Articulatio (musica)

Haec commentatio vicificanda est ut rationibus qualitatis propositis obtemperet. Quapropter rogamus ut corrigas, praecipue introductionem, formam, nexusque extra et intra Vicipaediam.

-3 (maximum dubium) Latinitas huius rei maxime dubia est. Corrige si potes. Vide {{latinitas}}.

Exempla articulationum. A sinistra ad dextram: staccato, staccatissimo, marcato, accentato, tenuto.

Articulationes a legato ad staccatissimo. Legato info Portato info Staccato info Staccatissimo info

In terminologia musica atque notatione musicali, articulatio est ars qua nota ac soni certo modo efficiuntur, ut transitio vel continuatio cum iis quae praecedunt et/vel sequuntur exprimatur, necnon eiusdem repraesentatio graphica.

Indicia articulationis

Accento

Notatio graphica accentus.

Legato

Legato in scala diatonica C(Do) majore . Ascolta info

Legatoarticulatio bene coniuncta significatur, ita reddita ut inter notas silentium non relinquatur..Non-legato portato respondet, quod inter legato et staccato ponitur. Hoc duobus modis diversis indicatur, qui secundum usum frequentiae ordine enumerantur:

Notatio graphica portati, communis staccato et spiccato.

Portato, non-legato, semi-staccato vel mezzo-staccato articulationem leviter vel moderate seiunctam significat. Tribus modis distinctis indicatur, qui secundum usum frequentiae ordine enumerantur:

• cum punctis staccato et ligatura portamenti
• cum linea tenuto supra punctum staccato
• cum strettis lineis et ligatura portamenti

Ars exsecutionis alicubi inter legato et staccato ponitur. Mezzostaccato notas diutius quam staccato solite tenet, sed tamen nulla propinquitas inter eas est. Interdum vocabulum " portato" ut synonymum "portamento" adhibetur .

Marcato

Notatio graphica marcato.

Marcato In scala diatonica C(Do) maiore . Ascolta info

marcato articulationem firmam et intensam denotat.

Marcato essentialiter modus corroboratus regularis accenti intensivi est, qui potius horizontalis est (>), et ideo maiorem accentuationem intensitatis requirit.

Martellato

Martellatum, quod Franci martelé appellant, significat articulationem vehementem ac firmam, minima inter sonos continuos pausa. Idem etiam ictus arcus habetur, ars videlicet exequendi in instrumentis chordis percussis adhibita, quo modo apud tibicines fidiumque canentes in violino staccatum redditur: fit enim, si arcus in chorda fortiter premitur ac deinde eadem percutitur. Hinc fit ut sonus, sive singulus sive continuus, validus et interdum celer oriatur, cum silentia interposita fere nulla sint ob pressionem ante ictum factam. Martellatum etiam adhibetur in arte campanarum tangendarum, ut soni breves et disiuncti proferantur.

Spiccato

Notatio graphica staccato.

Signatum articulationem leviter separatam denotat. Est etiam ictus arcus ubi arcus a chorda repercutitur.

Plerumque in modis concitatis, quales sunt temporum celeritate distincti — ut semiminimae aut fusae, vel etiam celeriores soni saepius repetiti — arcus laxius tenetur, ut liberius moveatur ac vibrari possit; unde efficitur series notarum brevium atque distinctarum. Hoc evenit ob chordarum elasticitatem ac naturalem ipsius arcus mobilitatem. Ars efficiendi id quod spiccato vocatur, magnopere pendet ex temporis mensura.

Celeritas, qua hoc genus ictus effertur, a loco arcus dependet. In puncto aequilibrii — quod circiter tertia pars est a talone — spiccato tardius evenit; at si ultra medietatem arcus progrediaris, celeritas augetur.

Indoles autem huius ictus variari potest, si inclinatio atque positio arcus mutetur, ut aut plures aut pauciores chordarum fila adhibeantur. Si totus arcus adhibetur, arcus ipse acrius resilit, atque ictus brevior fit; sin autem inclinatur, ictus ipse mollior ac diuturnior videtur.

Ex testimonio Davidis Boyden et Petri Walls in Dictionario Musicae Novi Grove, vocabula spiccato et staccato ante medium saeculum duodevicesimum idem significabant. Exempla afferunt, in primis Dictionnaire de musique a Sebastiano de Brossard anno MDCCIII editum, item École d'Orphée a Michaele Corrette anno MDCCXXXVIII scriptum. Spiccato, aiunt, significabat tunc temporis ‘simpliciter disiunctum aut separatam notam, contrariam legato.’

Proprietas autem vocis spiccato, ut specialis ictus arcus, exeunte iam saeculo septimo decimo eluxit, atque saeculis undevicesimo et vicesimo plene explicata est. Ars hoc genus ictus perficiendi emendata est per progressum arcus Tourte, qui ad normam hodiernam formatus est, arcum curvatura concava ornans, a Francisco Tourte partim auxiliante Ioanne Baptista Viotti excogitatus.

staccato

Notatio graphica staccati.

Staccato in scala diatonica C(Do) maiore. Ascolta info

Staccatissimo

Staccatissimo articulationem valde seiunctam significat, cum notis valde separatis et distinctis.

Indicari potest punctis parvis supra vel infra notas positis, pro directione caulis, ut in exemplo sequenti ex Symphonia in D(Re) minore Bruckneri :

Aliter, indicari potest scribendo "staccatissimo" vel abbreviationem "staccatiss" supra pentagramma. Quidam compositores, inter quos Mozart, cum vellent ut locutio staccatissimo ludatur, puncta staccato verbis " staccatissimo" comitabantur.

Tenuto

Notatio graphica tenuto.

In scala diatonica C maiorie habita. Ascolta info

Tenuto est indicatio in notatione musica adhibita. Una ex vetustissimis indicationibus in notatione musica adhibitis est, apud Notkerum Sancti Gallii ( circa 840-912) apparens, ubi in una epistola sua usum litterae *t* in notatione cum significatione * trahere vel tenere debere* tractat.

Significatio vocabuli tenuto certa ex contextu pendet: potest enim vel indicare ut nota integra sua duratione retineatur (vel etiam paulo diutius, leviter rubato adhibito )vel notam paulo vehementius proferendam esse. Aliter dicendum, hoc signum vel ad soni diuturnitatem, vel ad eius vim, sive dynamicam, referre potest. Quocumque modo, notatio significat notam aliquam insigne quoddam accentum sive emphasin accipere oportere.

Significatio notationis differre potest cum una cum aliis articulationibus apparet. Cum cum puncto staccato apparet, significat "inconnexum" vel "disiunctum". Cum cum accentu apparet, quoniam accentus dynamicam indicat, tenuto durationem plenam vel extra significat.

Tenuto tribus modis adnotari potest:

1. Verbo " tenuto" supra transitum ludendum scriptum .
2. Abbreviatione ten. scriptum in nota vel transitu ludendo tenuto est .
3. Linea horizontale, longitudine capitis notae fere aequalis, statim supra vel infra notam ludendam ritento posita (ut in imagine supra).

Tecnica

Instrumenta flatu

Instrumenta fiatu canenda, sive lignea sive aenea, articulationes plerumque efficiunt lingua adhibita, qua flatus intra instrumentum intermittitur..

Instrumenta chordis

Portato est ars arcum ducendi in instrumentis chordis pulsandis adhibita, qua soni continuati leniter iterum articulantur, dum tamen sub uno ictu arcus coniunguntur. Hac ratione quaedam quasi pulsatio aut undulatio efficiuntur, potius quam distinctio notarum. Variis modis haec notatio exprimitur.

Scriptum ex prima parte saeculi undevicesimi, a Petro Baillot conscriptum (L'art du violon, Lutetiae Parisiorum, anno 1834editum), duas formas proponit: aut linea undulata, aut puncta sub ligatura posita. Saeculo eodem progrediente, tertius usus innotuit: lineae tenuto sub ligatura inscriptae.

Notatio autem punctis sub ligatura posita ambigua est, cum etiam ad modos valde diversos arcum ducendi pertineat, ut puta ad staccato et spiccato volante.

Indicatio "marcato" vel "marcatissimo" (marcato estremo), inter alia indicia, symbola et notae expressionis, arcularium ad arcum malleatum utendum impellere potest, pro contextu musicae.

Pizzicato in Bartók modo

Notatio graphica pizzicati in Bartók modo

Pizzicato Bartókianum, quod Anglice snap pizzicato appellatur (Latine dici potest pizzicato ictu velut flagrantis), est genus pizzicati quo chorda non solito modo transversim, sed perpendiculariter trahitur atque in clavem (i.e. in tastieram) cum sono feriuntur. Hoc ictu sonus prodit simillimus crepitui flagelli. Haec technica ternis modis notari solet:

• cum circulo parvo linea verticali in summo inciso
• cum circulo parvo in summo linea verticali secato et indicatione pizza.
• indicatis Bartók pizz, Bartók, snap .

• Symphonia N. 7. Gustavus Mahler in motu III, Scherzo: Schattenhaft. Fließend aber nicht schnell
• Musica pro chordis, tympanis et celesta a Béla Bartók, in motu II, Allegro et in IV, Allegro molto.
• Béla Bartók 's String Quartet No. 4, in motu IV, Allegretto pizzicato.