Arteria

	Cave: notitiae huius paginae nec praescriptiones nec consilia medica sunt.

Arteria
Cognitores
TA	A12.0.00.003 A12.2.00.001
Anatomia macroscopica
Schema anatomiae arteriae tunicas eae varias ostendens
Rami arteriosi

Arteria (-ae, f.) (Graece ἀρτηρία) est vas sanguineum, quod sanguinem e corde aufert, arteriis coronariis exceptis. Partes apparatus circulatorii pleraeque arteriae sanguinem oxygenio abundantem transferunt, eae partes circuli sanguinis maioris sunt; at arteriae pulmonariae circuli pulmonaris sanguinem pauperem oxygenii vehunt ad pulmones, unde oxygenium accepit. Maxima corporis humani arteriarum aorta est.

In anatomia arteriae inter magnas, medias, parvas et praecapillares (arteriolas) distinguuntur. Arteriola est vas minus (diametri < 2mm) ex aliqua arteria oriens denique in vasa capillaria ducens. Praeterea secundum structuram microscopicam dividitur arteriae etiam inter elastotypicae et myotypicae.

Morbi arteriarum, arteriopathiae, sunt inflammationis (arteriitis), duritiei (arteriosclerosis), angustiarum (atherosclerosis), latitudinis (aneurysma) rupturae (dissectio), at vulnerum aliorum. Disciplinae medicae, quae morbos vasorum (angiopathias) investigant tratantque sunt praecipue angiologia, chirurgia. Macroangiopathiae saepe ad arterias magnas, microangiopathiae ad parvas respiciunt.

De origine vocabuli

"Arteria" de verbo Graeco ἀρτηρία, tuba, ductus, emanavit. Olim enim Graecus Erasistratus medicus valvis cordis inspectis halitum per arterias currere coniecit, et conexionem inter arterias et tracheam (quem τραχεῖαν ἀρτηρίαν appellavit) suspicatus est.

Anatomia

Anatomia parietis arteriae

Arteria ex tunicis tribus composita est:

1. Tunica interna vel intima cum endothelio et membrana elastica interna
2. Tunica media vel muscularis cum fibris musculorum levium, in vasis maioribus cum membrana elastica externa
3. Tunica externa vel adventitia cum textu conexivo

Inter varias arterias tamen diversitas tunicarum observatur. In aorta tunica media crassior est, tenuior in arteriis minoribus, at in vasis terminalibus capillariis tenuissima. Hac de causa divisio typorum est: arteriae igitur elastotypicae, myotypicae, mixtotypicae, vel convoluae designatae sunt.

Tunica interna (Intima)

Tunicae internae endothelium e cellulis endothelialibus compositum est. Iuxta tunicam mediam, ut in venis, stratum subendotheliale format, in arteriis sane densior membrana elastica interna apparet. In arteriosclerose hic primo accumulatio striarum pinguosarum dictarum atque inflammatio, interdum iam a pueritia, et actiones immunologicae observantur.

Cellulae endotheliales

Cellulae endotheliales (CE) sunt partes constituentes arteriarum et nexus potens ad systema immunitatis. Praeterea CE extravasatione leucocytorum inflammationem localem initiant, mediatores vasodilatatorias (latius faciens) generant et angiogenesem (nova vasa faciens) incitant .

Tunica media (Muscularis)

Constat tunica media ex fibris musculorum levium. Haec fibrae imprimis contractione ad tensionem vasorum adimplent. In arteriosclerose hyperplasia fibrarum muscularium levium observatur.

Tunica externa (Adventitia)

Adventitiae munera mechanica sunt. Composita est tunica haec ex textu conexivo. In adventitia arteriarum maiorum vasa vasorum textum perterebrant.

Arteriarum typi

Ut supra scriptum distributio tunicarum in arteriis non uniformiter videtur. Bene ita vult, ut munera arteriae, per exemplum aortae ab coronariis, diversa sunt. Distinguito:

• Arteriae elastotypicae - arteriae minorae, procul a corde
• Arteriae myotypicae - arteriae magnae et maiores, prope cordem
• Arteriae mixtotypicae - inter elastotypicas et myotypicas
• Arteriae convolutae - hae consulto physiologico factum sanguinis fluxum per musculos leves vel obstruere possunt

Physiologia

Munera arteriarum sunt:

• Vectura sanguinis oxygenio onerati (sanguinis oxygenati) a corde per circulum sanguinis maiorem in organa
• Pressionem sanguinis tenere et gubernare

Pressio sanguinis

Commentatio principalis: Pressio sanguinis

Intra circulum sanguinis pressio vecturae perpetua necessis est. Altitudo pressionis intra vasa arteriosa imprimis toni vasalis ope variat: Musculorum levium contractio cum diametri diminutione tensionem et pressionem auget, dilatatio autem minuit.

Dilatatio et hypotensio arterialis

14,15-Acidum epoxyeicosatrienoicum

Si musculi leves tunicae muscularis relaxant, dilatatio diametri et pressionis intravasalis minuti (versus hypotensionem) sequitur. Substantia acidum epoxyeicosatrienoicum (EET) canalium BK (Kca1.1) ope musculorum levium hyperpolarisationis et dilatationis vasis momentum habere videtur.

Arteriopathiae (morbi arteriarum)

• Arteriopathia est morbus arteriae, vasculopathia autem vasis sanguinei in genere.
• Arteriitis - inflammatio arteriae; vasculitis inflammationem vasis sanguinei in genere (arteriae vel venae) describit.
• Arteriosclerosis - arteriopathia cum parietibus crassioribus post impositione nimis cholesteroli causa
• Atherosclerosis - arteriosclerosis forma tardior cum angustiis atheromate, necrosi cellularum spumosarum
• Dissectio arteriosa - ruptura vel spontanea vel traumatica
• Macroangiopathia - malum arteriarum maiorum
• Microangiopathia - malum arteriarum minimarum

Praecipuae arteriae

Arteriae corporis humani

Arteriae capitis

• Arteria basilaris
• Arteria carotis communis
• Arteria ophthalmica
• Arteria meningica media
• Arteria vertebralis

Arteriae trunci

• Arteria mesenterica inferior
• Arteria mesenterica superior
• Arteria ovarica
• Arteria renalis
• Arteria spinalis anterior
• Arteria testicularis

Arteriae membrorum superiorum

• Arteria axillaris
• Arteria brachialis
• Arteria profunda brachii
• Arteria radialis
• Arteria subclavia
• Arteria ulnaris

Arteriae membrorum inferiorum

• Arteria femoralis
• Arteria iliaca communis
• Arteria iliaca externa
• Arteria iliaca interna
• Arteria iliolumbaris

Bibliographia

• Lane Fox, Robin (2006) The classical world. An epic history from Homer to Hadrian. Novi Eboraci: Basic Books.

Nexus interni

• Angiosoma
• Vena

Nexus externus

• Descriptio arteriarum cum imaginis (Theodisce)