Eboringa

Eboringa, vel Ebringa et Hebriringa et Heburinga,^[1] (Alemannice Ebringe; Theodisce Ebringen) est vicus et commune Badense-Virtembergense 2859 incolarum (anno 2024).

Geographia

Eboringa est commune in Brisgovia situm, circiter 5 chiliometra ad meridiem Friburgi Brisgoviae, ad radices Montis Pulchri (Theodisce Schönberg), atque ad regionem metropolitanam Friburgensem pertinens.

Est etiam vicus eiusdem nominis prope Lacum Bodamicum, ad municipium Gottmadinga pertinens, itemque vicus Ebring (Theodisce Ebringen), pars municipii Tentelinga in Lotharingia Galliae. Hi vici nonnumquam confunduntur, praesertim a genealogis.

Situs geographicus et geologicus

Universa regio Eboringae prope Friburgum in iugo Montis Pulchri iacet. Mons Pulcher est praemontium Silvae Nigrae, geologice autem in ipsa fossa Rheni superioris situs. Insignis est multiplici varietate geologica: adsunt strata Triadica et Iurassica aevi Mesozoici, praeterea conglomerata Palaeogena, reliquiae vulcanismi Palaeogeni, atque depositum loessicum glaciale, glaciationum aevo recentiore relictum.

Structura vicorum

Area habitationis via circumiens dividitur: ad septentrionem viae est vicus Eboringa, ad meridiem autem pagellus Talhusia. Pagellus Berghusia in Monte Pulchro saeculo XV desertus est; hodie ibi tantum sacellum exstat.

Politica

Lex localis est Gemeindeordnung Baden-Wuerttembergensis, quae fundatur in Süddeutsche Ratsverfassung (Constitutione Consulari Germania Meridionali). Praeses municipii simul est praeses consilii municipalis et princeps administrationis localis. Consilium municipale nunc constat ex 13 membris suffragio habilibus – praeside et 12 consiliariis. Dum praeses per octo annos eligitur, consilii municipalis mandatum quinque annos durat. Praeses et consilium municipale directe a populis suffragantibus eliguntur. Suffragatores sunt cives Unionis Europaeae in Eboringa commorantes, qui saltem 16 annos natus est.

Consilium municipale

Post comitia 2024 pars feminarum in consilio manet 50%, sicut ex autumno 2017. Post comitia 2014 pars feminarum quinque consiliariis constat (42%), sicut post comitia 2009. Sicut in 2013 et 2014, pars feminarum in autumno 2017 ascenderat ad 6 (50%), cum femina virum consiliarium pensionatum successit. Post comitia 1989 una sola femina in consilio decem sedium erat.

Praesides municipii (Magistratus Locales)

ab 2022: Ioannes Petrus Widmann
2006–2022: Rainerus Mosbach
1990–2006: Ioannes Georgius Thoma
1963–1990: Eugenius Schueler
1947–1962: Otto Missbach
1945–1947: Maximus Alphonsus Zimmermann (iterum)
1942–1945: Aloisius Weisser
1933–1942: Iosephus Franciscus
19??–1933: Maximus Alphonsus Zimmermann
1904–19??: Iosephus Bechtold
1892–1904: Iulius Schueler
18??–1892: Aloisius Linsenmeier
1877–1880: Ioannes Mænner
1860–18??: Sebastianus Schueler
1825–1860: Aloisius Mayer
ca. 1780–1794: Iosephus Linsenmeier

Nota historica: Titulus Vogt derivatur ex latino advocatus et in antiquis documentis Latinis usitatus erat, significans officialem localem, qui justitiam et administrationem pro superiore principatu vel monasterio exercebat. Post 1832 titulus modernus praeses municipii (Theodisce Bürgermeister) adoptatus est.

Historia

Commune spectat ad vetustissimam vitis culturam in Brisgovia australi documentis memoratam. In charta donationis de vineis ad monasterium Sancti Galli, Eboringa una cum Openwilare memoratur: "Propterea vernacula terra juris mei in loco, qui dicitur Openwilare, tradimus sancto Galloni viginti iuchos, et in Eberingen unum iuchum de vinea." Charta data est die XVI. Ianuarii, regnante rege Francorum Chilperico II., qui ab Iunio 715 ad Martium 721 regnavit, sine anno, tantum rege regnante Chilperico nominato. Regnum Chilperici I. (561–584) excluditur, quia hoc tempore monasterium Sancti Galli nondum exstabat. Alii Chilperici non fuerunt, ut datatio ad tempus ab anno 716 ad 721 coartari possit. Internae res regni Francorum faciunt, ut charta anno 720 maxime probabile sit confecta, quia Chilpericus II. nonnisi ab anno 720 etiam regnum orientale, in quo Sanctus Gallus et Eboringa erant, regebat. Phaphenwilare et Wolviwilare, vici vicini Eboringae, diu contendebant se cum Openwilare identicos esse. Investigatio hodierna Openwilare viculum amissum in septentrionali Valle Cochlearum inter utrosque vicos collocat.

Donatio anni 720 est prima donatio agrorum monasterio Sancti Galli in actis relata. Sic Eboringa et initium et finem monasterii Sancti Galli notat, quia etiam ultimum abbatiæ territorium anno 1805 erat.

ante annum 720

Vestigia antiquissima habitationis in Eboringa in culmine Montis Pulchris repperiuntur. Haec ad Neolithicum aevum (ca. 3000 a.C.n.) referuntur. Nulla reliqua archaeologica a tempore Celtico nota sunt. Primis decenniis primi saeculi regio pars Imperii Romani facta est. Ex hoc tempore vestigia villae rusticae in territorio Eboringae cum indiciis viticulturae inventa sunt. In Talhusia reliquiae aedificii aetatis Romanae in operibus aedificatoriis decennio 2010 repertae sunt. Post annum 260 Alamanni regionem invaserunt, quae tamen sub Romanorum auctoritate usque ad finem quinti saeculi mansit. Origines Eboringae ad hoc tempus redeunt. Ex una parte propter terminum "-ingen" in nomine loci. Eboringa significat "locum Ebronis". Ex altera parte, Alamanni coemeterium sepulcrorum ordinum in hodierna area commerciali ad austro-occidentem vici constituerunt. Hoc coemeterium usque ad annum circiter 700 in usu erat, quo tempore Eboringa primum in scriptis memoratur.

720–1349: prima dominatio Sancti Galli

Ex prima memoria circa annum 720, Eboringa sub dominio abbatiae Sancti Galli in hodierna Helvetia erat.

In documento anni 817 Talhusia primum nominatur.

Circa annum 868 abbatia Sancti Galli plenam potestatem temporalem in Eboringa accepit, dum abbatia Sancti Trudperti in vicina Vallis Monasterii (Theodisce Münstertal) adhuc per aliquot decennia iura ecclesiastica retinebat.

Anno 968 Berghusia primum apparet.

Cum Berghusia et Talhusia in dominium temporale Sancti Galli redactae essent, tamen sub potestate ecclesiastica Sancti Trudperti manserunt. Post annum 900 etiam Eboringa ad iura ecclesiastica Sancti Galli accessit.

Anno 1207 Sanctus Gallus factus est principatus immediatus Sacri Romani Imperii, cui abbates praeerant ut principes-abbates.

Saeculo XIII ineunte Eboringa centrum administrationis bonorum Sancti Galli in Brisgovia facta est. Ante hoc, procuratio bonorum in Wittnau, quinque chiliometra ab Eboringa orientem versus, in Valle Hagiensis (Theodisce Hexental) inter Montem Pulchrum et Silvam Nigram sita erat. Saeculo tamen XIII auctoritas abbatiae in Brisgovia paulatim decrevit, ita ut dominium directum in feuda nobilibus tradita sit, sola Eboringa sub potestate directa abbatis relicta saeculo XIV.

Anno 1312 Castrum Snewes (Theodisce Schneeburg), in promontorio occidentali Montis Pulchri situm, primum memoratur, quod tunc a Dominis de Hornberg possessum erat. Eo tempore territorium castri a Eboringa separatum mansit.

1349–1621: Regimen nobilitatis, Eboringa sub feudo Sancti Galli

Territorium hodiernum Eboringae ante annum 1349 in vicos Eboringa, Talhusia, Berghusia et Mons Pulcher cum Castro Snewes divisum erat, omnibus cum finibus incertis. Durante regimine nobilitatis haec territoria coniuncta sunt et fines definiti.

Aestate anni 1349 – cum pestis atra simul ad Sanctum Gallum et Brisgoviam pervenit – circiter 25–50% omnium hominum interierunt. Numerus mortuorum in Eboringa non relatus est aut acta amissa. Cum media pars saeculi XIV status pecuniarius abbatiae Sancti Galli laboraret, abbas Hermannus de Bonstetten ex tempore feuda, beneficia et possessiones abbatiae vendidit. His in rebus, die 9 Novembris 1349 praepositura Eboringae in feudo Sancti Galli conversa est, nobili regente. Wernerus de Hornberg castrum Snewes et Montem Pulchrum abbatiae Sancti Galli donavit; abbatia autem eum feudo reddidit, una cum potestate directa super Eboringa, Talhusia et Berghusia. Ita pars principalis Montis Pulchri facta est pars territorii Eboringae. Feudum etiam alias res et servitutes abbatiae in Brisgovia complectebatur; contractus cum Wernero de Hornberg finem directae potestatis Sancti Galli in Brisgovia notavit. Contractus utrique utilitati constitutus erat. Wernerus de Hornberg alliatum contra praetensiones patriciorum Friburgensium in Montem Pulchrum necessarium habebat. Sanctus Gallus iam potestate directa in territorio remoto uti non poterat et auxilium familiae nobilis localis requirebat.

In secunda parte saeculi XIV Domus Habsburgensis, dynastia Austriaca oriunda ex regione, ut dominus medius in Brisgovia apparuit. Probabiliter circa finem saeculi XIV Eboringa facta est territorium Austriacum mediatum, sub iurisdictione directa abbatiae non iam, sed sub feudo.

Anno 1430 fines inter Wolviwilare et Eboringam arbitratu definiti sunt, excepto Monte Hohfirst. Pauca signa posita sunt, ita terminus exactus in multis locis controversus mansit.

Circa annum 1450 Berghusia desertum est, excepto paucis habitationibus quae fortasse usque ad Bellum triginta annorum exstiterunt.

Ex documento anni 1331 et impulsu subditorum Phaphenwilare, anno 1457 Dominus Stouphae Brisgoviae Talhusiam et Berghusiam pro Phaphenwilare a Conrado de Hornberg vindicavit. Phaphenwilare tantum parvum territorium habebat. Cum ecclesia Berghusiae olim ad monasterium Sancti Trudperti pertineret – cui Dominus Stouphae protector erat – Phaphenwilare opportunitatem expansionis vidit. Talhusia et Berghusia pars territorii Phaphenwilare essent, Mons Hohfirst cum silva et pratis plerumque in possessione Phaphenwilare fuisset. Sed praefectus Austriacus Petrus de Moersberg in favorem Conradi de Hornberg iudicavit.

Anno 1469 Eboringae eques auratus Brisgoviae Austriacae, Ioannes de Ems (Ebs), memoratur.

Anno 1478 Dominus Stouphae iterum Talhusiam, Berghusiam et Castrum Snewes pro Phaphenwilare vindicavit apud iudicium in Ensishemio. Actio omni modo reiecta est; iudicium Talhusiam, Berghusiam et Castrum Snewes feudum Sancti Galli confirmavit. Annis 1480 Dominus Stouphae directe ad Imperatorem Fridericum III appellavit; res ad iudicium Brisgoviae delegata est et contra Stoupham et Phaphenwilare iudicata est.

Die 16 Augusti 1495, inter festum annale dedicationis ecclesiae Eboringae, rixa ingens inter viros Eboringenses et Friburgenses ebrios orta est, postquam Friburgensis opifex peregrinus casu scamnum evertit. In hac rixa civis Friburgensis interiit. Non multo post, 700 cives Friburgenses Eboringam ad ulciscendum profecti sunt. Eboringenses fugerunt, ita ut Friburgenses tantum vinum diriperent. Postea Friburgum Eboringensibus aditum ad suum forum interclusit. Expeditio Friburgensium ad ulciscendum a praefecto Austriae Anterioris fraus pacis et iniusta declarata est, unde controversia die 30 Octobris 1495 per comparationem finita est.

Circa annum 1533 Christophorus de Falkenstein Dominus Eboringae factus est; praefectus Austriae Anterioris in Ensishemio idem erat et ideo nobilissimus inter Basileam et Argentoratum.

Anno 1556 Reformatio in Wolviwilare introducta est. Cum pars vici inferioris et Talhusiae ad parochiam Wolviwilare pertineret, confessionaliter scindi poterat. Ex Pace Augustana, die 2 Novembris 1556 Christophorus de Falkenstein cultores ad ecclesiam Wolviwilare frequentandos sub poena corporis prohibuit. Id etiam significavit parochiam et municipium Eboringae a tempore illo idem esse.

Christophorus de Falkenstein obiit 1559; Ioannes Lupus de Bodman, nepotem eius, dominium super Eboringa hereditavit. Gens Bodman plurimas possessiones in regione Lacus Bodamici habebat; municipium condicione utendo, quod dominus procul habitabat, assuevit. Anno 1560 nova ordinatio localis tractata est, iura incolarum amplificata et iura nobilitatis reducta, praesertim de laboribus servilibus et aliis formis servitutis et usu silvarum et vinearum.

Cum finis exactus inter Wolviwilarem et Eboringam magis et magis controversus esset, post arbitrum anno 1563 demarcatio signis definitis constituta est, inter quos Mons Hohfirst.

Anno 1565 fines Eboringae cum Puabilinisvilare (Theodisce Bollschweil) et Selidon (Theodisce Sölden) definiti sunt. Sic territorium Eboringae formam hodiernam acquisivit.

Anno 1582 Austria Calendarium Gregorianum adoptavit, sicut pleraeque terrae catholicae Sacri Imperii Romani; sic novum calendarium in Eboringa introductum est. Territoria protestantium adhuc Calendarium Iulianum utebantur; ab illo tempore dies officiales inter Eboringam et vicinum Wolviwilare decem diebus differre coeperunt.

Anno 1584 pestis eruptio Eboringae afflixit.

1621–1806: Secunda dominatio Sancti Galli

Ordo politicus localis

In Sacro Romano Imperio iura et officia nobilitatis, cleri et communium stricte definita erant et accurate ordinata. Iura et officia communitatis Eboringensis definiti erant per pacta inter communitatem et nobilitatem aut clerum dominantes, per iudicia, iura consuetudinaria atque leges Austriacas et Sancti Galli. Hoc systema indolem habebat constitutionis localis. Versio emendata ordinationis anni 1560 valebat usque ad finem dominationis Sancti Galli et in quibusdam partibus usque ad introductionem Gemeindeordnung Badensis anno 1832.

Sub secunda dominatione Eboringa erat dominium abbatiae principatus Sancti Galli et in eius systema politicum integrabatur. Sed dissimile a territoriis Helveticis abbatiae, Eboringa mansit pars Austriae Anterioris sub suprema potestate Austriaca. Austria inter alia respondebat de legislatione, iudiciis altis et defensione atque ius habebat tributa exigendi. Dominium Sancti Galli erat formaliter saeculare. Praefectus regebat ut Eques de Eboringa et Norsinga. Ut eques, pars erat nobilitatis, non cleri, in ordinibus territorialibus Austriae Anterioris, sic dictis Breisgauer Landstände.

Auctoritates locales Sancti Galli, praefecto praeside, erant summum executivum locum, utramque potestatem – saecularem et ecclesiasticam – repraesentantes. Abbatia Sancti Galli eos directe nominabat, independentia a gubernio Austriaco.

Cives usque ad annum 1782 de iure mancipia Sancti Galli erant. Durante secundo regimine Sancti Galli hoc significabat quod homines tributa localia pendere debebant loco operarum servilium trium dierum quotannis, quoniam illae operae parum efficaces erant. Aliae tamen formae operarum servilium et consuetudinum servilium adhuc in usu manebant. Cives, qui in documentis Theodiscis usque ad annum 1782 adhuc “Leibeigene” (mancipia) vocabantur, paulatim magis ac magis “Burger” (burgenses) appellati sunt.

Cives in communitate Eboringensi ordinabantur, cui praeerat advocatus (Theodisce Vogt). Omnes magistratus municipales, etiam advocatus, nominabantur a praefecto iure proprio. Communitas habebat autonomiam in rebus quae ipsos cives spectabant, tam in administratione quam in iurisdictione civili. Curia erat suprema institutio municipalis, constans ex duodecim iudicibus et advocato praeside. Curia etiam quasdam functiones consilii municipalis exercitabat.

Tempore regiminis nobilitari, familiae nobiles regentes saepe mutabantur; ideo communitas conata est cum aliquo successu iura communium et municipii extendere atque iura nobilitatis et cleri minuere. Cum Sanctus Gallus Eboringam recepit anno 1621, ordinantia localis anni 1560 manebant valida.

Inter 1760 et 1785 imperator Iosephus II conatus est legibus seriem reformationum gravium sancire ad Austriam in statum illuminatum ordinandam. Iosephinismus, cum scholis obligatoris, abolitione servitutis rusticae, reformatione iustitiae etc., etiam Eboringa affecit ut territorium Austriacum mediatum sub dominio directo Sancti Galli. Reformationes administrationem et leges centraliter ordinaverunt et iura auctoritatum localium minuebant.

Vita religiosa et socialis

Sub secunda dominatione Eboringa erat villa catholica; nullus alius cultus licitus erat, dissimile a territoriis Helveticis abbatiae, ubi etiam cultus protestanticus admittendus erat. Hoc formaliter mutatum est anno 1781 cum Patente de Tolerantia libertatem religiosam ad Christianos non-Catholicos in Austria extendit.

In iure familiari usque ad finem dominationis Sancti Galli consuetudo erat ut uxores nomen natalicium servarent in perpetuum, sed liberi legitimi nomen patris acciperent. Chartae dominii, libri ecclesiastici, census anni 1792 atque etiam Ildefonsus de Arx in chronica sua uxores et viduas semper cum nomine natalicio memorant, interdum ad viros cum formula "uxor" referentes.