. Twentieth century literary criticism. University of Michigan.
  • James, P. D. 2013. "Who killed the golden age of crime?" The Spectator, 14 Decembris 2013. Editio interretialis.
  • Klaus, H. Gustav, et Stephen Knight, eds. 1998. The Art of murder: new essays on detective fiction. Tubingae: Stauffenburg. ISBN 3860577328.
  • Maida, Patricia D., et Nicholas B. Spornick. 1982. Murder she wrote: a study of Agatha Christie's detective fiction. Bowling Green Ohii: Bowling Green State University Popular Press. ISBN 0879722150, ISBN 0879722169.
  • Mandel, Ernest. 1985. Delightful Murder: A Social History of the Crime Story. Minneapoli: University of Minnesota Press. ISBN 0816614636, ISBN 0816614644.
  • Most, Glenn W., et William W. Stowe, eds. 1983. The Poetics of murder: detective fiction and literary theory. Didacopoli Californiae: Harcourt Brace Jovanovich. ISBN 0151722803, ISBN 0156723123/
  • Paul, Robert S. 1991. Whatever happened to Sherlock Holmes: detective fiction, popular theology, and society. Carbondale Illinoesiae: Southern Illinois University Press. ISBN 0809317222.
  • Porter, Dennis. 1981. The pursuit of crime: art and ideology in detective fiction. Portu Novo: Yale University Press. ISBN 0300027222.
  • Priestman, Martin. 1990. Detective fiction and literature: the figure on the carpet. Basingstoke: Macmillan. ISBN 0333457986.
  • Priestman, Martin. 1991. Detective fiction and literature: the figure on the carpet. Novi Eboraci: St. Martin's Press. ISBN 0312053061.
  • Robinson, M. Michelle. 2016. Dreams for dead bodies: blackness, labor, and the corpus of American detective fiction. Ann Arbor Michiganiae: University of Michigan Press. ISBN 9780472119813.
  • Roth, Marty. 1995. Foul & fair play: reading genre in classic detective fiction. Athenis Georgiae: University of Georgia Press. ISBN 0820316229.
  • Roy, Pinaki. 2008. The Manichean Investigators: A Postcolonial and Cultural Rereading of the Sherlock Holmes and Byomkesh Bakshi Stories. Dellii: Sarup and Sons. ISBN 978-81-7625-849-4.
  • Swanson, Jean, et Dean James. 1998. Killer Books. Novi Eboraci: Penguin Putnam Inc. ISBN 0-425-16218-4.
  • Symons, Julian. 1992. Bloody Murder: From the Detective Story to the Crime Novel. Ed. tertia. Novi Eboraci: Mysterious Press. ISBN 0892964960.
  • Winks, Robin W., ed. 1988. Detective fiction: a collection of critical essays. Woodstock Montis Visiris: Foul Play Press. ISBN 0881501085.
  • Witschi, N. S. 2002. Traces of Gold: California's Natural Resources and the Claim to Realism in Western American Literature. Tuscaloosae: University of Alabama Press. ISBN 978-0-8173-1117-9. Google Books.

Nexus externi[recensere | fontem recensere]

Vicimedia Communia plura habent quae ad fictionem scelestam spectant.