Veleia (Hispania)

Latinitas nondum censa
E Vicipaedia
(Redirectum de Beleia)

Vide etiam paginam discretivam: Veleia (Italia)

Locus archaeologicus Veleiae (Hispanice atque Vasconice: Yacimiento arqueológico de Iruña-Veleia) est locus Alavae (Vasconiae) protper Novam Victoriam. Oppidum Veleiae nominatum est in itinerario Antonini, situm in via ab Asturica Burdigalam (ibi Beleia vocatur). Inter annos 2001 et 2011 locus Veleiae ab archaeologis exfossatur (Proyecto Iruña-Veleia III milenio).

Divisiones archaeologicae[recensere | fontem recensere]

Aedificia aetatis Romanorum.
Moenia.

Aetates Aeris Ferrique[recensere | fontem recensere]

In Veleia inventae sunt plurimae casae, quae quadratae atque rotundae sunt, in modo incolarum prae-Romanorum Alavae et Castellae. Nescimus causam, sed saeculo IV a.C.n. viculus populatus est.

Aetas Romana[recensere | fontem recensere]

Vasconia a Romanis capta, urbs ad Veleiam aedificata est saeculo I. Ibi, Romani casas in modo Italico aedificaverunt (domus Italicae, cum atrio, impluviis et peristylo), cum tegulis et operis caementicium. Opera tessellata iam facta sunt aetate Flavia.

Veleia moenia accepit saeculo III.

Antiquitas Posterior et priscum Medium Aevum[recensere | fontem recensere]

Saeculo V, Notitia Dignitatum dicit Cohortem I Gallicam Equitatam civium Romanorum ad Veleiam sita esse, sed tandem, cum Suevi et Vandali Hispaniam vastaverunt, territorium urbis populatus est, et incolae Veleiae intra muros se clauserunt. Ita, archaeologi sepulturas in pomerio invenierunt, in locis quis iam non aedificatis erant.

Architectura[recensere | fontem recensere]

Monumenta Veleiae parva sunt, inter alia habemus moenia saeculi III (supra vetustas casas aedificata), tabernas, et villas urbanas. Erat quoque Veleiae forum, qui aedem deo ignoto ad septentione habebat.

Fallaciae[recensere | fontem recensere]

Novembri 2008, archaeologi Alavae decreverunt inscriptiones clarisimas falsas esse[1]. Laboratorium ostendit glutinum hodiernum in quodam fictile. Periti etiam viderunt nomen Nefertiti reginae, quae ignota usque ad saeculum vigesimum erat[2].

Falsae inscriptiones[recensere | fontem recensere]

Sed Veleia non clara fuit ob munificentiam aut aedificia, nota est ob inscriptiones tres, quae recte dicamus fallaciae sunt. Prima harum instriptionum erat inscriptio in fictile, quae prima depictionem Christi in Calvario habet. Imago habebat cruces tres (Iesus et fures duos), cum Maria et Ioanne et litterae R[equiescat] I[n] P[acem]. Haec inscriptio saeculi III erat, ergo antiquissima imago Iesu crucificati.

Adsunt in fictilbus saeculi III quoque inscriptiones de Aegypto, in scriptura Aegyptiaca (hieroglyphi) in modo scriptorio aetatis antiquisimae Aegypti (illa quae saeculo XXX a.C.n. utuntur) et in lingua Latina.

Vasconicae linguae inscriptiones adsunt in Veleia, scriptae inter saecula III et VI. Dictus est linguam Palaeovasconicam esse, sed periti philologi negaverunt hanc rem. Verba in fictilibus scripta sunt:


Palaeovasconice Vasconice Latine
URDINISAR urdin izar stella caerulea
ZURI URDINGORI zuri, urdin, gorri albus, caeruleus, rufus
EDANIANLO edan, jan, lo bibere, edere, dormire
IAUN jaun dominus
GEURE ATAZUTAN geure aita zugan pater noster [in] vobis
IESUS IOSHE ATA TAMIRIAN AMA Jesus, Joxe aita ta Mirian ama Iesus, Iosephus pater et Maria mater

Inscriptiones male creatae sunt, ut dona et stipendia archaeologiae causa fuissent[3].

Si plus cognoscere vis, vide etiam Glossae Aemilianenses.

Nexus externi[recensere | fontem recensere]


Notae[recensere | fontem recensere]

  1. http://www.20minutos.es/noticia/430184/0/iruna-veleia/arqueologia/excavacion/ (Hispanice)
  2. http://www.elcorreodigital.com/alava/20081120/sociedad/estalla-escandalo-iruna-veleia-20081120.html (Hispanice)
  3. http://www.abc.es/20081120/cultura-arqueologia/expertos-califican-como-falsos-20081120.html (Hispanice)

Bibliographia[recensere | fontem recensere]

  • Paloma Acuña Castroviejo. 1975. Esculturas militares romanas de España y Portugal. Las esculturas thoracatas. CSIC-Delegación Roma. Burgi.(Hispanice)
  • Iglesias, Hector. 2009. « Les inscriptions de Veleia-Iruña » {pdf} Les inscriptions de Veleia-Iruña (version entièrement revue et augmentée d'un index alphabétique). Artxiker, bibliothèque numérique d'IKER, Centre de recherche sur la langue et les textes basques du CNRS, Baiona-Bayonne.
  • Maria Lourdes Albertos Firmat. 1984. Lo que sabemos de las antiguas ciudades de Álava. Veleia: Revista de prehistoria, historia antigua, arqueología y filología clásicas, ISSN 0213-2095, Nº 1, 1984, paginae 267-270(Hispanice)
  • Iosephus María Blázquez Martínez. 1956. Estatua femenina de Iruña (Álava). Zephyrus7.2. Ediciones de la Universidad de Salamantica, paginae 234-240 [1][nexus deficit] (Hispanice)
  • Ioannes Carolus Elorza Guinea. 1972. A propósito de la muralla de Iruña. Estudios de Arqueología Alavesa 5. Edita Servicio Publicaciones Diputación Foral de Álava. paginae. 183-194(Hispanice)
  • Oskar Escribano Sanz. 1999. Una huella de perro en un ladrillo romano del yacimiento de Veleia- Iruña de Oca (Alava). EuskoNews 29. (Hispanice)
  • Carmen Fernández Ochoa, Angel Morillo Cerdán. 1997. La muralla de Iruña en el contexto de las fortificaciones urbanas bajoimperiales de la región septentrional de la Península Ibérica. Isturitz: Cuadernos de prehistoria - arqueología, ISSN 1137-4489, Nº 9 (Ejemplar dedicado a: Primer coloquio internacional sobre la romanización en Euskal Herria. Tomo II), painae. 735-742 (Hispanice)
  • Vidal Fernández Palomares. 1984. Álava: los templarios, los sanjuanistas y la vieja toponimia. Diputación Foral de Álava. Departamento de Publicaciones. ISBN 84-505-0437-6. (Hispanice)
  • Idoia Filloy Nieva, Eliseo Gil Zubillaga. 2000. La Romanización en Álava. Catálogo de la exposición permanente sobre Álava en época romana del Museo de Arqueología de Álava, ISBN 84-7821-422-4. (Hispanice)
  • Idoia Filloy Nieva, Eliseo Gil Zubillaga. 2007. Vida cotidiana al abrigo de las murallas: Novedades de la investigación sobre el recinto amurallado tardorromano de "Veleia" (Iruña de Oca, Álava, País Vasco. Murallas de ciudades romanas en el occidente del Imperio: Lucus Augusti como paradigma : actas del Congreso Internacional celebrado en Lugo (26-29, XI, 2005) en el V aniversario de la declaración, por la UNESCO, de la muralla de Lugo como Patrimonio de la Humanidad / coord. por Antonio Rodríguez Colmenero, Isabel Rodá de Llanza, , ISBN 978-84-8192-366-7 , paginae 467-482 (Hispanice)
  • Eliseus Gil Zubillaga. 1997. Iconografía cristiana sobre sigillata tardía de Iruña/Veleia. Isturitz: Cuadernos de prehistoria - arqueología, ISSN 1137-4489, Nº 9 (Ejemplar dedicado a: Primer coloquio internacional sobre la romanización en Euskal Herria. Tomo II), paginae 817-821 (Hispanice)
  • Aitor Iriarte Kortázar. 1997. La muralla tardorromana de Iruña/Veleia. Isturitz: Cuadernos de prehistoria - arqueología, ISSN 1137-4489, Nº 9, 1997 (Ejemplar dedicado a: Primer coloquio internacional sobre la romanización en Euskal Herria. Tomo II), paginae 699-733 (Hispanice)
  • Aitor Iriarte Kortázar, Eliseus Gil Zubillaga, Idoia Filloy Nieva. 1994. Iruña / "Veleia". La ciutat en el món romà = La ciudad en el mundo romano : XIV Congreso Internacional.... Tarracone, 5 al 11-9-1993: Actae a Xaverio Dupré Raventós, Vol. 2 ISBN 84-88882-09-2, paginae 155-156 (Catalaunice)
  • Maria Angelorum Magallón Botaya. 1997. La red viaria romana en el País Vasco. Isturitz: Cuadernos de prehistoria - arqueología, ISSN 1137-4489, Nº 8, 1997 (Ejemplar dedicado a: Primer coloquio internacional sobre la Romanización en Euskal Herria. Tomo I ), paginae 207-231 (Hispanice)
  • Ana Martínez Salcedo. 2004. Erromatarren garaiko zeramika arrunta Euskal Herrian: sukaldeko, mahaiko eta biltegiko baxera, Aloria (Araba), Forua (Bizkaia) eta Iruña/"Veleia" (Araba) aztarnategietan aurkitua = La cerámica común de época romana en el País Vasco: vajilla de mesa y despensa procedente de los asentamientos de Aloria (Álava), Forua (Bizkaia) e Iruña/"Veleia" (Álava). Nova Victoria. Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia = Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco. ISBN 84-457-2234-4 (Vasconice)
  • Gratinianus Nieto Gallo. 1958. El Oppidum de Iruña (Álava). Nova Victoria. Diputación Foral de Álava. (Hispanice)